Ёшлик чоғларимиз. Бир куни бувим олдиларига чақириб “Кел болам, иккаламиз бир нарсага келишиб оламиз: мен сени дуо қиламан, сен эса мени. Мен сени илмий даражаларда юқори мартабаларга кўтарилишингни сўраб доим дуода бўламан. Сен эса вафот этганимдан кейин қабримни зиёрат қиласан. Аллоҳга гуноҳларимни мағфират қилишини сўраб дуо қиласан. Мен сенинг ҳаққингга кўп дуолар қиламан, сен ҳам вафотимдан кейин қабримни кўп зиёрат қиласан”, дедилар. Бу фикр менга маъқул келиб розилигимни билдирдим.

Шундан кейин бувим менинг ҳаққимга кўп дуолар қилдилар ва менга ҳам вақти-вақти билан ўртамиздаги келишувни эслатиб турдилар. Кунлар ўтди. Мен муваффаққият сари илдамлаб, бувим дуоларда тилга олганларидек илмий даражаларда юқсак чўққиларга чиқдим, турли ғалабаларга эришдим. Бу орада бувижоним ҳам бу дунёни тарк этдилар.

Бувим умрларининг охиригача ваъдаларида содиқ қолдилар. Тиллари мени дуо қилишдан бўшамасди. Мен эса ўз фаолиятим ва шахсий ҳаётим билан машғул бўлиб бувим билан тузган келишувимни унутиб қўйдим. Муваффақиятларимга дуоси сабаб бўлган кишини дуоларимга муҳтож пайтида ташлаб қўйдим...

Буни қарангки, бир куни кечаси бувижоним тушимга кирдилар. “Ўртамиздаги келишувни ёдингдан чиқардингми, болажоним?” дедилар.

Уйғонганимда устимдан муздек сув қуйиб юборгандек ҳолатда эдим. Дархол ўзимга келиб, таҳорат олиб намоз ўқидим. Намоздан кейин бувижоним ҳақларига кўп-кўп дуолар қилдим.

Шу кундан кейин ҳар дуо қилганимда бувимни ҳам эслайдиган бўлдим. Қабрларини ҳам тез-тез зиёрат қиладиган, баъзан у ерда соатлаб қолиб кетадиган бўлиб қолдим. Фарзандларим қабристонга кўп қатнаётганимни билиб бунинг сабабига қизиқдилар. Мен эса уларга бувим билан бўлган ўртамиздаги келишув воқеасини сўзлаб бердим.

Доктор Абдуллоҳ Муҳаммад Абдулмуътининг

“Фарзанд тарбиясида 700 та сабоқ” китобидан

Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ, Камронбек Ислом таржимаси.

Бандаларининг қай бири яхшироқ амал қилишини синаш учун ўлим ва ҳаётни яратган Роббимиз Аллоҳ таолога беадад ҳамду саноларимиз бўлсин!

“Лаззатларни парчаловчи ўлимни ёдга олинглар”, дея бизни огоҳликка даъват этган севикли Расулимиз Муҳаммад Мустафога дуруду салавотларимиз бўлсин!

Боқийлик Аллоҳга хос. Ундан ўзгаси эса ҳалок бўлувчидир.

Қабр зиёрати кўнгилни юмшатади, виждонни уйғотади, қалбдаги ёмонликларни бартараф этади.

Қабр зиёратидан икки нарса мақсад қилинади:

1. Охиратни, дунёнинг ўткинчилигини эслаш;

2. Қабр аҳли ҳаққига дуо қилиш, уларга мағфират сўраш, Қуръон тиловатининг савобини етказиш.

Қабристонга киришда ушбу дуо ўқилади: “Ассалому алайкум, мўмин мусулмонлар диёри аҳли! Биз ҳам, иншааллоҳ, сизларга қўшиламиз. Сизлар бизнинг ўтмишдошимизсиз, биз эса сизнинг ўринбосарингизмиз. Аллоҳдан бизга ҳам, сизга ҳам офият сўраймиз”.

Қабрларни босманг, йўлакдан юринг!

Уқба ибн Омир розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам дедилар: “Бирор чўғ ё қилич устида юришим мен учун бир мусулмонинг қабри устидан юришимдан яхшироқдир” (Ибн Можа ривояти).

Қабр устига ўтириш дуруст эмас!

Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам дедилар: “Бирингизнинг бир чўғ устига ўтириб, кийими титилиб, терисигача етиб бориши унинг учун қабрга ўтирганидан яхшидир” (Имом Муслим ривояти).

Қабристонда оғир-босиқ, сокин юринг, у ерда ётганлар ҳақида бир мулоҳаза қилинг.

Қуръонни овоз чиқариб ўқиган афзал, чунки қабр аҳли ундан баҳра олади.

Зиёратчи Қуръон савобини ўз яқинига бағишлаганда қабристон аҳлини ҳам унутмаслиги керак. Қабр зиёратида ихлос ва ёсин сураларини ҳамда оятул курсийни ўқишнинг савоби кўп.

Қабр устидаги кўкариб турган ўсимлик, дарахт ва майсаларга тегилмайди, чунки уларнинг тасбеҳидан маййитга манфаат бор. Қуриган ўт-ўланларни йиғиштириш мумкин.

Ибн Аббос розияллоҳу анҳумодан ривоят қилинади. Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам икки қабр олдидан ўтдилар ва: “Бу иккови азобланмоқда, бироқ катта гуноҳ сабабли азобланишаётгани йўқ. Уларнинг бири пешобдан эҳтиётланмас эди, бошқаси эса чақимчилик қилиб юрар эди”, дедилар. Сўнгра ҳўл хурмо новдасини олиб, иккига бўлдилар ва ҳар қабрга биттадан суқиб қўйдилар. “Ё Аллоҳнинг Расули, буни нима учун қилдингиз?” дейишди. У зот алайҳиссалом: “Шояд, булар қуригунича улардан (азоб) енгиллатиб турилса”, дедилар (Имом Бухорий ривояти).

Қабр зиёрати учун маълум бир кунни тайинлаб олиш жоиз эмас, балки имкон топганда қабристонни зиёрат қилиш жоиз.

Аллоҳ таоло барчамизни ҳамиша охиратни ёддан тутадиган, ўтганлар солиҳлар ҳаётидан ибрат оладиган ва ҳаётимизни Ўзи рози бўладиган тарзда ўтказадиган бандаларидан қилсин.

Муҳаммад Қуддус Абдулманнон,

Хўжаобод тумани “Етти чинор” жоме масжиди имом-ноиби.

Шу йилнинг 25 ноябрь куни пойтахтимизда Туркий давлатлар ташкилоти мусулмон диний идоралари раҳбарлари кенгашининг тўртинчи йиғилиши бўлиб ўтади. Унда Туркий давлатлар ташкилоти Бош котиби Кубаничбек Омуралиев, Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий Шайх Нуриддин Холиқназар ҳазратлари, Кавказ мусулмонлари идораси раиси, Шайхулислом Оллоҳшукур Пошозода, Туркия диёнат ишлари бошқармаси раиси, доктор Али Эрбош, Қозоғистон мусулмонлари диний идораси раиси, бош муфтий Наврўзбай ҳожи Тағанули, Қирғизистон мусулмонлари диний бошқармаси Уламолар кенгаши раиси Абдиманап Масалиев ҳамда Туркманистон муфтийси Ялкап Ходжагулиев, шунингдек, туркий давлатлар уламолари, диний соҳа вакиллари ҳам иштирок этади.

Анжуманда давлатларимиз ўртасидаги кўп томонлама ўзаро ҳамкорлик алоқаларини янада ривожлантириш, диний идоралар ўртасидаги муносабатларни мустаҳкамлаш, шунинг билан бирга, кўп асрлик миллий ва диний анъаналаримизни кенг тарғиб этиш, жаҳолатга қарши маърифат билан курашиш каби масалаларга алоҳида эътибор қаратилади.

Бундан ташқари, диний идоралар раҳбарлари биргаликда замонавий фатволар ишлаб чиқиш, уларни ҳаётга татбиқ этиш ва бугунги кунда мусулмон уммати учун муҳим бўлган масалалар юзасидан ўзаро фикр ва мулоҳазалар алмашадилар.

Туркий давлатлар ташкилоти мусулмон диний идоралари раҳбарлари йиғилишига ҳамоҳанг равишда Туркий давлатлар уламолари биринчи форуми ҳам ўтказилади.

Маълумот ўрнида, Туркий давлатлар ташкилоти доирасида мусулмон диний идоралари раҳбарлари кенгашининг илк тарихий йиғилиши 2022 йилнинг 15 апрель куни Туркиянинг Истанбул шаҳрида ўтказилди. 2022 йилнинг 21 октябрь куни Туркий давлатлар ташкилоти муфтийлар кенгашининг Озарбайжоннинг Баку-Шуша шаҳарларида ўтказилган тарихий йиғилишида “Туркий давлатлар ташкилоти мусулмон диний ташкилотларининг раҳбарлари кенгашини ташкил қилиш тўғрисида”ги Низом тасдиқланди.

Туркий давлатлар ташкилоти мусулмон диний идоралари раҳбарлари кенгаши туркий дунёнинг диний идоралари ўртасидаги алоқаларини мустаҳкамлаш, глобал муаммоларга биргаликда ечим топиш ва Ислом дини софлигини асраш борасидаги имкониятларни бирлаштиришда муҳим аҳамият касб этмоқда.

Аллоҳ таоло мазкур йиғилишларни хайрли, қардош халқлар ва бутун мусулмон уммати учун манфаатли бўлишини насиб этсин!

 Ўзбекистон мусулмонлари идораси

Матбуот хизмати

Аллоҳ таолонинг бандасига тавфиқ берганининг аломатлари:

- Аллоҳ уни одамларга паногоҳ қилиб қўяди.

- Одамларнинг ғамини аритадиган қилиб қўяди.

Қарздорларнинг қарзини тўлаб берадиган, қайғуга чўмганларга ёрдам берадиган, мазлумларнинг қўлидан тутадиган, адашганларни қутқарадиган, маслаҳатга муҳтожларга маслаҳат берадиган, осийларни тўғри йўлга бошлайдиган қилиб қўяди. Шуларнинг бари бизда мужассам бўлса нақадар яхши!

Айрим одамлар Аллоҳнинг бандага тавфиқ бериши унга дунё эшиклари кенг қилиб очиб қўйилишида намоён бўлади, деб ўйлашади. Дин ва охират ишига қанчалик даражада эътибор бериш-бермаслигининг бунга дахли йўқ, деб билишади. Аслида эса бунинг ҳақиқатини Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам қуйидагича очиб берганлар: “Аллоҳ орангизда ризқни тақсимот қилганидек, ахлоқни ҳам тақсимот қилиб қўйган! Аллоҳ мол-давлатни Ўзи яхши кўрганига ҳам, яхши кўрмаганига ҳам беради. Лекин иймонни фақат яхши кўрганларигагина беради. Аллоҳ қайсики бандани яхши кўрса, унга иймонни туҳфа этади”.

Ибнул Қоййим роҳимаҳуллоҳ айтади: “Тавфиқ” бу Аллоҳ сени ўз ҳолингга ташлаб қўймаслигидир. “Хизлон” эса ўз ҳолингга ташлаб қўйишидир”.

Шунинг учун ҳам Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ўз ҳолига ташлаб қўймасликни дуо қилиб сўрашга ўргатганлар: “Мусибат етган киши қуйидагича дуо қилсин: Ё Аллоҳ, раҳматингдан умидворман, мени кўз очиб юмгунча ҳам ўз ҳолимга ташлаб қўйма, ҳамма ишимни Ўзинг ислоҳ эт, Сендан ўзга илоҳ йўқ!”    

Аллоҳнинг тавфиқига эришишни истасангиз, Аллоҳга итоат этинг, буйруқларига амал қилинг. Аллоҳ субҳонаҳу ва таоло Қуръонда айтадики: "Ким Аллоҳга ва Унинг Расулига итоат қилса, батаҳқиқ, буюк зафарга эришибдир" (Аҳзоб сураси, 71-оят).

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам айтадилар: "Аллоҳ бандага яхшиликни раво кўрса унга амал қилдиради". Саҳобалар: "Қанақа амал қилдиради?" деб сўрашди. У зот: "Унга ўлими олдидан солиҳ амал бериб қўяди (ва шу амали устида жонини олади. Атрофидаги одамлар буни кўриб) ундан рози бўладилар (Аллоҳнинг ҳузурида унга гувоҳлик берадилар)".

Ҳар ишингизда сабабларни амалга ошириш билан бир қаторда Аллоҳга таваккал қилинг. "Менинг муваффақиятим фақат Аллоҳга боғлиқ. Унгагина таваккал қилдим. Унгагина қайтаман" (Ҳуд сураси, 88-оят).

Аллоҳ бандага тавфиқ берса уни танлаб олади ва унга яхшилик эшикларини муяссар этади.

Ниятингизни Аллоҳ учун холис қилинг, Одамлар сизни мақташига, уларни лол қолдиришга интилманг. Риё, ужуб ва бошқа бузуқ амаллардан эҳтиёт бўлинг.

Аллоҳнинг динини ўрганинг ва чуқур тушунишга интилинг, зеро Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: "Аллоҳ кимга яхшиликни раво кўрса, динни яхши тушунадиган (фақиҳ) қилиб қўяди", деганлар.

Яхшиликни ёйишда, Аллоҳга даъват этишда, одамларни ислоҳ этиш йўлида саъй-ҳаракат қилинг. Чунки Аллоҳ таоло бир оятда: "Аллоҳга даъват қилган, солиҳ амалларни қилган ва "Албатта мен мусулмонларданман!" деган кишидан ҳам гўзал сўзли ким бор?!" (Фуссилат сураси, 33-оят) дея марҳамат қилган. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳадисларида: "Ким яхшиликка далолат қилса, унга бажарувчисининг ажричалик ажр бўлади", деганлар.

Дунёни бутунлай унутиб қўймаган ҳолда, асосий ғам-ташвишингизни охиратингизга қаратинг. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам айтадилар: "Кимнинг ғами охират бўлса, Аллоҳ унинг қалбига тўқликни (бойликни) солиб қўяди, кўнглини хотиржам қилиб қўяди, унга дунё хоҳламаган ҳолда келади".

Доктор Ҳассон Шамси Пошонинг "Метин қоялар" китобидан

Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ, Неъматуллоҳ Исомов таржимаси.

Оила аъзоларининг ўзаро алоқалари мустаҳкам бўлиши лозим. Оила аъзолари бир-бирларига меҳр-шафқат билан муносабатда бўлишлари, бир-бирларининг ҳар бир ҳолатларидан хабардор бўлишлари, масалан, ишхонадаги ёки таълим олиш жараёнидаги ўзгаришлардан, моддий ва маънавий аҳволларидан, ҳатто ички кечинмаларидан ҳам бохабар бўлиб туришлари керак.

Шунинг учун ҳам мен фарзандларимга оилада бир-бирлари билан ўзаро мустаҳкам алоқада бўлишлари ва бир-бирларининг ҳар бир ҳолатларидан хабардор бўлиб туришлари заруратини ўргатмоқчи бўлиб уйга бир доска ўрнатдим ва унинг номини “Оилавий хабарлар доскаси” деб атадим. Фарзандларимни чақирдим-да уларга ўзларининг шахсий ҳаётларида қандайдир ўзгариш ёки янгилик бўлса ва буни бутун оила аъзолари: ака- укалари, опа-сингиллари ҳамда ота-оналари билишини хоҳлашса, мана шу доскага ёзиб қўйишларини айтдим. Уларга бу ишни ўзим ҳам, оталари ҳам қилишини маълум қилиб қўйдим.

Қарабсизки, хабарлар бирин-кетин ёзила бошлади. Масалан, “Отам бугун ойлик олдилар! Ҳаммангиз тайёр бўлиб туринглар!”, “Онам касаллар, кимдир бозорга чиқиб сабзавот олиб келсин”, “Бугун Муҳаммад жамоаси мусобақада ютқазди, Муҳаммад тасаллига муҳтож”, “Ҳинд бугун маҳзун, бироз муддат ўзи ёлғиз қолмоқчи, икки соат ҳеч ким безовта қилмасин”, “Бувиларингиз эртага уйимизга меҳмонга келадилар”, “Тоғаларингиз беморлар, хабар олиб қўйинглар”.

Шу каби маълумотлар доскага ёзила бошланди ва биз доскамиздан кўзлаган мақсадимизга эришдик. Тез орада биз бу ишга одатланиб ҳам қолдик. Мана, фарзандларимиз болалик пайтларида қўллашни бошлаган бу тадбиримиз қарийб ўттиз йилдан бери давом этиб келмоқда.

Мен аниқ ишониб айта оламанки, биз қўллаган айнан мана шу услуб сабаб фарзандларимиз оилали бўлиб алоҳида яшаб кетган бўлсалар ҳам, ҳали-ҳануз ўзаро муносабатлари мустаҳкам ва бир-бирларидан доимо бохабар бўлиб турадилар.

(Мен айтаманки, бугунги имкониятларимиз кенгайиб кетган техника асримизда ушбу усулни қўллаш учун ижтимоий тармоқлардиги хос гуруҳлардан фойдаланиш айни муддао бўлса керак. Таржимон).

Доктор Абдуллоҳ Муҳаммад Абдулмуътининг

“Фарзанд тарбиясида 700 та сабоқ” китобидан

Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ, Камронбек Ислом таржимаси.