Ўзбекистон  мусулмонлари идораси 2018 йил Ҳаж ва Умра мавсуми зиёратчилари учун тўрт валентлик, бир дозалик ACYW-135 менингококк вакцинаси ва мавсумий грипп вакцинасини сотиб олиш юзасидан тендер эълон қилади.

Шунингдек,  2018 йил Ҳаж ва Умра мавсуми зиёратчилари учун Ўзбекистон рамзи туширилган камзул ва сумка тикиб бериш юзасидан тендер ўтказилишини эълон қилади.

Ҳисоб-китоб миллий валютада пул ўтказиш йўли билан амалга оширилади

Маълумот учун телефонлар: (+99871) 240-18-58 (+99871) 150-18-58

“Сизлар сабабли (ўтиб олишларингиз учун) денгизни (ўн икки йўлакка) бўлиб, сизларни қутқарганимиз, кўз ўнгингизда Фиръавн лашкарини ғарқ қилганимизни ҳам эслангиз” (Бақара сурасининг 50-ояти).

Жаброил алайҳиссалом кунларнинг бирида Фиръавннинг ҳузурига инсон қиёфасида келди ва унга ўз қулларининг бирининг устидан шикоят қилди.

– Мен унга жуда кўп яхшиликлар қиламан. Аммо у ҳар доим кўрнамаклик қилади, менинг амрларимга қаршилик қилади. У ҳатто ўзини менинг номим билан атаб, бошқаларни ўзига қул қилиб олибди.

– У жуда бемаза одам экан-ку, – деди Фиръавн.

– Бундай одамга қандай жазо берса бўлади? – деб сўради Жаброил алайҳиссалом.

– Уни сувга чўктириш керак, – деб жавоб берди Фиръавн. 

– У ҳолда ана шу ҳукмни менга ёзиб бер, – деди Жаброил алайҳиссалом.

Фиръавн ўзининг қарорини қоғозга ёзиб берди ва ўша заҳоти Жаброил алайҳиссалом ўша жойдан ғойиб бўлди.

Қуръони каримда  Аллоҳ таоло Мусо ва Хорун алайҳиссаломларга Фиръавннинг олдига бориб унга:  

– Эй Фиръавн! Сен тўрт юз йил яшадинг ва ҳали ҳам ҳукмдорсан. Сенга булар кам кўриниб, одамларга ўзингни илоҳ деб таништира бошладинг. Сендан олдин яшаган даҳрийлар ҳам худди шундай қилган эди. Сен шуни билишинг керакки, тўғри йўлга тушиб олишинг учун қирқ йил умринг қолди. Агар сен Аллоҳ таолога бир мартагина “Сен менинг Раббимсан”, десанг, Парвардигори олам сенинг барча гуноҳларингни кечиб юборади. Умринг эса яна минг йилга узаяди.  Раббимиз сенга ер ости хазиналари қаерда эканини маълум қилади ва сен бутун олам ҳукмдорига айланасан.

Бу гапларни эшитган Фиръавн уларга меҳрибончиликлар кўрсатиб, турли ноз-неъматлар билан меҳмон қилди.  

Кейин эса:

– Менга озгина фурсат беринг, шу масалада вазирим билан бир маслаҳатлашиб, унинг фикрини ҳам билайин, – деб изн сўради.

Фиръавн Мусо алайҳиссалом айтган гапларни вазири Ҳомонга айтиб ундан маслаҳат сўради.

Унинг гапларини эшитган Ҳомон:

– Эй Фиръавн! Бутун олам оёғинг остида ётганда кимнингдир бандаси бўлмоқчимисан? – деди. у деди, бу деди, хуллас, Фиръавнни Мусо ва Хорун алайҳиссаломларнинг эътиқодига эргашишдан қайтаришга эришди.

Шундай қилиб, Фиръавн жоҳилликда ва куфрда қолди ҳамда ҳаётининг охирги йилларида халқига зулм ўтказа бошлади. Аллоҳ таоло Фиръавн ва унинг қавмини ҳалокатга учратиш ҳақида қарор қилганидан кейин Мусо алайҳиссаломга:

– Бугун тунда ўз халқинг билан шаҳардан чиқ! – дея амр қилди.

Мусо алайҳиссалом Парвардигорнинг амрига мувофиқ шаҳарни ташлаб чиқди. “Ал-Кашшофий”да айтилишича, Мусо алайҳиссалом ўзининг етмиш икки оиладан иборат уммати билан Мисрга кўчиб ўтади. Уларнинг авлодлари Мисрни ташлаб чиққан вақтда эса уларнинг сони олти юздан ошиб кетган эди. Фиръавн ўзининг бир миллионлик қўшини билан уларни таъқиб этади. Жаброил алайҳиссалом Фарас ал-Ҳайат лақабли байтални миниб Фиръавн қўшинининг олдида борар эди. Микоил алайҳиссалом эса Фиръавн қўшинининг ортидан кузатиб боради. Исроил авлодлари:

– Фиръавн ортимиздан қувлаб келяпти, ҳадемай етиб олади, энди нима қиламиз? – дея ваҳимага тушади.

Аллоҳ таоло Мусо алайҳиссаломга:

– Қўлингдаги асонгни сувга ур (Қизил денгиз)! – деб буюради.  Мусо алайҳиссалом асосини сувга урганда ўн иккита йўлак очилади. Исроил авлодлари ана шу йўлаклардан денгизнинг нариги қирғоғига ўтиб олади.  Денгиздан ўтаётган чоқда улар бир-бирини кўрмайди ва жуда қаттиқ қўрқади. Аллоҳ таоло улар бир-бирини кўриши учун сувга очиқ бўлишни буюради. Сувда тешиклар пайдо бўлади. Ундан кейин улар бир-бири билан гаплашиб йўлда давом этади. Ҳеч ким зарар кўрмасдан ҳаммаси соғ-саломат ўтиб олди.

Аллоҳ таоло Қуръони каримда: “Сизлар сабабли (ўтиб олишларингиз учун) денгизни (ўн икки йўлакка) бўлиб, сизларни қутқарганимиз, кўз ўнгингизда Фиръавн лашкарини ғарқ қилганимизни ҳам эслангиз” (Бақара сурасининг 50-ояти), дея бизга бу воқеанинг хабарини берган.

“Тафсир ал-Кабира”да қуйидагича изоҳ берилади: “Фиръавн қўшини билан денгиз қирғоғига етиб келган чоқда улар сув ичида йўлаклар пайдо бўлганини кўради. Шунда Фиръавн одамларига қарата: “Кўрдингларми, сувдан мен учун ўн иккита йўлак очилди”, дейди. У билан келганларнинг барчаси унга ишонади ва қарши тарафга ўтмоқчи бўлиб сувдаги йўлакларга кириб юра бошлайди. Шу вақт Иблис пайдо бўлиб, уларнинг сувга киришига халақит қилмоқчи бўлади. Бироқ Жаброил алайҳиссалом Фиръавннинг отини сувга қараб судрайди, Микоил алайҳиссалом эса қўшинни орқасидан итара бошлайди. Шундай қилиб, Қизил денгизга биринчи бўлиб Фиръавн, унинг ортидан қўшини киради. Сувнинг очиқ жойлари ёпилади ва уларнинг ҳаммаси ҳалок бўлади. Исроил авлодлари хатардан холи бўлади.

Ибн Аббос розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:

– Фиръавн сувга ғарқ бўлишини билганидан кейин: “Мен Аллоҳ таолога Исроил авлодлари ишонгандек ишонган эдим”, дейди.

Аллоҳ таоло бунга жавобан:”

– Сен ҳар доим итоатсизлик қилар эдинг, ўлиминг кўзингга кўриниб ҳар тарафдан умид узганингдан кейин иймонга келиб қолдингми! Бу ҳолатдаги иймон қабул қилинмайди, – дейди.

Ривоятларга кўра, Фиръавн иймон келтирганини етмиш марта айтиб Жаброил алайҳиссаломдан ёрдам сўраган. Аммо Жаброил алайҳиссалом ёрдам бермаган.  Аллоҳ таоло Жаброил алайҳиссаломга: “Фиръавн сендан етмиш марта ёрдам сўради, агар Мендан бир мартагина ёрдам сўраганида дарҳол ёрдам берган бўлар эдим”, дейди. Фиръавн Жаброил алайҳиссаломдан ёрдам сўраганида Жаброил алайҳиссалом унга бир вақтлар ўзи ёзиб берган ҳукмни кўрсатади. Фиръавн ўлганидан сўнг Мусо алайҳиссалом шу ҳақда ўз халқига гапириб беради. Аммо Исроил авлодлари унга ишонмайди.  

– Йўқ, у ўлмаган, – дейди улар.

Шунда Аллоҳ таоло сувга амр этади ва сув Фиръавннинг шишиб кетган танасини қирғоққа чиқариб ташлайди. Буни кўриб улар унинг ўлганига ишонч ҳосил қилади ва севинади. Ўша воқеадан бошлаб чўкиб ўлганларнинг жасадини сув қирғоққа чиқариб ташлайди.  

“Анварул ошиқийн” китобидан олинди.

Таржимон

Улуғбек Раҳматуллаев

Учқўрғон тумани

Абдулҳамид ҳожи Абдураҳмон ўғли

жоме масжиди имом-хатиби

Одамлар орасида фасодлар ёйилиши, адоват ўтини ёқишига сабабчи бўлувчи омилларнинг энг ёмони – чақимчилик. Унинг нақадар салбий оқибатларга олиб келишини деярли ҳар бир онгли инсон яхши билса-да, негадир унга эргашиб кетаверади. Бировнинг гапини ташиб келган инсон бизнинг ҳақимизда ҳам унга гап ташишини эсимиздан чиқариб қўямиз ёки эътибор бермаймиз. Аллоҳ таоло уларга итоат этишдан ман қилган: «Итоат қилма! Ҳар бир қасамхўр, пасткашга, кишиларни айбловчи, чақимчилик қилиб юрувчига» (Қалам сураси, 10-12-оят).

Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва саллам саҳобалардан: “Туҳмат ёки чақимчилик нима эканини биласизми?” дeб сўрадилар. Саҳобалар: “Аллоҳ ва унинг Расули билувчироқ”, дeйишди. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Бу – одамларнинг орасини бузиш учун гапини бир-бирларига нақл қилиб юришдир”, дедилар.

Абу Бакр ибн Абдуллоҳдан ривоят қилинишича бир подшоҳнинг доно вазири бор эди. Ҳар куни подшоҳнинг ёнига кирганда: “Яxшилик қилганга яxшилик қил, бадхулққа ўзининг ахлоқсизлиги кифоя”, дeр эди. Подшоҳ вазирини ҳурмат қилар, бироқ мулозимларидан бири унга ҳасад қиларди. Бир кун подшоҳнинг олдига бориб:

— Вазирингиз доимо сизни ёмонлаб: “Подшоҳнинг оғзидан шундай бадбўй, сассиқ ҳид кeладики, унга яқин боришга тоқат қила олмайман дeйди”, деб чақимчилик қилди.

Подшоҳ: “Бу сўзингга далилинг борми?” дeб сўради.

Ҳасадчи: “Вазирни ҳузурингизга чақиринг, бурнини енги билан тўсиб кирса, сўзим тўғрилигини кўрасиз”, дeди. Сўнг подшоҳнинг ёнидан чиқиб, вазирнинг олдига борди. Вазирни уйига меҳмонга таклиф қилди. Уни саримсоқ қўшилган овқат билан меҳмон қилди. Вазир зиёфат тамом бўлгандан кeйин ҳасадчининг уйидан чиқиб, подшоҳнинг ёнига борди. Подшоҳ синаш учун: “Яқинроқ кeл!” дeди. Вазир саримсоқ ҳидидан хижолат бўлиб, бурнини тўсиб яқинроқ борди. Подшоҳ буни кўриб, мулозимнинг сўзи тўғри эканига ишонди.

Подшоҳ кимга илтифот ёки ғазаб қилса, xат ёзиб, муҳрлаб: “Бу xатни сарой бошлиғи қўлига бeр”, дeб xат топширадиган одати бор эди. Сарой бошлиғи xатни ўқиб, подшоҳ нима буюрган бўлса, уни амалга оширарди. Ўша одати бўйича xат ёзиб, муҳрлаб вазирга бeрди ва сарой бошлиғига учрашни буюрди. Вазир xатни олиб кeтаркан, йўлда ҳасадчи учраб қолди. Мулозим: “Бу қандай xат?” дeб сўради. Вазир: “Подшоҳ мeнга ҳадя инъом қилди”, дeди. У чиндан ҳам шундай деб ўйлаган эди. Мулозим: “Иккимизнинг яxши танишлигимиз ҳурмати xатни мeнга бeр, ҳадяни мeн олай. Сендан менга бир илтифот бўлсин”, дeди.

Вазир xатни унга топширди. Ҳасадчи сeвиниб, xатни сарой бошлиғига топширди. Сарой бошлиғи xатни ўқиб мулозимларига: “Бу одамни қатл этинглар, подшоҳ шундай буюрибди, подшоҳнинг амрини бажаринг!” дeди.

Сарой бошлиғининг буйруғини эшитиб, ҳасадчи: “Бу xат вазирга бeрилган эди, мeн ундан сўраб олгандим!” дeб дод-фарёд қилса ҳам фойдаси бўлмади.

Сарой бошлиғи бу воқeани подшоҳга маълум қилди. Подшоҳ буни яxшилаб тафтиш қилган эди ҳаммаси маълум бўлиб, вазирнинг гуноҳсиз эканини билди. Подшоҳ унинг мартабасини яна ҳам оширди. Шунга вазирига: “Ҳар куни ёнимга кирганингда биринчи сўзинг “яxшилик қилганга яxшилик қил, бадкорга ўзининг бадкорлиги кифоя” дeр эдинг, ҳақ экансан, ҳасадчининг бадкорлиги унинг бошига етди”, дeди.

Абдуллоҳ Парпиев

Халқаро алоқалар бўлими ходими

Тунда (ярим кечада) уйғониб ўзингиз учун таҳажжудни (нафл намозини) ўқинг! Шоядки, Раббингиз Сизни (Қиёмат кунида) мақтовли (шафоат қиладиган) мақомда тирилтирса. Яна айтингки: «Эй Раббим! Мени (қабрга) содиқлик билан (гуноҳларим кечирилган ҳолимда) киритгин ва (тирилтирганингда ҳам) содиқлик (розилигинг билан) чиқаргин ҳамда мен учун ўз даргоҳингдан бир мадад берувчи ҳужжат ато қилгин». Яна айтинг: «Ҳақиқат (яъни Ислом) келди ва ботил (куфр) йўқолди. Чунки ботил нарса йўқолувчидир» (Исро, 79-81).

"Тунда (ярим кечада) уйғониб ўзингиз учун таҳажжудни (нафл намозини) ўқинг!"

Луғатда тунда уxлаб қайта уйғонишга таҳажжуд дейилади. Шариат истилоҳида эса тунда бир ухлаб туриб ўқиладиган намоз тушунилади. Таҳажжуд намози Пайғамбаримиз (соллаллоҳу алайҳи ва саллам)га хос буйруқ бўлиб, умматларга фарзлардан кейин бажариладиган зиёда амалдир. Абу Ҳурайра (розияллоҳу анҳу)дан ривоят қилинади: "Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): "Тунги намоз фарзлардан кейинги энг афзал ибодатдир", дедилар (Имом Муслим ривояти).

 Таҳажжудни хуфтон намозидан кейин бомдод намозигача ўқиш мумкин. Бироз ухлаб олиб кечанинг учдан бирининг охирги қисмида ўқиш фазилатлидир. Бу вақтнинг фазилати ҳақида Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) бундай деганлар: “Туннинг учдан бир қисми қолганда Аллоҳ таоло дунё осмонига тушиб: “Ким истиғфор айтади, мағфират қиламан. Ким дуо қилади, ижобат қиламан. Ким ризқ сўрайди, ризқ бераман”, дейди. Бу ҳол тонг отгунча давом этади (Имом Муслим ривояти).

Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) тунда туриб таҳажжуд намозини ўқирдилар. Чунки бунга Аллоҳ таоло бундай дейди: “Эй (кийимларига) ўралиб олган киши (Муҳаммад!). Тунда (бедор бўлиб, намозга) туринг! Фақат озгина (ухлашга вақт қолсин!). Яъни ярми (қолсин) ёки ярмидан ҳам бироз камайтиринг! Ёхуд унга (бироз вақт) қўшинг (ярмидан кўпроғида ухланг) ва Қуръонни «тартил» билан (дона-дона қилиб) тиловат қилинг!” (Муззаммил, 1-4).

Таҳажжуд намози ва тунда қоим бўлишнинг ўртасида фарқ бор. Бирозгина ухлаб олиш тунда қоим бўлиш учун шарт эмас. Хуфтон намозидан сўнг тонггача бедор бўлиш мумкин. Тунда қоим бўлишнинг ажру савоби улуғ ҳамда у тоат-ибодатларнинг буюкларидан бири ҳисобланади. Унинг қадри нечоғлик улуғ эканини Аллоҳ таолодан ўзга ҳечким билмас. Тунда қоим бўлиш банданинг Раббиси ҳузурида даржасини кўтаради ва қалбига сокинлик, хотиржалик ҳамда роҳат бахш этади. Бу вақтда мўмин намози ўқиши ва Қуръони каримдан муяссар бўлганича ўқиши мумкин. Шунингдек Раббисига муножат қилади, истиғфор айтиб, дуолар қилади. Тунни бедор ўтказган банда Аллоҳ таолога яқинлик ҳосил қилади. Оиша (розияллоҳу анҳо) Абдуллоҳ ибн Қайсга: “Тунни бедор ўтказгин!” Чунки Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) тунни доим бедор ўтказардилар. Агар касал бўлсалар ўтириб намоз ўқирдилар”, деган (Имом Абу Довуд ривояти). Бошқа ҳадисда Набий (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): “Тунни бедор ўтказишни лозим тутинг. Чунки, у сизлардан олдинги солиҳларнинг одатидир. Тунда қоим бўлиб, Раббингизга қурбат ҳосил қиласиз. У гуноҳдан тўсиб, хатоларга каффорат бўлади ва жисмдаги касалликларни кетказади”, дедилар (Имом Муслим ривояти). Таҳажжуд эса намозга хос амалдир. У бир мизғиб олиб кейин адо этилади. Таҳажжуд намозини ўқиш тунда қоим бўлиш деб ҳисоб қилиниши мумкин. Лекин тунда қоим бўлиш таҳажжуд бўлмайди.

Таҳажжуд намозини ўқиб бўлгач қуйидаги дуони қилиш суннатдир. Ибн Аббос (розияллоҳу анҳу)дан ривоят қилинади: «Набий (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) кечаси таҳажжудга турсалар бундай дуо қилардилар: “ Эй Аллоҳим Сенга ҳамд бўлсин, Сен Еру Осмонни Нурисан. Сенга ҳамд бўлсин, Сен Еру Осмонни қойим қилувчисан. Сенга ҳамд бўлсин, Еру Осмон ва иккисини орасидагиларни Рабисан. Сенга ҳамд бўлсин, Сен Ҳақсан. Сенинг ваъданг ва сўзинг ҳақ. Сен билан учрашиш ҳақ. Жаннат ҳақ. Дўзах ҳақ. Пайғамбарлар ҳақ. Қиёмат ҳақ. Эй Аллоҳ Сенга бўйсундим, имон келтирдим, таваккал қилдим. Сенга қайтдим. Сенинг ёрдаминг (Қуърони карим оятларидан далил-ҳужжатлар ёрдамида бошқалар) билан тортишдим, Сенинг ҳукмингга ҳавола қилдим. Олдинги ва кейинги ҳамда сир қолган ва маълум бўлган гуноҳларимни кечиргин. Сен менинг Илоҳимсан. Сендан ўзга илоҳ йўқ” (Имом Бухорий ривояти). 

"Шоядки, Раббингиз Сизни (Қиёмат кунида) мақтовли (шафоат қиладиган) мақомда тирилтирса"

Оятдаги "мақтовли мақом", деб таржима қилинган "мақомам маҳмуда" деган қисми манбаларда турлича тафсир қилинган. Абу Саид Худрий (розияллоҳу анҳу)дан ривоят қилинади: "Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) "Раббингиз Сизни (Қиёмат кунида) мақтовли (шафоат қиладиган) мақомда тирилтирса" деган ояти ҳақида бундай деганлар: "Аллоҳ таоло Муҳаммад (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) шафоати билан мўминларнинг қавмларини дўзахдан чиқаради. Манашу мақтовли мақомдир".

Бошқа олимлар “мақтовли мақом”дан қиёмат куни Пайғамбаримиз (соллаллоҳу алайҳи ва саллам)нинг қўлларида ҳамд байроғини бўлиши ирода қилинган дейишади. Бу гап юқорида зикри келган маънога зид келмайди. Чунки Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) қиёмат куни ҳамд байроғини тутиб, умматларини шафоат қиладилар. Набий (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): “Мен қиёмат куни одам боласи саййиди бўламан. Бу фахрланиш эмас. Қўлимда ҳамд байроғи бўлади”, деганлар (Имом Термизий ривояти). Бошқа ҳадисда Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): “Ким азон нидосини эшитган пайтда: “Ушбу мукаммал чақириқ ва қоим қилинаётган намоз Раббиси Аллоҳ, Муҳаммад (соллаллоҳу алайҳи ва саллам)га васила ва фазилат бергин ҳамда ваъда қилинган мақтовли мақомда тирилтиргин”, деса унга қиёмат куни менинг шафоатим насиб қилади”, дедилар.

Тунда қоим бўлган одам Аллоҳ таоло билан ёлғиз қолади ва хилватда Раббига муножат қилади. Шу сабабли унга ажру савоблар берилиб, Аллоҳ таолонинг ҳузурида даражаси кўтарилади. Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): “Умматимни шафоат қилган жойим мақтовли мақом бўлади”, деганлар (Имом Табарий ривояти). Шунингдек банданинг ҳам улуғ ишлар учун турган жойи Аллоҳ таолонинг ҳузуридаги мақомга ўхшайди.

Ибн Аббос (розияллоҳу анҳу)дан ривоят қилинади: “Набий (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) Макка шаҳрида эдилар. Сўнгра ҳижрат қилишга амр қилинди. Шу пайт Аллоҳ таоло “Эй Раббим! Мени (қабрга) содиқлик билан (гуноҳларим кечирилган ҳолимда) киритгин ва (тирилтирганингда ҳам) содиқлик (розилигинг билан) чиқаргин” оятини нозил қилди”

Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) Мадинадан чиққанларидан кейин, унга қайтишга Аллоҳ таоло буюрди. Ҳақ таоло Набий (соллаллоҳу алайҳи ва саллам)ни Мадинага кирар вақтда “Мени содиқлик билан киритгин” Маккага шаҳрига кетадиган пайтда “содиқлик билан чиқаргин”, дейишларини амр қилди. Мазкур оят манбаларда турлича тафсир қилинган. Бир муфассир: “Мени динда собит қилгин! Мени куфрдан сақлагин!” деб тафсир қилган. Бошқа олим эса: “Мени дунёдан содиқлик билан чиқариб, жаннатга киргизгин!” деган. Яна бошқаси эса: “Мени қабрга содиқлик билан киргизгин ва ундан содиқлик билан чиқаргин”, дейди.

Пайғамбаримиз (соллаллоҳу алайҳи ва саллам)нинг дуоларини Аллоҳ таоло ижобат қилиб бундай марҳамат қилган: “Аллоҳ Сизни одамлар (зарари)дан сақлагай” (Моида, 67), бошқа оятда: “У ўз пайғамбарини ҳидоят ва ҳақ дин билан – гарчи мушриклар ёқтирмаса-да, барча динлар узра ғолиб қилиш учун юборган зотдир” (Саф, 61).

   “Ҳақиқат (яъни Ислом) келди ва ботил (куфр) йўқолди. Чунки ботил нарса йўқолувчидир”

Оятда “ҳақиқат”, деб таржима қилинган “ҳақ” сўзидан Ислом ва Қуръон тушунилади. Яъни Ислом зоҳир, Қуръони карим мукаммал бўлгани ифодаланган. Абдуллоҳ ибн Масъуд (розияллоҳу анҳу)дан ривоят қилинади: “Набий (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) фатҳ куни Макка шаҳрига келдилар. Каъбанинг атрофида 360 дан ортиқ бут-санамлар бор эди. Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) қўлларидаги таёқ билан бутларни бирма-бир уриб йиқита бошладилар ва “Ҳақиқат (яъни Ислом) келди ва ботил (куфр) йўқолди. Чунки ботил нарса йўқолувчидир” (Исро, 81) “Ҳақиқат (Қуръон) келди. Сохталик (қайтадан ширкни) бошлай олмас ва (уни аслига ҳам) қайтара олмас” (Сабаъ, 49) оятлариини ўқидилар. Набий (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) мазкур оятларни ўқиётган пайтда, бут-санамлар юз тубан ерга тушарди.

Қуртубий, Розий,Самарқандий,

Ибн Касир тафсирлари асосида

Баҳриддин ЖЎРАБЕК ўғли тайёрлади

Бир донишманд ҳузурига бир одам келиб, ўзига дўст излаётганини айтди. Донишманд унга айтди:

– Сенинг ранж, аламингни баробар тортадиган, шодлигингга шодланадиган дўстни изласанг, бундай дўст ноёбдир. Сенга ўзини дўст қилиб кўрсатадиган улфатлар эса жуда кўп.

Яна у киши:

– Агар ҳақиқий дўстни топиш менга муяссар бўлса, у билан қандай муомала қилишим керак? – деб сўради.

Донишманд унга бундай маслаҳат берди:

– Ҳақиқий дўст топсанг, у билан шундай муомалада бўл: дўстликда содиқ бўл, хиёнат қилма, кўнглингдаги дўстлик муҳаббатини қўлинг ва тилинг билан кўрсат, дўстингнинг сирини ошкор қилишдан сақлан, унинг ёнида бошқаларни ғийбат қилма, дўстинг муҳтожликда қолса, дарҳол унга ёрдам беришга шошил, ундан бирор айб содир бўлса, бирор ҳоли жойда айбини айтиб, юмшоқлик билан насиҳат қил, агар дўстинг сенинг айбингни айтиб, насиҳат қилса, ундан миннатдор бўл. Дўстингга ёлғон сўзлама, унинг душмани билан дўстлашма, дўстинг бошига бирор мушкул иш тушса, қайғули ҳодиса юз берса, уни мусибатдан қутқазишга жону дилинг билан кириш, дўстингнинг ота-онаси ва оила аъзоларига меҳрибон ва шафқатли бўл.

Раҳматуллоҳ САЙФУДДИНОВ

Юнусобод тумани бош имом-хатиби