muslimuz
Ҳожилик мақоми
Муборак ҳаж ибодати – ислом динининг энг муқаддас ва шарафли амалларидан бири. Ҳаётда ҳар бир мўмин-мусулмон ҳаж зиёратига бориш орзуси билан яшаса керак. Аллоҳ таолонинг инояти билан бу муборак амални адо этганларга шу боис ҳавасимиз келаверади.
Муборак ҳадисларда: “Албатта, амаллар ниятларга боғлиқдир. Банда уч нарса: дил, тил ва бадан орқали амалга оширилган амаллар орқали савобга эришади”, дейилади.
Барчамизга маълумки, ислом дини ички ва ташқи амаллардан иборатдир. Ният ички амал ҳисобланиб, у қалб билан боғлиқ бўлади. Бу ҳадиснинг буюклиги, шаъни улуғлиги, саҳиҳлиги, фойдаси, манфаати ниҳоятда кўплигини барча муҳаддислар ва уламолар таъкидлашган. Бугун улуғ сафарга тайёргарлик кўраяпмиз, бориб келяпмиз. Бу – гўзал ниятларимиз ижобат бўлаётганидан нишона.
Ҳар бир зиёратчи улуғ ҳаж ибодатига етказгани учун Ҳақ таолога беҳисоб шукроналар келтириши, ҳожилик мақомига муносиб бўлиш учун ибодатларни ихлос билан адо этиши, юксак ихлос, гўзал одоб билан ҳаракат қилиши зарур.
Шунингдек, ҳар бир ҳаж ва умра зиёратини адо қилган ҳожилар машаққат чекиб қилинган ибодатлари янада мукаммал бўлмоғи учун умр бўйи ҳаракатда бўлиши, жумладан, ўз юртларига қайтганда қўни-қўшнисига, маҳалласи ва қавми-қариндошлари олдида доимо намунали ва тартиб-интизом билан ўрнак бўлмоғи лозим. Хайрли ишларда бардавом, бева-бечоралар, ногиронлар ва касалманд кишилардан хабардор бўлиб, атрофдагиларга насиҳат қилиб, имкон қадар қўлидан келганча яхшиликка буюриши, ёмонликдан қайтариши, инсонлар ўртасида ҳимжиҳатлик, аҳиллик ва тотувликни таъминлашга ўзларининг муносиб ҳиссаларини қўшишлари керак.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ваъдаларига кўра, ҳаж ибодатини мукаммал адо этган кишининг мукофоти, шубҳасиз, жаннатдир. Шундай улуғ мақомга эга бўлиб қайтган ҳожи энди мутлақо бошқа инсондир. Зеро, у ҳарами шарифда буюк Пайғамбарлар юрган йўллардан юрди, муборак заминни кезди, улар қилган саъй-ҳаракатларни қилди, улар бажарган ибодатларни адо этди, гўё ўша улуғ зотларнинг зумрасига дохил бўлди. Мадинаи мунаввара ва Маккаи мукаррамадаги муқаддас ерларни зиёрат қилди, қалбан покланди, гуноҳлари кечирилди.
Ҳаж ибодати гуноҳларига тавба қилган, хатоларини англаган, ҳаётини ислом мезони билан сарҳисоб қилган ва умр китобидан янги саҳифа очган ҳожи учун янги, покиза ҳаётга қўйилган илк қадамдир.
Аллоҳ таоло бандаларга нимани буюрган бўлса уни адо этиши, нимадан қайтарган бўлса, шундан қайтиши лозим. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг суннатлари, тавсиялари, ахлоқларига, унингдек яхши сифатларга эргашиш керак. Энг аввало, ота-онани эъзозлаш, ҳурматини жойига қўйиш, улар вафот этган бўлса, руҳларини шод этиш, қариндош-уруғлар билан алоқани боғлаб туриш, уларга мурувват кўрсатиш, кўнгилларини олиш энг мақбул амаллардир.
Бундай шарафга муяссар бўлган юртдошларимиз мамлакатимиз остонасига қадам қўйишлари биланоқ, энг аввало, ҳар қандай дабдабабозликка чек қўйишига аминмиз. Дилларига тугиб қўйган эзгу тилакларини халқ билан баҳам кўрсинлар. Зеро, ҳожилик мақоми энг гўзал инсоний фазилатлар билан зийнатланганини кўрган ёш авлод эртага улар каби бўлишга интилиши, дуоларини олишга қизиқиши, шубҳасиз.
Бугун ҳар бир ўзбекистонликнинг кўнгли муқаддас зиёратгоҳга интилса, кўнгиллар обод бўлади, гўзал фазилатли инсонлар сафи кенгаяди. Янги Ўзбекистон сизу биздан юрт тинчлиги, маҳаллаларда осойишталик бўлиши, фарзандларимиз камоли йўлида бирлашишимизни, аҳил-иттифоқ бўлишимизни, эзгу ниятларимизни амалга оширишда якдил бўлишимизни сўрайди. Биз ҳамиша бунга муносиб бўлмоғимиз лозим.
Абдулбосит Раҳимов,
Мир Араб ўрта махсус ислом
билим юрти мударирси
Бепоён чўллар, кенг яйловлар ўлкаси
Африканинг марказида жойлашган Чад давлати қадимий маданият ўчоғидир. Бу диёр ўзига хос чўллари, воҳалари ва кенг яйловлари билан кишилар эътиборини тортади. Иқлими иссиқ ва ёғингарчилик деярли кузатилмайди.
Бу ўлка этник гуруҳлар, тиллар ва анъаналар маркази бўлиб, бой маданий хилма-хилликка эга. Аҳолисининг олтмиш фоизи мусулмон. Чад халқи самимий ва меҳмондўстдир.
Ислом динининг бу диёрга кириб келиши саҳоба Уқба ибн Нофий розияллоҳу анҳу номи билан боғлиқ. У халифа Умар розияллоҳу анҳу ҳукмронлиги даврида Ливия, Тунис, Жазоир ва Марокаш каби мамлакатларни фатҳ қилган. Унинг авлодлари ҳозир ҳам Чадда истиқомат қилади.
Бу диёрда Исломнинг кенг тарқалишига IX асрда Шимолий Африкадан келган араб ва бербер (Африка қабиласи) савдогарлари сабабчи бўлган. Кейинчалик Канем-Борну империяси минтақага Исломнинг ёйилишида муҳим роль ўйнади.
Чадликлар тижорат мақсадида турли мусулмон мамлакатларида бўлиб, у ернинг яшаш тарзи, маданияти, зироатчилиги, савдо-сотиқ, дин ишларини ва бошқа илмларни эгаллашга киришдилар.
Чадликлар одатда ота-она, фарзандлар ва бир нечта яқин қариндошлари билан биргаликда яшайдилар. Уларнинг урфига кўра, оилада барча масъулият ўғил фарзанд бўйнида. У оиланинг шаъни ва хавфсизлигига жавобгар саналади.
Чорвачилик чадликларнинг асосий даромад манбаидир. Уларнинг уй-жойлари асосан чодирлар ва қамишлардан ясалади. Бу бир ҳудуддан бошқа ҳудудга кўчишда қулайдир. Мамлакатнинг жанубий қисмида аҳоли деҳқончилик билан машғул. Унумдор ерлар асосан воҳаларда жойлашгани боис бу ер аҳолиси ўтроқлашган.
Шунингдек, чадликлар тажрибали савдогардир. Улар Марказий Африка мамлакатлари билан чорва моллари, мева, сабзавотлар ва қимматбаҳо тошлар савдосини кенг йўлга қўйган.
Жанубдаги оилалар одатда яқин қариндошлари – опа-сингиллари ва ака-укалари билан битта том остида яшайдилар. Уйлар шунга яраша катта қилиб бунёд этилади. Ҳар бир оила аъзосининг шахсий хонаси бўлади. Қизиғи, катталар бир дастурхон атрофига йиғилмайдилар. Эркаклар ва аёллар алоҳида овқатланишади.
Чадликлар миллий анъаналарни ва удумларни эъзозловчи халқ. Шимолий минтақаларда диний маросимлар тўлиқ адо этилади. Жанубдаги баъзи қабилалар суҳбатдошнинг кўзига қарашни одобсизлик деб билишади. Овқатни доим ўнг қўл билан ейдилар. Чап қўлда овқатланиш уят ҳисобланади. Меҳмонларга совға улашиш улар учун одатга айланган.
Мамлакат бўйлаб бой маданий мерос ва диний услубларни уйғунлаштирган кўплаб иншооту масжидларда бежирим ишланган наққошлик асарларини кўриш мумкин. Чад пойтахти Нжамена шаҳридаги “Буюк масжид” шаҳарнинг бош жомесидир.
Чадда диний ва дунёвий таълим берувчи мактаблар ҳамда араб тилини ўрганиш марказлари бор. Бу таълим муассасалари керакли билимларни ва миллий-маданий қадриятларни асраб-авайлашда, уларни келажак авлодга етказишда муҳим аҳамият касб этади.
Шоҳрух УБАЙДУЛЛАЕВ
Масжид ан-Набавий кутубхонасига 150 000 дан ортиқ киши ташриф буюрди
Ҳижрий 1445 йилнинг бошидан буён Масжид ан-Набавий кутубхонасига 157 319 дан ортиқ зиёратчи, талаба ва ислом илми тадқиқотчилари ташриф буюрган. Бу ҳақда “IQNA” Саудия Арабистони ахборот агентлигига таяниб маълум қилди.
Бу кутубхона ислом илмлари бўйича талабалар ва тадқиқотчилар учун энг муҳим маълумот марказларидан биридир.
Масжид ан-Набавий кутубхонаси турли фанларга оид 176 300 дан ортиқ ном ва хорижий тиллардаги 2 992 китобга эга бўлиб, дин ва диний фанлар бўйича кўплаб китобхонларни қабул қилади.
Масжид ан-Набавий кутубхонаси Мадинадаги Пайғамбаримиз масжиди қошидаги оммавий кутубхона бўлиб, Мадина вақфлар ишлари мудири таклифи билан ҳижрий 1352 (1933) йилда ташкил этилган. Кутубхонада Ар-Равда аш-Шарифанинг китоблари бор эди, уларнинг баъзилари кутубхона ташкил этилган кундан ҳам қадийроқ саналади.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Матбуот хизмати
Икки буюк неъмат
Бизга кўп нарса ўз-ўзидан бўлиб қолаётгандек туюлаверади. Гўё тинчлик, осудалик ҳам ўз маромидадек. Лекин бу икки неъматнинг бардавом бўлиши ҳаммага боғлиқ. Ирмоқлар қўшилиб сой, сойлар қўшилиб дарё ва денгиз бўлгани сингари ҳар ким ўз уйини асраши, маҳалласи осудалигига ҳисса қўшиши натижасида бутун юртнинг тинчлиги таъминланади, аслида.
Бугун Тошкент вилояти бош имом-хатиби Жасурбек домла Раупов Бўка тумани "Тошлоқ" масжидига ташриф буюрди.
Жамоат билан учрашиб, дилдан суҳбатлашган Жасурбек домла уларга "Тинчлик ва осудаликни таъминлаш - савоби улуғ амал" мавзусида мавъиза қилиб берди.
Масжидда намозхонларга яратилган шарт-шароит кўздан кечирилди. Зарур тавсиялар берилди.
Хайрли дуолар билан ташриф ниҳоясига етди.
Тошкент вилояти вакиллиги
Матбуот хизмати
Ҳаёт-мамот масаласи
Илгари болалар эсини танигунча алла эшитарди. Аллада гўзал туйғулар куйланади. Ўзимиз гувоҳмиз, алла эшитиб катта бўлган бола ҳар жиҳатдан тўкис улғаяди. Алланинг ўзига хос жозиба, таровати бўлиб, мурғакнинг қалбига яхшиликни сингдиради.
Афсуски, бугун болаларга алла айтиш ўрнига қўл телефон, телевизор пультини бериб қўйяпмиз. Бундан фарзандларимиз ҳам азият чекяпти.
Болага икки-уч ёшидаёқ қисқа-қисқа ибратли ҳикояларни ўқиб бериш – кони фойда. Уни ўқишга, илм олишга, теран фикрлашга ўргатади. Ота-боболаримиз, момоларимиз шундай қилишган. Энди-чи, тўғриси, оиладаги мутолаа удумидан узоқлашиб кетдик. Аммо сўнгги йилларда давлатимиз раҳбарининг алоҳида эътибори туфайли ёшлар ўртасида китобхонлик маданияти янада равнақ топмоқда. Китоб ўқиган шарафланмоқда, рағбатлантирилмоқда. Масалан, “Зукко китобхон”, “Ёш китобхон”, “Энг китобхон оила” каби кўрик-танловлар ўтказиляпти. Энг билимдон ёшларимизга эса қимматбаҳо буюмлар ва ҳатто автомобиль совға қилинмоқда.
Албатта, ота-оналаримиз болаларнинг таълим-тарбияси билан янада қаттиқроқ шуғулланишлари шарт. Баъзан ойнаи жаҳонда кўриб қоламан, ёш йигитлар турли безориликлар, жиноятлар қилишмоқда. Уларнинг қабиҳ ишларга қўл уришига нима сабаб бўлмоқда? Албатта, тарбия масаласига жиддий эътибор қаратмаётганимиз туфайли шундай бўлмоқда. Бежиз Абдулла Авлоний бобомиз: “Тарбия биз учун ё ҳаёт – ё мамот, ё нажот – ё ҳалокат, ё саодат – ё фалокат масаласидир”, дея таъкидламаган.
Агар фарзандга мурғаклик давриданоқ ҳалол-ҳаром, яхши-ёмон, катталарни ҳурмат, кичикларни иззат қилишдек халқимизнинг минг йиллик қадриятларини қулоғига қуйиб борса, албатта, яхши инсон бўлиб улғаяди.
Ўз ўрнида фарзанд катта бўлгач, ота-онаси олдида ҳам бир талай бурч ва вазифалари бўлади. Уларни астойдил адо этиш фарзандни саодатга етаклайди. Жумладан, ўғил-қиз ота-онасига умрбўйи яхшилик қилиши лозим.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам бундай марҳамат қилдилар: «Ким ота-онасига яхшилик қилса, унга “Тубо” бўлади, Аллоҳ унинг умрини зиёда қилади» (Имом Абу Яъло ва Имом Табароний ривояти).
Ҳадисдаги “тубо” сўзини уламолар жаннат ва яхшилик маъноларида деганлар. Яъни ота-онасига яхшилик қилган фарзанд охиратда жаннат билан мукофотланади. Бундай солиҳ фарзанднинг умри баракага тўлади.
Айниқса, ота-она кексалик ёшига етганида, уларга яхшилик қилиш динимизда муҳим амаллардан саналади.
Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадиси шарифда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам бундай дедилар: «“Бурни ерга ишқалансин, бурни ерга ишқалансин, бурни ерга ишқалансин”. “Ким (нинг бурни ерга ишқалсин), эй Аллоҳнинг Расули?” дейилди. У зот: “Кекса ота-онасининг бири ёки ҳар иккаласи (билан бирга яшаш бахти)га эришган, сўнгра жаннатга кирмаган кимса(нинг бурни ерга ишқалсин)”, дедилар» (Имом Муслим ривояти).
Фарзанд ота-онасини улуғлаш, уларга итоат этиш, дуоларини олиб юришдек буюк бахтдан маҳрум бўлмаслиги зарур. Бу ҳурмат ва эҳтиром уни бу дунёда ҳам, охиратда ҳам азиз ва мукаррам қилади.
Матлуба ҳожи она ОЧИЛОВА
Мақолалар
