Аллоҳ таоло Мусо ва Ҳорун алайҳиссаломга хитоб қилиб айтади: “Мени зикр этишда сусткашлик қилманглар” (Тоҳа сураси, 42-оят).

Улар Фиръавннинг олдига кетишаётганда Аллоҳ уларга сустлашмасдан, иккиланмасдан гапиришни буюрди.

Муҳаммад ибн Абу Бакр раҳимаҳуллоҳ айтади: “Тилда иккита катта офат бор: гапириш офати ва сукут сақлаш офати. Ҳақ гапдан сукут сақловчи одам бамисоли соқов шайтондир. Ботил гапни гапувчи одам эса гапирувчи шайтондир”.

Сукут бу энг яхши одат ва ибодатдир. Айни вақтда энг катта хазина ҳамдир. У сизни гапириб қўйиб афсусланишдан халос этади. Сизни ҳурматга сазовор этади. Ҳаётда ҳеч ким сукут қилганига афсусланмаган. Аксинча кўпчилик гапирган гапига бир-неча маротаба афсусланганини кўп кузатганмиз. Ундайларнинг кўпчилигига қарасангиз, битта-ю битта айби ҳамма нарсани гапираверишида бўлади.

Тилингиз бўйнингизда турган қилич кабидир. Шундай экан сўзларингизни яхшилаб тартиблашга, имкон қадар маънони оз сўз билан ифодалшга ҳаракат қилинг. Гоҳида сукут сақлаш гапиргандан кўра таъсирлироқ, етиб борувчанроқ бўлади!

Буюк саҳобий Амр ибн Осс розияллоҳу анҳу айтади: “Гап худди дорига ўхшайди, озгина истеъмол қилсанг, фойда беради, кўп истеъмол қилсанг, ўлдиради”.

Сирингизни одамларга ошкор қилган кишини маломат қилманг, чунки сир бу сиз кўтара олмайдиган оғир юкдир! Сирингизни ҳеч кимга айтмай ичингизда сақласангиз, у сизнинг раҳматингиз остида бўлади, борди-ю уни кимгадир ошкор қилсангиз, сиз унинг раҳмати остида бўлиб қоласиз! Сир сақлаш учун жой ҳозирланг, у жой ичингиздир! Шубҳасиз, сирни яширишга сабр қилиш уни ошкор қилиб надомат қилиб юргандан осон!

Бир одам тилига шундай мактуб ёзган экан: “Эй тилим! Билгинки, мен сен нутқ қилган ҳар бир сўз учун ҳисоб-китоб қилинаман, шундоқ экан, фақта яхши сўз айт! Чунки сен охиратда ё менинг фойдамга ёки зараримга гувоҳлик берасан. Ахир Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳадисларини билмайсанми: “Одамларни юзтубан қилиб дўзахга улоқтирадиган нарса – тилларининг ҳосилидир”.

Ҳой тилим! Аллоҳ таолонинг мана бу оятини билсанг керак-а: “Бирор сўз айтмас, магар ҳузурида ҳозиру нозир (фаришталар) борлар” (Қоф сураси, 18-оят).

Шундай экан, фақат ҳақ гап айтгин, фақат ва фақат рост сўзла!

Эй тилим! Ҳеч кимни дуоибад қилма, қанча гуноҳ-маъсият қилган бўлса ҳам. Аксинча ҳидоят сўраб унинг ҳаққига дуо қил.

Эй тилим! Абдуллоҳ ибн Масъуд розияллоҳу анҳунинг гапларини эшитмаганмисан: “Ўзидан ўзга илоҳ йўқ бўлган Аллоҳга қасамки, энг узоқ ҳибсда сақлаш керак бўлган нарса тилдир!”.

Эй тилим! Ўзингни сақла, агар гапиргани бирор яхши гап топа олмасанг, жим турганинг сен учун афзал ва яхшироқдир! Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам бундай деган эканлар: “Ким Аллоҳга ва охират кунига иймон келтирган бўлса, яхши гап айтсин ёки сукут сақласин”.

Доктор Ҳассон Шамси Пошонинг "Метин қоялар" китобидан

Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ, Неъматуллоҳ Исомов таржимаси.

Фарзандларимнинг яхшиликлар ва ёмонликлар ёзадиган жадваллари бор. Яхшилик қилишса яхшиликлар устунига, мабодо бирор ёмон иш қилишса, ёмонликлар устунига белгилаб боришади. Кўпинча бу ишни биз онаси билан бирга ўзимиз қиламиз.

Баъзида болалар ўзлари билиб белгилаб қўядилар. Кун охирида ётишдан олдин бир ҳисоблаб кўрамиз. Қилган яхшиликлари кўп бўлса, унга мукофот берамиз. Агар ёмонликлари кўп бўлса, унга жазо тайинлаймиз.

Жадвалнинг кўриниши: Яхшиликлар (савоб) – Ёмонликлар (жазо).

Бу ишни йўлга қўйганимизга кўп бўлмади. Лекин қисқа фурсатда болаларимизнинг ахлоқи яхшиланишига катта таъсир қилди. Болаларимиз кун давомида жадвалдан бохабар бўлиб туришади. Агар кечга яқин ёмон ишлари кўр бўлганини кўришса, ухлашга ётгунча яхшилик қилиб олишга шошилишади. Шомдан кейин қарасам, бир фарзандим шошилиб акасига ё опасига чой дамлаб бераётган бўлади, яна бири эса онасига “Онажон бирор хизмат йўқми” деб яхшилик устунини тўлдириш пайида бўлади. Яна бошқаси икки ракат намоз ўқиб олаётган бўлади. Хуллас уйимиз кечга яқин яхшиликлар тўлган, ҳамма бир-бирига яхшилик қилишга шошилган хонадонга айланиб қолади.

Энг хурсанд қиладигани, мана шу тартибни ўрнатганимиздан бери мен болаларимни деярли уришмадим, бирортасига танбеҳ бермадим. Сабаби улар жадвалдан кўриб фақат яхшилик қилишга ҳаракат қилишарди. Кейин мен уларга хатоларни, ёмонликларни “тавба” намози билан ўчиришлари мумкинлигини айтдим. Яъни икки ракат намоз ўқиб жадвалдаги ёмонликлар устунидан битта ёмонликни ўчириб ташлаш имкониятини бердим. Шу орқали фарзандларим нафл намозларга ҳам осонгина ўрганишди. Нафлларники кўп ўқиганларидан кейин табиийки, беш маҳал фарз намозларини ҳам қолдирмай, қазо қилмай ўқийдиган бўлишди.

Доктор Абдуллоҳ Муҳаммад Абдулмуътининг
"Фарзанд тарбиясида 700 та сабоқ" китобидан
Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ, Камронбек Ислом таржимаси.

Айтдиларки, жуда кўп одамлар "Биз маржиъул халойиқ", яъни халқ бизга қайтса, улар бизга мурожаат қиладиган киши бўлсак деган фикрда (ғамда) юради. Шуни яхши билингки, маржиъ (одамлар мурожаат қиладиган киши) бўлиш камол эмас.

Асли камол "рожиъ" бўлишдадир. (Рожеъ – қайтувчи, маржиъ эса "ҳамма қайтиб борадиган жой" демакдир). Ҳамма сен томон қайтишини хоҳлашни ўрнига ўзинг Аллоҳ томонига қайт. Камол шундадир. Шундан кейин У Зот кимни халққа маржиъ қилиш ёки қилмасликни Ўзи билади. Иккови ҳолатда ҳам инсон учун яхшилик ва фақат яхшилик бўлади. Қайси ҳолат рўй берган тақдирда ҳам ўшанга рози ва шокир бўлиш керак.

Бугун, 1 март куни Президентимиз Шавкат Мирзиёев Хоразм вилоятига ташрифи давомида ижтимоий-иқтисодий ривожлантиришнинг устувор вазифалари юзасидан йиғилиш ўтказмоқда. Унда яқинлашаётган саховат, меҳр-оқибат ва бағрикенглик кенг намоён бўладиган муқаддас Рамазон ойида амалга ошириладиган ишлар ҳақида ҳам тўхталиб ўтди.

Давлатимиз раҳбари бу муборак ойда эҳтиёжманд инсонлар, айниқса фарзандларимиз ҳолидан хабар олиш, уларни ҳар томонлама қўллаб-қувватлаш муҳимлигини қайд этди.

Шу боис, эшитишда нуқсони бор 500 нафар болага бепул кохлеар аппарати ва бошқа имплантлар қўйиш учун 62 миллиард сўм ажратилиши белгиланди. Яна 2 минг нафар бола эшитиш мосламаси билан таъминланади.

Паралимпия спорт турлари билан шуғулланаётган хоразмлик 10 нафар ёшларга 7 турдаги замонавий спорт протез ва реабилитация воситалари олиб берилади. 

Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Матбуот хизмати

Cавол: Мен улгуржи савдо билан шуғулланаман. Мендан турли дўконлар, айрим ҳолатда ташкилотлардан ходимлар келади. Шулар ичида айримлари нархни қўшиб ёзиб беришни сўрашади. Масалан, товарнинг нархи 50 минг бўлса, 70 минг деб ёзинг. Мен сизга пулини олиб келганимда 20 мингни менга қайтиб берасиз, дейишади. Уларнинг бу иши жоизми? Улар билан шу шаклда савдо қилсам бўладими?

Жавоб: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Ислом дини инсонга ҳамиша ишлаб топаётган пулини фақат ҳалол йўл билан бўлишига аҳамият қаратиши зарур. Ҳалол бўлмаган молни ноҳақ ўзлаштириб оладиган кимсалар, гарчи кўзга ишбилармондек кўринса-да, ночор ва бечора кишилар айнан ўшалардир. Аллоҳ таоло Қуръони каримда марҳамат қилади:

“Эй иймон келтирганлар! Бир-бирларингизнинг молларингизни ботил йўл билан еманг” (Нисо сураси, 29-оят).

Юқоридаги ишлар ҳам мутлақо жоиз эмас. Чунки ишчи ва ходим кабилар иш жойининг вакили сифатида иш юритади ва мана шу ишларни бажараётганлиги учун унга корхона маош ажратади. Исломда вакил ўзига нима вазифа юклатилган бўлса, ўшани бажариши керак. Қўшиб ёзишни талаб қилиш ва шу орқали олган ортиқча пулни ўзлаштириш унга ҳалол бўлмайди. Бу ишда алдов, омонатга хиёнат қилиш каби бир неча гуноҳлар бор.

Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан қилинган ривоятда Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам:

“Ким алдаса, мендан эмас”, деганлар (Имом Муслим ривояти).

Бошқа бир ҳадиси шарифда Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам айтадилар: “Мунофиқ уч нарсада билинади: Гапирса ёлғон гапиради, ваъда берса бажармайди, омонатга хиёнат қилади” (Имом Бухорий ривояти).

Шунингдек, иш берувчининг номидан маҳсулот сотиб олгани борган кишига айрим сотувчилар чегирма қилиб, маҳсулот учун тўланган пулдан қайтариб беради. Бу ҳолатда ҳам қайтиб берилган пул, иш берувчининг ҳаққи ҳисобланади. Буни менга берди, мен учун арзон қилиб берди деб, ўзига олиб қолиши мумкин эмас. Бу ҳам юқоридаги каби хиёнат ҳисобланади.

Шунинг учун сизга бундай таклиф билан чиқилганда, чегирмани иш берувчи учун олишингизгина тўғри бўлади. Акс ҳолда гуноҳ ишни амалга оширишда ёрдам берган бўлиб қоласиз. Қуръони каримда гуноҳ ишларда ҳамкорлик қилишдан қайтарилган:

“Яхшилик ва тақво йўлида ҳамкорлик қилинг, гуноҳ ва душманлик йўлида ҳамкорлик қилманг” (Моида сураси, 2-оят).

Бу қилмишининг нотўғри қилётганини тушунтириб, насиҳат қилинг. Валлоҳу аълам.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Фатво маркази.