Ўзбек шарқшунос олимларининг хорижий давлатлар илмий доиралари, жумладан, Россия олимлари ва илмий-маънавий ташкилотлари билан ҳамкорлик алоқалари мустаҳкамланиб бормоқда. Бу йўналишда, айниқса, ўзбек манбашунослари ва тасаввуфшуносларининг Россия мусулмонлари Марказий диний идораси билан ҳамкорлиги алоҳида ўрин тутади.

Россия мусулмонлари Марказий диний идораси раёсатининг 2023 йил 14 февралдаги қарори ва Россия марказий диний идораси раиси, Бош муфтий, шайхулислом Талъат Сафо Тожиддиннинг шу санадаги №04-23-сонли фармонига асосан, Ўзбекистон Фанлар академияси Абу Райҳон Беруний номидаги Шарқшунослик институти етакчи илмий ходими, “Нақшбандия” журналининг бош муҳаррири ўринбосари, тарих фанлари доктори, шарқшунос, манбашунос, битикшунос, исломшунос, тасаввуфшунос  Комилжон Раҳимов бутун постсовет маконида диний-ахлоқий қадриятларни изчил ўрнатишдаги муносиб ҳиссаси, диний-ахлоқий уйғонишни ривожлантиришдаги роли, Россия ва Ўзбекистон халқлари ўртасидаги тинчлик, дўстлик ва ўзаро тушунишни мустаҳкамлашдаги салмоқли ҳиссаси ва бошқа хизматлари учун мазкур идоранинг “Вера и честь” ордени билан тақдирланди.  

Эслатиб ўтиш лозимки, ушбу орден Россия ва бошқа давлатларда ислом динига эътиқод қилувчи халқларнинг илмий-маънавий меросини ўрганиш ва тарғиб этиш, диний-ахлоқий қадриятларни тиклаш, динлараро ва миллатлараро тотувликни мустаҳкамлаш каби ишларга ҳисса қўшган шахсларга берилади. Комилжон Раҳимовнинг тасаввуф тарихига бағишланган бир неча асарларининг Россияда нашр этилиши, шунингдек, ушбу олимнинг Россиядаги манбашунослик, исломшунослик ва тасаввуфга бағишланган кўплаб илмий анжуманлар ва тадбирларда фаол иштирок этиши Россия мусулмонлари Марказий диний идораси томонидан шу тарзда муносиб тақдирланди.  

Истеъдодли ёш шарқшунос, манбашунос олим, моҳир таржимон ва жамоатчилик фаоли Комилжон Раҳимов 1982 йил Бухоро шаҳрида туғилган. У 1995–1999 йиллари Бухородаги Мир Араб мадрасасида, 2000–2007 йиллари Бухоро давлат университетининг ўзбек филологияси факультетида бакалавр ва магистартурада таҳсил олган. 2005–2006 ўқув йилида Миср Араб Республикасининг Тошкентдаги Фан ва таълим маданият маркази эълон қилган 1 йиллик малака ошириш грант танлови ғолиби бўлгач, Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги, Ташқи ишлар вазирлиги ҳамда Бухоро давлат университети маъмурияти тавсиясига мувофиқ 2005–2006 йиллари Миср Араб Республикасининг Қоҳира университети Араб филологияси факультетида давлат гранти асосида 1 йил малака ошириб қайтган. 2008–2013 йиллари Ўзбекистон Республикаси Президенти ҳузуридаги Давлат ва жамият қурилиши академияси мустақил тадқиқотчиси, Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Шарқшунослик институти аспирантураси (2014–2017) ва докторантурасини (2018–2021) битирган. Комилжон Раҳимов 2018 йил тарих фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD) илмий даражасини олиш учун ёзган «Мустамлий Бухорийнинг «Шарҳ ат-Таъарруф» асари ҳамда унинг XI–XV асрлар Мовароуннаҳр ва Хуросон тасаввуф манбаларига таъсири» мавзусидаги диссертацияни, 2022 йили эса тарих фанлари бўйича фан доктори (DSc) илмий даражасини олиш учун ёзган «Хожагон-нақшбандия таълимотининг илдизлари ва шаклланиш манбалари (IX–XIV асрлар)» мавзусидаги диссертацияни проф. Баҳром Абдуҳалимов раҳбарлиги остида муваффақиятли ҳимоя қилган.    

Комилжон Раҳимов Ўзбекистон ва 15 хорижий мамлакат нашрларида чоп этилган 250 дан ортиқ илмий мақола, 30 та монография ва 2 та илмий тўплам муаллифи. Шунингдек, турли тўплам, луғат ва энциклопедияларда ҳам 77 та мақола чоп этган. Булардан ташқари, Ўзбекистондаги 41 та ва хорижий мамлакатлардаги 19 та илмий-амалий ва илмий-назарий анжуманларда ўз илмий маърузалари билан иштирок этган.

Комилжон Раҳимов ҳозирги кунда Ўзбекистон Фанлар академияси Абу Райҳон Беруний номидаги Шарқшунослик институти ҳамда Бухоро давлат университетидаги Илмий кенгашларнинг аъзоси ҳисобланади. Истеъдодли олим ҳозирги кунда ислом даврининг бошларида Бухоро шаҳридаги таълим, фан ва маданият асосларининг қўйилиши ва ривожланиши тадқиқига бағишланган “VIII–XI асрларда Бухородаги таълим, фан ва маданият тараққиёти” номли монографик тадқиқот устида ишламоқда.  

Сермаҳсул ёш олимнинг келгусидаги фаолиятига улкан муваффақиятлар тилаб қоламиз.

Нилуфар Бозорова,

ЎзА

"Ҳидоят сари" кўрсатуви

Председатель Сената Олий Мажлиса Танзила Нарбаева, находящаяся с рабочим визитом в Дохе для участия в 5-й конференции высокого уровня ООН по наименее развитым странам, встретилась с председателем Совета Шуры (Консультативного совета) Катара Хасаном бин Абдуллой аль-Ганимом, сообщает ИА «Дунё».
По данным информационной службы верхней палаты Парламента, в ходе конструктивного и практического диалога в центре обсуждений были и другие направления сотрудничества Узбекистана и Катара, в том числе вопросы укрепления отношений в торгово-экономической, инвестиционной, транспортно-коммуникационной и культурно-гуманитарной сферах. Были высказаны предложения Катара по развитию паломнического туризма между нашими странами. Для сведения следует отметить, что по итогам 2022 года товарооборот между нашими странами составил 4,8 миллиона долларов США.
По завершении встречи председатель Сената пригласила председателя Совета Шуры Катара посетить с визитом Узбекистан.

Пресс-служба Управления мусульман Узбекистана

Шу кунларда Ўзбекистон мусулмонлари идораси “Қуръон ва тажвидни ўргатиш” бўлимининг мудири Шайх Алижон қори Файзуллоҳ Махмуд ўғли диний таълим муассасаларига ташриф буюриб, талабаларга манфаатли суҳбат қилиб бермоқда. Ана шундай мазмунли мулоқот куни кеча Самарқанд вилоятидаги Ҳaдис илми мактабида бўлиб ўтди.
Шайх Алижон домла аввало Ҳадис илми мактаби фаолияти билан яқиндан танишди ҳамда талабаларга яратилган шарт-шароитлар, қулайликларни кўздан кечирди. Шунингдек, илм толиблари билан ўзаро мулоқот қилиб, Қуръонни чиройли қироат билан ўқиш, уни ёдлашда нималарга эътибор бериш кераклиги ҳақида ўз тажрибалари билан ўртоқлашди. Илмий-маърифий суҳбат давомида талабалар Шайх Алижон қоридан ўзларини қизиқтирган барча саволларига жавоблар олди. Учрашув ғоят мазмунли ўтди.
Суҳбат сўнггида Шайх Алижон қори домла “Вақф” хайрия фонди ташаббуси билан совға қилинган ақлли лавҳ (смарт доска) ни мактаб жамоасига тақдим қилди.
Бундай учрашувдан мамнун бўлган Ҳадис илми мактаби маъмурияти жамоа номидан Шайх Алижон қори Файзуллоҳ Махдум ўғлига ҳамда таълимнинг сифат ва самарадорлигини ошириш, талабаларнинг ўзлаштириш жараёнларига кўмаклашиши мақсадида тақдим этган ақлли лавҳ воситаси учун "Вақф" хайрия жамоат фондига ташаккурнома тақдим этди.
















ЎМИ Матбуот хизмати

“Мазҳаб” сўзи араб тилида “йўл”, “йўналиш”, шаръий истилоҳда эса “диний масала бўйича муайян мужтаҳид олимнинг фатво чиқариш йўли” маъноларини билдиради.
Ҳанафий мазҳаби аҳли сунна вал жамоа йўналишининг тўрт фиқҳий мазҳаблари орасида асрлар оша эргашувчиларининг кўплиги, мустаҳкам асослари ва қулайлиги билан ажралиб туради.
Ҳанафийлик мазҳаби фақат Имом Абу Ҳанифанинг ижтиҳодлари асосидагина шаклланмаган. Абу Ҳанифа раҳматуллоҳи алайҳ Ироқ фиқҳий мактабининг ёрқин вакили ҳисобланади. Ироқ фиқҳий мактаби асослари Куфада яшаган Ҳазрати Али розийаллоҳу анҳу, Абдуллоҳ ибн Масъуд розийаллоҳу анҳу бошлиқ бир минг беш юздан ортиқ саҳобага таянади.
Абу Ҳанифа раҳматуллоҳи алайҳ мужтаҳид (оят ва ҳадислардан ҳукм чиқаришга салоҳияти бор, етук олим) даражасидаги кўплаб шогирдлари ҳамроҳлигида ўз даврларида пайдо бўлган деярли барча фиқҳий масалаларни тизимли равишда ечимини топиб, ҳаттоки ҳали содир бўлмаган фаразий масалаларга ҳам ечим топганлар. Шу тариқа келажак авлодга жуда катта фиқҳий мерос хазинасини қолдирдилар.
Имом Аъзам Абу Ҳанифанинг ўзларига хос ижтиҳод йўллари мавжуд бўлиб, у киши буни қуйидагича таърифлайдилар: “Мен ҳукмларни Қуръондан оламан. Агар Қуръондан топа олмасам, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг ҳадисларидан оламан. Агар Қуръондан ҳам, Расулуллоҳнинг ҳадисларидан ҳам топа олмасам, саҳобалардан хоҳлаганимнинг фатвосини оламан, хоҳламаганимни олмайман. Кейин уларнинг сўзларидан чиқмайман. Аммо тобеинларга келсак, масалан, Иброҳим ан-Нахаъий, Шаъбий, Ҳасан, Ибн Сирин, Саид ибн Мусаййаблардек, менинг ҳам уларга ўхшаб ижтиҳод қилишга ҳаққим бор”.
Демак, Имом Аъзам раҳматуллоҳи алайҳнинг ҳукм чиқаришда тутган йўллари қуйидаги ҳадисга мувофиқ бўлган:
Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва саллам Муоз ибн Жабал розийаллоҳу анҳуни яманликларга исломни ўргатиш учун юборганлар. Муоз ибн Жабал розийаллоҳу анҳу жўнаб кетаётган пайтларида Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва саллам у кишини тўхтатиб, шундай деганлар:
“У ерда сизга бирор масала дуч келса, қандай қилиб ҳукм чиқарасиз?” деб сўрадилар. Муоз ибн Жабал розийаллоҳу анҳу: “Аллоҳнинг китоби ила”, деб жавоб бердилар. Расули Акрам соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Аллоҳнинг китобидан топа олмасангиз-чи?” деб сўрадилар. Муоз ибн Жабал розийаллоҳу анҳу: “Расулуллоҳнинг ҳадислари билан”, деб жавоб бердилар. Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Расулуллоҳнинг ҳадисларидан ҳам топа олмасангиз-чи?” деб сўрадилар. Шунда Муоз ибн Жабал розийаллоҳу анҳу: “Қараб турмасдан фикрим ила ижтиҳод қиламан”, дедилар.

Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи ва саллам бу жавоблардан ғоят мамнун бўлдилар ва: “Расулуллоҳнинг элчисини Расулуллоҳни рози қиладиган нарсага муваффақ қилган Аллоҳ таолога ҳамду санолар бўлсин”, дедилар (Имом Абу Довуд ва Имом Термизий ривоятлари).
Мотуридия ақидаси асослари. Ақиданинг луғавий маъноси – бир нарсани ҳақ деб билиб, қалбда маҳкам тутмоқликдир. Ақиданинг ақоид илми истилоҳидаги маъноси эса, мусулмонлар ҳақ ва тўғри деб ишониб, эътиқод қиладиган масалалардир.
Расуллар умматларини, аввало, соф ақидага, яъни Аллоҳ таолонинг борлиги, бирлигини тасдиқ этиш, унга нолойиқ бўлган барча сифатлардан пок эканига ишониш, охират куни, ҳисоб-китоб, жаннат-дўзах ҳақлигига имон келтиришга даъват этганлар.
Барча пайғамбарларнинг ақидаси бир бўлиб, шариатлари ҳар хил бўлган. Ақидани қалбга мустаҳкам ўрнатиб олиш ва қалб ундан ҳеч қачон гумон қилмаслиги ҳамда унга ҳақиқий ишониши керак. Ақидасиз кишининг ҳаёти ҳаёт эмас. Ақидасиз умр жуда оғир ва маъносиздир. Ақида билан ўтган умр эса жуда яхши, лаззатли ва маъноли бўлади.
Дарҳақиқат, ақида бу – Исломнинг асосий пойдевори бўлиб, унинг саҳиҳ ва соғлом бўлиши ўта муҳимдир. Зеро, ақида бирлиги жамиятдаги бирликка сабаб бўлади, одамларнинг маслаклари ва ғоялари битта бўлгани учун ҳам ўзаро ихтилофга боришмайди.

Муқаддас Ислом динимиздаги ягона ва энг тўғри ақида бу – аҳли сунна вал жамоа ақидасидир. Зеро, кишининг ақидаси тўғри бўлса, унинг юрадиган йўли тўғри бўлади. Ақидаси тўғри бўлган одам яхшиликларнинг эшигини очгувчи, ёмонликларнинг эшигини ёпгувчи калит сингаридир. Саодат асрининг буюк вакиллари бўлмиш саҳобалар ҳам ўз ақидаларида мустаҳкам бўлиб, уларни дунёнинг ҳеч бир нарсаси чалғита олмаган. Жумладан, Ҳазрати Али каррамаллоҳу важҳаҳунинг Аллоҳ таолога бўлган ишончи шунчалик кучли эдики, ҳеч бир нарса унинг имонига халал бера олмас эди. У зот ўз имони хусусида бундай деган: “Агар парда кўтарилиб, Аллоҳнинг жамолини кўрсам ҳам, имоним заррача кўпаймайди”.

Аммо кишининг ақидаси бузуқ бўлса, у қилган амалларнинг кўплиги унга фойда бермайди. Соғлом ақида билан бажарилган озгина амалнинг савоби бузуқ ақида билан бажарилган кўплаб амалларнинг савобидан устун бўлади. Зеро, улуғ алломаларимиздан бири Сўфи Оллоҳёр: “Ақида билмаган шайтона элдур, Агар минг йил амал деб қилса елдур”, деб жуда ҳам тўғри айтган.

Чуст тумани "Каттабоғ" жоме масжиди имом хатиби Маҳмуд Жалолов