Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Мен сизлар учун фақирликдан қўрқмайман, лекин такосур (яъни мол-дунёни тўплашда мусобақалашингиз)дан қўрқаман. Мен (бехосдан) хато қилишингиздан қўрқмайман, аммо гуноҳни атайин содир этишингиздан қўрқаман”, дедилар (Имом Аҳмад, Баззор, Ҳоким ривояти).

Бойлик ҳам, фақирлик ҳам Аллоҳ таолонинг тақдири бўлиб, барча инсонлар бу иккисидан бири билан синовдан ўтади. Аллоҳ таоло беморнинг сабрини, бойнинг шукрини синайди.

“Мен сизлар учун фақирликдан қўрқмайман” – чунки бирор бандага фақирлик етса бу – Аллоҳнинг иродаси, синовидир. Фақир одамнинг етган синовга сабр қилишдан бошқа иложи йўқ. Кўнгилхушлик, маишатпарастлик кабиларга эса “қўли калталик” қилади. Имкон қадар кўпроқ ибодатлар билан машғул бўлишга интилади.

“лекин такосур (яъни мол-дунёни тўплашда мусобақалашингиз)дан қўрқаман” – аммо бойлик ва мол-дунёнинг кўпайиши оғир синовдир. Бойлиги кўпайган банда камбағаллик вақтида қилмаган гуноҳ-маъсиятларга қўл уради, Роббига итоатсизлик қилиб, ибодатларни тарк эта бошлайди.

Бугунги кунда қанча инсонлар мол-дунёсини кўпайтириш ортидан қувиб, жиноятнинг ҳар қандай кўринишини содир этмоқда. Ҳатто, бойлик учун ўз ота-онаси ва яқинларидан воз кечмоқда. Қавм-қариндош бир-бирига душманга айланмоқда. Бежизга Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам умматларининг бойлик тўплашга ружу қўйишидан хавфсирамаган эканлар. Бу ҳам пайғамбарлик мўъжизаларидан биридир.

“Мен (бехосдан) хато қилишингиздан қўрқмайман” – Мўмин банда имкон қадар Аллоҳнинг буйруқларини бажаришга ҳаракат қилади. Бу борада қанча тўсиқларни енгиб ўтади, қийинчиликларга бардош беради. Аммо банда фаришта эмас, баъзи вақтларда билмасдан хато қилади ёки айрим нарсаларни унутиб қўяди. Лекин тезда тавба қилади, Роббига дуо қилади: “Роббимиз, агар унутсак ёки хато қилсак, (иқобга) тутмагин”.

Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Ҳар бир одам боласи хато қилувчидир, хатокорларнинг энг яхшиси тавба қилувчилардир”, деганлар (Имом Термизий, Имом Аҳмад ривояти).

“аммо гуноҳни атайин содир этишингиздан қўрқаман” – билиб туриб қилинган гуноҳнинг азоби жуда қаттиқ бўлади. Банда билмай қилган гуноҳини Аллоҳ кечириши мумкин, фақат Ўзига ҳавола. Аммо гуноҳга журъатли бўлиш, қасддан қилиш гуноҳнинг ўзидан кўра улкан ва оғирроқ гуноҳдир. Энг муҳими – банда гуноҳни билиб ёки билмай қилса ҳам, кимга осийлик қилаётганини унутмаслиги лозим!

Даврон НУРМУҲАММАД

Агар бирор киши турли шубҳа, васвасаларни ақлидан устун қўйса ва улар уни ҳаромга етакласа бу ҳам нафсининг алдашидир. 

Муолажа услуби

Ушбу касалликдан халос бўлиш учун васвасалардан узоқлашиш ва улар онгни эгаллаб олиши учун имкон бермаслик лозим. Бу касалликдан Аллоҳни доимо зикр қилиш ва одамлар сизнинг ташқи ҳолатингизни билганларидек, Аллоҳ таоло сизнинг ички ҳолатингизни ҳам билиб туришига ишонч ҳосил қилиш орқали қутулиш мумкин.

Эй инсон! Наҳотки Аллоҳ таоло билиб турган камчилик ва хатоларингизни эътиборсиз қолдиришдан уялмайсиз?! Ахир одамлар билиб қоладиган камчиликларингизни кетказишга қанчалик ҳаракат қиласиз-ку?!

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Албатта, Аллоҳ таоло сизларнинг суратларингизга ҳам, мол-давлатингизга ҳам қарамайди, балки қалбингизга ва амалларингизга қарайди”, деганлар (Имом Муслим ривояти).

Абу Бакр ар-Розий менга Абу ал-Ҳасан ал-Алавийнинг дўсти Иброҳим Хаввосдан раҳимаҳуллоҳ бу сўзларни эшитганини айтди: “Аввалида гуноҳ инсоннинг боши (фикрлари)да дон шаклида бўлади. Уни имкон қадар тезроқ йўқ қилиш керак, акс ҳолда у илдиз отади, кейин ундан қутулиш анча қийинлашади. Кейинчалик илдиз отган гуноҳ васвасага айланади. Инсон нафсини ва руҳини тарбиялаш орқали бу касалликдан қутулади. Акс ҳолда ундан шаҳват дарахти ўсиб чиқади. Шунда гуноҳ ақлни, онгни ва иродани тўлиқ эгаллаб олади”.

Абу Бакр ар-Розий айтади: “Нафс ва шаҳват ақлни, онгни ва инсоннинг интилишларини эгаллайди”.

Абу Абдураҳмон ас-Суламийнинг

"Нафс иллатлари ва уларнинг муолажаси" китобидан

Даврон НУРМУҲАММАД таржимаси