Зомин тумани бош имом хатиби Аброр Равшанов 2020 йил 1 Апрель куни ҳамкор ташкилотлар ва хомийлар иштирокида кам таъминланган, ногирон, боқувчисини йўқотган оилаларга 22 200 000 (йигирма икки миллион икки юз минг)сўмлик 13 ҳилдаги озиқ-овқат махсулотлари ҳамда тиббий ниқоблар тарқатилди. Булардан ташқари Маьрифатли жомеъ масжидида қўй сўйилиб юртимиздан бу касаллик ва балоларни тезроқ кўтарилишини Аллохдан сўраб дуои хайрлар килинди.

Зомин туманидаги Қоратепа жоме масжиди имом-хатиби 2020 йил 27 март куни Даштобод шаҳри бозорида ва махаллаларида аҳолига тиббий ниқоблар тарқатиб, мамлакатимиздаги жорий этилган карантин қоидаларига қатъий амал қилишлари зарурлиги, зарурат бўлмаса уйдан чиқмасликлари, уйда қолиш муҳим эканини тушунтирди.

Бозордаги савдо қилаётган савдо ходимларига хам савдодаги ҳалоллик, инсоф, қаноат тушунчаларини кенг оят, ҳадислар, ҳаётий мисоллар асосида тушунтириб ўтди.

Жорий йилнинг 31 март куни Зомин тумани Саид қилич Бурхон жоме масжиди имом-хатиби Умаралиев Бобур саховатпеша инсонлар ҳомийлигида бир бош қўй сўйиб, зарурий озиқ-овқат маҳсулотлари билан муҳтож, боқувчисини ёқотган оилалар ҳамда кекса отахон онахонлар ҳолидан хабар олинди.

ЎМИ Жиззах вилояти вакиллиги

Бугун бутун дунё аҳлини ташвишга солаётган коронавирус эпидемияси юртимизда қандай кечаётганига бир назар солсак. Ҳукуматимиз томонидан уни бартараф этиш бўйича бир қанча қарорлар қабул қилиниб, зарурий чора тадбирлар амалга оширилмоқда. Тиббиёт ва бошқа соҳа вакиллари азиз жонларини хатарга қўйиб, беморларни даволаш учун бор имкониятларини ишга солмоқдалар. Хўш, бугунги кунда аҳолини кўпроқ нима ташвишга солмоқда.

Аввало, кишиларимиз касалликни юқтириб олиш, озиқ-овкат маҳсулотлари етишмаслигидан хавф сирамоқдалар. Аслида бу нарсалар беҳуда ваҳимага арзирмикан. Биз мўмин-мусулмонлар эътиқод бўйича касаллик фақат Аллоҳ таолонинг иродаси билан етиши, ризқни ҳам Аллоҳ таоло беришига имон келтирамиз.

Жоҳилият аҳлида “Хасталикларда ўзига яраша қувват бор, улар бир кишидан иккинчисига ўша қувват ёрдамида ўтади”, деган эътиқод бўлган. Ислом таълимоти бўйича эса хасталик Аллоҳ ирода қилсагина юқади. Худди шу маъно Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳадиси шарифларида “Касаллик юқиши йўқ” деган муборак сўзларида мужассам бўлган.

Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Касаллик юқиши йўқ, бойқуш йўқ, навъу йўқ ва софар йўқ”, дедилар (Учовлари ривоят қилган).

Демак, касаллик ўзича юқмаслиги эътиқод масаласи, касаллик юқишидан эҳтиёт бўлиш эса динимиз биздан амал қилишни талаб қилган амал экан.

Бугунги оғир вазиятда халқимиз биргаликда курашиб, қаҳрамонликлар кўрсатмоқда десак, муболаға бўлмайди. Бу қаҳрамонлик нима? Бу сабр, қаноат, интизом, тартиб қоидага риоя этиш, шахсий гигиеналарга амал қилишдир.

Сабр – Аллоҳ таоло томонидан бандага инъом этилган энг катта ва буюк неъмат. Сабрли киши ризқнинг озига ҳам, йўқчиликка ҳам чидаб ўзини хор қилмай, бошини тик тутиб кун кўради. Зеро, ҳақиқий бойлик мол-дунёнинг кўплигида эмас, нафснинг тўқлигидир.

Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадисда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Бойлик матоҳнинг кўплигида эмас, балки назарнинг тўқлигидадир”, (Икки шайх, Имом Термизий ривоят қилган) дея ҳақиқий бойлик нима эканлиги ҳақида хабар бердилар.

Иккинчи жаҳон уруши йиллари халқимиз бир майизни қирқ киши бўлиб еганлари ҳақида ота-боболаримиздан эшитганмиз. Шукрки, мамлакатимиз раҳбарияти томонидан аҳолини ижтимоий қўллаб-қувватлаш борасида ҳам тегишли чора-тадбирлар амалга оширилмоқда.

Қолаверса, саховатпеша инсонлар томонидан ҳам турли хайрия тадбирлари ўтказилиб, озиқ-овқат, тиббиёт ва санитария маҳсулотлари муҳтож инсонларга етказиб берилмоқда. Афсуски, мана шундай ҳолатда ҳақиқий муҳтож бўлмаган шахслар ҳам эҳтиёжманд кишилар учун сарфланаётган эҳсон, садақалардан кўпроқ ундириб олиш ҳаракатида бўлаётганлар ёки бўлмаса боқимандалик кайфияти билан бировнинг садақа беришидан умидвор бўлиб ўтирганлар ҳам учраб турибди. Абу Саъид розияллоҳу анҳудан шундай ривоят келтирлиган: «Ансорийлардан бир қанча одамлар Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламдан (мол) сўрадилар. Бас, у зот уларга бердилар. Сўнгра яна сўрадилар. Яна бердилар, ҳатто ҳузурларида ҳеч нарса қолмади. Шунда у зот: “Ҳузуримда не яхшилик бўлса, сизларга бермай олиб қолмасман. Ким иффатталаб бўлса, Аллоҳ уни ифатли қилур. Ким беҳожатлик талаб қилса, Аллоҳ уни беҳожат қилур. Ким сабр талаб қилса, Аллоҳ уни сабрли қилур. Ҳеч кимга сабрдан кўра яхшироқ ва кенгироқ неъмат берилмган”, дедилар (Бешовлари ривоят қилган).

Барча ўтган пайғамбарлар касб-ҳунар соҳиблари бўлишган, саҳобалар қуруқлик ва денгизларда тижорат билан машғул бўлганлар, айримлари деҳқончилик ва бошқа касблар билан шуғулланганлар.

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам муборак ҳадисларида: “Ҳеч бир киши ўзи қўли билан ишлаб топиб еган таомидан ҳам яхшироқ таомни асло емайди” дейишлари билан касб-кор, ҳунар, меҳнат қилиб топилган ризқ энг яхши ризқ эканига ишора қилганлар.

Ҳалол касб, меҳнат қилиб, Аллоҳ таолодан ризқ ато этишини сўрасак, Парвардигорнинг марҳамати чексиздир. Мусулмон киши бу дунёсининг ғамида эмас, охират ғамида бўлса, Аллоҳ таоло иккисини ҳам ато этади. Бу ҳақда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам бундай деганлар: “Кимки охират ғамида бўлса, Аллоҳ унинг қалбини беҳожат ва хотирини жам жам қилиб қўяди. У хоҳламаса ҳам, дунё унга ўз ўзидан келади. Ким дунё ғамида бўлса, Аллоҳ унинг кўз ўнгига камбағалликни келтириб қўяди ва хотиржамлигини пароканда қилади. Унга дунёда ўзига тақдир қилинганидан бошқаси келмайди” (Анас розияллоҳу анҳудан Имом Термизий ривоятлари). 

Шундай экан азизлар, тан-жонимиз соғ, ҳузуримизда егуликларимиз бор экан, қаноат ва сабрли бўлсак, иншааллоҳ Аллоҳ таолонинг Ўзи мададкор бўлади, ғам-ташвишимизни аритиб, икки дунё саодатини ато этади.

Зайниддин ЭШОНҚУЛОВ

ЎМИ Самарқанд вилоят вакили

Ислом таълимотида сиҳат-саломатликнинг улуғ неъмат эканлиги, уни асраб-авайлаш, қадрига етиш лозимлиги алоҳида таъкидланган. Ер юзидаги жамики мавжудот учун сиҳат-саломатликнинг ўрни ғоят муҳим. Жумладан, инсонлар бахтли-саодатли ҳаёт кечириши ва кўзлаган мақсадларини амалга ошириши учун бу неъматнинг аҳамиятини ўз вақтида англаши керак. Акс ҳолда, ҳаёт мазмуни йўқолади ва дунёнинг ҳеч қандай лаззати ва жозибаси татимайди. Шунинг учун ҳам Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам инсонлар ғанимат билишлари лозим бўлган неъматлар сирасида сиҳат-саломатликни зикр қилганлар.

Имом Байҳақий ва Имом Ҳоким қилган ривоятда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам шундай марҳамат қилдилар:

إِغْتَنِمْ خمَسًا قَبْلَ خَمْسٍ: شَبَابَكَ قَبْلَ هَرَمِكَ وَصِحَّتَكَ قَبْلَ سَقَمِكَ وَغِنَاكَ قَبْلَ فَقْرِكَ وَفَرَاغَكَ قَبْلَ شُغْلِكَ وَحَيَاتَكَ قَبْلَ مَوْتِكَ 

(رواه البيهقي والحاكم)

“Беш нарсани беш нарсадан аввал ғанимат бил: кексалигингдан аввал ёшлигингни, бетоблигингдан аввал саломатлигингни, фақирлигингдан аввал бойлигингни, бир ишга машғул бўлиб қолишингдан аввал бўш вақтингни ва ўлиминг келмасидан аввал ҳаётлик вақтингни”.[1]

Маълумки ислом дини инсониятга фақат яхшилик келтиради. Бизни йўқдан бор қилган Зот, инсонга нима фойдаю, нима зарар экани ҳақида бизларни огоҳ этган. Шунинг учун ҳам ислом дини барча замон ва маконларга салоҳиятли бўлган илоҳий таълимотдир. Аллоҳ таоло шундай дейди:

أَلَا يَعْلَمُ مَنْ خَلَقَ وَهُوَ اللَّطِيفُ الْخَبِيرُ

“Яратган зот билмасмиди? У сирларни билувчи ва баридан хабардордир!”[2]

Аллоҳ таоло инсонга имтиҳон майдони қилган бу дунёда бошқа синовлар қатори турли хасталикларни ҳам яратган. Бандаларига тўғри йўлни кўрсатиб, уларни ризқлантирган Зот улар касал бўлганларида шифо бергувчи ҳам Унинг Ўзидир. Бу ҳақда Қуръони каримда шундай марҳамат қилинади:

الَّذِي خَلَقَنِي فَهُوَ يَهْدِينِ  

وَالَّذِي هُوَ يُطْعِمُنِي وَيَسْقِينِ 

وَإِذَا مَرِضْتُ فَهُوَ يَشْفِينِ

“У мени яратган, мени ҳидоят қиладиган ҳам Ўзидир. Мени едириб-ичирадиган ҳам Ўзидир. Беморлигимда шифо берадиган ҳам Ўзидир”.[3]

Ояти каримада яратиш сифатини Аллоҳ таолога нисбат берилмоқда. Дарҳақиқат, коинотдаги барча махлуқотларни Аллоҳ таоло яратган. Кеча ва кундуз, йил фаслларининг алмашиб туриши, аъзоларимизнинг бир-бирига мутаносиблиги, буларнинг барча-барчаси, ёлғиз Яратувчи томонидан эканига далолат қилади.

Кейинги оятда эса ризқ Аллоҳ таолога нисбат берилмоқда. Маълумки, осмон билан ер орасида, денгиз билан ер остида қанча қанча жонзотлар бор. Кеча оқшом мана шу жонзотларнинг барчаси: “Эртага нима еймиз?” демасдан хотиржам уйқуга кетганлар. Мана бугун янги тонг отди! Улар худди кечагидек ўз кунларини давом эттиришмоқда. Уларнинг инсонларга ўхшаб егулик маҳсулотларни ғамлаб қўядиган музлатгичлари ҳам, сандиқда пуллари ҳам ёки овқат сотиб оладиган дўконлари ҳам йўқ. Шундай бўлсада, улар хотиржам уйқуга кетишмоқда, акс ҳолда улар ухламас эдилар. Аммо уларда асосий нарса бор, у ҳам бўлса, Аллоҳ таолонинг ризқига қаноат ва хотиржамликдир.

Шу ўринда айтиб ўтишимиз лозимки, барчамиз биладиган ва имон келтирган “ризқ ҳам, яхшилик ҳам, ёмонлик ҳам, Аллоҳдан”, деган ақидамизга қай даражада мустаҳкам ёки заиф эканимиз шу кеча-ю, кундузда билиниб қолди. Дунёнинг барча давлатларида тарқаган “СОVID-19” деб аталган коронавирус муносабати билан диёримизда карантин ҳолати эълон қилиниши баробарида, баъзи юртдошларимиз ўзларини бироз йўқотиб қўйдилар. Давлатимиз томонидан қанчалар огоҳлантирилмасин, ўзаро ёрдам, ҳамжиҳатликка чақирилмасин, ватандошларимиздан баъзилари озиқ-овқат ва хизмат кўрсатиш нархларини оширишга ҳаракат қилишди. Гарчи бу “баъзи”лар жуда камчиликни ташкил қилсада, асрлар давомида ислом оламига буюк зотларни етиштириб берган шу халқ учун бу орият масаласидир.

Мазкур мақолада ушбу ҳолатни эсламасдан ўтиб кетиш ҳам мумкин эди, лекин бизнинг мақсадимиз хатодан тийилиб, тўғрига ёндашишдир. Шояд, бу каби “бошга иш тушганда, фойдаланиб қолиш” иллатига барҳам берилса!   

Алҳамдулиллаҳ! Ҳукуматимиз ва олийжаноб, ҳимматли юртдошларимиз ўзгаларга ёрдам қўлини чўздилар.

Ватанимиз мўмин-мусулмонлари томонидан Қуръони карим кўп маротаба хатм қилинди, истиғфор, салавотлар айтилди. Бу эзгу ва савоб ишлар бугун ҳам давом этмоқда. Ўзбекистон мусулмонлари идораси ташаббуси билан жума кунлари барча вилоят, туман ва зиёратгоҳларда қурбонликлар қилинди, Қуръони карим ва Саҳиҳи Бухорий хатмлари сўнггида Аллоҳ таолога бу касалликни даф этишини сўраб дуолар қилинди.

Бошга бирор мусибат тушганида хайрли амаллар қилиниб, уларнинг барокатидан ўша мусибатнинг аришини умид қилиш динимиз таълимотларида келган кўрсатмадир. Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳам қийинчилик бўлганида Аллоҳ таолога ибодатларда дуолар қилар ва саҳобаларга ҳам шуни тавсия этардилар. Биз ҳам бугунги ҳолимизда қилган ожизона дуоларимизни Парвардигоримиз қабул қилишидан қаттиқ умидвормиз. Чунки яхши гумонда бўлиш, мўминга хос иш. Имом Бухорий ва Имом Муслим келтирган саҳиҳ ҳадисда бу ҳақда шундай дейилади:

أنا عند ظن عبدي بي

“Мен бандамнинг Мен ҳақимдаги гумонидаман”. [4]

Бугунги кунда коронавирус пандемияси дунё халқларини ташвишга солиб турган энг катта муаммо, десак муболаға бўлмайди. Мусулмон киши бу ҳам Аллоҳ таолонинг бандаларга юборган бир синови эканини яхши билади. Биз бундан тўғри сабоқ чиқариб, Аллоҳ таолонинг бизга берган саноқсиз неъматларини қадрлашимиз, шукр қилишимиз, қўлимизда борини яқинларимизга, айниқса, муҳтожларга ҳам улашишимиз зарурлигини англаб етамиз.

Бу синов биз – инсониятни ортга яхшилаб назар солиб, қилган ишларимиз ҳақида тафаккур қилишга мажбур қилди. Маълумотларга кўра, коронавирус сабабли кўчалардаги тартибсизликлар, жиноятлар камайиб, одамлар бир-бирига меҳр-оқибатли бўла бошлаган, ота-оналари, оила-аъзолари билан кўпроқ вақт бирга бўлмоқда. Биз мўминлар ҳар бир синовдан ҳикмат излаймиз. Аллоҳ таоло Ўзининг китобида шундай деган:

وَعَسَى أَنْ تَكْرَهُوا شَيْئًا وَهُوَ خَيْرٌ لَكُمْ وَعَسَى أَنْ تُحِبُّوا شَيْئًا وَهُوَ شَرٌّ لَكُمْ

وَاللَّهُ يَعْلَمُ وَأَنْتُمْ لَا تَعْلَمُونَ 

 “Ёқтирмаган нарсангизда сизларга яхшилик бўлиши мумкин, ёқтирган нарсангизда эса сизларга ёмонлик бўлиши мумкин. Аллоҳ билганини сизлар билмайсизлар”.[5]

Аллоҳ таоло бизларга ота-онамиздан-да меҳрибон ва раҳмлидир. Шундай экан, инсониятнинг бахту саодати Унинг кўрсатмаларига амал қилиб, қайтарган ишларидан тийилишдадир.

Юқорида айтиб ўтганимиздек киши вабо ёки инсон ҳаётига хавф соладиган бошқа касаллик тарқалган вақтда шариатимиз кўрсатмасига амал қилиб, Аллоҳнинг тақдиридан рози бўлган ҳолда уйида ўтирса, гарчи ўша вабо сабабли вафот қилмаса ҳам шаҳиднинг ажру савобига эга бўлади. Имом Аҳмад келтирган ривоятда Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам бу хусусида шундай марҳамат қилганлар:

لَيسَ مِنْ رَجُلٍ يَقَعُ الطَّاعُونُ، فَيَمْكُث فِي بَيتِهِ صَابِرًا مُحْتَسِبًا يَعْلَمُ أَنَّهُ لَا يُصِيبُه إلَّا مَا كَتَبَ اللهُ لَهُ؛ إلِّا كَانَ لَهُ مِثْلُ أَجْرِ الشَّهِيدِ

(أخرجه أحمد)

“Вабо келган вақтда, Аллоҳ унга ёзганидан бошқаси бўлмаслигини билган ҳолда савоб умидида уйида ўтирган кимсага шаҳиднинг ажри бўлади”.[6]

Аксинча, шариатимиз эслатмалари ва жамиятда ўрнатилган қонун-қоидаларни менсимасдан ўзи ва ўзгаларнинг ҳаётини хавфга қўйиш ўзини ҳалокатга ташлаш билан баробардир.

Имом Термизий келтирган ривоятда Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам:

لَا يَنْبَغِي لِلْمُؤْمِنِ أَنْ يُذِلَّ نَفْسَهُ، قَالُوا: وَكَيْفَ يُذِلُّ نَفْسَهُ؟ قَالَ: يَتَعَرَّضُ مِنَ الْبَلاَءِ لِمَا لاَ يُطِيقُ

(أخرجه الترمذي)

“Мўмин киши ўзини хорлаши дуруст эмас”, - дедилар. “Ўзини қандай хорлайди?” - дейишди. “Тоқати етмайдиган балога ўзини рўбарў қилади”, - дедилар.[7]

Бу мўъжазгина мақола коронавирусдан сақланиш ҳақида динимиз таълимотларини англашга яраса, ўз уйимизда савоб умидида ўтиришимиз ва ўзгаларга зарар етказмаслигимизга сабаб бўлса, мақсадимиз ҳосил бўлган бўлади. Хулоса ўрнида Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг муборак ҳадиси шарифларини келтирмоқчиман:

وَعَن أبي سعيد الْخُدْرِيّ رَضِيَ اللَّهُ عَنْه أَن النَّبِي صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم َ قَالَ لَا ضَرَرَ وَلَا ضِرَارَ، مَنْ ضَارَّ ضَارَّهُ اللَّهُ، وَمَنْ شَاقَّ شَاقَّ اللَّهُ عَلَيْهِ

(أخرجه الحاكم)

Абу Саид Худрий розияллоҳу анҳу Набий соллаллоҳу алайҳи васалламдан ривоят қилиб дедилар: “(Исломда) Зарар бериш ҳам, зарар кўриш ҳам йўқ. Кимки зарар берса, Аллоҳ унга ҳам зарар беради. Кимки машаққатга солса, Аллоҳ ҳам уни машаққатга солади”.[8]

Аллоҳ таоло бизларни Ўзининг ҳидоятидан адаштирмасин ва бошимизга тушган ушбу касалликни тез фурсатда кўтарсин ҳамда Ўзи муқаддас китобида айтганидек, машаққатдан кейин келадиган енгиллик, яхшилик билан барчаларимизни сийласин!

Олимхон Юсупов

Ҳадис илми мактаби ректори

[1] Имом Байҳақий ва Имом Ҳоким ривояти.

[2]Мулк сураси 14-оят мазмуни. Шайх Усмонхон Темурхон Самарқандий. Тафсири ирфон. Шарқ. Тошкент. 2019 йил. Б.201.

[3]Шуаро сураси 78-80-оятлар мазмуни. Шайх Усмонхон Темурхон Самарқандий. Тафсири ирфон. Шарқ. Тошкент. 2019 йил. Б. 40-41.

[4] Имом Бухорий ва Имом Муслим ривояти. Саҳиҳ ҳадис.

[5] Бақара сураси 216-оят мазмуни. Шайх Усмонхон Темурхон Самарқандий. Тафсири ирфон. Шарқ. Тошкент. 2019 йил. Б.206.

[6] Имом Аҳмад ривояти.

[7] Термизий ривояти.

[8] Ҳоким ривояти.  Саҳиҳ ҳадис.