Ўзбекистоннинг Лондондаги элчихонаси Британия музейи билан ҳамкорликда Маданият вазирлиги, Туризм ва спорт вазирлиги ҳузуридаги Маданий мерос агентлиги, Республиканинг қатор музейлари тадқиқотчи ва ходимлари учун маданий ва тарихий мерос буюмларини сақлаш, уларнинг контрабандаси ва ноқонуний савдосига қарши курашиш бўйича онлайн семинар ташкил қилди, деб хабар бермоқда «Дунё» АА.

Тадбирда Британия музейининг Яқин Шарқ бўйича бўлими катта куратори Сент-Жон Симпсон, Оксфорд университети профессори Жеймс Аллан, Йорк университети профессори Ричард Макклери ва Давлат Эрмитажининг Марказий Осиё сектори катта илмий ходими Андрей Омелченко маъруза қилди.

Британия музейи вакили ўтган йили Лондоннинг Хитроу аэропортида ислом эпиграфикаси туширилган 6 та тарихий кошин сақлаб қолингани ҳақида сўзлаб берди. Мутахассис кошинлар Ўзбекистон, Буюк Британия, АҚШ, Россия ва бошқа мамлакатларнинг олимлари томонидан ўрганилганини билдирди. XII-XIV асрларга оид ушбу тарихий ашёлар Ўзбекистондаги меъморий обидаларга, хусусан, Самарқанд шаҳридаги Шоҳи Зинда мажмуасига тегишли экани тахмин қилинмоқда.

17 май куни Британия музейи карантиндан кейин илк марта очилади ва ушбу кошинлар Ўзбекистоннинг розилиги билан музей галереяларидан бирида намойиш этилади. Бу музейга ташриф буюрувчиларда катта қизиқиш уйғотади. Бир неча ойдан сўнг Ўзбекистон элчихонаси кўмагида экспонатлар ўз Ватанига қайтарилади.

Британия музейи вакили кошинларнинг идентификация қилиш ва ватанига қайтариш Ўзбекистон вакиллари билан муваффақиятли ҳамкорлик самараси эканини таъкидлади.

Эслатиб ўтамиз, ўтган йил ноябрь ойида Британия музейи ҳамда Ўзбекистон маданияти ва санъатини ривожлантириш жамғармаси ўртасида ҳамкорлик тўғрисидаги меморандум имзоланди. Унда нафақат ўғирланган ёки ноқонуний муомалада бўлган буюмларни аниқлаш ва консультация қилиш бўйича ўзаро алоқаларни, балки ҳамкорликда илмий тадқиқотларни ривожлантириш, кадрлар тайёрлаш ва уларнинг малакасини ошириш, биргаликдаги тадбирларни ўтказиш масалаларини ҳам қамраб олган.

Онлайн-семинарда сўзга чиққан мутахассислар маданий мерос объектларини сақлаш ва ҳисобга олишда олимлар ва музейлар ўртасидаги ҳамкорликнинг алоҳида аҳамиятини таъкидлади. Шунингдек, улар барча архитектура ёдгорликлари, археологик қазиш ишлари пайтида топилган объектлар фотосуратларининг рақамли маълумотлар базасини яратиш, маданий мерос объектларининг альбомлари ва почта карталарини нашр этиш, артефактлар сотиладиган “ким ошди” савдолари ва онлайн-ресурсларни мониторинг қилиш зарурлигини таъкидлади.

Тарихий буюмлар ҳақида қанчалик кўп маълумот мавжуд бўлса, уларнинг контрабандаси ва ноқонуний савдосига қарши курашиш шунчалик осон бўлиши қайд этилди.

Ўзбекистон вакиллари мамлакатимизда маданий ва тарихий меросни сақлаш ва чет элларда кенг оммалаштиришга катта эътибор қаратилаётганини таъкидлади. Хорижий шериклар билан контрабанда ва экспонатларнинг ноқонуний савдосига қарши курашишда ҳамкорлик қилишга қизиқиш катталиги таъкидланди.

Шу нуқтаи назардан, мазкур веб-семинар ушбу долзарб мавзуга бағишланган биринчи халқаро тадбир бўлиб, унда очиқ ва самарали баҳслар бўлиб ўтди.

Маълумот учун, яқин кунларда Ўзбекистон ва Буюк Британия ҳуқуқни муҳофаза қилиш идоралари вакиллари бадиий ва маданий мерос контрабандасига қарши курашиш бўйича ҳамкорликни кучайтириш масалаларини муҳокама қилади.

Онлайн семинар ниҳоясида маърузачилар Ўзбекистонда жорий йил сентябрь ойида ЮНEСКО ҳомийлигида ўтказиладиган «Марказий Осиё дунё цивилизациялари чорраҳасида» халқаро форумида иштирок этиш учун таклиф қилинди.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати

Инсон ҳаёт йўли давомида хато қилиши, адашиши мумкин экан. Хатоларидан тўғри хулоса чиқарган ва тавба қилганларни Аллоҳ таоло ҳам кечиради.

“(Эй Муҳаммад), Менинг (турли гуноҳ – маъсиятлар қилиш билан) ўз жонларига жиноят қилган бандаларимга айтинг: «Аллоҳнинг раҳмат-марҳаматидан ноумид бўлмангиз! Албатта, Аллоҳ (Ўзи хоҳлаган бандаларини) барча гуноҳларини мағфират қилур. Албатта, унинг ўзигина мағфиратли, меҳрибондир”.(“Зумар” сураси, 53-оят).

Ўз йўлидан адашганларга яна бир бор имкон бериб кечириш, суяш, йўл-йўриқ кўрсатиб, бағрикенглик қилиш халқимизга хос бўлган энг юксак инсонпарварлик намунаси ҳисобланади.

Хабарингиз бор, Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёевнинг амалий саъй-ҳаракати билан асосан аёллар ва болалардан иборат “Меҳр-5” операцияси натижасида Суриядаги уруш кетаётган “қайноқ нуқталарга” бориб қолиб, “Ал-Ҳол” лагерида 3 йилдан ортиқ вақт давомида ушлаб турилган 24 нафар аёл ва 69 нафар болалар Ўзбекистонга қайтарилди. “Меҳр” инсонпарварлик операциясининг узвий давоми сифатида муборак Рамазон ойи кунлари амалга оширилган ушбу тадбир улкан аҳамиятга эга бўлиб, бунинг ўзига хос рамзий маъноси бор. Маълумки, ушбу ойда яхшилик, кечиримлилик, ўзгаларга меҳр-оқибат кўрсатиш, адоватни унутиш каби инсоний фазилатлар янада кўпроқ намоён бўлади. Ана шу жиҳатдан, ушбу тадбир айни вақтида ва ўрнида ташкил этилганини алоҳида таъкидлаш лозим. Аллоҳ таоло Қуръони каримнинг бир қанча ояти карималарида бандаларини бир-бирларининг хато камчиликлари ва айб-нуқсонларини кечиришга буюрган. Жумладан:

“Агар сизлар афв этсангиз, койимасангиз ва кечирсангиз, у ҳолда, албатта, Аллоҳ (ҳам сизларга нисбатан) мағфиратли ва раҳмлидир”

(Тағобун сураси 14-оят).

Демак, киши биродарини кечириши билан Аллоҳ таоло ҳам унинг гуноҳини кечирар экан.

Вақтида ватан, тинчлик, яқинларининг қадрига етмасдан ўзга юртларга “жиҳод”, “ҳижрат” дея чиқиб кетган инсонлар таъбир жоиз бўлса мана шу нарсаларга хиёнат қилган эди деб айтсак ҳам хато бўлмас. “Жиҳод”, “ҳижрат” тушунчалари исломда катта аҳамиятга эга. Бу шунчаки ҳар бир киши ўзининг тушунчаси ва хоҳиш-истаги билан амалга оширилаверадиган ишлар эмас. Унинг мазмун-моҳияти, шарти, шароити, мақсад чуқур ўрганилиб, сўнг амалга оширилади. Бу борада етарли билимга эга бўлмаган айрим фуқаролар Сурия, Ироқ ерларига кетиб қолишди. Ҳали чин ихлос билан бу сафарга чиқишнинг ўзи кўп нарсаларни талаб қилиб турган бўлса, моддий манфаат ва бошқа дунёвий ниятлар аралшаган сафарнинг охират учун фойдаси эмас, балки зарари ҳам бордир. Бу каби ҳаркатлар билан фитнанинг авж олиши, бегуноҳ инсонларнинг, мўмин-мусулмонларнинг қонлари ноҳақ тўкилишига сабаб бўлиши албатта, улкан гуноҳдир. Буни англамаган ёшлар Сурияга чорлаб жар солаётганларнинг “Сурияда жиҳод фарзи айн” деб лоф уришаётганини, ҳолбуки жиҳоднинг фарзи айн бўлиши учун белгиланган шартларнинг бирортаси унда мавжуд эмаслигини билмайдилар. Балки, бу каби урушлар Исломда ҳаром қилинган уруш ҳисобланади. Бунда иштирок этганлар Аллоҳнинг шариатига қарши чиққан шайтон аскарлари қаторида бўлади. Унда ўлдирганлар қотил, ўлганлар эса гуноҳ узра жон берган боғийлар бўлади. Ўзининг юрти уламоларини вақтида нодон, илмсиз, ҳатто кофир дейишгача борган, юрт, тинчлик қадрига етмаган ва бугунги кунда қилиб қўйган ишларидан минг пушаймон қилаётган, уруш ўлкаларида хору зор бўлиб, лагерларда асирликда қийналиб ётган аёллар ва болаларни кечирган Президентимиз ва халқимиз уларга том маънода инсонпарварлик, мўминлик ва мурувват қўлини чўзмоқда.    

Билиб-билмай хато қилган ва бугун қилмишига чин маънода пушаймон бўлиб, ватанига қайтарилганлар, фарзандларини бағрига босиб, мамлакатимизда қарор топган инсонпарварлик, адолат учун шукроналикларини изҳор этишлари зарур. Энди улар ҳам мамлакатимизда эзгу мақсадлар йўлида амалга оширилаётган ўзгаришлар жараёнида фаол иштирок этиб, Ватан келажаги, юрт равнақига муносиб ҳисса қўшиб, Халқимизнинг, Президентимизнинг ишончини муносиб оқлаши лозим.

Зайниддин ЭШОНҚУЛОВ,

Самарқанд вилояти бош имом-хатиби

Индонезиянинг «Detik» янгиликлар сайтида «Карантинни жорий этишнинг асосий ғояси Абу Али ибн Сино томонидан ишлаб чиқилган» сарлавҳали мақола чоп этилди, деб хабар бермоқда «Дунё» АА.

Мақолада карантин қадим замонлардан бери маълум бўлиб, уни Ибн Сино ишлаб чиққани таъкидланган.

«Абу Али ибн Сино (980-1037) замонавий тиббиётнинг отаси, деб эътироф этилади. У замонавий Ўзбекистон ҳудудида туғилиб, вояга етган, турли илм-фан манбалари, жумладан, Афлотун асарларини чуқур ўрганган таниқли олимлардан биридир», дейилади мақолада.

Материалда таъкидланишича, Ибн Синодан қолган илмий мерос жуда бой. Унинг энг йирик асари - 1025 йилда биринчи марта нашр этилган «Тиб қонунлари» деб номланган 5 жилдли тиббиёт энциклопедиядир. У муҳим тиббиёт фанларини ўз ичига олади ва замонавий тиббиёт, шу жумладан, карантин асосини ташкил этади.

Мақолада Ибн Сино ўз амалиётида вабо касаллигига дуч келгани ҳақида маълумот берилган. У инфекцияларни камайтириш учун беморни 40 кунлик ўзини-ўзи яккалаб қўйиш концепциясини ишлаб чиққан. Араб тилида бу усул «ал-Арбаиния» деб номланади ва “40 кун” деган маънони англатади.

Кейинчалик «ал-Арбаиния» термини Европа олимлари томонидан бошқача шаклда талаффуз қилина бошланган.

Тарихчиларнинг тахмин қилишича, «ал-Арбаиния» “карантин” сўзига асос бўлиб хизмат қилган.

XIV ва XV асрларда «қора ўлим» вабоси тарқалган вазиятда Венеция шифокорлари ушбу касаллик билан курашиш жараёнида «Quarantena» деб аталадиган услубни қўллашган. Бу сўз итальян тилида “40 кун” маъносини англатади.

COVID-19 падемияси даврида SARS-CoV-2 вируси тарқалишининг олдини олиш учун карантин услубидан кенг фойдаланилмоқда. Олимлар бу услуб пандемия тарқалишининг олдини олишда исботланган йўл эканини яна бир бор исботлади, дея хулоса қилади «Detik» нашри.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати

Бошловчи — Саидолим Турдибоев: — Ассалому алайкум, азиз дўстлар! Муҳтарам телетомошабинлар, эътиборингиз марказида Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси Дин ишлари бўйича қўмита, Ўзбекистон Мусулмонлари идораси ҳамда “UzReportTV” телеканали билан ҳамкорликда тайёрланиб, жонли эфирда узатилаётган “Муборак ой суҳбатлари” кўрсатувининг навбатдаги сони хонадонингиз меҳмони.

Эслатиб ўтамиз, кўрсатувимиз бош ҳомийси — “Ipak yo’li banki”. Ҳомийларимиз “Biolife” ҳамда “Plasterm” савдо белгилари.

Бугунги кўрсатувимиз меҳмони Ўзбекистон Мусулмонлари идораси Фатво бўлими мутахассиси Ҳикматилла домла Тоштемиров. Ассалому алайкум. Кўрсатувимизга хуш келибсиз!

— Ассалому алайкум ва раҳматуллоҳи ва барокатуҳу!

Бошловчи: — Бугун Рамазон ойининг ўнинчи куни. Раҳмат даҳасиям ниҳоясига етмоқда. Энди мағфират даҳаси бошланади.

Дарвоқе, сиз билан кечган ўтган галги кўрсатувимиз ҳам мазмунли ўтди. Бугун ҳам имкон қадар мухлисларимизнинг талаб ва истаклари асосида улардан келаётган саволларга кўпроқ эътибор қаратсак.

Шу ўринда айтиб ўтишимиз керакки, бизни телеграм каналидаги ботимиз ҳам мунтазам равишда ишлаб турибди. Саволларингизни йўлланг ва биз имкон қадар тўлиқроқ жавоб беришга ҳаракат қиламиз. Бизни ойнаи жаҳон ҳамда ижтимоий тармоқлар орқали ҳам кузатишда давом этинг.

— Ассалому алайкум. Таъзия бўлган хонадонда ифторлик қилиш шарт, деб эшитганман. Шу тўғрида маълумот берсангиз?

— Бисмиллаҳ алҳамдулиллаҳ. Динимизда таъзия бўлган хонадонда, албатта, меҳмон чақириб ифторлик қилиш шарт, дейилмаган. Бироқ ифторлик қилиш, одамларни таомлантириш катта савоб экани айтилади. Масалан, рўзадорга бир қултум сув ёки луқма берсангиз ҳам катта савоб бўлади. Бу дегани рўзадорнинг савоби камайиб қолади, дегани эмас. Баъзи одамлар ифторликни қарз олиб қилишади. Бу яхшимас. Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам айтадики, садақанинг афзали ўз молидан ортиқчасидан бўлгани.

— Машина олгандим. Том қисмида ёриқ бор экан. Кўрмаганман. Энди сотмоқчиман. Машинанинг айбини айтиб сотиш керакми ё сўраса айтайми?

— Албатта, молнинг айбини айтиб сотиш керак. Ва яна айтиш мумкинки, мана шу ерида ёриқ бор. Кейин чиққан айбларига мен жавобгар бўлмайман, дейиши ҳам мумкин. Аммо ўзи билган айбини айтиб сотиши лозим. Бўлмаса олаётган одамга хиёнат қилиб қўяди.

— Бир дўстим бор. У христиан. Ўзга дин вакиллари билан дўстликнинг зиёни йўқми? Дўстликни давом эттирсам бўладими? Шу ҳақда маълумот берсангиз?

— Қуръони каримда бошқа дин вакиллари билан яхши муомалада бўлишимизга доир кўрсатмалар бор. Улар билан олди-берди қилиш мумкин. Ҳадиси шарифда шундай дейилади, ким билан дўст бўлаётганингга қарагин инсон дўстининг дину диёнатига мослашиб кетади, дейилади. Бу томондан қарайдиган бўлсак, ўша дўстининг динини қабул қиладиган даражада дўст бўлинмайди. Ва яна бир томони борки, бир мусулмоннинг зарарига иш қилинадиган даражада дўстлашилмайди. Ҳамкорлик қилинмайди.

— Тариқат нима?

— Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам даврида исломий илмлар битта бўлган. Кейинчалик тафсир, ҳадис, фиқҳ ва тасаввуф илми кабиларга бўлиниб кетган. Тасаввуф илми ғоясининг иймон, ислом ва эҳсон деган мартабалари бор. Иймон — ғайбга иймон келтириш, ишониладиган нарсаларга ишониш, ислом — амал қилинадиган нарсаларга амал қилиш, буйруқлар, қайтариқлар кабиларга. Эҳсон эса — ихлос қилиш, Аллоҳ таолони кўриб тургандай ибодат қилиш. Тасаввуф шунга урғу бериб, ривожлантириб, одамларнинг қалбига иймон, ихлос, садоқат уруғини сочишга ҳаракат қилишган.

Шунинг билан тариқатлар ажралиб чиққан. Устозлар етишиб чиққан. Унинг ғояси — холис мусулмонни тарбиялаш.

Ҳозиргача бизда Яссавия, Кубровия, Нақшбандия тариқатлари давом этмоқда.

— Қандай уйга фаришталар кирмайди?

— Қайси уйда гуноҳ ишлар қилинса, ўша уйга фаришталар кирмайди.

Қайсики уйда ибодат, тақво, аҳиллик, дўстлик бўлса ўша уйга фаришталар киради. Фаришталар нурдан яратилган. Уларда жинс йўқ. Нафс йўқ. Улар кўпроқ масжидларда бўлади. Кундузи ва кечаси алмашиб турадиган фаришталар бор. Улар бор жой сакинат кечади.

— Мен битта қўй закот бермоқчиман. Шунинг пулини берганим яхшими ёки қўйнинг ўзини олиб берган маъқулми?

— Ўзи асли қоида кўра, қайси моли ёки маҳсулоти закотдаги миқдорга етса, шунинг ўзидан закот берилади.

— Ковид билан оғриган, кислород аппарида ётган, қимирлаши қийин бўлган бемор қандай покланса бўлади. Яъни намоз ўқиш учун таҳорат ўрнига қандай амални бажаради?

— Агар сув ишлатиш касаллиги чузилиб кетишига сабаб бўлса, таяммум қилинади. Яъни тупроқ билан покланиш. Қум, ясси тош ҳам бўлаверади. Бемор қўлларини ана шу жисмларга уриб юзларига суртади, иккинчи марта қўлларини тошга уриб чап қўл билан ўнг қўлини, ўнг қўл билан чап қўлини тирсаккача сийпалайди. Кейин ётган жойида имо-ишора билан ибодат қилса бўлади. Токи тузалгунича шундай бўлади.

Шариат талабларига жавоб берадиган илк рақамли банк – Rezq/Baraka БААда ўз ишини бошлади. Мазкур рақамли банк Яқин Шарқ минтақасида виртуал тарзда ўз хизматларини тақдим этмоқчи.

Шунингдек Rezq/Baraka келажакда Ўзбекистон, Ҳиндистон, Озарбайжон, Индонезия, Малайзия, Буюк  Британия, Австралия, Бразилия, Мавритания ва Африкадаги молиявий муассасалар билан ҳамкорликни йўлга қўйишни ҳам режалаштирмоқда.

Эслатиб ўтамиз, ислом молияси тамойилларига мувофиқ ишловчи дунёдаги биринчи рақамли банк Rezq/Baraka Zurich Capital Funds Groupнинг шуъбаси ҳисобланади. 

Ушбу рақамли банк хизматлари фақат мобил телефонлар ва компютерлар орқали амалга оширилади. Илова Apple Store, Google Play (Андроид дўконлари) ва кўплаб алоқа сайтлари ва ижтимоий тармоқларда мавжуд. Rezq/Baraka дунёдаги Ислом шариат қонунларига тўла мос келадиган биринчи рақамли банк сифатида бошқа ислом банклари учун янги форматда хизмат кўрсатиш имкониятларини очиб бериши кутилмоқда.

azon.uz