“Ким бир мўминни қасддан ўлдирса, унинг жазоси жаҳаннамдир. Унда абадий қолур. Унга Аллоҳнинг ғазаби ва лаънати ёғилур. Ва Аллоҳ унга улкан азобни тайёрлагандир”

Нисо сураси, 93-оят

Дунёдаги энг бебаҳо неъматлардан бири, шубҳасиз, фарзанд неъмати. Буни теран англаган, солиҳ фарзанд улғайтириш энг олижаноб мақсади бўлган болажон халқимиз: “Болалик уй – бозор, боласиз уй – мозор”, дейди.

Дарҳақиқат, фарзанд неъмати – Аллоҳ таоло бу ҳаёти дунёда ато этадиган энг улуғ инъомларидан бўлиб, унга шаръий никоҳ орқали эришилади. Шунинг учун ҳам Аллоҳ таоло Нисо сурасининг 3-оятида: “Ўзингизга ёққан аёлларга никоҳланинг”, деб амр қилди.

Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам эса: “Никоҳланинглар, кўпайинглар, чунки қиёмат кунида умматимнинг кўплиги билан фахрланаман”, деб буюрдилар (Имом Суютий ривояти).

Ислом дини беш нарсанинг муҳофазасини қаттиқ талаб қилади. Улардан бири – насл. Шу боисдан наслга тажовуз қилиш энг оғир жиноят ҳисобланади. Наслга тажовуз эса зинодир. Афсуски, баъзи кимсалар шаҳвоний нафсига қул бўлиб, энг оғир жиноятлардан бири бўлмиш зинога қўл уриб қўяётир. Натижада эса гуноҳ устига гуноҳ, жиноят устига жиноят содир этмоқда. Ана шундай мудҳиш жиноятлардан бири яқинда Наманган вилоятида содир бўлди.

Ўн олти ёшли, ҳали ўзи гўдак бўлган бир қизгина оғир гуноҳга қўл урди, бу гуноҳи кабираси кетидан ундан-да оғирроқ гуноҳни эргаштирди – ўз фарзанди жонига қасд қилди.

Аллоҳ таоло Қуръони каримда бундай марҳамат қилади: “Ким бир мўминни қасддан ўлдирса, унинг жазоси жаҳаннамдир. Унда абадий қолур. Унга Аллоҳнинг ғазаби ва лаънати ёғилур. Ва Аллоҳ унга улкан азобни тайёрлагандир” (Нисо сураси, 93-оят).

Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Бир мусулмоннинг ўлдирилиши Аллоҳнинг ҳузурида дунёнинг заволидан (йўқ бўлиб кетишидан) ҳам оғирроқдир”, деб айтганлар.

Бошқа бир ҳадиси шарифларида эса: “Ким бир мусулмонни ўлдиришга бир оғиз сўз билан бўлса-да ёрдам берса, қиёмат куни пешонасига “Аллоҳнинг раҳматидан ноумид”, деган ёзув ёзилган ҳолда тирилади”, деганлар.

Ўзи аёллар боласининг жонига нега тажовуз қилади? Нега раҳмида тўққиз ой қийналиб кўтариб юрган фарзандини ўлдиришга уринади? Шубҳа йўқки, ундай ҳолларда бола никоҳсиз бўлади. Бу шармандаликдан кутулмоқчи бўлишади. Нима қилишни билмаганидан кейин қилган гуноҳи кабира – зиносига яна бошқа бир гуноҳи кабира – қотилликни шерик қилишади. Улуғ уламолар бекорга: “Гуноҳ ишга қўл урма, у, албатта, кетидан бошқа бир гуноҳни эргаштиради” деб айтмаган. Беш кунлик дунёда беш дақиқалик шаҳватини ҳаром, тақиқланган йўл билан қондиришга қўл ургани шундай аянчли оқибатга олиб келади. Юқоридаги оят карима ва ҳадиси шарифларда уларга нақадар оғир жазо ва аянчли азоб берилиши айтилди. “Ким бир мусулмонни ўлдиришга бир оғиз сўз билан бўлса-да ёрдам берса, қиёмат куни пешонасига “Аллоҳнинг раҳматидан ноумид”, деган ёзув ёзилган ҳолда келади” Ахир Аллоҳнинг раҳматидан ноумид бўлишдан оғир жазо борми? Бир сўз билан ёрдам берган одамга шунчалик оғир жазо берилса, қотилликни ўз қўли билан қасддан содир этганнинг оқибати нима бўлади? “Унинг жазоси жаҳаннамдир. Унда абадий қолур. Унга Аллоҳнинг ғазаби ва лаънати ёғилур”.

Иффати, ибоси, ҳаёси билан машҳур бўлган ўзбек аёллари нега зино деган шармандали ишга қўл урмоқда? Уларнинг шу даражага етиб боришига нима сабаб бўлмоқда? Бунда шубҳа йўқки, айрим ота-оналар ўз фарзандининг таълим-тарбиясига беэтибор экани сабаб бўлмоқда. Боланинг юриш-туриши, ўзини тутиши, кимлар билан дўстлашгани, ҳатто қандай кийим кияётгани, телефонида нималарни сақлаб юргани, нималарни томоша қилаётгани, интернетдаги қайси сайтларга кираётгани ва бошқа ишларига бепарволиги оқибати аянчли бўлаётир. Ахир бола бир машина эмаски, унинг озуқаси ва кераклик анжомларини олиб берсангиз, айтган тарафингизга қараб юраверса. Унинг ички олами, руҳияти ҳам бор. Унга жиддий эътибор қаратиш керак. Боланинг жисмини озиқ-овқат билан таъминлагандек маънавий озиғини ҳам бериш керак. Лекин айрим ота-оналар бунга улар эътибор қаратмаётир. Бунинг оқибатига эса барча гувоҳ бўлиб турибди. Ҳозирданоқ ушбу масалага жиддий эътибор қаратилмас экан, келажакда бундан ҳам ёмон оқибат келиб чиқмаслигига ҳеч ким кафолат бермайди. Ахир ота-онанинг зиммасидаги асосий вазифа фарзандига гўзал таълим ва тарбия бериш эмасми! Агар улар бунга парво қилмаса, фарзандининг ҳаққига хиёнат қилган бўлади.

Шундай экан, аждодларимиздан ибрат олайлик. Улар маънавиятда энг етук сиймо бўлиб, дунёни таълим ва тарбия билан тебратганлар. Аёллармиз момоларимиздан ибрат олсинлар. Уларнинг иффат, ибо, ҳаёси ҳақида ҳатто зарбулмасаллар тўқилган. Баъзи бир минтақаларнинг бузилган ахлоқидан таъсирланишдан ўзимизни ва фарзандларимизни асрайлик. Тарихда ахлоқи бузуқ қавмлар кўп ўтган. Шу боисдан улар балоларга учраган ва ўша ахлоқсиз қавмларнинг бирортаси ҳозир қолмади. Бироқ ахлоқда, таълим ва тарбияда етук бўлган халқлар эса асрлар оша ёруғ юз билан келмоқда. Ана шу кимга эргашиш керак эканига яққол далилдир. Бунда «Ақл эгалари учун белгилар бор...» (Оли Имрон сураси, 190-оят).

ЎМИ матбуот хизмати

1-савол: Телевизорга қараб Байтул Ҳарамда ўқилаётган намозларга, жумладан, таровеҳ намозига иқтидо қилса бўладими? 

Жавоб: Йўқ. Чунки у ҳолда жамоат шартлари мавжуд эмас. 

2-савол: Намозда ўқиладиган сура ва оятлар маъносини билишимиз шартми? 

Жавоб: Намоз ўқиётган одамнинг ўқиётган сура ва оятларнинг маъносини билиши шарт ёки фарз эмас. 

3-савол: Биз оилавий водийга кўп сафар қиламиз. Йўлда намоз ўқиш учун аёллар ҳам масжидда намоз ўқишлари мумкинми? Ёз кунлари масжидда бўлмасада намозимизни ўқиб оламиз, лекин қиш кунлари қалин қор бўлгани учун бунинг иложи бўлмайди. Умуман юртимиздаги масжидларда аёллар намоз ўқиб олишлари (қазо бўлиш эҳтимоли бўлганда) мумкинми? 

Жавоб: Мумкин. Масжидларнинг четида аёллар учун алоҳида таҳоратхона ва намозхоналар ажратилиши лозим. Агар шу каби шароитлар ҳозирланмаган бўлса, барча масжидларда эркаклар намоз ўқийдиган хонақоҳдан ташқари ҳам намозхоналар бўлади. Аёллар шу хоналарида ўқиб олсалар бўлади. Агар бордию хонақоҳ битта бўлса ҳам, эркаклар ўқиб чиқиб кетганларидан сўнг аёллар бемалол кириб намозларини ўқиб олишлари мумкин. Намозларини қазо қилмасликлари лозим. Бунга ҳеч қайси масжид ходимлари қаршилик қилишлари мумкин эмас. 

4-савол: Мен ҳайдовчиман, хўжайинни олиб юраман. Намозларим қазо бўлиб қолмоқда. Намозларимни машинада оқиб олсам бўладими? 

Жавоб: Сизнинг шафёр эканлигингиз намозингизни қазо қилишга ёки уни ўқимасликка сабаб бўла олмайди. Ҳўжайинингиз билан келишиб намозларни ўз вақтида ўқишга ҳаракат қилинг. 

5-савол: Касб тақазоси билан онам ҳар уч кунда бир кун иш жойларида навбатчилик қиладилар. Иш жойлари узоқ ва ишлари қийин. Минг афсуски, намоз ўқиш учун ҳам етарли шарт-шароитлар мавжуд эмас. Ишдан кейин онам анча чарчайдилар лекин ҳамма намозларини ўз вақтида ўқийдилар. Фақатгина онамнинг иш кунларида мен ҳар эҳтимолга қарши бомдод намозини онам учун ўқиб берсам бўладими? Динимиз бунга қарши эмасми? 

Жавоб: Ислом динида баданий ибодатларни бировнинг номидан бажариб бўлмайди. Яъни намоз кишиларнинг ўзлари адо этиши керак бўлган вазифаларидир. Уларнинг ўрнига бошқаларни намоз ўқиб беришлари мумкин эмас. 

6-савол: Ёшим йигирмада, намоз ўқишни яқинда бошладим. Бошлагунимга қадар қолиб кетган намозларимнинг қазосини ўқимоқчи эдим. Қазо кунларини ҳисоблаганимда 2092 кун чиқди. Энди аввал бомдоднинг 2092 та қазо намозини ўқиб, кейин 2092 та пешиннинг қазо намозини ва шу тартибда ўқисам бўладими? Ёки бир куннинг беш маҳал қазо намозини ўқиб, кейин иккинчи кунга ўтайми? Ойдинлик киритиб беринг, илтимос. 

Жавоб: Қазо бўлган намозларни бир кунлигини, яъни қолдирилган тартибда бир куннинг беш маҳал намозини ва витрни ўқиб, кейин иккинчи куннинг қазо намозларига ўтинг ва шу тартибда давом этинг. Чунки тартиб билан қазо намозларини ўқиш афзалдир. Сиз айтаётгандек, барча бир хил номдаги намозларни қазо қилиб, кейин бошқасига ўтиш ҳам жоиздир. Аммо ҳар кунлигини тартибли равишда қазосини ўқиш ҳар томонлама афзалдир. 

7-савол: Саволим намоз борасида. Намозда қадада ўтирганда “Аттаҳиёт”ни тиловат қилинаётганда ишораи саббоба “Кўрсатгич бармоғи ишораси” қилинади, ушбу ишора бажарилгандан сўнг бармоқлар жамланиб мушт ҳолатига келтириладими ёки бармоқлар яна қайта ёзиб юбориладими? Бу ишорани қилиш бизнинг мазҳабимизда ўзи борми? 

Жавоб: “Аттаҳиёт” ўқилаётганда кўрсатгич бармоқни кўтариб “ишора саббоба” қилиш суннат амалдир. Ишора қилингандан кейин бармоқлар ўша ҳолатида қолгани афзалдир.

ЎМИ Матбуот хизмати

Сўфи Оллоҳёр 1630-1650 йиллар оралиғида Самарқанднинг Каттақўрғон беклигига қарашли Минглар қишлоғида таваллуд топган. Сўфи Оллоҳёр дастлаб ўз қишлоғида савод чиқаради. Олти ёшида Қуръони каримни ўқиб туширади. Дастлаб, Шайхлар қишлоғида таълим олиб, сўнгра 12 ёшида Бухорога бориб Жўйбор мадрасасида ўқишни давом эттиради. Сўфи Оллоҳёр ўзининг иқтидори, қобилияти, донолиги туфайли мадрасани имтиёзли тугатиб, Бухоро хонининг эътиборига тушади, мақтов ёрлиғи билан мукофотланиб, 25 ёшида хонликнинг божхона-солиқ тўралиги лавозимига тайинланади. Бу лавозимда ҳалоллик ва фидоийлик билан ишлаб хонлик хазинасини бойитишга муносиб ҳисса қўшади. Хоннинг мақтов ва мукофотларига сазовор бўлади, лекин оддий фуқароларнинг қийинчиликларини, хонликдаги баъзи мансаб аҳлининг ноҳақликларини кўриб ўз вазифасидан воз кечиб, тақво йўлини тутишга аҳд қилади. Ниҳоят тасаввуф йўлини танлаб, зуҳду ибодатга берилиб кетади. Ўша даврнинг улуғ олими, шайх Ҳабибуллоҳ қўлида 12 йил таҳсил олиб, тариқат сирларини ўрганиб, ўзи ҳам шайхлик (муршидлик) даражасига етади. Халққа шариат ва тасаввуф таълимотини тушунтириш мақсадида (Панжикент, Ургут, Шаҳрисабз, Ғузор, Дехқонобод, Бойсун, Шеробод, Қабадиён, Қоратегин, Ҳисор, Деҳнов ва бошқа шаҳару қишлоқларга) сафар қилиб, у ерларда бир неча йиллар яшаб, толиби илмларга шариат ва тариқат аҳкомларидан таълим беради.

Сўфи Оллоҳёр кўплаб илмлар бўйича етук олим ҳамда форс тилида ҳам, туркий тилда ҳам маҳорат билан ижод этган уламолардан ҳисобланади. Асарларида келган маълумотларга кўра бу зот Шайх Ҳабибуллоҳ, Сўфи Наврўз Бухорий ва Хўжа Мўмин сингари устозлардан таълим олган. 
Сўфи Оллоҳёрнинг вафот этган санаси, кўпчилик тадқиқотчиларнинг фикрларига кўра, 1721 йилга тўғри келади. Қабри Сурхондарё вилоятининг Олтинсой туманига қарашли Катта Вахшивор қишлоғидадир. Сўфи Оллоҳёрнинг кўплаб авлодлари ҳозирда ушбу қишлоқда яшайдилар. 
Сўфи Оллоҳёр забардаст шоиргина эмас, айни пайтда йирик мутафаккир, олим ҳамдир. У «Махзанул мутеин» асарини араб тилида, «Маслакул муттақин» ва «Муродул орифин» асарларини форс тилида, «Саботул ожизин» китобини туркий тилида ёзиб, Ислом оламига улуғ мерос қолдириб кетган.

Сўфи Оллоҳёр китоблари ўз даврида ҳам, кейинги даврларда ҳам мадрасаларда ва халқ орасида кенг ўқитилганлиги учун ҳам унинг номи ва китоблари машҳур бўлиб кетган. Сўфи Оллоҳёрнинг «Саботул ожизин» китоби одамлар орасида «Мағзи Қуръон» сифатида эътироф этилган ва бу асарни баъзилар ёддан билган. Сўфи Оллоҳёр асарлари жуда кўп марта қўлёзма сифатида кўчирилган ва нашр қилинган.

Сўфи Оллоҳёр адабий мероси ўзбек мумтоз адабиёти ва тасаввуф тарихида алоҳида ўрин тутади. Хожа Аҳрор Валий, Маҳдуми Аъзам каби бобокалонларимиз Нақшбандия таълимотини ижтимоий ҳаётга тадбиқ этишда намуна бўлганлар. Сўфи Аллоҳёрга бу тариқатнинг таълим тизимини мадрасаларга ҳам олиб кирди. Алломанинг «Маслакул муттақин» асари Афғонистон, Покистон, Ҳиндистон, Эрон, Ироқ, Татаристон ва бошқа ўлкаларда бир неча бор чоп этилган. Сўфи Оллоҳёр Марказий Осиёда яшовчи туркий ва форсий тилли халқларни ўз асарлари билан баҳраманд этиб, уларни ягона исломий ва ахлоқий ҳамда фалсафий-эстетик мафкура ялови остида бирлаштирди. Натижада курраи заминнинг турли минтақаларида яшовчи халқлар бир-бирлари билан маънан яқинлашдилар ва бир-бирларининг маърифатпарварлик ғояларидан хабардор бўлдилар. У зот ўзининг ана шундай хизматлари билан миллионлаб кишиларнинг муаллими ва мураббийсига айланди.

Сўнги йилларда муқаддас тупроғимизда туғилиб вояга етган улуғ сиймолар – Баҳоуддин Нақшбанд, Имом Исмоил Бухорий, Абдухолиқ Ғиждувоний мақбаралари ва бошқа ўнлаб тарихий ёдгорликлар, муқаддас қадамжоларни обод этишдек қутлуғ ишлар амалга оширилди. 2005 йилда эса Сўфи Оллоҳёр ҳазратлари мангу қўним топган масканни обод этиш мақсадида «Сўфи Оллоҳёр» жамғармаси ташкил этилди.

МУНОЖОТ

Илоҳо, бандаман, бечорадурман,
Ҳавойи нафс ила оворадурман.

Эрурман барча нуқсонимға иқрор,
Мусулмон ўғли қилмас ишларим бор.

Эрурман бандаларни сарнигуни,
Тўлай ёру биродарлар забуни.

Манингдек осий бўлғайму жаҳонда,
Гуноҳим зоҳиримдан кўп ниҳонда.

Нетай, чун айни ақлим безиёдур,
Амал ҳам йўқ, агар қилсам риёдур.

Агарчи ман ёмон қул пой то фарқ,
Бўлибман маъсият дарёсиға ғарқ.

Вале содиқ эрурман бирлигингга,
Таёнибман Сани ғофирлигингга.

Лаҳадга кирса бу ёлғуз ғариб бош,
Ўгурса юз ҳама қавму қариндош.

Таҳаййур бўлса жони ғам .сиришта,
Етушса сўрғоли ики фаришта.

Сан осон этмасанг андоғ саволи,
Нечук кечгай ғариб бандангни ҳоли?

Деса: «ман роббук» ики абди даргоҳ,
Тилимга жорий қилғил: «Раббим —Оллоҳ!

Агарчи осийдур, ё Раб, бу банда,
Ўзинг бандам дегил, «Раббим» деганда.

Агар сен қилмасанг, қуллуқ отин жуд,
Манинг «қулман» деганимдан нечук суд?

Илоҳо, лутф қил, мунда ва анда,
Мани банда этиб, беркит бу банда.

Агар чанди ки гўрсиз ўлса инсон,
Сўролур, албатта, бешакку нуқсон.

Агар дарёда ўлсун ё осилсун,
Азоб этса, бани одам на билсун.

Даранда одам ўғлин қилса хўрок,
Гумон йўқдур, сўрар қорнида, эй пок.

Агар банда муьаззаб бўлса анда,
Қолур туймай бу ишни ул даранда.

Нечук қилса эрур Қодиру Носир,
Бу ерда бандасининг ақли қосир.

На ким айди Худойинг ё Паямбар,
Ани маҳкам тутиб, фикр этма дигар.

ЎМИ Матбуот хизмати

ЎМИ Матбуот хизмати

“Албатта, мунофиқлар Аллоҳни алдамоқчи бўладилар. Ҳолбуки, Аллоҳ уларни “алдаб” қўйгувчидир. Ва улар қачон намозга турсалар дангасалик билан одамлар кўрсин, деб турадилар ва Аллоҳни камдан-кам эслайдилар” (Нисо сураси, 142-оят).

Риёкорлар қиёмат кунида тўртта ном билан чақирилади: эй риёкор, эй хиёнаткор, эй фожир, эй зиёнкор, бор ким учун амал қилган бўлсанг, ўшандан ажр-мукофотингни олавер. Бизнинг ҳузуримизда риё учун ажр йўқ.

Қатода розияллоҳу анҳу бундай дедилар: “Агар банда риё қилса, Аллоҳ: Бандам мени қандай масхара қилаётганини қаранглар, дейди”.

Али ибн Абу Толиб розияллоҳу анҳу риёкорнинг учта аломати бўлишни баён қилинглар: ёлғиз ўзи бўлса, дангасалик қилади, одамлар даврасида серғайрат бўлади, одамлар мақтаган ишни кўпайтириб, қоралаган ишни камайтради.  

Пайғамбаримиз саллолоҳу алайҳи вассаллам айтилар: “Риёнинг озгинаси ҳам ширкдир”.

Аллоҳ таоло бизни амалларимиз, сўзларимиз ва барча ҳолатларимизда ихлосли бўлмоғимизни насиб қилсин.

Ойбек САМАРҚАНДИЙ,

“Кўкалдош” ўрта махсус ислом билим юрти талабаси

ЎМИ Матбуот хизмати