“Биз Сени фақат оламларга раҳмат қилиб юбордик ..” деган ҳамда Ўзининг ҳидоятига бошлаган, уммати Муҳаммад қилган Аллоҳга чексиз ҳамду санолар бўлсин, “Аввалги пайғамбарлар ўз қавмларигагина юборилар эдилар. Мен эса ҳаммага баробар пайғамбар қилиб юборилганман” деб марҳамат қилган ҳабибимиз ва шафоатчимиз Муҳаммад Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи васаллам)га батамом саловоту саломлар бўлсин, У зот (соллаллоҳу алайҳи васаллам)нинг саҳобаларидан Аллоҳ рози бўлсин.

«Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи васаллам) бир устун олдида хутба ўқир эдилар. Кейин саҳобалар у Зот (соллаллоҳу алайҳи васаллам)га минбар қуриб беришди. Шунда ҳалиги устун Аллоҳнинг расули унинг олдидан кетганлари учун ўкирган овозда йиғлади. Сўнг Расули акрам (соллаллоҳу алайҳи васаллам) келиб, ҳалиги устунни силаб юпатдилар. Шундан кейин устун тинчланди».

Ҳасан Басрий (р.ҳ.) ушбу ривоятни сўзлар эканлар, қавмга қарата: «Шу ёғоччалик бўлмасангиз-а, Расулуллоҳ (алайҳиссалом)ни шу ёғоччалик яхши кўрмасангиз-а», деган эдилар.

Дарҳақиқат, севикли пайғамбаримиз Расули акрам соллаллоҳу алайҳи васалламга эргашиш, у Зотни чин дилдан севиш, таълимотларига амал қилиб, дунё ва охират саодатини топиш йўлида ҳаракат қилишимиз, қиёмат кунида шафоатларидан умидвор бўлишимиз лозим. Бу ҳақда Аллоҳ таоло ўзининг каломи Қуръони Каримда: “Айтинг (эй, Муҳаммад!): “Агар Аллоҳни севсангиз, менга эргашингиз. Шунда Аллоҳ сизларни севади ва гуноҳларингизни мағфират этади. Аллоҳ кечирувчи ва раҳмлидир..”, - деб таъкидлайди.

Демак, Ҳазрати Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламни чин дилдан севиш, у зотга ҳақиқий уммат бўлишга ҳаракат қилиш Аллоҳ таоло муҳаббатига, гуноҳларни мағфират қилинишига олиб келар экан. Зеро, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг суннатларини инсонларга таълим бериб, уларнинг ёйилишига хизмат қилиш, у Зотга бўлган муҳаббат ва эҳтиромнинг юксак намунаси ҳисобланади. У Зотнинг ўзлари суннатларини аниқлик билан етказганларнинг ҳаққига:

«Менинг гапимни эшитиб, ёдлаб, сингдириб, сўнгра адо этган одамни Аллоҳ неъматлантирсин», деб дуо қилганлар. (Термизий ривояти)

МУҲАММАД РАСУЛУЛЛОҲ СОЛЛАЛЛОҲУ АЛАЙҲИ ВАССАЛАМ – БУЮК НАМУНА

Расулуллоҳ алайҳиссаломнинг таржимаи ҳолларининг ўзи биз учун буюк намуна. Аввало, У зот алайҳиссалом биз каби оддий инсон бўлганлар ва буни ҳаммага эълон қилганлар: “Сен: “Мен ҳам сизларга ўхшаган башарман. Менга, шубхасиз, илоҳингиз битта “илоҳ” экани ваҳий қилинди. Бас, ким Роббига рўбарў келишни умид қилса, яхши амал қилсин ва Робби ибодатига шерик қилмасин”, дегин..”.

Яъни, Расулуллоҳ алайҳиссалом биз каби сифатларга эга инсондир, лекин бу улуғликда ҳам биз билан баробар дегани эмас. Аллоҳ таоло Муҳаммад ибн Абдуллоҳ алайҳиссалом каби гўзал хулқли бошқа инсон яратмаган!

Муҳаммад алайҳиссалом ҳамма яхши хислат ва сифатларни ўзларида жамлаган ягона шахсдир. Тарихда ўтган ҳар қандай машҳур шахснинг одамлардан яширадиган, ўзи ёки оиласи шаънига доғ туширадиган гуноҳлари ва ёмонликлари бўлган. Муҳаммад алайҳиссалом эса ўз ҳаётларини сир сақламасдан барча одамларга намуна сифатида ошкора баён қилиб қолдирган ягона Зотдир.

Муҳаммад алайҳиссалом ўзларининг саҳобаларига содир бўладиган иш ва сўзларни оқизмай-томизмай бошқаларга етказишни буюрганлар, тинчлик, уруш, ғазаб, рағбат ва касаллик чоғларидаги ҳолатларни ҳам беркитмасдан ҳаммага етказишни амр қилган ягона шахсдир.

Онамиз Оиша (р.а.) оиладаги ҳолат ва ҳодисаларни Муҳаммад алайҳиссаломнинг изнлари ила бошқа саҳобийларга ибрат ва ўргатиш мақсадида ошкор айтар эдилар. Чунки, у зот алайҳиссаломнинг ҳар бир қилган ишлари, айтган сўзлари шариат ва дин эди.

Буюк намуна шахсий хулқларнинг гўзаллиги, улуғ ишлар ёки келажак авлод учун қолдирган улкан унутилмас мерослар билан ўлчанади. Тарихда ўтган улуғларда шулардан бири мавжуд бўлиши мумкин. Лекин, Расулуллоҳ алайҳиссаломда бу фазилатларнинг ҳаммаси мавжуд. Ўтмишдаги улуғлар фақат биргина ўз қавми ва халқи учун фойда келтиришган бўлишса, Расулуллоҳ алайҳиссалом бутун оламларга раҳмат бўлиб келган Зотдир. Тарихдан машҳур раҳнамолар, йўлбоши ва саркардалар ирод этган маъруза ва берган тавсияларининг ҳаммасига ҳам ўзлари амал қилган деб бўлмайди. Қалбида ўйлаган ниятлари сўзларига тўлиғича келмаган. Улар одамларни ёмонликлардан тийилишга чорлаган, лекин хилватда, рағбати кучайганда, ғазаби келганда ёки эҳтиёж сезганда ўзлари айтганига амал қилишмаган. Шу боис халқ ҳузурида қилган маърузалари таъсири узоққа бормаган. Аммо Расулуллоҳ алайҳиссалом мактаблар ташкил этиб, соатлаб маъруза қилмаган бўлсалар-да, қалбларни забт эта олганлар.

Расулуллоҳ алайҳиссалом зарур бўлганда уйда, масжидда, йўлда ҳам яхшиликка буюриб, ёмонликдан қайтарганлар. У зот нафақат сўзлари, балки амаллари билан ҳам ўзгаларга буюк намуна бўлганлар. Расулуллоҳ алайҳиссаломнинг хулқлари Қуръон бўлган. Биз бу гапни кўп эшитамиз-у, лекин маъносини чуқур ўйлаб кўрмаймиз. Бунинг маъноси шуки, Расулуллоҳ алайҳиссаломнинг қилган ҳар бир ишлари, айтган ҳар бир сўзлари ва хулқлари Ўзлари тиловат қилаётган оятлар, инсонларга етказаётган маърузалар, мажлислардаги ваъз-насиҳатларга мос демакдир.

Расулуллоҳ алайҳиссаломнинг олдинги-ю кейинги гуноҳлари мағфират қилинган бўлса ҳам, тунларни намоз билан бедор ўтказар эдилар, ҳатто товонлари шишиб кетар эди. Расулуллоҳ алайҳиссаломнинг оёқлари шишиб кетганини кўрган саҳобалар: "Аллоҳ сизнинг ҳамма гуноҳларингизни мағфират қилган бўлса, шунчалик азоб чекиб ўзингизни қийнайсизми?" дейишганда, у Зоти муборак: "Мен шукр қилгувчи бандалардан бўлмайманми?" дея жавоб берганлар.

Тарихда таниқли ва аслзода шахслар жиноят содир этишса, кам ҳолларда уларга нисбатан жазо қўлланилган. Расулуллоҳ алайҳиссалом даврларида ҳам ҳудди шундай воқеа содир бўлди. Қурайшнинг энг обрўли Бану Махзум қабиласидан бир қиз ўғрилик қилди. Ўғрилик содир этилгач, кўпчилик “Расулуллоҳ алайҳиссалом кечиримли Зот, уни авф этадилар, қолаверса, бу қиз обрўли оиладан, ҳеч бўлмаганда бошқа енгилроқ жазо қўлланса керак”, деб ўйлашди. Лекин Расулуллоҳ алайҳиссалом буни эшитиб, “Эй одамлар, албатта, сиздан олдин ўтганларнинг ҳалок бўлишлари ичларидан шарифлар ўғрилик қилишса қўйиб юбориб, заифлар ўғрилик қилса жазони қоим қилишлари сабабидан бўлган”, деб таъкидладилар. Сўнг тарих мислини кўрмаган ва фақат Ислом динига хос бир ҳадисни айтдилар: “Аллоҳга қасамки, агар Муҳаммаднинг қизи Фотима ўғрилик қилса ҳам албатта қўлини кесаман!”. Ҳа, Расулуллоҳ алайҳиссаломнинг хоҳиш-истаглари ва ҳаёт-мамотлари Аллоҳдан тушаётган ваҳий билан боғлиқ эди. Бу ваҳийга қарама-қарши бўлган йўл У зот учун бегона йўл ҳисобланар эди.

Қурайшликлар Расулуллоҳ алайҳиссаломга катта бойлик ва подшоҳлик ваъда қилишиб, эвазига Исломни ёйишдан воз кечишни сўрашганида, Расулуллоҳ алайҳиссалом: “Аллоҳнинг номи билан қасам ичиб айтаманки, агар ўнг қўлимга қуёшни, чап қўлимга ойни тутқазишса ҳам Аллоҳнинг ўзи бошлаган ишимга равнақ бермагунча ёки шу йўлда ҳалок бўлмагунимча танлаган йўлимдан воз кечмайман”, дедилар.

Тасаввур қилинг, бир одам сизга энг яқин кишининг жонига қасд қилди. Сўнг ёнингизга келиб, афв тилади. Сиз унинг айбидан кўз юма оласизми?! Чеккан азобларингизни унутиб, уни кечира оласизми?! Расулуллоҳ алайҳиссалом эса амакилари Ҳамза (р.а.)нинг қотили Ваҳший (р.а.) Исломни қабул қилгач, уни афв этганлар.

Макка аҳли Расулуллоҳ алайҳиссаломни саҳобаларидан жудо этиб, юрган йўлларига тиконлар сочишар, сажда қилиб турган ҳолатларида туянинг ичакларини ташлаб кетишар ва доимо мазаҳ қилишар эди. Бу ҳол бир ёки икки йил давом этгани йўқ, балки ўн уч йил муттасил давом этди. Лекин Расулуллоҳ алайҳиссалом бу мусибатларга сабр қилиб, уларнинг ҳаққига дуолар қилдилар. Аллоҳнинг нусрати ила Макка фатҳ этилганида маккалик мушриклар қўлларидан ҳеч нарса келмаган ҳолларида Расулуллоҳ алайҳиссалом томонларидан берилажак ҳукмни кутиб туришарди. Чунки улар қилмишлари кечирилмаслигини, ўлимга маҳкум эканликларини ва шунга лойиқ қанчалик жирканч иш қилганларини билишар эди. Шундай бўлса-да, бу мушриклар Расулуллоҳ алайҳиссаломнинг ҳусни хулқлари ҳақида бир-бирига сўзлаб, кечирилишларига умид боғлашарди. Расулуллоҳ алайҳиссалом эса ҳеч ким ҳаёлига ҳам келтирмаган бошқа йўлни танладилар, бу ҳукмни ҳеч ким кутмаганлиги ҳам рост эди. Расулуллоҳ алайҳиссалом уларга қараб: “Кетаверинглар, сизлар озодсизлар”, деб марҳамат қилдилар.

Расулуллоҳ алайҳиссаломнинг тўғри сўзликлари ва омонатдорликлари ҳам буюк намуна. Бу Зот алайҳиссаломнинг омонатдорликларини эсланг! Ҳатто кофирнинг омонатига ҳам хиёнат қилмадилар! Қурайшликлар Расулуллоҳ алайҳиссаломлан бошқа ишончли омонатдор инсон топа олишмаган.  Тасаввур қилаяпсиз-ми?, бир-бирига қарама-қарши икки тараф, ўртада жанг кетаётганига қарамай, мушриклар Расулуллоҳ алайҳиссаломга ўз моллари ва пулларини ишониб топширганлар.

Расули Акрам алайҳиссалом сарвари коинот бўлишларига қарамай, саҳобалари билан бирга ишлар, яшаш тарзлари уларникидан фарқ қилмас эди, мажлисга борганларида қаерда бўш жой бўлса, шу ерга ўтирар эдилар, ҳатто келган одам: “Қайси бирингиз Муҳаммад алайҳиссаломсиз?”, деб сўрарди.

Расулуллоҳ алайҳиссалом фақирона ҳаёт кечирдилар, фақирликлари ожизликларидан эмас, балки бойликка ружу қўймаганликларидан эди. Расулуллоҳ алайҳиссаломнинг муборак ҳужраларининг узунлиги йигирма беш қулочдан ошмаган. Оиша (р.а.) онамиз билан истиқомат қилган ҳужралари бир хонали бўлиб, гуваладан тикланган эди. Ҳужранинг торлигидан Расулуллоҳ алайҳиссалом намоз ўқиганларида Оиша (р.а.) онамиз ухлай олмас эдилар. Расулуллоҳ алайҳиссалом сажда қилганларида Оиша (р.а.) онамиз оёқларини йиғиштириб олардилар. Уйда ойлаб қозон осилмас, кўпинча оила таоми ҳурмо ва сувдан иборат эди.

Расулуллоҳ алайҳиссалом ичига хурмо дарахтининг пўстлоғи солинган чарм тўшакда ётардилар. Ҳафса (р.а.) онамиз шундай ҳикоя қиладилар: Расулуллоҳ алайҳиссаломнинг тўшаклари биттагина палос эди, уни икки буклаб солиб берардик. Бир куни палосни тўр буклаб солиб берган эдик, эртасига у Зот палосни неча қават қилиб тўшаганимизни сўрадилар, биз тўрт буклаб солганимизни айтганимизда, бундан кейин икки қават қилиб солинглар, бугун ўриннинг юмшоқлиги мени намоздан қўйди, деганлар.

Сизнинг хизматларингизни, фазилатларингизни ёзиб, васф этиб тугатишнинг имкони йўқ. Бугунгача дунёдаги бирор машҳур шахснинг ҳасби ҳоли Сизникичалик кўп ва кенг ўрганилмаган, бу Сиз келтирган илоҳий рисолат ҳақлигига, Сиз келтирган дин Аллоҳ наздида мақбул, бутун инсониятга таклиф этилган охирги таълимот эканига ёрқин далилдир.

Огоҳ бўлинг! Албатта, мен сиздан аввал боргувчиман, сизлар ҳам менга етиб оласиз.

Огоҳ бўлинг! Ваъдалашган жойимиз – ҳавзи Кавсардир.....

Огоҳ бўлинг! Кимки эртага бу манзилда бўлишни истаса, тилини ва қўлини ёмонликдан тийсин». (Аллоҳ таоло барчаларимизни Расулуллоҳ алайҳиссалом билан бирга қилсин)

Ассалому алайкум ва раҳматуллоҳи ва баракатуҳу.

Даврон Нурмуҳаммад

 Тошкент Ислом университети талабаси

Бақара сурасининг 255-ояти ҳисобланган “Оятал Курсий”ни барча ўринларда кўпроқ ўқиб юриш ва ҳар кеча ётоғига ётган вақтда уни ўқиш мустаҳабдир. 

Бу борада Али розияллоҳу анҳу Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламдан қуйидаги ҳадисларни ривоят қилганлар: “Ойларнинг саййиди Муҳаррам, кунларнинг саййиди Жума, сўзларнинг саййиди Қуръон, Қуръоннинг саййиди эса оятул курсийдир. Оятул курсийда элликта калима бўлиб, ҳар бир калимада элликта барака бордир”. (Дайламий “Муснадул Фирдавс”да ривоят қилган.) 

            Ибн Масъуд розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Аллоҳ таоло Бақара сурасидаги “Аллоҳ – Ундан ўзга илоҳ йўқ. У Ҳайй ва Қайюмдир...” оятидан улуғроқ осмонни ҳам, ерни ҳам, жаннатни ҳам, дўзахни ҳам яратмаган”. (Абу Убайд ва Ҳоким ривояти.) 

Суфён ибн Уяйна айтади: “Чунки Оятал Курсий Аллоҳнинг каломидир, Аллоҳнинг каломи эса махлуқ эмасдир. Ва Аллоҳнинг каломи осмон ва ердан иборат Аллоҳнинг махлуқотларидан улуғдир”. (Имом Термизий “Қуръон фазилатлари”да зикр қилган.) 

Убай ибн Каъбдан ривоят қилинади: “Муҳаммаднинг нафси қўлида бўлган Зотга қасамки, албатта, бу оятнинг – “Оятал Курсийнинг” тили ва иккита лаби бор, Аршнинг пойида Аллоҳ таолони улуғлайди”. (Имом Муслим ва Абу Довуд ривояти.) 

Абдуроҳман ибн Авф[1] уйига кирса, уйининг тўртта бурчагида Оятал Курсийни ўқир эди. Бунинг маъноси – гўёки Оятал Курсий у кишининг тўртала томонидан қўриқчи бўлиб, уйининг бурчакларида туриб, ундан шайтонларни ҳайдашини хоҳларди. Ибн Аббос розияллоҳу анҳу: “Қуръондаги энг улуғ оят Оятал Курсийдир”, деганлар. Бази уламолар: “Чунки Оятал Курсийда Аллоҳнинг исми замир ва зоҳир исм кўринишида ўн саккиз марта зикр қилинган”, деганлар.

Жалолиддин Ҳамроқулов 

"Новза" жомеъ масжиди имом-хатиби 

Тошкент ислом институти кафедра мудири

Аввал хабар қилинганидек, 2016 йил 20 июль куни Хитойнинг Шинжон-Уйғур туманида “Исломнинг мўътадил тафаккури экстремизмга қарши” мавзусидаги халқаро семинар иш бошлади. Анжуманнинг биринчи кунида Ўзбекистон вакиллари – Дин ишлари бўйича қўмита масжидлар бўлими бошлиғи Муҳаммадбобур Юлдашев ва Ўзбекистон мусулмонлари идораси масжидлар бўлими мудири Муҳаммадназар Қаюмов маъруза ўқишди. Шунингдек, Россия Федерацияси, Қозоғистон, Қирғизистон республикалари ва бошқа нуфузли раҳнамолар нутқ қилишди.
Семинарда сўз олганлар, Ислом мўътадил, маърифатпарвар дин экани, бағрикенглик ғояларини доим қўллаб-қувватлаши, ҳар қандай бузғунчиликка қарши эканини таъкидлашган.
Вакилларимиз халқаро семинар доирасида Россия Федерацияси муфтийлар кенгаши раиси Равиль Гайнуддин, Қирғизистон муфтийси Мақсадбек Тўхтамишов ва Шинжон-Уйғур тумани раҳбари Шуҳрат Закир билан мулоқотда бўлишган. Улар суҳбат давомида Ўзбекистонда олиб борилаётган ислоҳотларни юқори баҳолаб, ибрат олса бўладиган жиҳатлар кўп эканини эътироф этишган. Шунингдек, “Смута ИГИЛ” (ИШИД фитнаси) китоби террорчи тўдалар ғояларига қарши раддия сифатида ўз вақтида нашр этилган муҳим қўлланма эканини таъкидлашган.
Семинар иши 22 июлгача давом этади.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси
ахборот хизмати

Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим.

Жобир ибн Абдуллоҳ (р.а)дан ривоят қилинади, Расулуллоҳ (с.а.в) айтдилар: “Ҳар бир Набийнинг ҳаворийси бор. Менинг ҳаворийим Зубайрдир”. Икки Шайх ва Термизий ривояти.

Ҳаворий сўзи “ихлосли”, “мусаффо”, “энг яқин дўст” ва “ёрдамчи” деган маъноларни англатади. Аллоҳ таоло Қуръони каримда Ийсо алайҳиссаломга ихлос қилган, у зотга нисбатан кўнгиллари энг мусаффо бўлган ҳамда энг яқин дўст ва ёрдамчи бўлган фидокорларни “Ҳаворий” деб атаган. Уларга ўхшаш саодатли кишилар ҳар бир набийнинг уммати ичида бўлган. Муҳаммад (с.а.в)нинг умматлари ичида ана шундай олий унвонга сазовор бўлган Зубайр ибн Аввом разияллоҳу анҳунинг ҳаётлари ҳақида қисқача тўхталиб ўтмоқчимиз.

Жаннат башорати берилган ўнта саҳобадан бири, Расулуллоҳ (с.а.в) менинг ҳаворийим деб сифатлаган зот Зубайр ибн Аввом ибн Хувайлид ибн Асад ибн Абдулуззо ибн Қусай ибн Килоб разияллоҳу анҳудирлар. У киши Пайғамбаримизнинг аммалари Софийя бинти Абдулмуттолибнинг ўғли бўлганлар.

Зубайр ибн Аввом (р.а) исломни биринчи бўлиб қабул қилган еттита саҳобийдан биридирлар. Ўша пайтда 15 ёки 16 ёшда эдилар. Дастлабки мусулмонларнинг Аллоҳ таолонинг йўлида тортган барча машаққат ва қийинчиликларига баробар шерик бўлдилар. Зубайрнинг амакиси уни бўйрага ўраб, осиб қўяр ва олов ёқиб, унга тутунни киритиб, “Куфрга қайт”, - дер эди. Зубайр бўлса, “Зинҳор куфр келтирмайман” – дер эди.

Ёшликларидан чавандозлик, шижоат ва баҳодирлик сифатлари билан кўзга кўринган Зубайр ибн Аввом (р.а) мусулмон бўлганларидан кейин анашу сифатларини дину диёнат йўлида ишга солдилар.

Саиъд ибн Мусаййиб айтадилар: Аллоҳ йўлида биринчи бўлиб қилич яланғочлаган киши Зубайр ибн Аввомдир. Бир куни Набий (с.а.в) ўлдирилибди деган хабар тарқалганда, шиддат билан қилич кўтариб кўчага чиқди. Йўлда Набий (с.а.в)га дуч келдилар. “Сенга нима бўлди эй Зубайр?!” – дедилар. - Сизни қатл қилишди дейишди, Аллоҳга қасамки, Макка аҳлидан дуч келганини қиличдан ўтказмоқчи эдим – дедилар. Расулуллоҳ унинг ҳаққига дуо қилдилар”.

Зубайр (р.а) икки бор Ҳабашистонга, сўнгра Набий (с.а.в) билан бирга Мадинага ҳижрат қилганлар. Расулуллоҳ (с.а.в) у кишини Салама ибн Салама (р.а) билан биродар қилиб қўйганлар.

Абу Бакр Сиддиқ (р.а)нинг катта қизлари Асмо (р.а)га уйланиб, Набий (с.а.в)га божа бўлганлар. Мадинага ҳижрат қилиб келган пайтларида Асмо (р.а) ҳомиладор эдилар. У киши ўғил фарзанд дунёга келтирдилар. Пайғамбаримизнинг ўзлари уни танглайини кўтариб, Абдуллоҳ деб исм қўйдилар. Бу мусулмонларни жуда хурсанд қилди. Чунки мусулмонлар Мадинага келгач, бир муддат муҳожирлар оилаларида фарзанд дунёга келмаган. Шунда яҳудийлар: ”Биз уларни сеҳрлаб қўйдик. Улар энди фарзанд кўрмайдилар” – деб даъво қилишган эди.

Зубайр ибн Аввом (р.а) Набий (с.а.в) билан барча жангларда ихлос билан иштирок этиб, ўзларининг фидокорликлари, жасоратлари, баҳодирликлари билан Ислом тарихининг заррин саҳифаларига номларини олтин ҳарфлар ила битдилар.

Абдуллоҳ ибн Зубайр (р.а)дан ривоят қилинади: Аҳзоб куни мен Умар ибн абу Салама билан бирга аёлларнинг ичига қўйилган эдим. Қараб турсам, Зубайр отини миниб 2-3 марта Бани Қурайзага бориб келди. Кейинроқ бу ҳақда отамдан сўрадим. – Мени кўрдингми ўғлим, Расулуллоҳ (с.а.в): “Ким Бани Қурайзага бориб, менга уларнинг хабарини билиб келади?” – дедилар. Мен бориб келдим. Шунда Расулуллоҳ (с.а.в):  “Сенга отам ва онам фидо бўлсин” – дедилар. Икки Шайх ва Термизий ривояти.

Зубайр (р.а) Али (р.а)нинг халифалик даврларида мусулмонлар орасида ихтилоф чиқиб, Али ва Муовия (р.анҳум)лар ўртасида бўлган Сиффин жангида ҳалок бўлганлар дейилади. Зубайр (р.а) Муовия тарафда туриб жанг қилган эдилар. Лекин аслида Сиффин жанги бўлиб турган пайтда Зубайр (р.а) бу уруш нотўғри эканини англаб, жанг майдонидан чиқиб кетадилар. Бир водийда Аллоҳ таолога илтижо қилиб, намоз ўқиётган пайтларида Амр ибн Журмуз исмли бадбахт томонидан қатл этилдилар.

Жангдан сўнг Али (р.а) одамлари билан қароргоҳларида ўтирган эдилар. Амр ибн Журмуз мукофот илинжида Зубайр (р.а)ни қиличларини олиб у кишининг олдиларига келди.

-   Қўлингдаги Зубайрнинг қиличими?

- Ҳа, уни ўлдирганимдан кейин олдим. Али (р.а) қилични ўнг қўллари билан олдилар. Сўнг икки қўллари билан ушлаб, оғизларига олиб келиб, ҳам меҳр, ҳам маҳзунлик ила ўпдилар. Кўзларидан дув-дув ёшлар тўкилди.  Ва:

- Бу қиличнинг эгаси у билан Расулуллоҳдан ғамни кетказган эди. Сен эса, Ибн Софийянинг қотили! Дўзахнинг башоратини олавер.

Бу воқеанинг баёнини батафсил ўқиб чиқсангиз, кўзингиздан оқаётган ёшларни тўхтата олмайсиз. Чунки у зот Али каррамоллоҳу важҳаҳуни ҳам маҳзун қилиб йиғлатган Расулуллоҳ (с.а.в)нинг ҳаворийлари Зубайр ибн Аввом эдилар. Аллоҳ у кишидан рози бўлсин.

Абдукаримов Аҳроржон 

Тошкент ислом институти талабаси