muslim.uz.umi

muslim.uz.umi

Понедельник, 20 Ноябрь 2023 00:00

Илмли aёл фазли

Aллоҳ таолога ҳамду саноларимиз бўлсинки, бизни Ислом неъмати билан ризқлантирди, аёлларнинг жамиятдаги ўрнини кўтариб, жаннатни унинг оёқлари остида қилиб қўйди.

Пайғамбаримиз Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васалламга салавоту дурудлар бўлсинки, аёлларни эъзозлашда бизларга гўзал ўрнак бўлдилар.

Aллоҳ инсонни, шу жумладан, аёлни мукаррам қилиб яратди. Ислом дини келиши билан жоҳилиятда бир матоҳ сифатида қаралган аёлнинг ҳақ-ҳуқуқлари эркакники билан тенглаштирилди.

Aбу Саъид Худрийдан ривоят қилинган ҳадисда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Илм талаб қилиш ҳар бир муслим ва муслима учун фарздир», деб марҳамат қилганлар.

Бир киши донишманддан сўрабди:
– Ҳазрат, менинг бир ўғлим ва бир қизим бор. Иккисини ўқитишга қурбим етмайди, фақат биттасини ўқитишга имконим бор. Қайси бирини ўқитай?

– Қизингни ўқит! Чунки у келажакда фарзанд тарбиялайди. Ўғлингни ўқитсанг, бир кишини ўқитган бўласан, аммо қизингни ўқитсанг, бутун бир жамият тарбия топади, – деб жавоб берибди ҳалиги улуғ зот.
Аёл кишининг илм олиши, турли соҳада малакали таълимга эга бўлишининг аҳамияти, муҳимлик даражаси бевосита жамиятнинг ҳозирги ва келгусидаги ривожи билан боғлиқ. Яъни аёл қанчалик илм ва тарбияга эга бўлса, фарзандларини ҳам шундай тарбия қила олади. Тарбияли онадан гўзал андаза олган, одоб-ахлоқи жойида ва илмга чанқоқ фарзандлар жамиятга манфаат келтирадиган бўлиб етишади. Бундай тарбияли ва илмли жамиятнинг эса келажаги, шубҳасиз, буюкдир!

Оилада илмли ва тарбияли аёлнинг бўлиши нафақат фарзандлар, балки оиланинг бошқа аъзолари, хоссатан, жуфти учун ҳам катта аҳамиятга эга. Ҳаётнинг турли синовларида ақл-идроки билан оиласини сақлаб қолишда ҳамда қариндош-уруғ билан муносабатлардаги мувозанат ва меъёрни ушлаб туришда асосий масъулият аёлнинг зиммасига тушади. Демак, оила ҳаётимизнинг бардавомлиги оналаримиз, опа-сингилларимизга бевосита боғлиқ.

Ундан ташқари, фарзанд тарбиясида онанинг ақлий ва илмий салоҳияти муҳим экани тиббиёт томонидан ҳам аниқланган. 2016 йил 16 ноябрда gmesso.ru сайтида эълон қилинган «Интеллект ребенка определяется материнскими генами» номли мақолада боланинг салоҳияти, қобилиятларининг кўп қисми айнан онадан ўтиши айтилган:
«Турли вақтларда олимлар инсон бўйи, вазни, бармоқ излари, касалликка мойиллик ва ҳатто тушкунлик ҳам ирсий йўл билан ўтишини исботлашган. Шу билан бирга, болага ақл-заковат отасидан мерос бўлиб ўтади деган қарашлар бўлган.

Бироқ олмон олимлари бу баёнотни рад этишди. Уларнинг кенг кўламли тадқиқотлари натижасида ақлий ривожланиш қобилияти болага отадан эмас, онадан ўтади деган хулосани ўртага чиқарди. Маълум бўлишича, отанинг генлари лимбик тизим – ички аъзолар фаолиятини, ҳис-туйғуларни тартибга солиш, хотира, уйқу кабиларнинг ривожланиши учун жавобгардир. Онадан эса мия ярим кортексининг ривожлантирадиган генлар ўтади.

«Оддий тил билан айтганда, бола онадан ақлий салоҳиятни, отадан ҳиссиётни олади…» деб ёзади Мария Клименко мақоласида.

Ушбу маълумотлардан хулоса қиладиган бўлсак, фарзандларнинг ақлий қобилияти яхши ривожланиши ҳар томонлама унинг онасига боғлиқ экан. Она қанчалик илм ўрганишга ҳарис бўлса, илмий салоҳияти қанчалик кенг бўлса, фарзанд ҳам келгусида ҳам маънан, ҳам ақлан етук бўлиб етишар экан.

Ўз соҳасининг зукко билимдони бўлиши билан бир қаторда аёлнинг зиммасида суюкли ёр, меҳрибон она, оқибатли фарзанд, ширинсўз ва чаққон келин, ораста бека бўлишдек масъулият ҳам бор. Бундай масъулиятни ўзининг нозик елкаларида кўтариб, уни шараф билан адо этаётган, шу билан бирга, илм талаб қилишнинг фарз эканини унутмай, муттасил изланишда бўлаётган аёлларимиз таҳсинга сазовордир.

Тарихга назар ташласак, зиммасидаги масъулият юксак шараф билан адо этиб, улуғ олиму фузалоларни тарбиялаган аёллар яшаб ўтганига гувоҳ бўламиз. Масалан, Ислом оламида юзлаб асарлар билан танилган Имом Суютийни кўпчилик танийди. Aммо у зотнинг устозлари ҳақида ҳамма ҳам билавермайди. Қуйида Имом Суютий раҳимаҳуллоҳнинг айрим муаллималарини санаб ўтамиз:

  1. Осиё бинт Жориллоҳ ибн Солиҳ ибн ал-Мансур. Имом Суютийнинг катта муҳаддиса устозларидан бири;
  2. Уммат ал-Aзиз бинти Муҳаммад ибн Юнус ал-Aнбобий. Бу аёл ҳам Имом Суютийга ҳадис илмидан дарс берган;
  3. Уммат ал-Холиқ бинти Aбдуллатиф бинти Сиддиқ ибн Aвзил-Муновий. Ўз даврининг муҳаддиса ва шоираси бўлган;
  4. Хадийжа бинти Шаҳобиддин Aҳмад ибн Ҳалаф ибн Aбдулазиз ибн Бадрон ал-Ҳусайнийнинг ҳам ҳадис илмида шуҳрати баланд бўлган.

Бу рўйхатни яна узоқ давом эттириш мумкин аслида. Бир нарсани унутмаслик керак, биз ҳатто исмини билмасак-да, лекин бизга яхши таниш улуғ алломаларнинг орқасида уларнинг тарбиячилари – муаллима, муҳаддиса аёллар турибди. Зеро, буюк инсонларни буюк оналар тарбиялайди!

Демак, фарз бўлган илмни талаб қилиш орқали аёл киши оиласида, иш фаолиятида, жамиятида соғлом муҳитни яратади, чиройли бир мувозанатни тутиб туради ва уммат учун салоҳиятли, иқтидорли фарзандлар дунёга келтириб, вояга етказади.
 

Фавзийя Мир Ваҳид
«Ҳилол» журналининг 6 (39) сонидан

 

Понедельник, 20 Ноябрь 2023 00:00

Охират кунига иймон

Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм.
Аллоҳ таолога битмас-туганмас ҳамду санолар бўлсин.
Пайғамбаримизга мукаммал ва батамом салавоту дурудлар бўлсин.

Ислом охират кунига иймон келтиришни ҳам иймондаги рукн масалаларидан қилган. Иймон келтириш лозим бўлган нарсалар ичида бу масалага алоҳида эътибор берилади. Нима учун бундай қилинганини бугунги кунда яхши тушуниб турибмиз.

Охират кунига иймон бўлмаса ёки мазкур кунга иймон заиф бўлса, инсониятнинг таназзулга юз тутишини тажриба кўрсатди. Охират кунида ҳамма одамлар қайта тирилишига, бу дунёда қилган амалларининг зарра-заррасигача мукофот ёки жазо олишига иймони йўқ одамдан яхшилик чиқиши амримаҳол. Агар охират кунига иймон-ишонч бўлмаса, ер юзида эзгулик ва адолатга эришиб бўлмайди. Охират кунига иймон йўқолиб, «Одам ўлганидан кейин чириб, йўқ бўлади, қайта тирилмайди» деган фикр ҳукмронлик қилса, ер юзида кучли кучсизни еб битирадиган «ўрмон қонунлари» жорий бўлади. Ҳа, агар золим бу дунёда қилган зулми учун жавоб бермаса, ёлғончи-фирибгар ўз ёлғони, фириби билан давр суриб қолиш пайида бўлаверса, хуллас, ҳамма бу фоний дунё матоҳи учун ҳар қандай ёмонликдан, ифлосликдан қайтмаса, бу дунё қандай дунё бўлади? Кучсизлар, мазлумлар, бечораларнинг ҳоли нима кечади? Ҳаёт кечириш ўз-ўзидан чексиз азобга айланиб, жамиятда ноумидлик, лоқайдлик ва ўзини ўзи ўлдиришлар кўпаймайдими?

Мазкур бало-офатлардан қутулиш учун кишилар инсофли, диёнатли, тўғрисўз бўлишлари, барча ёмонликлардан қайтишлари лозим. Ёмонликдан қайтиш учун эса албатта, охират кунига иймон келтириш даркор.


«Ислом тарихи» биринчи жузи асосида тайёрланди

 Жума кунида шундай бир вақт борки, Аллоҳдан нимани сўрасангиз албатта ижобат қилади. Бу вақтни ўтказиб юборманг!

Пятница, 17 Ноябрь 2023 00:00

Жуманинг суннатлари

Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм.
Аллоҳ таолога битмас-туганмас ҳамду санолар бўлсин.
Пайғамбаримизга мукаммал ва батамом салавоту дурудлар бўлсин.

  1. Жума учун ғусл қилиш.

عَنْ حَفْصَةَ، عَنِ النَّبِيِّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: «عَلَى كُلِّ مُحْتَلِمٍ رَوَاحٌ إِلَى الْجُمُعَةِ، وَعَلَى كُلِّ مَنْ رَاحَ إِلَى الْجُمُعَةِ الْغُسْلُ». رَوَاهُ أَبُو دَاوُدَ وَالنَّسَائِيُّ

 Ҳафса розияллоҳу анҳодан ривоят қилинади: 
«Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: 
«Ҳар бир эҳтилом бўлувчига жумага бориш лозимдир. Ҳар бир жумага борувчига ғусл лозимдир», дедилар».
Абу Довуд ва Насоий ривоят қилишган.


Афзали – намозга яқин қолганда ғусл қилиш. Аслида ўша куннинг тонги отганида қилса ҳам бўлади.

  1. Хушбўй нарсалар суртиш.
  2. Чиройли кийимлар кийиш.

عَنْ سَلْمَانَ الْفَارِسِيِّ جَابِرِ رَضِي اللهُ عَنْهُ ، عَنِ النَّبِيِّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: «لَا يَغْتَسِلُ رَجُلٌ يَوْمَ الْجُمُعَةِ وَيَتَطَهَّرُ مَا اسْتَطَاعَ مِنْ طُهْرٍ، وَيَدَّهِنُ مِنْ دُهْنِهِ، أَوْ يَمَسُّ مِنْ طِيبِ بَيْتِهِ، ثُمَّ يَخْرُجُ فَلَا يُفَرِّقُ بَيْنَ اثْنَيْنِ، ثُمَّ يُصَلِّي مَا كُتِبَ لَهُ، ثُمَّ يُنْصِتُ إِذَا تَكَلَّمَ الْإِمَامُ، إِلَّا غُفِرَ لَهُ مَا بَيْنَهُ وَبَيْنَ الْجُمُعَةِ الْأُخْرَى». قَالَ أَبُو هُرَيْرَةَ: وَزِيَادَةُ ثَلَاثَةِ أَيَّامٍ، وَيَقُولُ: إِنَّ الْحَسَنَةَ بِعَشْرِ أَمْثَالِهَا. رَوَاهُ الشَّيْخَانِ. وَأَبُو دَاوُدَ بِلَفْظِ: «مَنِ اغْتَسَلَ يَوْمَ الْجُمُعَةِ، وَلَبِسَ مِنْ أَحْسَنِ ثِيَابِهِ، وَمَسَّ مِنْ طِيبٍ إِنْ كَانَ عِنْدَهُ، ثُمَّ أَتَى الْجُمُعَةَ فَلَمْ يَتَخَطَّ أَعْنَاقَ النَّاسِ، ثُمَّ صَلَّى مَا كَتَبَ اللهُ لَهُ، ثُمَّ أَنْصَتَ إِذَا خَرَجَ إِمَامُهُ حَتَّى يَفْرُغَ مِنْ صَلَاتِهِ، كَانَتْ كَفَّارَةً لِمَا بَيْنَهَا وَبَيْنَ جُمُعَتِهِ الَّتِي قَبْلَهَا». 

Салмони Форсий розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: 
«Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам:
«Бирор киши жума куни ғусл қилса, имкон қадар тозаланса, (соч-соқолини) мой билан мойласа ёки уйидаги хушбўй нарсадан суриб, сўнг (масжидга) чиқса ва икки кишининг ўртасидан оралаб ўтмаса, сўнгра насиб қилинганича намоз ўқиса, кейин имом сўзлаганда жим қулоқ солса, унинг бу (жума) билан нариги жума орасидагилари (гуноҳлари) албатта мағфират қилинади», дедилар».
Абу Ҳурайра: «Уч кун зиёдаси билан. Чунки ҳар бир яхшилик ўн мислга кўпайтирилур», деди».
Икки шайх ривоят қилишган. 


Абу Довуднинг лафзида: 
«Ким жума куни ғусл қилиб, энг яхши либосларидан кийса, агар хушбўй нарсаси бўлса, ундан суртса, сўнгра жумага бориб, одамларнинг елкасига туртмаса, кейин Аллоҳ унга битган намозни ўқиса, имоми чиқса, у намозидан фориғ бўлгунча қулоқ осса, бу (жума) билан ундан олдинги жума орасидаги нарсага каффорот бўлади», дейилган.

  1. Жумага виқор ва сакина билан эрта бориш.

عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ جَابِرِ رَضِي اللهُ عَنْهُ: أَنَّ رَسُولَ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: «مَنِ اغْتَسَلَ يَوْمَ الْجُمُعَةِ غُسْلَ الْجَنَابَةِ، ثُمَّ رَاحَ فِي السَّاعَةِ الْأُوْلَى فَكَأَنَّمَا قَرَّبَ بَدَنَةً، وَمَنْ رَاحَ فِي السَّاعَةِ الثَّانِيَةِ فَكَأَنَّمَا قَرَّبَ بَقَرَةً، وَمَنْ رَاحَ فِي السَّاعَةِ الثَّالِثَةِ فَكَأَنَّمَا قَرَّبَ كَبْشًا أَقْرَنَ، وَمَنْ رَاحَ فِي السَّاعَةِ الرَّابِعَةِ فَكَأَنَّمَا قَرَّبَ دَجَاجَةً، وَمَنْ رَاحَ فِي السَّاعَةِ الْخَامِسَةِ فَكَأَنَّمَا قَرَّبَ بَيْضَةً، فَإِذَا خَرَجَ الْإِمَامُ حَضَرَتِ الْمَلَائِكَةُ يَسْتَمِعُونَ الذِّكْرَ». رَوَاهُ الْخَمْسَةُ. 

Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: 
«Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: 
«Ким жума куни жанобат ғуслини қилса, сўнгра биринчи вақтда борса, худди (Аллоҳга) битта туя сўйгандек бўлади. Ким иккинчи вақтда борса, худди битта сигир сўйгандек бўлади. Ким учинчи вақтда борса, худди битта шохдор қўчқор сўйгандек бўлади. Ким тўртинчи вақтда борса, худди битта товуқ сўйгандек, ким бешинчи вақтда борса, худди бир тухум атагандек бўлади. Имом (минбарга) чиққанда эса фаришталар зикр(хутба)ни эшитишга ҳозир бўладилар», дедилар».
Бешовлари ривоят қилишган.

«Кифоя» китобининг биринчи жузи асосида тайёрланди

 

Страница 34 из 301

Янгиликлар

Top