Ўтмишда бир бой йигит бўлган экан. Бойлиги жуда катта экан. Отаси гавҳарлар, ёқутлар савдоси билан шуғулланар экан. Йигит дўстларини жуда сийлар, улар ҳам давраларида уни улуғлашар, эҳтиром қилишар экан.

Кунлар ўтиб йигитнинг отаси вафот этибди ва оила тобора камбағаллашиб кетибди. Кейин йигит ёрдам сўраш учун дўстларини излаш мақсадида роҳатда яшаган кунларини эслабди ва ўша вақтдаги энг яқин бир дўсти ёдига тушибди. У дўстини жуда яхши кўрган, бошқалардан устун кўрган ва катта миқдордаги бойликларни унга ўтказиб берган экан. Натижада дўсти мол-давлати кўп, бир нечта қасрлари бор бўлган бойга айланган экан. Шуларни эслаб, ҳолимни ислоҳ қилиб берармикин деган умидда унинг олдига борибди. Қасрининг эшигига етганда ходимлар унинг қаршисига чиқибди. Йигит уларга қаср эгасининг эски дўсти эканини айтибди. Ходимлар бориб хўжайинга бу ҳақида хабар беришибди. Шунда у парда ортидан унга назар ташлабди, қараса эски-туски кийинган камбағал бир одам турган экан, у билан кўришгиси келмабди. Ходимларига хўжайин ҳеч ким билан кўришмас эканлар, деб хабар беришни буюрибди.

Бундай қувилиш йигитга жуда оғир ботибди, ўрталаридаги дўстлик ўлиб-битганига алам ютиб бир чеккага ўтирибди. Сарфлаган пуллари вафодан узоқлаштиришдан бошқасига ярамаганига ачинибди.

Бир куни унинг уйи олдига уч киши келиб қолибди, улар бир кишини излаб юришган экан. Йигитдан: “Биз фалончини қидиряпмиз”, деб отасининг исмини айтишган экан. у: “У киши менинг отам бўладилар, бир-неча йил олдин вафот этгандилар”, дебди. Буни эшитиб ҳалиги кишилар “Лаа ҳавла ва лаа қуввата иллаа биллааҳ” деб юборишибди. Улар йигитнинг отасини яхши ном билан эслаб, унга: “Отанг дуру гавҳарлар савдоси билан шуғулланарди. У бизга бир нафис маржонни омонат қолдирган эди”, дейишибди ва маржонга тўла бир ҳалтани чиқариб, унга беришибди ва ортларига қайтиб кетишибди. Йигит кўзларига ишонмасди. Бу маржонларни оладиган одам қидиришга тушибди.

Озгина вақт ўтиб ёши катта бир бой аёл тасодифан унга йўлиқиб: “Шаҳрингизда гавҳарлар сотиладиган жой борми?” деб сўрабди. Йигит бу тасодифдан донг қотиб қолибди ва аёлдан унга қандай гавҳарлар кераклигини сўрабди. Аёл: “Ноёб ва қимматбаҳо тошларни қидиряпман, нархи қанча бўлса ҳам сотиб оламан”, дебди.

Кейин йигит бояги маржонларни кўрсатибди. Улар аёлни ҳайратга солибди ва бир қанчасини сотиб олиб, яна қайтиб келишга ва қолганини ҳам сотиб олишга ваъда берибди.

Шундай қилиб қаҳрамонимизнинг ишлари яна изига тушибди ва отасининг тижоратини давом эттира бошлабди.

Орадан вақтлар ўтиб дўстлик ҳаққини адо этмаган дўстини эслаб унга мактуб йўллабди. Мактубда қуйидагича ёзилган экан: “Мен вафосизларни дўст тутибман, улар шундай иккиюзламачики, бой-бадавлат вақтим мени мақтаб, кўкка кўтаришади-да, инқирозга юз тутсам, мени танимаганга олишади”.

Дўсти бу хатни ўқиб, унга жавоб ёзибди: “Сенга тасодифан дуч келган уч киши менинг одамларим эди, уларни мен юборган эдим. Маржонларни сендан сотиб олганлар эса менинг онам эди. Сен мен учун доим ўша-ўшасан, балки ундан ҳам юқорисан! Биз сени бахиллик қилиб ёки менсимаганимиздан ташлаб қўймадик, сени хижолатга қўйишдан қўрқдик, холос!”.

Доктор Ҳассон Шамси Пошонинг "Метин қоялар" китобидан

Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ, Неъматуллоҳ Исомов таржимаси.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси жамоаси Қорақалпоғистон Республикаси Амударё туманидаги “Бобо Рустам” жоме масжиди имом-хатиби Ҳайитбой домла Айтековнинг оналари вафоти муносабати билан у кишининг оила аъзолари ва яқинларига чуқур таъзия изҳор этади. 

Аллоҳ таоло марҳума онахонни Ўз мағфиратига олсин, иймонлари ва солиҳ амалларини ўзларига ҳамроҳ айласин. Охиратларини обод этиб, жойларини Фирдавс жаннатларидан қилсин! 

Охират сафарига кузатилган онахон эл корига ярайдиган, дину диёнат йўлида хизмат қиладиган фарзанд ва невараларни ўстирдилар, чиройли тарбия қилдилар. 

Ҳақ таоло марҳума онахоннинг аҳли оиласи, фарзанду аржумандлари ва яқинларига чиройли сабр бериб, бу мусибатларини яхшиликлар ила тўлдирсин. 

Ўзбекистон мусулмонлари идораси жамоаси, уламолари, имом-домлалари ва ўқитувчи-мударрислари номидан марҳума онахоннинг яқинларига, хусусан, Ҳайитбой домлага ҳамдардлик билдирамиз. 

Жаноза намози бугун 2 февраль куни соат 16:00 да марҳумани уйида ўқилади.

Иннаа лиллааҳи ва иннаа илайҳи рожиъуун.  

«Мусибат етганда «Албатта, биз Аллоҳникимиз ва албатта, биз Унга қайтувчимиз», деган сабрлиларга хушхабар беринг». 

Ўзбекистон мусулмонлари идораси

Cавол: “Аллоҳумма антас-салаам...” зикрини аср намози каби ортида суннат намозлари бўлмаган фарзлардан кейин ҳам айтиладими?

Жавоб: Бисмиллаҳир роҳманир роҳийм.

Ҳа, айтилади. Чунки Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ушбу зикрни қилганлари ҳақидаги ҳадисларда бирорта намоз истисно қилинмаган. Балки мазкур зикр барча намоздан кейин айтилганига ишора қилади. Бу ҳақда Ҳанафий олимлардан Алоуддин Косоний раҳимаҳуллоҳ “Бадоиъус саноиъ” номли китобида қуйидагиларни зикр қилганлар:

“Имом салом бериб намозни тугатгач, агар шу ўқиган намози бомдод ва аср каби ортида суннат намози йўқ бўлса, хоҳласа туриб кетади. Хоҳласа, жойида ўтириб, дуолар билан машғул бўлади. Чунки бу икки намоздан кейин ўқиладиган суннат намоз йўқ. Шундай экан, дуо қилиб ўтиришининг зарари йўқ. Оиша розияллоҳу анҳодан қилинган ривоятда “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам намоздан фориғ бўлгач, “Аллоҳумма антас салаам ва минкас салаам табарокта йаа Зал Жалали вал Икром”, дер эдилар”.

“Мароқул фалоҳ” китобида ушбу маълумотларни кўришимиз мумкин:

“Имом намозини тугатгач, хоҳласа, вирд(зикр)ларини ўтириб, хоҳласа туриб айтади. Уч марта истиғфор айтади. Кейин ушбу ҳадисда келган зикрни айтади:

Савбон розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:

“Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам намозни тугатгач, уч марта истиғфор айтиб, кейин “Аллоҳумма антас салаам ва минкас салаам табарокта йаа Зал Жалали вал Икром”, дер эдилар” (Имом Муслим ривояти).

Мазкур иборалардан маълум бўладики, мазкур зикр барча фарз намоздан кейин айтилади. Агар фарз намознинг ортидан суннати ҳам бўлса, ушбу зикрни қилиш билан кифояланади ва суннат намозни адо этишга туради. Агар ортидан суннати бўлмаган намоз бўлса, ушбу ва бошқа зикрларни қилиб ўтириши жоиз. Валлоҳу аълам.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Фатво маркази.

Олим ва обид зот Аҳмад ибн Маҳдий айтган экан: “Боғдоддалик вақтимда бир куни тунда олдимга бир аёл келиб, фалончининг қизиман деб айтди. У менга: “Бошимга бир синов келди, Аллоҳнинг номини ўртага қўйиб сўрайман, айбимни яширинг!”, деди.

Мен: “Хўш, нима бўлди ўзи?” дедим.

У: “Мен ҳомиладор бўлиб қолдим ва одамларга сизни эрим деб, қорнимдаги бола сиздан деб айтдим. Илтимос, мени шарманда қилманг, мени сатр этинг, Аллоҳ сизни сатр айласин!”.

Мен индамадим, у кетди, кўп ўтмай кўзи ёриди. Кейин маҳалла имоми келиб, мени одамлар орасида чиройли фарзанд билан қутлади, одамлар ҳам табриклашди. Мен ўзимни бундан хурсанд бўлгандек кўрсатдим.

Эртаси куни икки динорни олиб имомга бердим ва айтдимки: “Буни ўша аёлга етказиб қўйинг, болага ишлатсин. Ўзим берай десам, уни илгари талоқ қилгандим, ажрашган эдик”.

Шундай қилиб ҳар ой имом орқали унга икки динор юбориб турадиган бўлдим. Орадан вақт ўтиб бола вафот этди, кейин одамлар менга ҳамдардлик билдиргани келдилар. Мен уларга ўзимни маҳзун ҳолда Аллоҳнинг тақдирига рози бўлиб турган отадек қилиб кўрсатдим.

Яна бир неча кун ўтгач, ҳалиги аёл тунда ёнимга келди ва мен унга имом орқали юборган динорларни қайтариб берди ва дедики: “Менинг айбимни яширганинигиздек Аллоҳ айбингизни беркитсин!”.

Мен эса унга: “Бу пуллар мендан болага ҳадя эди, улар энди сеники, бу энди сенга мерос, хоҳлаганингча ишлатишинг мумкин”, деб айтдим.

Ибн Маҳдийдек одамлар қани, орамизда борми?!

Ҳаммамиз одамларнинг ноқулай ҳолатларига, хатоларига гувоҳ бўлиб турамиз, агар уларни яширсак биласизми бизни қандай мукофот кутиб туради?! Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам айтадилар: “Кимки бир мусулмоннинг айбини яширса, Аллоҳ дунё-ю охиратда унинг айбини яширади”.

Қанчадан-қанча одамларнинг шармандали ҳолатини ифода этган хабарларни тарқатамиз, кейинчалик бу уятга қўйишдан бошқа нарса эмаслиги, шунчаки кимгадир озор бериб гуноҳга қолганимиз ўзимизга маълум бўлади.

Ахир хато қилган одам хатосини тушуниб етган бўлиши ва қайтиб қилмасликка аҳд қилган бўлиши мумкин-ку! Биз эса унинг хатосини оммага жар солишда давом этавермаиз…

Интернетда ҳам шундай хабарлар тўлиб ётибди. Битта одамни ўртага олиб айби қайта-қайта гапирилаверади. Кейин биз ҳам “ҳамма жойга тарқалиб кетди-ку”, дея тарқатаверамиз.

Агар унинг ҳолини ўзимизда тасаввур қилиб кўриб, айбини яширганимизда эди, Аллоҳ бизга бу учун ажр-мукофот берган бўларди. Ҳатто бу хабар бошқалар томонидан тарқатиб юборилса ҳам. Зеро, амаллар нийятларга биноандир!

Доктор Ҳассон Шамси Пошонинг "Метин қоялар" китобидан

Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ, Неъматуллоҳ Исомов таржимаси.

Отам онам билан тортишиб қолсалар ёки кўчадан уйга асабийлашиб келсалар, мени олдиларига чақириб, ичларидаги гапларни менга айтардилар. Қўп сирларини мен билан бўлишардилар. Дадам билан кўп гаплашганимиздан, кўп дардлашганимиздан ичларида мен билмайдиган сирлари бўлмаса керак деб ўйлардим. Ҳақиқатда шундай эди. Отам баъзи муаммоли масалалар бўлиб қолса ҳам мен билан маслаҳатлашардилар. Менинг гапларимга, ёш бошим билан берган маслаҳатларимга шунчалик эътибор билан қулоқ солардиларки, баъзида ҳатто ўзимни дадамнинг онасидек ҳис қилардим.

Дадамнинг менга бўлган бу даражадаги ишончларидан жуда хурсанд бўлардим. Бундан ўзимда катта масъулиятни ҳам ҳис қилардим.

Ота қизига сирларини айтиши, у билан ишларини маслаҳат қилиши, муаммоларини муҳокама қилиши жуда гўзал ҳолатдир. Кўпчилик қизлар онаси билан сирдош бўлиши табиий. Лекин отаси билан бу даражада яқин бўлиши доим ҳам кузатилавермайди.

Ота қизига сирини айтадиган даражада яқин бўлганидан кейин ўз навбатида қиз ҳам отасига қалбида тугиб қўйган гапларини айтади. Отасидан ҳеч нарсани яширмайди. Бунинг ажойиб тарафи, агар қиз катта ҳаёт остонасида бирор хато қарор қабул қилмоқчи бўлса, ота буни олдиндан билади ва қизининг адашишига йўл қўймайди. Унга тўғри йўл кўрсатади.

Пайғамбаримиз соллалоҳу алайҳи васаллам ҳам қизлари Фотима онамиз розияллоҳу анҳо билан шундай яқин бўлганлар. Вафот этар чоғлари Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам суюкли қизлари Фотима онамизни чақирдилар. Фотима онамиз оталарига шу қадар ўхшардиларки, ҳатто юришлари ҳам Набий алайҳиссаломникидек эди. Пайғамбаримиз алайҳиссалом суюкли қизларини ёнларига ўтқаздилар. Кейин қизларининг қулоғига бир сирни айтдилар. Фотима онамиз бу сирни билгач, йиғладилар. Атрофдагилар ота ва қиз ораларида нима гап ўтаётганини билишмасди. Кейин Набий алайҳиссалом Фотима онамизга яна бир гап айтдилар. Бу сафар ҳам ҳеч кимга эшиттирмай гапирдилар. Бу гапдан эса Фотима онамизнинг чеҳралари ёришиб табассум қилдилар.

Ўша вақтда Фотима онамиз бу сирни ҳеч кимга айтмадилар. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам дунёдан ўтганларидан сўнг Фотима онамиздан Пайғамбаримиз алайҳиссалом нима деганларини сўрашди. Фотима онамиз айтишларича, Пайғамбаримиз алайҳиссалом биринчи сафар ўзларининг вафот этишларини айтган эканлар. Буни эшитиб Фотима онамиз оталарининг фироқига чидолмай йиғлабдилар. Кейинги сафаргисида Пайғамбаримиз алайҳиссалом ўз ортларидан биринчи бўлиб эргашадиган, яъни дунёдан биринчи бўлиб ўтадиган киши Фотима онамизнинг ўзлари бўлишларини айтибдилар. Шунда Фотима онамиз бу хабардан қувониб, кулган эканлар.

Демак, оталар қизларига нисбатан масофа сақламасликлари, керак бўлса, қизларини ўзларига энг яқин сирдошдек билишлари лозим экан. Бу борада Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам барчамизга ўрнакдирлар.

Доктор Абдуллоҳ Муҳаммад Абдулмуътининг
"Фарзанд тарбиясида 700 та сабоқ" китобидан
Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ, Камронбек Ислом таржимаси.