muslim.uz

muslim.uz

(Давоми, 1-қисм2-қисм, 3-қисм) 

Шавкат Мирзиёев президентлик лавозимида иш бошлаганларидан кейин мўмин-мусулмонларнинг иймон эътиқодларига каттагина эътибор ва эркинлик берилди. Юртбошимизнинг Самарқанд вилоятига қилган ташрифлари чоғи “Маданият ва маърифат” телеканали орқали диний-маъриф йўналишда бир қатор кўрсатувлар тайёрлаш ҳақида топшириқ берган эканлар. Шу йиғилишда қатнашган муфтий ҳазрат эртаси куни мени чақириб: “Президентимиз шунақа топшириқ бердилар, ижросини таъминлашимиз керак”, – дедилар. Зудлик билан кўрсатувлар лойиҳасини тайёрлашни буюрдилар. Ўша пайтда идора котибияти бошлиғи Улуғбек Султонов эди. Мубашшир Аҳмад домла эса матбуот бўлимида ишларди. Лойиҳа уларга маъқул келди. Тўртта кўрсатув лойиҳаси тайёр бўлди: "Олтин силсила",  "Қуръони каримни ўрганамиз", "Битиклар мутолааси" ва "Сўраган эдингиз". 

Лойиҳа ҳужжатлари билан ҳазратнинг ҳузурига кирдик. Лойиҳаларни тушунтириб, асосий иш телевидение раҳбариятидан розилик олиш ва декорация масаласида кўмак сўраш лозимлигини айтдик. Ҳазрат хурсанд бўлиб, шу каби хайрли ишлар учун барча имкониятларини ишга солишларини билдирди. Улуғбекка ТВ раҳбариятига хат тайёрлаш топшириғини бердилар. Унда кўрсатувларни тасвирга олиш учун махсус павильонлар қуриш ва бошқа барча ташкилий ишлар сарф-харажати диний идора томонидан қопланиши кўрсатиб ўтилиши лозимлигини таъкидладилар. Иш бошқарувчи Рустамга эса ҳозирдан декорация ишларини бошлаш кераклигини уқдирдилар. Мубашшир домлага ҳар бир кўрсатувнинг иштирокчилари ва бошловчилигига номзодлар рўйхатини тузиш ва тасдиқ учун тақдим қилиш вазифасини юкладилар. Мубашшир домла ҳазратнинг ҳузуридан чиққанларидан сўнг, хурсанд  бўлиб: “Ҳазрат нақадар холис одам-а?” – деб мамнун бўлган эди. 

Диний идора томонидан барча ишлар бажарилди. Компания раҳбарияти бу ишга розилик берди. Тўрттала кўрсатув бир муддат эфир юзини кўрди. У юртимиз аҳолисига қанчалик маърифат тарқатгани, билим бисотларини бойитгани айни ҳақиқат.   

***

Президентимизнинг ташаббуси билан диний идора мамлакат миқёсида, Қуръони каримни ўқиш мусобақасини ташкиллаштирди. Туман босқичи ғолиби вилоят босқичига, вилоят босқичи ғолиблари республика финал босқичида ўз маҳоратларини синовдан ўтказишлари режалаштирилди. Ташкилий қўмита, ҳакамлар ҳайъати ташкил этилди. Барча мусобақа бўладиган жойлар аниқланиб, дизайн асосида декорациялар қурилди. Қориларнинг овозларини сифатли ёзиш учун барча қулайликлар муҳайё қилинди. Баъзи жойларда мухлислар учун мусобақани бевосита онлайн тарзида кузатиш имконияти яратилди.

Хуллас, мусобақа кўтаринки ва  чиройли ўтиши учун барча заруриятлар қилиниб, бошлаш санаси ҳам белгиланди. Шу асно каминада бир фикр – мусобақани телевидение орқали намойиш қилиш ғояси туғилди. Зотан, шу йўл билан биз бир талай мақсадга эришамиз. Биринчидан, Қуръон тиловатидан миллионлаб мухлислар баҳраманд бўладилар. Иккинчидан, телевидениенинг рейтинги ошади. Учинчидан, конституциямизда виждон эркинлиги ҳақидаги эркинликларимиз амалда эканини намойиш этамиз.

Шу каби таклифларимни муфтий ҳазратга айтганимда, хурсанд бўлиб, қилиниши керак бўлган ишлар кимларга боғлиқлигини ва қайси телеканалда узатсак, яхши бўлишини сўрадилар. "Маданият ва маърифат" телеканалининг руҳияти мусобақага тушиши ва бу соҳани тушунган малакали кадрлар борлигини айтдим. Эртаси куни тегишли жойлардан рухсат бўлганини ва ишни ҳозирдан бошлайверишим мумкинлигини айтиб, дуо бердилар. Телевидение раҳбарияти "Маданият ва маърифат" телеканалида ҳар куни йигирма беш дақиқалик эфир ажратди ва уни тўлдириш, сифати бўйича жавобгарликни бўйнимга қўйди. Шарафли, савобли айни пайтда масъулиятли иш эди бу. Шунинг учун шахсий монтаж столимни ҳам ТВга кўчирдим, ҳарна-да! Иброҳим деган намозхон, Қуръони каримнинг тиловат қилинишини хуш кўрадиган укамиз билан қориларимиз томонидан ўқилган тиловатларни эфирга беришни бошладик.

Ҳар куни 6–7 соатлик материал олардик. Уни эшитиб, эфирга лойиқларни яна бир бор кўриб, ҳакамлар тузатган жойларини тўғрилаб, Қуръони каримга қараб, тўғрилигига ишонч бўлгандан сўнг эфирга берардик. Тушунарсиз ҳолларда машҳурроқ қорилардан сўрардик. Чунки бу жараённи аҳли илмлар, кўплаб  ҳофизи Қуръонлар кузатиб бораётгани бор гап эди. Қолаверса, Қуръони каримга муҳаббат ҳаммасидан устун эди. Тиловатлар ажойиб тарзда эфирга узатилди. Жараён мусобақанинг республика босқичи якунлангунча давом этди. Олти ой телеэкранда узлуксиз тиловат  берилди. Табриклар, ташаккурлар бўлди.
Бир куни эфирга масъуллардан бири – Муқаддас синглимиз каминага миннатдорчилик билдирган бўлиб, Қуръон тиловатини жуда кўп мухлислар томоша қилаётганини, телеканал мутасаддилари ва ходимларига роса савоб ёғилаётганини тўлқинланиб-тўлқинланиб гапирди. Шунда мен: “Муқаддас, буни биз тайёрлаб эфирга бераяпмиз, холос. Аммо бир нарсани англангки, кимдир шу иш устида ҳимоя бўлиб турмаса, бу нарса умуман эфирга кетмаслиги аниқ. Қаршиликлар бўлиши табиий, аввало, Президентимиз ташаббуси, қолаверса, муфтий ҳазратларининг қатъиятлиги туфайли шу мартабага эришиб турибмиз, дедим. Кейин дуога қўл очиб, бутун Ўзбекистон халқига, мўмин-мусулмон қавмига раҳнамо бўлиб турган инсонлар ҳақига дуои хайрлар қилдик. 

Аллоҳ уларнинг хизматларидан рози бўлсин!

***

Қуръони карим оятларини тўлиқ ёд олган кишиларни элда қори, ҳофизи Қуръон, деб эъзозлашади. Муборак ҳадисларда эса мана шу вазифани тўла адо этган фарзанднинг ота-онасига ажр-мукофот борлиги, бир қорини дунёга келтирган ота-она бошига зиёси қуёшникидан ҳам чароғон тож кийдирилиши марҳамат қилинган.  

Юқорида номини зикр этганим Иброҳим: “Дилмурод ака, қориларнинг ота-оналари Аллоҳнинг наздида юксак мартаба тутар эканлар-а, ахир жаннатда тож кийишдек мукофотнинг баҳоси бўлмаса керак, – деб қолди. У бу гапни чин юракдан, ҳавас билан сўзлади. Чунки Иброҳим намозга, рўзага ҳарис йигит. Тақвоси такаббурликдан йироқ, ибодати намойишкорлик ғаразидан холи, ўзи камсуқум, виждонли инсон эканидан раҳбарлар ҳам унинг бу ишига монелик қилмасди. Иброҳимдаги масъулият, аҳлоқ-одоб мўминлик одати бўлганидан телевидение ишларини ҳам маромига етказиб бажарарди. Унинг юриши, туриши бошқалар учун ибрат эди.

 – Иброҳим, – дедим унинг саволига жавобан, – мен ҳам диний таълим олганман. Азҳардек нуфузли университетда ўқиганман. Қуръони каримни ёдлашга кўп ҳаракат қилдим, бироқ уддалай олмадим. Фарзандларимдан ҳофизи Қуръон чиқишини Аллоҳдан дуолар қилиб сўрайман, сўраяпман. Умидим албатта бор. Бу изтироб ва умидлар мен ва мен каби минглаб аҳли илмларнинг, мўмин-мусулмонларнинг қалбидаги энг буюк орзу аслида. Орзулар рўёбини фарзандларинг камолида кўриш – бундан ортиқ бахт бўлмаса керак! 

Мана шу сўзларимнинг тасдиғи сифатида бундан ўн–ўн беш йиллар аввал содир бўлган бир воқеа ёдимга тушди. Рамазон ойи таровиҳ намозида Қуръони каримнинг хатми бўладиган кун. Ҳазрати Имом масжидида намозхонлар тумонат. Хатмни тўлиқ тасвирга олиш учун тасвирчи Файзуллохон билан ишни бошладик. Хатм тугагандан кейин дуолар бошланди. Масжид имоми,  устоз Каримуллоҳ домла қорилар ва уларнинг ота-оналари ҳақига дуолар қилди. Намозхонлар жойи келган вақтида баралла “омин” деб туришарди. Файзуллохон мени олдига чақириб, камера объективидан сафнинг биринчи қаторига эътибор билан қарашимни сўради. Қарадим. Муфтий ҳазратнинг кўзларида ёш кўрдим, йиғидан елкалари силкиниб-силкиниб кетаётганини илғаш қийин кечмади. Ҳазратни тўлқинлантирган нарса нима эканини дарров англадим. Кўзларидан сизиб чиқаётган ёш ниманинг ҳосиласи эканини ҳис этдим. Бу – орзулар рўёби эди. Ахир, бугунги  хатми Қуръонни у кишининг ҳофизи Қуръон фарзанди – Аҳмадхон адо этди-да!

Бир ҳадис мазмунида Аллоҳ ризоси учун йиғлаган кўз жаҳаннам оловида ёнмайди, деб Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг хитоби бор эди.

Биз барча қорилар ва ота-оналарига бу мартабалар муборак бўлсин, дея бизларга ҳам насиб бўлишини Аллоҳдан сўраб қоламиз.

(давоми бор)

Дилмурод Қўшоқов

Эфиопия ҳукумати Дажла вилоятидаги кўҳна Ал-Нежаши масжидини тиклашга ваъда берди, хабар бермоқда Anadolu агентлиги. Қадимий масжид ҳисобланган Ал-Нежаши ҳудудида VII асрда Эфиопияга келган Муҳаммад Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам саҳобаларининг қабрлари бор. Улар мушриклардан қутулиш учун Саудия Арабистонидан қочиб кетишган.
Islam.ru маълумотларига кўра, Ал-Нежаши энг ҳурматли жойлардан бири ҳисобланади. Бино Тиграйдаги можаро, ўтган йилнинг ноябрида халқ Озодлик фронти (TPLF) федерал кучларга қарши исён кўтарган пайтида шикастланган. Эфиопия ҳукумати масжидга етказилган зарарнинг даражасини баҳолаш учун у ерга техник жамоа йўлга тушганини маълум қилди.
Эфиопия маданий меросни ўрганиш ва сақлаш бўйича идораси директорининг ўринбосари сўзларига кўра, тез орада қайта тиклаш ишлари бошланади. Ҳарбийларнинг ушбу ҳаракатларини куфрлик деб атаган Ал-Нежаши имомларининг норозилигига қарамай, TPLF масжид ҳудудида хандақ қазилгани маълум бўлди.
"Красная Весна" ахборот агентлигининг хабар беришича, жанговар ҳаракатлар пайтида масжид яқинида жойлашган христианларнинг Эмануэль черкови ҳам зарар кўрган.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати

Экстремизм — ўта мутаассиб гуруҳларнинг ашаддий реакцион фаолияти бўлиб, ҳатто диннинг ўзига ҳам зарар келтиради. Уларнинг асосий мақсади – динни ниқоб қилиб, ҳокимиятни қўлга олиш, диний талабларнинг илк даражасига хос “софлиги”ни қайта тиклаш, диний талабларга мос сиёсий тузумни барпо этишдан иборат. “Экстремизм” бугун қулоғимизга энг кўп чалинаётган сўзлардан бири. У лотинча “extremе” сўзидан олинган бўлиб, ўта кескин чора-тадбирларни, фикр-қарашларни ёқловчи назария ва амалиётни англатади.

Экстремизм ва терроризм одамларнинг эртанги кунга бўлган ишончига путур етказиб, халқаро миқёсдаги муаммоларни, жумладан турли диний эътиқод вакиллари бўлган халқлар, тамаддунлар (цивилизация) орасидаги ўзаро ишончга соя ташламоқда, жаҳон тараққиётининг тамал тоши бўлган халқаро иқтисодий ва маданий ҳамкорликнинг ривожланишига тўсиқ бўлмоқда.
Экстремизм, муқаддас динимиз, хусусан, энг мўътадил мазҳаб бўлмиш ҳанафий мазҳаби ақидаларига зид келади. Қуръони каримда таъкидланади: “Шундай қилиб, Биз сизларни ўрта уммат қилдик!” (Бақара сураси: 143-оят). Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Ишларнинг энг яхшиси ўртача (мўътадил) бўлганидир” дея марҳамат қилганлар. Набий алайҳиссаломнинг ҳаётларига ибрат назари билан қарайдиган бўлсак, у зотнинг нақадар мўътадил, бағрикенг инсон бўлганларини кўрамиз. Расулуллоҳ алайҳис салом даврларида диний бағрикенглик сиёсати ўзининг бор кўринишида намоён бўлди. Ҳижратнинг тўққизинчи йилида Нажрон насоролари делегацияси уларнинг катта епископи Абулҳорис бошчилигида Мадинаи мунавварага келади. Набий алайҳиссаломнинг кўрсатмалари билан уларнинг барчасига катта иззат-ҳурмат кўрсатилиб, уларга Мадина масжидида ўз ибодатларини адо этишлари учун шароит қилиб берилади. Набий алайҳиссалом амал қилган диний бағрикенглик сиёсати кейинчалик хулафои рошидин даври (Абу Бакр, Умар, Усмон, Али розияллоҳу унҳумлар ҳукмронлик йиллари)да ҳам давом этди.

     Бундай мисли кўрилмаган бағрикенглик, ҳатто кўпгина ғарб шарқшунослари томонидан эътироф этилган. Жумладан француз шарқшуноси Жозеф Франсуа Мишон “Салиб юришлари тарихи” китобида қуйидагиларни ёзади: “Ислом – бағрикенглик дини. У патриархларни, руҳонийларни ва уларнинг ходимларини ҳар қандай солиқлардан озод қилган, ибодатга берилганлари учун уларни урушда ҳам ўлдиришни ман қилган. Умар ибн Хаттоб Қуддусни фатҳ қилгач, насороларга тегмаган. Салибчилар эса мазкур шаҳарни босиб олишганда мусулмонларнинг ва яҳудийларни аёвсиз қатл этишган эди”.

Мазкур шарқшунос ўзининг “Шарқ сари диний саёҳат” номли бошқа китобида насронийлар бағрикенглик ва олийжанобликни, ўзгалар билан ҳусни муомалани кўп ҳолларда мусулмонлардан ўрганганликларини ёзади: “Насронийлар таомул руҳини ва ҳусни муомала фазилатларни мусулмонлардан ўзлаштирганлар. Мана шуларнинг барига мусулмонлар ўз Пайғамбарлари Муҳаммад алайҳиссаломнинг таълими туфайли эришганлар”.

Бугунги кунда динни ўзига ниқоб қилиб, ҳокимиятни қўлга олишга интилаётган турли оқим ва ташкилотлар ўз чиркин ғояларни тарғиб этишда ҳар қандай илғор услуллардан, хусусан интернет сайтларидан, турли ижтимоий тармоқлардан фойдаланётгани ҳеч биримизга сир эмас.

Зеро, бугунги кунда Ислом ниқоби остида ўз ғояларини амалга оширишга интилаётган ғаразли кимсаларнинг мақсад ва амаллари муқаддас динимизда илгари сурилган эзгулик, бағрикенглик ғояларига тамомила зиддир. Зеро, динни ниқоб қилиб қабиҳ ишларни амалга ошираётган бир гуруҳ мутаассиблар ер юзидаги бир ярим миллиарддан ортиқ мусулмоннинг дунёқарашини белгилай олмайди. Диний экстремизм қандай кўринишда бўлмасин, қандай ном билан аталмасин, Исломнинг асл моҳиятига заррача алоқаси йўқлигини ҳар биримиз яхши англаб етмоғимиз лозим.
Исломнинг чинакам ахлоқий асосларини англаб етган кишининг шафқатсизлик, ваҳшийлик, зўравонлик тарафдори бўлишини тасаввур қилиш қийин. Шунинг учун огоҳлик, ҳушёрлик, илму маърифат ҳосил қилиш экстремизм ва террорчилик балосини таг-томири билан тугатишнинг энг самарали йўли ҳисобланади. Ислом жаҳолатнинг ҳар қандай кўринишига қарши. У одамлар қалбига тартибсизлик, душманлик, бузғунчилик, ёвузлик ва нафрат уруғини сочадиган кимсаларнинг хатти-ҳаракатларини ҳеч қачон қўллаб-қувватламайди.

 

М.Хабибуллаев

Гурлан тумани бош имом-хатиби

Ўзбекистон Республикаси Президенти Ш.М. Мирзиёевнинг Олий Мажлисга мурожаати сўнгги йилларда мамлакат сиёсий ҳаётида анъанага айланди.
ЖИДУ "Халқаро муаммоларни амалий таҳлил қилиш" кафедраси катта ўқитувчиси Ихтиандр Увраимовнинг айтишича, Ўзбекистон раҳбари парламентга навбатдаги йиллик чиқишида ўтган давр мобайнида амалга оширилган кўплаб ишлар натижаларини сарҳисоб қилиб, мамлакатни ижтимоий-иқтисодий, ижтимоий-сиёсий, маданий-гуманитар ривожлантиришнинг долзарб муаммоларини ҳал этиш бўйича аниқ таклифларни ифодалаган.
"Президент мамлакатда исломий молиявий механизмларни жорий этиш учун ҳуқуқий асос яратиш зарурлигини таъкидлади. Бунинг учун Ислом тараққиёт банки ва бошқа халқаро молия институтлари экспертлари жалб қилинади", - дейди эксперт.
Унинг фикрича, Ўзбекистон Республикасининг ватандошларни ҳимоя қилишга қаратилган фаол ташқи сиёсати "Меҳр-3" операциясидан далолат беради. Яна 98 нафар фуқаро, асосан аёллар ва болалар Суриядан қайтарилди.
"Бундан ташқари, тарихда биринчи марта Ўзбекистон БМТ Инсон ҳуқуқлари Кенгаши аъзоси этиб сайланди. АҚШ Давлат департаментининг Ўзбекистонни диний эркинликлар соҳасидаги "махсус кузатув" давлатлар рўйхатидан чиқариб ташлаши ҳам амалга оширилаётган кенг кўламли демократик ислоҳотларнинг эътирофидир", - дея таъкидлади у.
Шунингдек, у 2021 йилда БМТ шафелигида "Инсон ҳуқуқлари таълими" халқаро форуми, ёшлар ҳуқуқлари бўйича Жаҳон ёшлар конференцияси ва диний эркинликлар бўйича минтақавий конференция ўтказилишини маълум қилди. Бундан ташқари, Тошкентда Марказий Осиё минтақаси ва Жанубий Осиё ўртасидаги ўзаро ҳамкорлик бўйича юқори даражадаги халқаро конференция ўтказилиши режалаштирилган. Шу билан бирга, Хива шаҳрида ЮНЕСКО билан ҳамкорликда "Жаҳон цивилизациялари чорраҳасида Марказий Осиё" халқаро конференциясини ўтказиш режалаштирилган.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати

«Аллоҳ бирингизни бирингиздан бирор неъмат билан ортиқ қилиб қўйган бўлса, сизлар уни (ҳасадгўйлик билан) орзу қилманг! Эркаклар ҳам ўз касбларидан улуш олурлар, аёллар ҳам ўз касбларидан улуш олурлар. (Ҳасад қилиш ўрнига) Аллоҳнинг фазлидан сўрангиз. Албатта, Аллоҳ ҳамма нарсани билувчидир» (Нисо сураси, 32-оят).

Баъзи инсонлар ўзида бўлмаган маънавий ва моддий фазилатларни ўзгаларда кўрса, қалби сиқилади, хотири бузилади. Унда икки ҳолатдан бири рўй беради: ўзида бўлмаган у фазилатларни улардан кетишини тилайди ё уларда бўлган фазилатларга ўзи ҳам эришишини орзу қилади.

Бу икки ҳолатдан биринчиси ҳасаддир. Ҳасад энг қабиҳ иллатлардан биридир. Ҳасад кишидан имон нурини кетказиши билан бирга, дил ва дунёси бузилишига сабаб бўлади. Ҳасад туфайли кишилар ўртасидаги дўстлик ва иноқлик нафрат ва адоватга айланади. Шунинг учун Аллоҳ таоло биз бандаларини ҳасаддан қайтарган: «Аллоҳ бирингизни бирингиздан бирор неъмат билан ортиқ қилиб қўйган бўлса, сизлар уни (ҳасадгўйлик билан) орзу қилманг!..»

Шундай экан, ҳар бир ақлли киши ўзига Аллоҳ таоло берган неъматларга қаноат қилиб рози бўлиши, ўзгаларга ҳасад қилмаслиги керак.

Уламолар: “Бошқаларда бўлган фазилатни улардан йўқолишини тиламай, ўзида ҳам бўлишини орзу қилиш мумкинми?” деган саволга икки хил жавоб берганлар: баъзилари бўлади дейишган, баъзилари эса аксинча – йўқ дейишган. Чунки у фазилатларга (бойлик ё мартабага) эришиш унинг хулқ-атворини бузиши мумкин. Шунинг учун: “Ё Аллоҳ! Дину дунёим, ҳаётим ва охиратимда менга хайрли бўлган нарсани бер”, деб дуо қилиш лозим.

«…Эркаклар ҳам ўз касбларидан улуш олурлар, аёллар ҳам ўз касбларидан улуш олурлар…» Яъни, Ибн Жарир сўзига кўра, ҳар бир киши амалига мувофиқ – яхши бўлса мукофот, ёмон бўлса жазо олади.

«…(Ҳасад қилиш ўрнига) Аллоҳнинг фазлидан сўрангиз. Албатта, Аллоҳ ҳамма нарсани билувчидир». Яъни, Аллоҳдан фазлини сўранглар, сизларга беради, чунки у Зот Карим ва Ваҳҳобдир.

“Жалолайн” тафсирида бу оят: “Эҳтиёж сезган нарсаларингизни сўранг, сизларга беради”, деб тафсир қилинган. “Тафсири Насафий”да: “Ким Аллоҳнинг фазлидан сўрамаса, (Аллоҳ) унга ғазаб қилади”дейилган ва ушбу ҳадис келтирилган: «Аллоҳ таоло кўп яхшиликларни бандадан тутиб туради ва: “Бандам Мендан сўрамагунча бермайман”, дейди» (Имом Бухорий ривояти).

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам айтадилар: “Аллоҳдан фазлини сўранглар, чунки Аллоҳ сўраганни яхши кўради” (Имом Бухорий ривояти). Демак, инсоннинг ўзида йўқ, бошқаларда бор нарсаларга, ёки ўзидан юқорироқ инсонларга кўзи тушса, ёки бу ҳақда ўйлаб, қалбида безовталикни сезса, бунинг давоси – оят тафсирини мушоҳада қилиб, ҳаётда ҳар ким қилган ишига яраша насибасини олишини англаган ҳолда, Аллоҳ таолонинг улуғ фазлидан сўраб, ҳаракат қилиши керак.

Абу Ҳурайра розийаллоҳу анҳу ривоят қилади: «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Қайси бирингиз хулқи ва молида ўзидан устун инсонга қараса, ўзидан пастроққа ҳам қарасин”, деб марҳамат қилдилар» (Имом Бухорий ривояти).

Бу инсоннинг сиқилган қалби учун фойдали даводир ва бу қараш қалбларда надомат ва ҳасратни пайдо қилмайдиган қарашдир. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам умматларининг турли ҳолатларини яхши билганлари учун уларни маҳзун бўлиб, ғам чекмайдиган, аксинча, қаноат ҳосил қилиб, рози бўладиган томонга йўналтирдилар. Яъни, киши ўзидан устун ва аълороқ бўлган инсонларга қараб, қалби сиқилса, ҳасрат чекса, ўзидан пастроқ ва моли камроқ инсонларга қараб, Раббига шукроналар айтади, Аллоҳнинг неъматларидан ҳеч ким бенасиб қолмаётганини кўради.

Аммо инсон ибодатлар, тоатлар, солиҳ амалларда ўзидан кўра пешқадамроқ, Аллоҳга қурбати зиёдароқ кишиларга қараши мустаҳаб ишлардандир. Бу кўрсатмаларга амал қилган киши ҳаётда ризолик ва хотиржамликка, роҳат ва сакинатга эришади, ўзининг буткул неъматлар ичида эканини ҳис қилади ва бу неъматлар шукрини адо этишга шошилади. Аллоҳ таоло унга фазли – эҳсонини янада зиёда айлайди.

Иброҳим сурасида бундай огоҳлантирилган: «…Қасамки, агар (берган неъматларимга) шукр қилсангиз, албатта, (уларни янада) зиёда қилурман. Бордию, ношукрчилик қилсангиз, албатта, азобим (ҳам) жуда қаттиқдир» (7-оят).


Тафсир китоблари асосида

Одина САИДАКБАР қизи тайёрлади.

“Мўминалар” журналининг 2020 йил, 5-сонидан

Янгиликлар

Top