Инсон  ўзига  берилган  барча  илохий  неъматларга  доимо шукр  қилиб,   ҳаётда  дуч келадиган  хар  қандай  синов, қийинчилик, муваффақятсизлик,   мусибатларга  сабр  қилиши  ва  Аллоҳ  таолонинг  раҳматидан  доимо  умидвор бўлиб  яшаши  лозим.   Турли шайтоний  васваса,   тушкунлик  ва  умидсизликка  берилмай,   инсон  деган  улуғ  номга мувофиқ  иш  тутиши  керак. Шунга  қарамай,   кейинги  вақтда  жамиятимизда  айрим  кишилар  билиб  билмай,   айниқса,   хотин  қизлар  ўзларининг жонларига  қасд  қилиб,   Аллоҳ  таоло  ато  қилган  ҳаёт  нурини  бевақт  ўчиришга, ва дўзах  азобига  дучор  бўлишдек  оғир  гунох  қилишга  ўтмоқдалар.     

Динимиз  таълимотида  инсон  ўз  жонига  қасд қилиши  қаттиқ  қораланади,   ушбу  ишни  қилган  осий  банда  жаҳаннам  ўти  билан  азобланиши  таъкидланади.

Имом  Бухорий  ривоят  қилишларича,   Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам айтадилар: 

“Аллоҳ таоло  хадиси  қудсийда  мархамат  қилади:   “Бандам  ўзини  ўзи  ўлдириб,   менинг  унга  берган  умримга шукр  қилмай, шошилди.  Шунинг  учун  унга  жаннатни  абадий  ҳаром  қилдим”. Ушбу  хадиси  қудсий  мазмунига  кўра,   ўзини  ўзи  ўлдирган   банда  жаннатдан  абадий  махрум  қилинар  экан. Бу  мудхиш  холатлар  Аллоҳ  таолонинг  қазою  қадарига  туғён  қилишдан  иборатдир.   Ўзини  ўзи  ўлдириш  Аллох таоло  ҳузурида  энг  оғир  гунохлардан  бўлиб,  шу  йўл  билан  ўлганлар,  юқорида  айтилгандек, охиратда  хам  оғир аъзобга  қолишади  хамда  ота  оналарини  хам  оғир  мусибатга  солиб  қўйишади.  

Аллоҳ  таолога шукрки,   биз  –  мусулмонлар  инсон  учун  ҳамма  ҳаёт шароитлари  тўлиқ  мухаё  қилинган фаровон жамиятда  яшамоқдамиз.   Биров  бировнинг хақ ­хуқуқини  камсита  олмайди.   Бундай  адолатли  жамиятда  яшаш  айни саодатдир.   Бинобарин,   бизнинг  ватанимизда  ўзини  ўзи  ўлдиришга  ҳеч  қандай  сабаб  йўқ. Баъзи  кимсалар  ўзини  портлатиш  билан  гўё  “шаҳидлик”  мақомига  сазовор  бўлишни иддао қиладилар,   аммо  улар ўзларининг  бу  ғайриинсоний  ҳаракатлари  билан  қанчадан  қанча  бегуноҳ  инсонларнинг  қони  тўкилишига,   майиб  ­ мажруҳ  бўлишларига  сабаб  бўладилар.   Ислом  таълимоти  бундай  ҳолатни  кескин  қоралайди  ва  бегуноҳ  бир инсонга  қилинган  тажовуз  деб  билади.   Бундай  қабиҳ  ишни  қилган  кимса  бу  дунёда  ҳам,   қиёматда  ҳам  азоб уқубатда  қолади,   деб  таъкидлайди.

Жаҳондаги нуфузли ислом муассасалари, чунончи Миср Араб Республикаси Фатво Бошқармаси ва Саудия Арабистони уламолари ўзини-ўзи ўлдирувчилар ҳақида махсус фатволар эълон қилганлар. Шунингдек, фиқҳ китобларимизда ўз жонига қасд қилиб ўзини-ўзи ўлдирган шахсларга айрим уламо ва фуқаҳолар жаноза намози ўқимаслик тўғрисида фатво ҳам берганлар.

Жорий йилнинг 27 июл куни муҳтарам Президентимиз иштирокида жиноятчиликни олдини олиш бўйича бўлиб ўтган видеоселекторда таъкидланишича, ўтган 6 ойда 2066 та ўз жонига қасд қилиш ҳолати содир бўлган. Шундан ярми вафот этган. Охирги икки ҳафта ичида 79 та шундай ҳодиса рўй берди. Андижон вилояти Жалақудуқ туманида бир она ўзини икки фарзанди билан каналга ташлаб юборган. Ўзи омон қолган, лекин икки фарзанди ҳалок бўлган. Сурхондарё вилоятининг Шўрчи туманида бир аёл ўз уйини ёқиб юборган, оқибатда болалари ҳалок бўлган. Бир аёл поезднинг тагига чақалоғи билан ўзини ташлаган.

Юқоридаги мудҳиш воқеалар ҳар қандай мўмин-мусулмоннинг қалбини ларзага солмай иложи йўқ. Сабрсизлик эса, ана шундай оқибатларга олиб келишлигини воқеълик кўрсатмоқда.

Собит ибн Заҳҳок розияллоҳу анҳудан ривоят килинади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам шундай деганлар  “Ким ўзини бирор бир нарса билан ҳалок қилса, ўша нарса билан азобланади”.

Динимизда, ўзини ўзи ўлдириш қаттиқ қораланиб, ҳар бир тирик жон саломатлиги кафолатланган. Жумладан, бир одамни ноҳақ қатл этишдан, ўз жонига қасд қилишдан қайтарилган. Аллоҳ таоло бундай огоҳлантиради: “Эй иймон келтирганлар! Бир-бирларингизнинг молларингизни ботил йўл билан еманглар. Магар ўзаро розилик ила тижорат бўлса, майли. Ўзингизни ўзингиз ўлдирманг. Албатта, Аллоҳ сизларга раҳмлидир” (Нисо, 29).

Ушбу оятда Аллоҳ таоло ҳаром ишларни содир этиш орқали мўминларни бир-бирларини ўлдиришдан, молларини ботил йўл билан ейишдан қайтарди. Аллоҳ буюрган ва қайтарган ишларда одамлар учун раҳмат бордир. Аллоҳ бандаларига меҳрибон Зотдир.

Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: «Набий соллаллоҳу алайҳи ва саллам: «Ким тоғдан ташлаб ўзини ўзи ўлдирса, у жаҳаннам оташида абадул абад ўзини тоғдан ташлаб туради. Ким заҳар ичиб ўзини ўзи ўлдирган бўлса, у заҳарини қўлида тутган ҳолида, жаҳаннам оташида абадул абад заҳар ичиб туради. Ким ўзини ўзи темир (тиғ) билан ўлдирган бўлса, у темирни қўлида тутган ҳолида жаҳаннам оташида абадул абад ўша темирни қорнига санчиб туради», дедилар» (Муттафақун алайҳ).

Ушбу ҳадиси шарифдан нафақат бошқа бировни, балки ўзини ўзи ўлдириш ҳам мумкин эмаслиги келиб чиқади. Исломда инсон жони алоҳида қадр қийматга эга. У жон қандай жон бўлишининг фарқи йўқ. Ҳар бир инсон яшаш ҳаққига эга. Инсонни бу ҳақдан ҳеч ким маҳрум эта олмайди.

Аллоҳ  таоло  ҳар  бир  бандасига  ато  этган умр  неъматларига шукр  қилишга  ва  синов  учун  етган  мусибатларга  сабр қилишни  насиб  айласин!

Рахимов Учқун

Имом Фахриддин ар-Розий ўрта махсус

 ислом билим юрти маънавий­ – маърифий

ишлар бўйича мудир ўринбосари.

Инсонни бошқа мавжудотлардан ажратиб турадиган асосий нарса - унинг ақли ва фикрлашидир. Шундай экан, у қайсидир фикрларга кўра яшаш ва ҳаётини онгли равишда қабул қилинган қарорлар устига қуришга интилади. Азалдан, дунёдаги турли хил кучлар айни шу жиҳатдан фойдаланган ҳолда инсонларни бошқаришга, уларни ўзлари истаган ишларни бажартиришга уриниб келган. Айниқса, бу ҳолат бугунги глобаллашув даврида яққол намоён бўла бошлади ва инсонларнинг онгини бошқаришга интилиш юқори "чўққи"ларга кўтарилди. Натижада, инсон ўзи англамаган ва тушунмаган ҳолда айни шу кучларнинг иш қуролига айланиши, уларга билиб-билмай хизмат қилиши мумкин бўлиб қолди. Бу эса ўз навбатида замонамизда турли хил фитналарнинг авж олишига олиб келди. Бу ҳақда Расули акрам соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳам фитналардан эҳтиёт бўлиш лозимлигини таъкидлаб: “Фитналар содир бўлганда тик тургандан кўра ўтирган афзалдир, тик турган эса юриб кетаётгандан, юриб кетаётган эса югуруб кетаётгандан афзалдир, кимки фитнага аралашиб қолса, ҳалокатга учрайди ва кимки ундан паноҳ топса, дарҳол яширинсин!” – дедилар. Ушбу мақолада замонамизда юз бераётган фитналарнинг манбалари ҳақида эмас, улардан қандай сақланиш ва ёшларни ҳимоя қилиш мумкинлиги борасида сўз юритамиз.

Биринчидан, ҳадиси шарифда марҳамат қилингани каби фитна пайтида имкон қадар унга аралашмаслик, унинг ўрнига ибодат ва фойдали иш билан машғул бўлиш лозим. Чунки, фитнага арашиш ҳеч қандай муаммони ҳал қилмайди, лекин аралашган инсонни ҳалокатга олиб боради.

Иккинчидан, доимо илм ўрганиш. Китоб ўқиш инсоннинг онги ва дунёқарашини юксалтиради. Кенг фикрли, бағрикенг бўлишга, турли хил воқеа ва ҳодисаларни англашга ёрдам беради. Китоб ўқиш аввало, муаллифнинг бир неча йиллик тажрибаси маҳсулини  арзимаган муддатда ўрганиш ва ёш бўлсада ёши катталар эришмаган тажрибаларни тўплаш имкониятини қўлга киритишга сабаб бўлади.

Учинчидан, воқеликни тўғри таҳлил қилиш ва муаммоларга ечим излашга уриниш. Жамиятда юз бераётган катта-кичик муаммоларнинг ечимларини излашга уриниш ва уларни таҳлил қилиш фикрнинг теран бўлиши ҳамда вазиятга тўғри баҳо беришга ўргатади. Ёшларни ана шундай тарбиялаш уларни катта муаммолар қаршисида иккиланиб, довдираб қолмасликка ёрдам беради.

Тўртинчидан, медиа соҳасини ғанимларга бой бермаслик. Бугунги кунда медиа орқали тарғиботлар кучайтирилган ва унинг майдонини эгаллаш муваффақият калитига айланган. Шундай экан, ушбу майдонни қўлдан бой бериш катта йўқотишларга олиб бориши муқаррар.

Бешинчидан, ОАВ хабарларининг чинлигини тасдиқлашни ўрганиш. Замонамиздаги ҳар қандай куч ўз режаларини амалга ошириш учун ОАВ дан фойдаланади. Шунинг учун ҳам унда эълон қилинаётган хабарларни тасдиқлаш, ҳар қандай хабарнинг ортидан кўр-кўрона эргашмаслик лозим. Чунки, биз ҳақиқий ҳолатнинг бир қисминигина кўраётган бўлишимиз ва нотўғри хулосага келаётган бўлишимиз мумкин. Бу хулоса эса бизни ўз-ўзидан фитналарга аралашиб қолишга олиб боради.

Аллоҳ таоло барчаларимизни турли фитналардан ва ундай фитналарни ташкиллаштирувчи фитначилардан эҳтиёт бўлишимизга чорлаб, Анфол сурасининг 25-оятида шундай дейди: “Сизлардан фақат золимларгагина хос бўлмаган (балки ҳаммаларингизга оммавий бўладиган) фитна (азоб)дан сақланингиз ва билиб қўйингизки, Аллоҳ жазоси қаттиқ (зот)дир”. 

Юқорида санаб ўтганларимиз мутлақ ечим эмас, лекин қайсидир маънода, фитналарга аралашиб қолмасликка ёрдам беради. Турли хил фитналар ва ёт ғояларнинг таъсирига тушиб қолмаслик учун биз санаб ўтганларимиздан бошқа ечимлар ҳам мавжуд бўлиб, уларни тажриба ва билим орқали ҳосил қилиш мумкин. Зеро, огоҳлик – давримиз талабидир.

Хадичаи Кубро аёл-қизлар

ўрта махсус ислом таълим

 муассасаси ўқитувчиси

Комила Абдувалиева

28-январь куни Қорақалпоғистон мусулмонлари қозиёти 2019-йил якуни бўйича диний соҳа ходимлари иштирокида йиғилиш бўлиб ўтди. Унда Қорақалпоғистон мусулмонлари қозиёти қозиси Ш.Бауатдинов бошчилигида шу йилнинг 24-январь куни Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёевнинг Олий Мажлисга Мурожаати хусусида фикр ва мулоҳазалар қилинди.

Йиғилиш давомида ўтган 2019-йилда эришилган юутуқлар, юз берган камчиликлар ҳақида батафсил тўхталди.

Йиғилиш сўнгида 2020-йилда бажарилиши лозим бўлган ишлар ва бир қатор топшириқлар белгилаб олинди. Шунингдек ўтган йил давомида ўзининг фаоллиги ва жокуярлиги билан жобозлик кўрсатган имом-хатиб ва имом-ноиблар Қорақалпоғистон мусулмонлари қозиёти томонидан «Фахрий ёрлиқ» ва эсдалик совғалари билан тақдирланди.

Қайрат Иманалиев, Қорақалпоғистон мусулмонлари қозиёти ходими.

Инсон зотига Аллоҳ таоло сон-саноқсиз неъматлар ато этган. Аммо, орамизда шундай инсонлар борки уларни ўзгаларга ибрат ўлароқ Аллоҳ таоло бази мусибатлар билан синаган. Мана шундай тоифалардан бири имконияти чекланган яъни гапириш ва эшитишда нуқсони бор бўлган шахслардир.

Бундай инсонларни қўллаб қувватлаш, уларга меҳр ва ёрдам кўрсатиш динимиз томонидан мақталган, савоби улуғ амаллардан ҳисобланади.

Ватанимизда ҳукуматимиз томонидан ногиронлиги бор бўлган шахслар учун алоҳида ғамхўрлик қилиш йўлга қўйилган ва кўплаб шароитлар яратилган. Жумладан, уларнинг диний эҳтиёжларини қондириш мақсадида Республикамиз бўйлаб, белгиланган масжидларда жума марузалари сурдо таржимонлари орқали етказилаётган бўлса, бизнинг “Шайх Зайниддин” жоме масжидимизда эса Ўзбекистон мусулмонлари идораси томонидан ҳафтада икки бор турли хил мавзуларда суҳбатлар уюштирилмоқда. Шунингдек, уларни қийнаётган турли саволларга диний соҳа ходимлари томонидан батафсил жавоб берилиб келмоқда.

Таъкидлаш жоизки, улар билан суҳбат қуришимиз ва мулоқотга қилишимизда сурдо таржимонларининг ўрни беқиёс. Уларнинг беминнат хизматлари ардоқлашга арзийди.

Шу мақсадни кўзлаб ҳомийларни жалб қилган ҳолда арзимас бўлсада Тошкент шаҳридаги гапириш ва эшитишда нуқсони бор бўлган шахсларга доимий равишда бизнинг суҳбатларимизни етказиб беришда яқиндан ёрдам бераётган Бердиев Рустам ва Худойберганова Ойдинга совғалар улашдик.

Булар каби ватанпарвар ва ўз ишининг фидоийси бўлган инсонларни ҳаётларини фаровон қилиб, эзгу ниятларини амалга оширсин!

“Шайх Зайниддин” масжиди

имом-хатиби Яҳё Абдуоаҳмонов

Давлатимиз раҳбари Шавкат Мирзиёев Олий Мажлиснинг Сенати ва Қонунчилик палатасига навбатдаги мурожаатномаларида ушбу 2020 йилни “Илм-маърифат ва рақамли иқтисодиётни ривожланиш йили” деб атадилар ва яна мурожаатномада жорий йилга бундай ном берилиш сабабини изоҳлаб: “Мамлакатимизда илм-фанни янада равнақ топтириш, ёшларимизни чуқур билим, юксак маънавият ва маданият эгаси этиб тарбиялаш, рақобатбардош иқтисодиётни шакллантириш борасида бошлаган ишларимизни жадал давом эттириш ва янги, замонавий босқичга кўтариш мақсадида, мен юртимизда 2020 йилга “Илм-маърифат ва рақамли иқтисодиётни ривожлантириш йили”, деб ном беришни, таклиф этаман» дедилар.

Дарҳақиқат, илм-маърифат икки дунё саодатидир. Шу маънода улуғларимиз айтадиларки, икки дунё саодатини қўлга киритиш учун ақлли бўлишнинг ўзи кифоя қилмайди. Инсон ақлли бўлиш билан бирга илм-маърифат ҳосил қилсагина у икки дунё саодатини қўлга киритади. Шу сабабли Ислом дини барча мўмин-мусулмонларга илм талаб қилишни фарз қилди.

Ривоят қилинишича, Аллоҳ таоло Сулаймон алайҳис-саломга: “Эй Сулаймон, сенга ҳукмронлик керакми ёки мол-давлат?”, деб сўрабди. Сулаймон алайҳис-салом: “Эй оламларнинг Роббиси, менга ҳукмронлик ҳам, мол-давлат ҳам керак эмас, улардан афзали керак?” деган экан.

Аллоҳ таоло: “Эй Сулаймон, ўша афзал нарсани сўра”, деди.

Шунда Сулаймон алайҳис-салом: “Эй Аллоҳ, дунёга ҳукмронликдан ҳам, мол-давлатга эга бўлишдан ҳам мен учун афзал нарса илмдир. Менга илм бергил”, деб сўрадилар.

Аллоҳ таоло Сулаймон алайҳис-салом сўраган нарсасини яъни илм-маърифатни берди. Натижада Сулаймон алайҳис-салом ер юзидаги барча инс-жинсларга ҳукмрон бўлдилар ва дунёдаги барча мол-мулкка эга бўлдилар. Илм-маърифат олиш инсон учун барча яхшиликларнинг аввалидир.

Илм-маърифат ҳосил қилишлик инсон учун бахт. Донишмандлардан бири:             “Инсоннинг бахтлиги орзу-ҳавасларга етишганлигида эмас, балки унга берилган неъматлар қийматини англаб етишдадир” деган экан. Инсон ўзига берилган неъматларнинг қийматини билиши учун ҳам унда илм-маърифат бўлиши керак. Илм маърифатсиз киши берилган неъматлар қийматини англаб етмайди.

Илм-маърифат инсон учун нажот.  Бу ҳақда Имом Бухорий ҳазратлари:

“Дунёда илмдан ортиқ нажот борлигини билмайман” деганлар.

Илм-маърифатсизлик инсоннинг мартабасини туширади. Динимизда ҳам илм-маърифатсизлик, жоҳиллик қораланади. Илм-маърифатсизликдан қутилиш билан инсоннинг даражаси кўтарилади. Дунёнинг бошида ҳам Аллоҳ таоло Одам (а.с.)га илм-маърифат ўргатди. Ва шу илм-маърифат туфайли Одам алайҳис-саломнинг даражалари фаришталар даражасидан юқори бўлди. Аллоҳ таоло “Қуръони карим”да шундай дейди: “Айтинг, илм олганлар билан илм олмаганлар баробар бўлурму?”.  (Зумар сураси, 9-оят).

Илм мол-дунёдан яхши, чунки илм инсонни қўриқласа, мол-дунё эса инсондан қўриқланишни талаб қилади. Мол-дунё сарфланиш билан камайса, илм эса сарфланган сари кўпаяди. Бу ҳақда ҳазрати Али (р.а.): “Илм мол-дунёдан яхшидир, у сени ҳимоя қилади. Мол-дунё эса сен қўриқлашга муҳтожсан. Илм ҳоким мол маҳкумдир. Мол-дунё нафақа қилиш билан камайса, илм сарфланган сари кўпаяди”.

Албатта, илм-маърифат ҳосил қилиш инсондан сабр бардошни талаб қилади. Илм-маърифат олиш машаққатларига сабр қилган инсонлар илм-маърифатга эришганч ўз халқига, ватанига фойдаси тегадиган инсонга айланади.

Биз ҳамиша илм-маърифатимизни зиёда бўлиши йўлида доимо сай-ҳаракатга бўлмоғимиз лозим. Зеро, Аллоҳ таоло Ўзининг каломи бўлмиш Қуръони Каримда: “Ва айтинг, раббим илмимни зиёда қил” дейди. (Тоҳа сураси, 114-оят).

Жамиятимиз аъзолари илм-маърифат ҳосил қилишда бардавом бўлар экан, жамиятимиз тараққий этаверади, турмушимиз янада фаровон бўлади. Худо хоҳласа,  “Илм-маърифат ва рақамли иқтисодиёт йили” бўлган ушбу 2020 йилимиз халқимиз учун баракали йил бўлади. Аллоҳ таоло барчаларимизни илм-маърифатга муваффақ қилиб, икки дунё саодатига муяссар қилсин!

Раҳматилло УСМОНОВ, 

Ўзбекистон мусулмонлари идорасининг

Қашқадарё вилоятидаги вакили, вилоят бош имом-хатиби