muslimuz

muslimuz

 Кунлик сув истеъмоли инсон учун 2 литрни ташкил қилади. Ифторликдан саҳарликкача шу сувни ичишга интилинг. Ифторликда бир пиёла сувга асал қўшиб истеъмол қилинг.

Саҳарлик пайтида газли ичимликлар, консерва, қаттиқ қовурилган таомларни тановул қилмаслик, аччиқ ва шўр маҳсулотлар ҳамда хоним каби хамирли таомларни чеклашга интилганингиз маъқул.

Саҳарлик дастурхони оқсил ва углеводларга бой таомлардан иборат бўлиши керак. Маълумки, гўшт маҳсулотлари 16 соат давомида ҳазм бўлади.

 Қайнатилган тухум ва сут маҳсулотлари қоринни тўқ тутиш хусусиятига эга. Шунинг учун ҳам айрим инсонлар саҳарликда қаймоқ ейишни афзал билишади.

Хурмо тановули эса организмга қувват бағишлайди, сабаби бу мева таркибида углевод, клетчаткалар, калий ва магний моддалари бисёр. 

Шифокор Зуҳриддин Баҳриддинов

Вторник, 12 Март 2024 00:00

Kimlar ro‘za tutmasligi mumkin?

Alloh taolo shunday marhamat qilgan: “Alloh sizlarga yengillikni xohlaydi va sizlarga qiyinchilikni xohlamaydi” (Baqara surasi, 185-oyat).

Anas ibn Molik roziyallohu anhudan rivoyat qilingan hadisda Rasululloh sollallohu alayhi vasallam shunday deganlar: “Kasal ro‘za tutmaydi, homilador ayolning bolasi tushib qolishi havfi bo‘lsa, u ham tutmaydi. Emizikli ayol agar bolasiga fasod bo‘lishining xavfi bo‘lsa, ro‘za tutmaydi” (Imom Ahmad rahimahulloh rivoyati).
Abdulloh ibn Umar roziyallohu anhumodan rivoyat qilingan hadisda Rasulloh sollallohu alayhi vasallam shunday marhamat qilganlar: “Kim qodir bo‘la turib taomdan (ochlikdan) yoki ichimlikdan (tashnalikdan) o‘lsa, u uchun do‘zax bordir” (“Ta’vilot Ahl as-sunna”).
Bundan shu narsa ayon bo‘ladiki, fasod (sog‘liq uchun jiddiy zarar) bo‘lishining xavfi bo‘lganda ro‘za tutmaslikka ruxsat beriladi.

Imom Abu Mansur Moturidiy rahimahulloh.

Abdulloh Abdulmajid tayyorladi.

«Рамазон ойи – одамлар учун ҳидоят (манбаи) ва тўғри йўл ҳамда ажрим этувчи ҳужжатлардан иборат Қуръон нозил қилинган ойдир. Бас, сизлардан ким бу ойда (ўз яшаш жойида) ҳозир бўлса, рўзасини тутсин. Кимки бемор ёки сафарда бўлса, (тута олмаган кунларининг) саноғи бошқа кунлардандир. Аллоҳ сизларга енгилликни истайди, оғирликни хоҳламайди. Бу – ҳисобни тўлдиришингиз ҳамда ҳидоятга бошлагани учун Аллоҳга такбир (ҳамду сано) айтишингиз ва шукр қилишингиз учундир» (Бақара, 185).

Дастлаб рўза тутиш маълум кунлардагина фарз бўлган эди. Муоз ибн Жабал, Ибн Аббос, Ибн Масъуд (розияллоҳу анҳум) ривоятига кўра рўза Исломнинг аввалида олдинги умматларнинг рўзаси каби ҳар ойда уч кун тутилган. Бу ҳолат Нуҳ (алайҳиссалом) даврларидан то Рамазон ойи рўзаси фарз қилингунча давом этган.

Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам Мадинага келганларида ҳар ой уч кун ҳамда ашуро куни рўза тутганлар. Сўнг: “Эй имон келтирганлар! Сизлардан олдинги (уммат)ларга фарз қилингани каби сизларга ҳам рўза тутиш фарз қилинди, шояд (у сабабли) тақволи бўлса­нгиз. Саноқли кунларда. Бас, сизлардан кимки бемор ёки сафарда бўлса, саноғи бошқа кунлардандир. Мадори етмайдиганлар зиммасида бир мискин кимсанинг (бир кунлик) таоми фидядир” (Бақара, 183) ояти нозил бўлди.

Ўшанда соғлом ва муқим киши ихтиёрли бўлиб, хоҳласа рўза тутар, хоҳламаса бир мискинга таом берарди. Салама ибн Акваъдан розияллоҳу анҳу ривоят қилинади: “Аллоҳ таоло рўза ҳақидаги оятни (Бақара, 183) нозил қилганидан сўнг, бизлардан ким хоҳласа, рўза тутар, хоҳламаса рўзаси ўрнига бир мискинга таом берарди”.

Сўнгра: “Рамазон ойи – одамлар учун ҳидоят (манбаи) ва тўғри йўл ҳамда ажрим этувчи ҳужжатлардан иборат Қуръон нозил қилинган ойдир. Бас, сизлардан ким бу ойда (ўз яшаш жойида) ҳозир бўлса, рўзасини тутсин” ояти тушди ва мусулмонлар учун рўза тутиш қатъий лозим бўлди.

Бу оят нозил бўлганида мусулмонлар ифторликдан то уйқуга ётгунгача таомланишлари мумкин эди.

Агар туннинг бир қисмида уйғонсалар таом ейишлари ва аҳли билан яқинлик қилиш мумкин эмасди.

Кейин бу оят: “...Шунингдек, тонггача, яъни оқ ипнинг қора ипдан (тонгнинг тундан) ажраладиган вақтигача еб-ичаверингиз. Сўнгра, рўзани кечгача (қуёш ботгунча) мукаммал тутингиз!” (Бақара, 187) нозил бўлди ва бандалар кечаси тонг отгунгача еб-ичиши ва бошқа мубоҳ ишларни қилишлари мумкин бўлди.

Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам дедилар: “Одам боласининг ҳамма амали бир неча баробар оширилади: битта яхшилик ўн баробаридан етти юз баробаригача оширилади. Аллоҳ таоло: “Рўза ундай эмас. Рўза Мен учундир. Ўзим унинг мукофотини бераман. Зеро, Одам боласи шаҳвати ва таомини Мен учун тарк қилади, деб марҳамат қилган.

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам айтадилар: Рўзадор учун икки қувонч бор: ифтор қилганидаги бир қувонч, Парвардигорига йўлиққанида бир қувонч. Рўзадор оғзининг ҳиди Аллоҳ таоло учун мушкнинг ҳидидан ҳам ёқимлироқдир. Рўза пардадир. Бирортангиз рўза тутса, ёмон гапирмасин ва бақириб-чақирмасин. Бирор киши уни сўкса ёки уришса, Мен рўзадорман! десин (Муттафақун алайҳ).

Рўза ибодатларнинг энг улуғи, фазилатлисидир. Унинг савоби фақат тутган киши учундир, камайтирилмайди ҳам, бошқаларга олиб берилмайди ҳам. Аллоҳ таоло бу ойни барчамиз учун баракотли қилсин.

Фотиҳа сураси етти оятдан, йигирма етти сўз ва бир юз қирқ ҳарфдан иборатдир. Ибн Аббос, Қатода ва Абул Олия Фотиҳа сураси Маккада нозил бўлган, дейди. Фотиҳа сурасининг номи кўплиги унинг шарафи ва фазлининг юқорилигига далилдир.

Фотиҳа сураси билан намознинг ҳар бир ракати аввалида ўқилиши ва Қуръони карим у билан бошлангани учун “Фотиҳа” (очувчи) деб номланади.

Анас, Ҳасан ва Ибн Сирин бу сурани “Уммул Китоб”, яъни Китоб (Қуръон) онаси дейишган.

Имом Термизий Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Алҳамдулиллаҳи Роббил аъламийн Уммул Қуръон, Уммул Китоб, Сабъул масоний (етти такрорланувчи) ва Ал-Қуръанул аъзийм (улуғ Қуръон)дир”, дедилар. Яна “Ас-солат” (намоз) деб ҳам номланади. Чунки у намознинг шартларидан биридир.

Ушбу сура “Шифо” деб ҳам номланган. Имом Доримий Абу Саъид розияллоҳу анҳудан марфуъ ҳолатда ривоят қилган ҳадисда: “Фотиҳатул Китоб – ҳар бир заҳарга шифодир”, дейилган.

Бу сура “Руқия” деб ҳам номланади. Сўфён ибн Уяйна Фотиҳани “Воқия”, Яҳё ибн Аби Касир эса “Кофия” деган. Яна у “Намоз ва хазина” ҳам дейилади. Буни Имом Замахшарий ўзининг “Кашшоф” тафсирида келтирган.

Вторник, 12 Март 2024 00:00

Рамазон Аллоҳга яқин бўлиш ойи

Ибодатларнинг табиати инсонларни Аллоҳга яқин қилиш бўлса, дунёвий ишлар эса – агар шаръий ҳақларга риоя этилмаса, - руҳоният оламидан узоқ қилади, маъсиятларга олиб боради. Ўн бир ой инсонни моддий ҳаёт Аллоҳга бўлган яқинлигини заифлаштиради. Аллоҳ таоло ўзнинг меҳрибончилигидан рамазонни тушириб, уни “шаҳруллоҳ” деган. Ибодат, қурбат ойи деб белгилаган. Инсонни яна Ўзига боғланишга, хиралашган қалбини сайқаллашга фурсат қилиб қўйган. Бошқа ибодатларга қараганда рўзани юқоридаги мақсадларни амалга оширишда етакчи дея эълон қилган. Рамазоннинг барча лаҳзаси, фурсати ва онларини тоат ва ибодатга айлантирган.

Муборак меҳмонни қандай қарши оламиз?

Отам раҳимаҳуллоҳ айтар эдилар: “Муборак ойни кутиб олишнинг энг яхши йўли – у келишидан аввал эътиборинг ва ишларингни унга мослашингдир. Яъни қиладиган ишларингни рамазонда тарк қилишинг ёхуд ундан кейинга суришинг керакки, сен рамазоннинг барчасини ибодат ила ўтказишга эриш”.

Ким ишхонасидан рамазон учун йиллик таътилни олишга имкон қилса, таътил сўрасин, агар бунга қодир бўлмаса, ҳар бир лаҳзаси ва вақтларини биринчи қисм бўлмиш ибодатга хослаш учун тартибга солсин, режалаштириб қўйсин.

Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳар бир соатлари, ҳаётлари ибодат, тақво, нафсни тарбиялаш, даъват, ҳамда Аллоҳнинг динини тарқатиш йўлида курашлар билан ўтган бўлсада, у зот соллаллоҳу алайҳи васалламни ибодатга ажраб чиқишга буюрган!

Бу ойда инсонни турли-туман дунёвий ишлари, халқнинг хизмати сабабидан ибодатдан чалғитувчи шайтонга бирор йўл қолдирилмаган. Кимнинг ҳаёти Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳаётлари, ибодатларига ўхшайди?!

Биз айтган мақсадларни рўёбга чиқариш учун рамазон ойида қуйидаги ишларни амалга оширишимиз лозим:

Намозларни кўпайтириш. У мўминнинг меърожи ва Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг кўзлари қувончи бўлиб, инсонни айниқса сажда ҳолида Аллоҳга яқин қилади. Қирқ кун таровеҳ намозларида мўмин бахтиёр бўлади.

Қуръон тиловати кўп қилиш. Намоз ва рўза билан бир қаторда қандай қилиб Қуръони карим тура олмасин? Ахир у рамазон ойи билан боғлиқ-ку. Шу ойда нозил бўлган. Жаброил алайҳиссалом рамазон ойида Пайғамбаримизга Қуръонни талқин қилган, ундан таълим берган. Бошқа ойларга қараганда салафи солиҳларимиз унинг тиловатини кўп қилганлар. Ривоят қилинишича Абу Ҳанифа раҳимаҳуллоҳ бу ойда ҳар куни икки маротаба – кечаси ва кундузи хатм қилар, бундан ташқари таровеҳда ҳам бир хатм қилар эдилар. Натижада бир ойда 61 та хатм бўлар эди.

Нафл намозларини ўқиш. Одатда ўқиёлмайдиган нафл намозларимиз учун рамазон ойи осон йўлдир. Масалан, саҳарликка эрта уйғонсак, таҳажжуд, бундан ташқари кундузи зуҳо, шомдан кейин аввобин намозларини адо қилишимиз мумкин бўлади.

Нафл садақалар қилиш. Бу ой саховат, яхшилик, кенгчилик ва мурувват ойидир. Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам рамазонда эсган шамолдан ҳам сахийроқ бўлар эдилар. Сўраганга берар, фақирга ато қилар, уларни ноумид қўймасдилар.

Зикрни кўпайтириш. Бу ойда хоҳ юрган, хоҳ турган, хоҳ ёнбошлаган, хоҳ бирор ишга уннаган, бажараётган бўлсакда, тилимиз Аллоҳга тасбеҳ, таҳлил, “лаа ҳавла ва лаа қуввата илла биллаҳ”, истиғфор ва салавот ила хўл бўлиши нақадар яхши.

Дуода бўлиш. Рамазон яхшилик ва барака ойидир. Қабул ва ижобат шамоли эсиб туради. Раҳмат ва мағфират булутлари кезиб юради. Ал-Малик Ас-Сомад Зот нидо қилур: “Истиғфор айтгувчи борми, уни мағфират қиламан. Сўровчи борми, сўрагани бераман”. Афсус, Аллоҳга муҳтож банда ғафлатда қолади. Мавлоингиз Аллоҳ таолодан кечаси, кундузи, тонгда, тунда сўранг. Сиздан саховат ва карамини дариғ тутмагай. Гуноҳингизни кечиргай, сўрганингизни бергай. Қандай қилиб Малик Зотнинг нидосига “лаббай” деган бандага сўраганини бермасин, албатта бергай!

Муршидим Шайх Орифий раҳимаҳуллоҳ бунинг маъносини ниҳоятда чуқур англаган инсон эди: Аср намозидан сўнг масжидда қолар, бироз тиловат ва тасбеҳ қилиб, то қуёш ботиб, ифтор маҳали келгунича Аллоҳга дуо қилишдан тўхтамас эди. Келинг, биз ҳам дуо ва сўрашга юзланайлик. Ўзимиз, яқинларимиз, умматимиз ва диёрларимиз учун барчамиз бирга дуо қилайлик!

 “Мақолатул Усманий” китобидан

Н.Саидакбарова таржимаси.

Мақолалар

Top