muslimuz
Туркияда Мовароуннаҳр алломалари меросига бағишланган халқаро анжуман ташкил этилди
2024 йил 27 май куни Имом Термизий халқаро илмий-тадқиқот маркази ва Туркиянинг Чанкири Каратэкин университети билан ҳамкорликдаги «Мовароуннаҳрдан Онадўлига ҳадис анъанаси ва муҳаддислар» мавзусида халқаро илмий конференция ўз ишини бошлади.
Халқаро илмий конференция ишини Чанкири Каратэкин университети ректори проф. др. Ҳарун Чифтчи кириш сўзи билан очиб, мазкур конференция ўтган йили Термизда бўлиб ўтган конференциянинг мантиқий давоми эканлигини таъкидлаб ўтди.
Унинг очилиш маросимида Ўзбекистон Республикаси Президенти Администрацияси бош мутахассиси Ш.Исломов, Ўзбекистон Республикаси Дин ишлари бўйича қўмитаси ахборот таҳлил ва тарғибот ишларини ташкил этиш бошқармаси бошлиғи К. Камилов, Имом Термизий халқаро илмий тадқиқот маркази директори в.в.б. М. Жониев, Ўзбекистон Ислом цивилизацияси маркази директори ўринбосари Ф. Абдуҳалимовлар ўз маърузалари билан иштирок этишди.
Маърузачилар ислом динининг ривожланишида Имом Бухорий, Имом Термизий каби буюк алломаларимизнинг қўшган ҳиссаси, мамлакатимизда ислом динига бўлган эътиқод ва яратиб берилаётган шарт-шароитлар, соҳада бевосита илмий-тадқиқот ишларини олиб бориш билан шуғуллланувчи қатор олий ва ўрта махсус таълим муассасалари, тадқиқот марказлари фаолият юритаётганлиги, бу борадаги халқаро ҳамкорлик масалалари хусусида атрофлича сўз юритдилар.
Хусусан, Мовароуннаҳр мутафаккирлари билан Онадўлу мутафаккирларининг муносабатлари яқин дўстлик, қардошлик ва инсонпарварлик асосида барпо этилгани, илму маърифат йўлидаги ҳамкорлика ўрта асрлардан ҳозирга қадар давом этиб келаётганлиги таъкидланди.
Шунингдек, Ўзбекистон Ислом цивилизацияси маркази директори ўринбосари Ф. Абдуҳалимовнинг «Дунё бўйича энг мўътабар ҳадис китоблари олтита бўлиб, шундан бештасига ҳамма якдил иттифоқ қилган. Булар Имом Бухорий, Имом Муслим, Имом Абу Довуд, Имом Термизий ва Имом Насоийларнинг китоблари бўлиб, шулардан уч нафари – Имом Бухорий, Имом Термизий ва Имом Насоийлар юртимиз фарзандларидир» – деган фикрлари ўтказилаётган халқаро илмий конференциянинг бутун мазмун-моҳиятини очиб берганлиги шубҳасиз.
Туркиялик олим Ислом тафаккури институти директори проф. Др. Меҳмет Гўрмезнинг ўз маърузасида «Шундай маданиятлар борки, булар ўз даврида, ўз вақтида гуллаб-яшнайди, порлайди, лекин вақт ўтгандан кейин улар сўнишни бошлайди. Лекин Мовароуннаҳр маданияти шундай маданиятки, у ҳали-ҳанузгача порлаб турган, ўзининг порлоқлигини йўқотмаган маданиятдир. Қолаверса, у дунё миқёсида умуминсоний маданиятга бешик бўлган замин – Мовароуннаҳр маданиятидир» – деган фикрлари конференциянинг «қайноқ нуқтаси» бўлди.
Маълумот ўрнида: Конференциянинг 1-иш кунида 6 та шуъба бўйича иш олиб борилди, конференциянинг 2-иш куни 28 май куни давом этади.
Имом Термизий
ХИТМ Матбуот хизмати
Диний соҳа ходимлари фаолияти таҳлил қилинди
Наманган вилояти Давлатобод туманида жойлашган Маданият марказида вилоятда фаолият юритаётган имом-хатиб ва имом-ноиблар иштирокида йиғилиш бўлиб ўтди. Унда жорий йилнинг биринчи ярмида амалга оширилаётган ишлар таҳлил қилинди. Шунингдек, диний вазиятни соғломлаштириш, мутаассиблик ва радикализмни олдини олиш, имомларнинг шахсий намуна кўрсатиши бўйича вазифа ва топшириқлар белгилаб берилди.
Йиғилишда Дин ишлари бўйича қўмита раиси ўринбосари Дилшод Маматқулов ўз нутқи диний соҳада катта ислоҳотлар амалга оширилаётгани, имом-хатиблар фуқаролар билан мунтазам мулоқот қилиб, уларнинг маънавий-маърифий соҳада эҳтиёжларини қондириш учун доимо изланиб, хизмат қилишлари зарурлигини таъкидлади.
Тадбир давомида имом-хатиб ва имом-ноиблар зиммасидаги вазифаларни тўлақонли бажариш, жума мавъизаларини таъсирчан тарзда халққа етказиш бўйича тавсия ва кўрсатмалар берилди.
Учрашув якунида Дин ишлари бўйича қўмита масъул ходими Олимжон Жўраев тўғри йўлдан адашганлар қисматини ҳаётий мисоллар ва ёшларда ёт ғояларга қарши иммунитетини шакиллантиришнинг муҳим жиҳатлари ҳақида суҳбат қилиб берди.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Наманган вилояти вакиллиги
Матбуот хизмати
Ҳодисалар замиридаги ҳақиқат...
Аллоҳ таоло бундай марҳамат қилган:
وَعَسَى أَنْ تَكْرَهُوا شَيْئًا وَهُوَ خَيْرٌ لَّكُمۡۖ وَعَسَىٰٓ أَن تُحِبُّواْ شَيۡـٔٗا وَهُوَ شَرّٞ لَّكُمۡۚ وَٱللَّهُ يَعۡلَمُ وَأَنتُمۡ لَا تَعۡلَمُونَ
“Шоядки, ёқтирмаган нарсангиз сиз учун яхши бўлса. Ва шоядки, ёқтирган нарсангиз сиз учун ёмон бўлса. Аллоҳ билади, сиз билмайсиз” (Бақара сураси, 216-оят).
Ушбу илоҳий таълимот унинг мазмунини теран англаб етган ва ҳаётига татбиқ этган инсон учун улкан ютуқ ҳамда қалб хотиржамлиги калитидир.
Тақдир битигига кўра банданинг бошига кўп синовлар тушиши мумкин. Шу боис инсон ғамга ботади, уни улкан зарба сифатида қабул қилади. Лекин вақт ўтиб, бу иш унинг учун хайрли бўлгани англашилади.
Масалан, сафарга отланган киши самолётга улгура олмади ва бундан қаттиқ хафа бўлди. Ғамга ботиб турганида ҳалигина учиб кетган самолётнинг фалокатга учрагани ҳақида хабар тарқалди... Демак, мусулмон киши ҳар бир ишида аввал зарурий чораларини ва сабабларини амалга оширади, сўнгра Аллоҳ таолога таваккул қилади. Агар ишининг натижаси ўзи хоҳлаганидек бўлмаса, мазкур оятни эслаб, хотиржам бўлади.
Айни мазмундаги яна бир оят оилавий муносабатлар ҳақида нозил бўлган:
فَإِن كَرِهْتُمُوهُنَّ فَعَسَىٰ أَن تَكْرَهُوا شَيْئًا وَيَجْعَلَ اللَّهُ فِيهِ خَيْرًا كَثِيرًا
“Агар уларни (аёлларингизни) ёқтирмасангизлар ҳам (сабр қилиб иноқ ҳолда яшайверинглар). Зеро, сизлар ёмон кўрган нарсада Аллоҳ кўп яхшиликларни қилиб қўйган бўлиши мумкин” (Нисо сураси, 19-оят).
Ушбу Қуръоний ҳақиқатни кўплаб оилаларнинг ҳаётий тажрибасида кўриш мумкин. Ёшликларида турмушнинг аччиқ-чучугига сабр қилган, жуфтининг камчиликларига кўз юмган эру хотинлар кексайганларида роҳат-фароғатга, фарзанду набираларнинг ардоғига эришганларига ҳаётий мисоллар жуда кўп.
Бугунги кунда ушбу оят кўрсатмасига риоя қилмаслик жуда кўп нохушликларга сабаб бўлаётир. Енгил-елпи қарашлар, арзимаган сабабларни баҳона қилиб Аллоҳнинг Аршини ларзага келтирадиган талоқ қўйишлар оғир мусибат аслида. Аллоҳнинг номи билан барпо бўлган муқаддас ришта – никоҳ Аллоҳни унутиш, шайтоннинг васвасаси ва нафснинг алдамчи хоҳишларига берилиш оқибатида барбод бўлади.
Мусулмон киши, айниқса, оилавий масалаларда юзага келган ҳар қандай қарорни диёнат тарозисига қўйиб, Аллоҳ таолога манзур бўлиш-бўлмаслигини чуқур мулоҳаза қилиши, сўнгра қабул этиши лозим.
Шу ўринда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг ҳар бир ишда ўргатганлари, тавсия қилганлари – истихора намози қанчалик аҳамиятли эканини англаб етамиз.
Дарҳақиқат, ишини Аллоҳга топшириб, хайрлисини сўраганлар асло ноумид бўлмаганлар, надоматда қолмаганлар. Шунинг учун ҳар бир ишнинг охири хайрли бўлишини сўраб Аллоҳга дуо қилиш лозим.
Муҳаммадюсуф
ХУШВАҚТОВ,
Яшнобод тумани
“Абдураҳмон ибн Авф” масжиди
имом-хатиби
Эслаганни эслар Аллоҳ
Бир неча ояти карималарда зикрга тарғиб этилган бўлиб, кўп зикр қилувчиларга мағфират ва улуғ ажрлар борлиги баён қилинган. Дарҳақиқат, Аллоҳни зикр қилиш энг улуғ неъмат ва хайрли амаллардан саналади.
Абу Дардо розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам саҳобаларга: “Сизларга амалларингиз ичида энг яхшиси, Подшоҳингиз (Раббингиз) ҳузурида энг мақтовлиси, даражаларингизни энг юқорига кўтарувчи, тилла ва кумушни инфоқ қилишдан ҳам яхшироқ бўлган амалнинг хабарини берайинми?” дедилар. Саҳобалар: “Ҳа”, дейишди. Шунда Набий алайҳиссалом: “Аллоҳ таолонинг зикридир”, деб жавоб бердилар» (Имом Термизий ривояти).
Банда қачон Аллоҳ таолони эсласа, ўша заҳоти Аллоҳ таоло ҳам уни эслайди. Парвардигорни фақат бошга мусибат тушганда эмас, балки тинч ва фаровон кунларда ҳам эслаш керак. Демак, Парвардигорнинг назарига тушишни истаган банда доимо Уни ёдида тутмоғи лозим.
“Бас, Мени ёд этингиз, (Мен ҳам) сизларни ёд этурман...” Ушбу ояти каримани шарҳлаб Абдуллоҳ ибн Амр ибн Ос розияллоҳу анҳу бундай дейди: “Агар бирор қавм Аллоҳ таолони зикр этиш учун йиғилса, зикр ва тасбеҳлар айтса, Аллоҳ таоло уларникидан ҳам азиз ва улуғ жойда, яъни фаришталар даврасида уларни эслайди. Агар бирор қавм йиғилиб, у ерда Аллоҳ зикр қилинмаса, бу улар учун қиёматда ҳасрат бўлади” (Абу Лайс Самарқандий, “Баҳрул улум”).
Аллоҳ таоло ҳадиси қудсийда: “Бандам Мени хослаб эсласа, Мен ҳам уни эслайман. Агар жамоат ўртасида эсласа, Мен уни улардан кўра яхшироқ бўлган жамоат орасида (яъни, фаришталар орасида) эслайман”, деган (Муттафақун алайҳ).
Аллоҳни эслаш фақат тилда зикр қилиш билан чекланмайди. Балки Унинг буйруқларига амал қилиш, тоат-ибодатларда бардавом бўлиш ҳам У Зотни эслаш ҳисобланади.
Аллоҳ таоло Қуръони каримда Мусо алайҳиссаломга: “Мени эслашинг учун намозни тўкис адо қил!” деб буюрган (Тоҳо сураси, 14-оят). Зеро, банда тоат-ибодат ва турли солиҳ амалларни адо этаётганда Аллоҳ таолонинг ризолигини исташи, ундан савоб умид қилиши билан Аллоҳни зикр қилган бўлади.
Ибн Аббос розияллоҳу анҳумодан ривоят қилинишича, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам «“Мени ёд этингиз, (Мен ҳам) сизларни ёд этурман” оятини: “Эй бандаларим. Мени таот-ибодат билан эсланглар, Мен ҳам сизларни мағфиратим билан эслайман”, деб тафсир қилганлар» (Имом Дайламий ривояти).
Аллоҳ таолони У Зотнинг неъматларини эътироф этиш билан ҳам эсланади. Банда ўзи баҳраманд бўлиб турган неъматларни кўриб фикр ва мулоҳаза юритса, уларнинг барчасини Аллоҳ таоло бераётганини тан олса, албатта, унга шукр қилади ва беихтиёр “Алҳамдулиллаҳ”, “Аллоҳга шукр” деган зикрлар тилига келади.
Шунинг учун ҳам Аллоҳ таоло оятда бандаларини зикрга буюриш билан бир қаторда “Менга шукр қилинглар, ношукрлик қилманглар”, деб шукрга буюрмоқда. Шукр одатда бирор инъом эвазига бўлади. Банда Аллоҳнинг беҳисоб неъматларидан баҳраманд экан, албатта, уларнинг шукрини ҳар қанча адо этса ҳам, озлик қилади. Ношукрлик, ҳаётдан нолиш иймони суст кимсага хосдир.
Ушбу оятда Аллоҳ таоло бандаларнинг икки дунёси ободлигига сабаб бўладиган икки муҳим нарсага чақирган. Биринчиси, Аллоҳнинг зикри билан машғул бўлиб, тоат-ибодатда бардавом бўлиш охират ободлиги учун сабаб бўлса, иккинчиси, неъматларнинг шукрини адо этиб, нонкўрликдан сақланиш бу дунёнинг ободлигига сабабдир. Зеро, Аллоҳ таоло Қуръони каримда: “...Қасамки, агар (берган неъматларимга) шукр қилсангиз, албатта, (уларни янада) зиёда қилурман...” деб ваъда берган (Иброҳим сураси, 7-оят).
Инсон умри давомида бошидан ҳар хил синовли кунларни ўтказади. Ана шундай оғир вақтларда мўмин банда учун мусибатларни енгиб ўтишга энг яхши ёрдамчи, бу – намоз ҳамда сабрдир. Дарҳақиқат, сабр туфайли банда Аллоҳнинг назарига тушади, Унинг ҳимояси ҳамда кўмагига ноил бўлади. Зеро, “Албатта, Аллоҳ сабр қилувчилар билан биргадир”.
“Баҳрул улум” тафсири асосида
Фарғона шаҳар “Нур” жоме
масжиди имом-хатиби
Жаҳонгир ТОШТЕМИРОВ
тайёрлади.
Фурқат туманига бош имом-хатиб тайинланди
Бу ҳақда Фарғона вилояти бош имом-хатиби Убайдуллоҳ домла Абдуллаев "Чилгижийда" масжиди жамоасига маълум қилиб, ушбу буйруқни ўқиб эшиттирди. Унга кўра, Рашиджон домла Нуралиев Ҳамдам ўғли бажариб турган вазифасидан ажралмаган ҳолда туман бош имом-хатиби лавозимига тайинланди.
Нуралиев Рашиджон Ҳамдам ўғли — 1990 йилда таваллуд топган. 2010 йилда Намангандаги "Ҳидоя" ўрта махсус ислом билим юртини тамомлаган. Шундан сўнг тумандаги “Ингичка”, “Ал-мадинатул мунаввара” масжидларида имом-ноиби вазифасида фаолият олиб борган.
Аллоҳ таоло домланинг келгуси фаолиятига муваффақиятлар ато этсин.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Матбуот хизмати
Мақолалар
