قالاربنا ظلمنا انفسنا وان لم تغفر لنا وترحمنا لنكونن من الخاسرين

“Улар “Эй Роббим, ўзимизга ўзимиз зулм қилдик. Агар Ўз раҳмату мағфиратингга бизларни олмасанг, бизлар ҳасрат ва надоматда қолиб кетамиз” дедилар”.

Бу шундай калималарки Аллоҳ таоло Одам ва Ҳаввога ўргатган. Улар мана шу сўзларни айтиш ила Аллоҳ таолонинг мағфиратига эришдилар. (Тафсирул муяссар).

Зоҳҳак ибн Музаҳим юқоридаги оят ҳақида “у шундай калималарки Одам ўз Роббисидан қабул қилиб олган ва у ила гуноҳлари кечирилган” деган. (Тафсиру Ибн Касир).

Одам ва Ҳавво Аллоҳ таоло қайтарган ишни қидилар. Биргина шу қилмишлари туфайли Жаннатдан ҳайдалдилар. Аллоҳ таоло уларга меҳрибонлик қилиб юқоридаги калималарни таълим берди. Улар шу калималарни чин қалбдан талаффуз қилганликлари ва уларни тақозосига амал қилганликлари учун мағфират қилиндилар. Кимки гуноҳ ишни қилиб қўйса, сўнгра Одам ва Ҳавводек истиғфор айтсалар Аллоҳ таоло кечиради. (Тафсирус Саъдий).

Абу Жаъфар Тобарий: “Бу Аллоҳ таоло Одам ва Ҳаввони гуноҳларини, Улар гуноҳ қилиб, гуноҳларини эътироф этиб, афсус ва надомат қилганларида кечиргани ҳақидаги хабардир. Оятнинг маъноси: “Эй Роббимиз! Бизлар сенга исён қилиб, сени ва ўзимизни душманимиз бўлган Иблисга итоат қилиб, сен бизларни уни ейишдан қайтарган дарахтдан едик. Агар сен бизларни гуноҳимизни кечирмасанг, иқобинг ила бизларни шарманда қилишни тарк қилмасанг ва лутфу караминг ила бизларга раҳм қилмасанг албатта биз ҳалок бўлувчилардан бўламиз.” деганидир” деб айтган. (Тафсирут Тобарий).

Бу ояти каримада Муътазилаларни зарарига раддия бор. Улар сағира гуноҳлар мағфират қилингандир. Улар учун Аллоҳ таоло азобламайди дейдилар. (Тафсирун Насафий).

Демак Агар инсон катта ва кичик гуноҳлари учун истиғфор, тавба ва надомат қилмаса оқибати жуда ҳам хатарлидир. Аллоҳнинг ўзи сақласин.

Тошкент Ислом Институти 4-курс талабаси

Каримов Зиёдуллоҳ Ғайбуллох Ўғли