Инсон доимо эзгу амаллар қилинадиган атроф-муҳитда, савоб учун унга у бошқалар билан бирга, яхшилик қилади ва мукофотга лойиқдир. Бу ҳам нафснинг ҳийласидан. Дарвоқе, унинг борлиги туфайли бу жамиятдаги бошқа одамлар ҳам Ҳақ таолонинг ажри ва раҳматидан маҳрум бўлишлари мумкин.
Донишмандлардан бирига: “Aрофотда қандай одамлар билан учрашдингиз?” деб сўрашди. Бунга донишманд жавоб берди: “Шундай одамларни кўрдимки, балки улар орасида бўлмаганимда Aллоҳ уларнинг барчасини кечирарди”.
Қалби пок одамлар ўзларини ана шундай гуноҳкор банда деб биладилар, асло яхши деб ҳисобламайдилар.
Муолажа услуби
Инсон ҳеч қачон гуноҳларининг тўлиқ кечирилишига ишонмаслиги лозим. Чунки Aллоҳ таоло унинг қилган ҳар бир гуноҳини кўриб турувчидир, ҳатто унинг ҳар лаҳзада ўтган барча ёмон фикрларини ҳам билади. Шунинг учун банда ҳар бир гуноҳидан надомат қилиб, ҳижолатда қолиши, ўзи ҳақида яхши эмас, балки ёмон гумонларга бориши керак.
Фузайл ибн Иёз раҳимаҳуллоҳ ўз нафсига бежиз бундай хитоб қилмасди: “Эй нафсим сен сабабли ҳолимга вой! Ҳатто, барча гуноҳларим мағфират қилинган бўлса ҳам ҳолимга вой бўлсин!”.
Фузайл ибн Иёз раҳимаҳуллоҳ Aллоҳ унинг ҳар бир қадамини билишини ва доимо кузатиб туришини унутмасди.
Aбу Бакр Дуккий айтадилар: “Ким Aллоҳни билса, Ундан умидини узмайди. Ким нафсини билса, амалларидан норози бўлади. Ким Роббини билса, Унинг паноҳига қочади. Ким Парвардигорини унутса, бандаларига яқинлашади”.
Абу Абдураҳмон ас-Суламийнинг
"Нафс иллатлари ва уларнинг муолажаси" китобидан
Даврон НУРМУҲАММАД таржимаси
