muslim.uz
Фиқҳ илмидаги фойдалар силсиласи: Тақлид нима? – 6 қисм
Салаф солиҳ имомлар даврида илм ривожланиб, маълум шахслар оят ва ҳадисдан ижтиҳод қиладиган даражада эдилар. Бошқалар улардан савол сўраб, жавобларига қараб муаммоларини ҳал қилардилар. Демак, мужтаҳид бўлмаганлар мужтаҳидлардан фатво сўраб, уларга эгашарди, тақлид қиларди. Ҳа, воқелик шундай: билмаган билгандан сўраб ўрганади. Зеро, оятда ҳам шунга буюрилган: “Агар билмайдиган бўлсангиз, зикр аҳлларидан сўрангиз”[1].
Демак, оят ва ҳадис нима деяётганинин англай олмаган инсонлар зикр аҳлларидан, яъни уламолардан сўрайдилар, уларнинг тавсия ва маслаҳатларини оладилар, берган фатволарига амал қиладилар. Бунинг номи тақлиддир. Ушбу ҳолат асрлар оша давом этиб келмоқда.
Афсуски, ҳозирги кунда мужтаҳид имомларга тақлид қилмасликка чорлаётганлар ҳам йўқ эмас. Улар ҳамма ўзи ижтиҳод қилиш кераклигини айтяптилар. Кузатсангиз, уларнинг амалда тутган йўллари даъволарига терс. Чунки, улар тақлидни қоралаган ҳолда ўзлари тақлид қиляптилар. Масалан, бирлари Имом Абу Ҳанифа фалон масалада саҳиҳ ҳадисга хилоф қилганини даъво қилади. Агар ундан ўша ҳадиснинг саҳиҳлигини қаердан билганини сўрасангиз, у муҳаддислардан бирининг китобидан ўқиганини айтади. Мисол учун ҳофиз Ибн Ҳажар “Фатҳул Борий”да ёки фалончи ва фалончилар фалон жойда шу ҳадисни саҳиҳ деган, дейди. Ва яна айтадики, у масала Имом Абу Ҳанифанинг айтганидан бошқача бўлади. Унга яна буни қаердан билганини сўрасангиз, у фалончи шайхнинг гапини келтиради.
Бу пайтда унинг ўзи бошқанинг гапига эргашиб, унга тақлид қилиб, ҳадисни саҳиҳ ёки заиф демоқда. Шнингдек, бир масалани мужтаҳид имом айтганидан бошқача дейишда ҳам фалончи шайхга тақлид қилган ҳолда айтяпти. Бу билан у инсон яна тақлидни маъқуллаяпти. Ўзи қораланган ишни яна ўзи оқлаяти, ҳаром деганини ҳалол қиляпти.
Эътибор берсангиз, бундай инсоннинг гапини ёки у эргашган кишининг йўлини тўғри деб маъқулламай, асрлар давомида бутун уммат эргашиб келган салафлардан бирининг мазҳабида юрсангиз, тақлидчисиз. Аммо, айтганини қилсангиз, тақлид эмас, ижтиҳод қилдингиз гўё. Аслида, унинг айтганига юриб, унга эргашишингиз билан бошқасига тақлид қилишингиз ўртасида фарқ йўқ. Чунки ўзингиз юрган мазҳабдан кечиб, янги фикрга эргашиб кетишингиз ҳам тақлид. Иккаласи ҳам тақлид, барибир.
Шундай экан, халқи бир мужтаҳиднинг мазҳаби бўйича амал қилиб келаётган юртда одамларни чалғитмасдан уларга муаммоларини ўша мазҳаб бўйича ечиб беринг. Қолаверса, салаф солиҳ мужтаҳиднинг ижтиҳоди замонлар сайин амал қилиниб келаётган мазҳаб. Амал қилиб келганлар ҳам уламолар. Аллоҳ барчамизга тавфиқ берсин!
Абдулҳодий ҒИЁС,
Тошкент Ислом институти катта ўқитувчиси.
[1] Наҳл сураси 43-оят.
Шайх Алижон қори “Хожа Бухорий” мадрасасига “Вақф” фонди хайрияларини топширди
9 март куни Ўзбекистон мусулмонлари идораси “Қуръон карим ва тажвидни ўрганиш” бўлими мудири Шайх Алижон қори Файзуллоҳ Махдум ҳазратлари Қашқадарё вилоятидаги “Хожа Бухорий” ўрта махсус ислом билим юртига ташриф буюрди.
Шайх Алижон қори дастлаб билим юрти фаолияти, ўқитувчи ва талабаларга яратилган шароитлар билан яқиндан танишди. Шунингдек, мадраса устоз ва талабаларига илм аҳлининг фазилатлари тўғрисида манфаатли суҳбат қилиб берди. Давра суҳбати давомида Шайх ҳазратлари ва талабалар ўртасида қизиқарли савол-жавоблар бўлиб ўтди.
Тадбир сўнгида шайх Алижон қори “Вақф” хайрия жамоат фонди томонидан хайрия қилинган мадрасанинг 2 нафар жонкуяр устозига 5 миллион сўмдан жами 10 миллион сўм, 3 нафар техник- ходимларига 1,5 миллион сўмдан жами 4,5 миллион сўм, 2 нафар намунали талабаларга 3 миллион сўмдан жами 6 миллион сўм ҳамда модул тизимида таҳсил олаётган имомга 5 миллион сўм, умумий ҳисобда 25,5 миллион сўм маблағни, шунингдек, ақлли доскани билим юрти жамоасига тақдим этди.
Мазмунли кечган давра суҳбати барчага манзур бўлди.
“Вақф” хайрия жамоат фонди Матбуот хизмати
Мотуридийлик янги чиққан жамоами?
Фатво маркази мутахассиси
Ҳабибуллоҳ домла Абдулғаффор
Имом-хатиблар Муҳаммад алайҳиссалом минбарлари соҳибларидир
Тошкент ислом институти Модуль таълим тизими 3-курс талабалар учун “Ҳозирги кун дин ходими олдида турган муҳим вазифалар” мавзусида давра суҳбати ташкил этилди.
Суҳбатда Тошкент вилояти бош имом-хатиби Жасур домла Раупов маъруза билан иштирок этди. Тадбирда институт ректори, профессор Муҳаммадолим домла Муҳаммадсиддиқов, проректор Умиджон домла Ходжаев ва битирувчи курс “имом-хатиб талабалар” иштирок этдилар ҳамда учрашувни ректор кириш сўзи билан очиб бердилар.
Аллоҳ таоло илм аҳлининг мартабалари ҳақида шундай дейди: «Аллоҳ сизлардан иймон келтирган ва илм ато этилган зотларни (юқори) даража – мартабаларга кўтарур» (Мужодала сураси, 11-оят). Имом-хатиблар ҳам ана шундай илм ато қилинган ва даражалари жамият орасида юқори бўлган инсонлардир.
Муовия розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: «Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Аллоҳ кимга яхшиликни ирода қилса, уни динда фақиҳ қилиб қўяди», дедилар» (Термизий ривояти).
Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Ер юзида уламолар худди еру сувнинг қоронғулигида йўл топишга ёрдам берувчи йўлчи юлдузга ўхшайди. Юлдузлар ғойиб бўлганда йўловчилар адаша бошлайдилар», деганлар (Аҳмад ибн Ҳанбал ривояти).
Имом-хатиблар уламолар ўлароқ халқни тўғри йўлга бошлашда асосий вазифаларни адо қилмоқдалар.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам айтдилар: “Сизларнинг ҳар бирингиз бошқарувчидир ва ҳар бир қўл остингиздагидан сўраласизлар” (Имом Бухорий ривояти). Дин ходими бугунги кунда жамият аъзоларининг эътиқоди ва ахлоқига қайсидир маънода масъул ҳам ҳисобланади.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам Муоз ва Абу Мусо розияллоҳу анҳуга енгиллаштиринглар, қийинлаштирманглар. Мамнун қилинглар, нафратлантирманглар. Бир-бирларингизни яхши кўринглар, ихтилофга борманглар, дедилар (Имом Бухорий ва Муслим ривояти).
Имом-хатиблар доимо инсонларга яхши гапириб, чиройли маърузалар билан динга даъват қиладилар. Аллоҳ таъоло “(Эй Муҳаммад) Роббингизнинг йўли (дини)га ҳикмат ва чиройли насиҳат билан даъват этинг! Улар билан энг гўзал услубда мунозара қилинг”, деган. (“Наҳл” сураси, 125-оят).
Ҳозирги кунда халқ фаровонлиги, юрт тинчлиги ва инсонлар маънавиятини оширишда дин ходимларининг, имом-хатибларнинг хизматлари беқиёс. Маҳалладаги оилавий яраштириш ишлари, ёт ғоялар таъсирига тушиб қолганлар билан ишлашда, кам таъминланган оилаларга ёрдам кўрсатишда, таълим муассасалари ўқувчи ёшларига таълим-тарбия беришда, панду-насиҳат қилиш каби муҳим вазифаларни бажариб келмоқдалар. Имомларимиз нафақат масжид минбаридан, шу билан бирга оммавий ахборот воситаларида ва интернетда ваъз иршод қилмоқдалар, масжидлар қурилишида жонбозлик кўрсатмоқдалар. Албатта, улар бу ишларни Аллоҳ ризолиги йўлида, дин ва халқ хизмати йўлида бажармоқдалар.
Олимлар пайғамбарларнинг меросхўрларидир. Ҳадиси шарифда “олимларни паст санаманглар, Аллоҳ таоло илм бераётганида уни паст санамаган”, дейилган. Шундай экан, одамлар имом-хатибларни қадрлашлари лозим бўлади.
ТИИ Матбуот хизмати
Намангандаги мадраса устозлари, ходимлари ва талабаларига хайриялар топширилди
Кеча, 9 март куни Наманган шаҳридаги “Ҳидоя” ўрта махсус ислом таълим муассасасининг бир гуруҳ устоз ва талабаларини моддий рағбатлантириш мақсадида тадбир бўлиб ўтди.
Тадбир давомида "Вақф" хайрия жамоат фондининг Наманган вилояти филиали раҳбари Ш.Турсунов томонидан мадрасанинг 2 нафар жонкуяр устозига 5 миллион сўмдан жами 10 миллион сўм, 6 нафар техник- ходимларига 1,5 миллион сўмдан жами 9 миллион сўм, ҳамда 2 нафар намунали талабаларга 3 миллион сўмдан жами 6 миллион сўм, умумий ҳисобда 25 миллион сўм хайрия сифатида тақдим этилди.
“Садақа Аллоҳнинг ғазабини тўсади ва ёмон ҳолда ўлим топишдан сақлайди” (имом Термизий ривояти).
"Вақф" хайрия жамоат фонди Матбуот хизмати
Мақолалар
