Киши яшаши учун жуда кам миқдорда озиқ-овқат истеъмол қилиши етарли. “Ошқозоннинг учдан бир қисмини овқат билан, иккинчисини сув билан, қолган қисмини ҳаво билан тўлдиринг”, – дейилган ҳадиси шарифда.

Пайғамбаримиз Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ушбу сўзларини барча мусулмонлар ўз соғлиғини сақлаш ва умрини узайтириш учун эслаб қолиши зарур, чунки уларнинг аксарияти, айтмоқчи, бутунлай қобилиятсиз одамлар томонидан фақат шахсий бойлик учун тайёрланади.

Олимлар кўплаб тадқиқотлар асосида одамнинг ошқозони тўқ бўлмаса, унда чуқур ва тўлиқ нафас олиш анча осон кечишини аниқлашди. Саёз нафас (тез-тез нафас олиш) эса киши ҳаётини қисқартиришга сабаб бўлади.

Бутун тананинг қони карбонат ангидриддан тозалаш учун ўпкага боради. Аммо агар одамнинг нафас олиши чуқур бўлмаса (мос равишда керак бўлган кислород етарли миқдорда келмаса), унда жараён сустлашади, натижада қон ҳаётий кислород билан бойитилмайди ва бир хилдаги органларга қайтади. Бу эса инсон саломатлиги учун зарарли саналади.

Инсон бир дақиқада 16 марта нафас оламиз. Ҳар бир нафасда танага ярим литр ҳаво киради. Демак, инсон бир кунда 23 240 марта нафас олади, натижада организмга кислород билан бирга 11 620 литр ҳаво киради.

Аммо тўлиқ нафас олиш жараёни кишининг фақат чуқур ва тўлиқ нафас олиш натижасида юзага келади. Агар ошқозон тўлдирилган бўлса, чуқур нафас олиш мумкин бўлмайди, бунда танага кислород нормал метаболизм ва қонни тўлиқ тозалаш учун етарли бўлмаган миқдорда киради. Натижада танада турли касалликлар пайдо бўлади.

Шундай қилиб, биз ўз пулимиз ҳисобига касалликни келтириб чиқарамиз. Бу борада Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам нақадар гўзал сўзларни айтганлар: “Одам фарзанди ўз қорнидан ёмонроқ нарсани тўйдирмайди".

Бу ҳадиси шарифда қуйидаги воқеани эслашингиз мумкин. Бир пайтлар Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламга қимматбаҳо совға ва моҳир табиб жўнатди. Шунда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: "Биз оч қолмагунимизча овқат емаймиз ва умуман тўймаймиз, шунинг учун бизга шифокор керак эмас", деб табибни қайтариб юбордилар.

Буларнинг барчаси Пайғамбар Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг пайғамборлик рисоласининг тўғрилигини яна бир бор тасдиқлайди.

Интернет материаллари асосида  Халқаро алоқалар

 бўлими ходими Илёсхон Аҳмедов тайёрлади.

Бухоро – Нақшбандия таъриқати еттита буюк сўфийларининг ватанидир. Тасаввуфнинг буюк вакиллари бу ерда яшаб, диний ва ижтимоий фаолият олиб бориб, муборак Бухоронинг вужудга келиши ва гуллаб-яшнаши, маънавий тарбия ва ҳиссий руҳни юксалтиришга ўз ҳиссаларини қўшганлар. Бу ерда муқаддас сўфийларнинг дафн этилган жойлари – пирлар, исломий зиёратгоҳлар сақланиб қолган, хабар бермоқда uzbekistan.travel интернет-нашри.

Бухорога зиёратга келганларнинг кўпчилиги ўз сафарларини Нақшбандия таълимотига асос солган маънавий устоз Хўжа Абдухолиқ Ғиждувоний мақбарасини зиёрат қилишдан бошлайдилар. Абдухолиқ Ғиждувоний пайғамбарнинг ўнинчи авлоди билан маънан боғлиқ. Мақбара айвонининг ўнта устун ва таянчи ўнинчи авлодга ишора.

Хўжа Абдулхолиқ Ғиждувоний даврида мақбара чиллахона вазифасини ўтаган бўлиб, у ерда қирқ кунлик жазирама иссиқ даврда одамлар ибодат қилиш учун келган. Вақт ўтиши билан муқаддас ибодат жойи ардоқли зиёратгоҳга айланади.

Яқин ўтмишда мақбара ташландиққа айланган эди. Мақбара бугунги намунавий шаклга эга бўлиши учун бир неча замонадан омон ўтиб келиши керак бўлди. Ҳозирда Абдухолиқ Ғиждуноний мақбараси қадимги Шарқнинг бир қисми, ер ва осмон орасидаги ришта ҳисобланади.

Хўжа Муҳаммад Ориф ар-Ревгари мақбараси муршид Хўжа Ориф Ревгарийнинг дафн этилган жойидир. У XII асрнинг ўрталарида Ревгар қишлоғида туғилиб, буюк муршид Абдухолиқ Ғиждувонийнинг муриди бўлган. Буюк устознинг вафотидан сўнг, у қолганларга руҳий мураббий бўлиш учун рухсат олган. Умрининг охиригача фаол диний фаолият билан шуғулланган. Баланд овозда зикр қилишни хуш кўрган. Хўжа Ориф 150 йил умр кўрганлиги ҳақида афсоналар мавжуд. У Бухоро вилоятининг Шофиркон қишлоғида дафн этилган.

Хўжа Махмуд Анжир Фағнавий мақбараси – энг буюк сўфий, муршиднинг дафн этилган жойи. Вобкент шаҳри яқинида туғилган. Ҳаёт йўлининг бошланишида ҳунарманд ва дурадгор бўлган. Илм олишнинг машаққатли йўлини босиб ўтиб, муршидликка эришди. Маҳмуд Анжир Фағнавий «ғафлатда ухлаб ётганлар уйғониши керак» деб биринчилардан бўлиб зикрни баланд овозда ўқиган. У ўз она қишлоғи Анжирбоғда дафн қилинган.

Хўжа Али Ромитанийнинг ёдгорлик мажмуи – сўфийлик таъриқатининг хўжагоний йўналиши таниқли муршиди дафн этилган жойдир. Сўфийга халқ орасида «Азизхон» – азиз шайх номи берилган. XII асрнинг охирида Ромитан шаҳрида туғилган. Бутун ҳаёти давомида тўқувчилик билан шуғулланган. Али Ромитаний амалга ошириш имкони бўлмаган ишни – мўғулларни ислом динини қабул қилишига эришди. Мўғуллар истилосидан кейин яроқсиз ерларни тиклашга ёрдам берган, табиблик билан шуғулланган. Афсонага кўра, сўфий одамларнинг фикрларини ўқиш қобилиятига эга бўлиб, саволга уни беришдан олдин жавоб қайтарган. Узоқ ва тақволи ҳаёти давомида унинг кўплаб шогирдлари бўлган, уларнинг орасида ўғиллари ҳам бор эди. Кичик ўғли Хўжа Иброҳимга ўз таълимотини давом эттиришни васият қилган.

Хўжа Муҳаммад Бобо Самосий ёдгорлик мажмуи – Хўжа Али Ромитанийнинг шогирди машҳур сўфийнинг дафн қилинган жойидир. Хўжа Самосий сўфийлик ривожига бебаҳо ҳисса қўшган, буюк инсон – Муҳаммад Баҳоуддин Нақшбанднинг дунёга келишини башорат қилган. Афсонада айтилишича, кунларнинг бирида, Баҳоуддининг она қишлоғи Қасри Ҳидувон ёнидан ўтаётиб сўфийда кашф юз берган. У мазкур жойда сўфийлик ва маърифатнинг буюк фарзанди дунёга келади, бу ернинг номи эса орифлар қишлоғи бўлади деб айтган.

Муршид 1354 йилда 95 ёшида вафот этган. Муқаддас мақбара Ромитан туманининг Симас қишлоғида жойлашган. Ушбу ерда ажойиб инсоннинг ўз таълимотларига монанд равишда мақбара, масжид, қудуқ ва гўзал боғ барпо этилган.

Хўжа Сайид Амир Кулол Бухорий ёдгорлик мажмуаси – Сайид Амир Кулол дафн этилган жой. Ҳаёти давомида у «буюк» деган маънони англатувчи Калон номини олган. Кулолчилик билан кун кўрган. Улуғ Устоз бўлишга қадар ҳам у машҳур бўлган. У ўз даврининг таниқли кулоли бўлган.

Сайид Амир Кулол диний уламо бўлиб, юздан ортиқ издошларга эга эди, улар орасида Баҳоуддин Муҳаммад Нақшбандий ҳам бор эди. У Нақшбандийни сўфийлик асослари, зикрни тўғри ўқиш ва хўжагоний тариқатининг анъаналари билан таништирди. Ўша пайтларда энг қадрли ва азиз руҳий ўғлини ишониб топшираётганлигини англаб етган шайх Хўжаи Самосий устозни Буюк мурид билан таништирган, деган фикр ҳам бор. Сайид Амир Кулол 1370 йилда ўзининг туғилиб ўсган Сухар қишлоғида дафн этилган.

Баҳоуддин Нақшбандий (XVI аср) – Бухородан 12 км. узоқликда жойлашган ноёб ёдгорлик мажмуаси. Мажмуа буюк сўфий устоз Баҳоуддин Нақшбандий шарафига қурилган.
Баҳоуддин Нақшбандий мажмуасида ушбу ажойиб инсонинг ҳаёти ва фаолияти билан боғлиқ қизиқарли экспонатлар ва маълумотлар намойиш этилган музей мавжуд.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати

Бисмиллаҳир роҳманир роҳим

Барчамиз Пайғамбаримиз Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васалламга уммат ўлароқ У зотга муҳаббатимизни даъво қилар эканмиз, аввало бу даъво ортидан зиммамизга лозим бўладиган саловот ва салом юбориш ҳукмлари, фазилатлари ҳамда фоидаларини билишимиз лозим бўлади. Бу борада Қурони Каримнинг Аҳзоб сураси 56-оятида Аллоҳ таоло айтади:

إِنَّ ٱللَّهَ وَمَلَٰئِكَتَهُۥ يُصَلُّونَ عَلَى ٱلنَّبِيِّ يَأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ صَلُّواْ عَلَيۡهِ وَسَلِّمُواْ تَسۡلِيمًا

“Албатта, Аллоҳ ва Унинг фаришталари Пайғамбарга саловот айтурлар. Эй иймон келтирганлар! Сиз ҳам унга саловот айтинг ва салом юборинг.“
Ояти каримада Аллоҳ тоало ва фаришталар Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васалламга саловот айтиши тўғрисида хабар берилди. Лекин Аллоҳ тоало ва фаришталар айтган саловот ҳаргиз бир-бирига ўхшаш эмас, балки иккиси бошқа-бошқа маънода бўлади.

Аллоҳ таоло саловот айтишининг маъноси бандани шарафини, ҳурматини ва фазилатини зиёда қилиш маъносидадир. Фаришталар ва инсонларнинг саловоти эса саловот айтиш билан аслида ўзларини шарафи, қадри ва барокотини зиёда қилиш учундир. Гўёки бандалар “Эй Роббиммиз бу олий мақомдаги пайғамбаринга саловот айтиш ила ўзларимизни сени ҳузурингдаги даражаларимизни кўтаришимиз учун бизларга изн бергин” дегандек бўладилар.
Киши учун роббисининг муҳаббатини қозониш ва У томондан бўлган саловотга сазовор бўлишдан ортиқ ҳеч қандай буюк мақом йўқ. Тасаввур қиляпсизми Аллоҳ таолонинг ўзи пайғамбарига саловот айтишини каломи шарифида хабарини беряпти.

Банда бу ҳолатни ўйлаб, чуқур тафаккур қилар экан бирдан бир ширин ҳаёл беҳосдан фикрларини қамраб олиб унга тинчлик бермайди: “Аллоҳ таоло пайғамбарига саловот айтганидек яни ул зотни шарафини кўтарганидек менга ҳам саловот айтиши ва мени ҳам даражамни ўз ҳузурида кўтариши мумкинми?” Бирдан бир тубсиз умидсиклик қалбни эгаллайди ва бу орзу ушалиб бўлмас балки уни киши орзу қилиши ҳам ақлга сиғмайдиган даражада деб билади. Агар фақатгина дунёни ўзида яшаб турган мўминларни ҳисоблаб кўрганда ҳам уларнинг сони миллиарддан зиёд қандай қилиб бу даражада кўп бўлган кишилар орасида оддий мен фақирга Аллоҳ таоло нега энди саловот айтсин?!

Қалбдаги орзуларимиз бизни бу борада Аллоҳнинг Росули соллаллоҳу алайҳи васаллам айтиб кетган ҳадисларни вароқлашга ундайди. Саловот фазли тўғрисидаги ҳадисларни ўқир эканман, бир марта эмас балки бир неча марта ўқилган ҳадисга кўзим тушди ва менга гўёки Аллоҳ тоало дунёю охиратдаги энг катта муждани бергандек бўлди. Диққат билан ўқинг!
Имом Муслим ўзларининг саҳиҳ тўпламларида қуйидаги ҳадисни келтирадилар:

عن أبي هريرة رضي الله عنه أن رسول الله صلى الله عليه وسلم قال :
 من صلى علي واحدة صلى الله عليه عشرا “.

Маъноси: “Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадисда Росулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам марҳамат қилиб: “Ким менга бир бор саловот айтса, Аллоҳ таоло унга ўн марта саловот айтади” деганлар.
Демак, бир марта Аллоҳнинг пайғамбари Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васалламга саловот юборишнинг мукофоти ақлларни ожиз қолдирувчи мукофот яъни Аллоҳ таолонинг айнан ўзи томонидан бўлган бир эмас балки ўнта саловотига кишини сазовор қилар экан.
Орифлардан бирлари айтади: “Агар инсон оламлар Роббиси томонидан бўлган биргина саловотнинг нурини илм ила тўла қамраб олиш учун бор имкониятидан фойдаланса ҳам ҳаргиз бунга қодир бўлолмайди“, деганлар.
Ул жаноби олийлари бўлган Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васалламга олган нафасларимиз миқдорича саловот ва саломларимиз бўлсин!

Тошкент ислом институти

4-курс талабаси Абдулазиз Абдуллоҳ

Имом Бухорий халқаро илмий-тадқиқот маркази ва Германиянинг Гамбург университети ҳузуридаги Осиё-Африка тадқиқотлари институти ҳамкорлигида “Зарафшон воҳаси тарихи ва маданияти” мавзусидаги навбатдаги халқаро онлайн семинарда шу каби саволларга жавоб изланди.

Марказ матбуот хизматининг хабар беришича, тадбирда Имом Бухорий халқаро илмий-тадқиқот маркази, юртимизда фаолият юритаётган илмий муассасалар ходимлари, Бухоро давлат университети профессор-ўқитувчилари, соҳа мутахассислари ва хорижий давлатлардаги мустақил тадқиқотчилар иштирок этди.  

Блумингтондаги Индиана университети (АҚШ) Марказий Евроосиё тадқиқотлари кафедраси профессори Девин Девиз “Нажмиддин Кубро ва унинг “Риёзул авлиё”даги мероси: Кубровия силсиласига XVI асрдаги Марказий Осиё нуқтаи назаридан тарихий нигоҳ” мавзуида маъруза қилди.

Маърузачи Кубровия тариқатининг асосчиси Нажмиддин Кубро сийрати ва у қолдирган маънавий мерос ҳақида сўз юритди. Муъиниддин Минбарийга тегишли экани тахмин қилинаётган “Риёзул авлиё” асари орқали Кубровия силсиласини тадқиқ этиш борасида эришилган натижаларга эътибор қаратди.  

Ҳиндистоннинг Калькутта шаҳрида бир дона қўлёзма шаклида сақланиб қолган ва 1926 йилда В.Ивановнинг Бенгалия Осиё жамияти кутубхонасидаги Керзон коллекцияси каталогидан ўрин олган, Марказий Осиё сўфийлиги бўйича муҳим манба деб қаралаётган мазкур асарда Кубровия силсиласининг машҳур вакиллари тўғрисида агиографик маълумотлар келтирилган. Асарда шунингдек, силсила вакилларининг ҳаёти, турмуш тарзи ва одатлари ҳақида маълумот берувчи ривоятлар ва қизиқарли воқеалар ҳам ўрин олгани таъкидланди.  

Семинар сўнгида иштирокчиларни қизиқтирган саволларга маърузачи батафсил жавоб қайтарди.

Ғ.ҲАСАНОВ, ЎзА

Икрамов Обидхон

Ўзбекистон мусулмонлари идорасининг Наманган вилояти вакиллиги