muslim.uz
Агробанкда ислом дарчаси лойиҳаси доирасида ўқув семинари ўтказилди
Мамлакатимиздаги йирик молия муассасалардан бири – «Агробанк» АТБ бош офисида ислом дарчаси бўйича ўқув семинарлари ўтказилмоқда.
Унда банк ходимлари фаол иштирок этиб, исломий банкнинг ишлаш тизими ва фаолияти билан яқиндан танишиш, ўзлари учун қизиқ бўлган жиҳатлари юзасидан маълумот олиш имкониятига эга бўлди.
Қайд этиш керакки, жаҳон миқёсида ислом молиясининг жами активлари миқдори 2024 йилга келиб 3,96 триллион долларга етиши кутилмоқда. Пандемияга қарамай кўплаб давлатларда ислом молиясига бўлган талаб кундан-кунга ортиб бормоқда. Улар орасида аҳолисининг асосий қисмини мусулмонлар ташкил қилган Ўзбекистон ҳам бор.
Умумий қилиб айтганда, ислом дарчаси анъанавий банк хизматларига бошқа бир муқобил вариантларни яратиш мақсадида ишлаб чиқилган тизимдир. Эътиборли жиҳати, «Агробанк» учун исломий банк хизматлари янгилик эмас.
Ушбу ўқув семинари ҳам ўзаро дўстона алоқалар маҳсули натижасида «ислом тараққиёт банки» гуруҳи таркибига кирувчи «хусусий тармоқни ривожлантириш ислом корпорацияси» ҳамда Ислом тадқиқот ва ўқитиш институти ҳамкорлигида ташкил этилди.
ЎзА
“Рамазон” сўзининг маъноси
Рамазон сўзини араблар қадимдан келаётган луғатларидан олганлар. Ҳижрий тақвимнинг тўққизинчи ойи бўлмиш Рамазон илк бор шиддатли жазирама иссиқ кунларига, куйдирадиган ҳароратли кунларга тўғри келгани учун “Рамазон” деб аталган. Рамазон дегани “рамз” сўзидан олинган бўлиб, “қизимоқ”, “қизиб чўғ бўлмоқ”, “куйдирмоқ” маъноларидадир. Жазирама иссиқда қолган қўйлар куйиб, қорайиб, ўлиб қолар экан.
Шунинг учун мазкур ойда рўза тутган одамнинг гуноҳлари куйиб, йўқ бўлади, айбу нуқсонлари Рамазоннинг савоблари жилоланиб турган муборак қуёшида ўлиб кетади, деган тушунча пайдо бўлган.
Рамазон рўзаси Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам Мадинага ҳижрат қилганларининг иккинчи йилида Шаъбон ойидан икки кеча ўтганидан сўнг душанба куни фарз қилинди. Бу милодий 623 йилнинг 7 февралига тўғри келса керак, деган тахминлар бор.
Шаъбон ойи тугаши билан Пайғамбар алайҳиссалом бошлиқ мусулмонлар илк Рамазон рўзасини тута бошладилар. Бу кунлар жуда иссиқ эди. Айтганимиздек, Рамазон ҳам “жуда иссиқ”, “куйдирадиган иссиқ” деганидир. Шояд, Рамазонда рўза тутганларнинг гуноҳлари куйиб йўқ бўлса!
Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам 9 йил Рамазон рўзасини тутганлар.
Дунёдаги энг йирик масжидлар (биринчи қисм)
Жаҳон оммавий ахборот воситаларида
facebook.com › posts. Мусулмон оламида масжидларнинг ўрни беқиёс. Улар нафақат ибодат, балки маърифат, саховат, ахборот алмашинуви марказлари ҳамдир. Эътиборингизга дунёдаги энг йирик масжидлар еттилигини келтириб ўтамиз.
Масжид ул-ҳаром. Макка, Саудия Арабистони
Энг улкан, барча мусулмонлар талпинувчи мўътабар масжид. Умумий саҳни 400 минг кв. метр бўлиб, 1,1 миллион намозхонни сиғдира олади. Бу кўрсаткич ҳаж мавсумида 4 миллион нафарга қадар ортади. Каъба эшиги 280 килограммлик соф олтиндан ясалган. Ҳар бирининг баландлиги 90 метрдан ортиқ тўққизта минораси, тўртта бош дарвозаси, қирқ битта эшиги бор.
Қуръони Каримда «Масжидул ҳаром» ибораси бир неча хил маънони англатади, гоҳида «ҳарам» маъносида келади. Маккаи Мукаррама шаҳри атрофида белгиланган махсус чегара билан ўралган, шаҳар ва унинг атрофидаги муайян жойларни ўз ичига олган минтақадир. Бу ҳудуд, Пайғамбаримиздан ривоят қилинган ҳадисда айтилишича, Аллоҳ таоло осмонлар-у ерни яратган кунида ҳаром қилинган. У Аллоҳнинг ҳурмати ила қиёмат кунигача ҳаромдир: дарахти кесилмайди, ўсимлиги юлинмайди, ҳайвонлари овланмайди ва бу ерда уруш қилиб бўлмайди. Ичида ва атрофида ёмонликлар, шариатда кўрсатилган бир қанча ишларни қилиш ҳаром бўлган масжиддир. Марказий Осиёда, хусусан Ўзбекистонда ҳам бир қатор йирик масжидлар жойлашган. Жумладан, 2018 йил Қирғизистон пойтахти Бишкек шаҳрида Туркия билан ҳамкорликда қуриб битказилган масжид бир вақтда 20 минг намозхонни сиғдира олади. Остонадаги «Ҳазрат Султон» масжиди эса 11 гектар ҳудудда жойлашган бўлиб, умумий майдони 17 минг квадрат метрдан ортиқ, сиғими 5 минг киши.
Тожикистон пойтахти Душанбе шаҳрида жорий йил ишга тушиши кутилаётган Марказий Осиёнинг энг йирик масжиди ўз бағрига 120 минг кишини сиғдиради. Қатарлик ҳомийлар кўмагида 2009 йилдан буён қурилаётган бу масжид битганидан сўнг дунё етакчилари сафидан жой ола билади.
«Ҳазрати имом» мажмуаси Ўзбекистондаги энг йирик масжид ҳисобланади, Андижон вилояти Асака туманидаги «Холид ибн Валид» масжиди ҳам йирик масжидлар қаторида туради.
***
Набавий масжиди (Масжид ун-набий), Мадина, Саудия Арабистони
Мадинаи Мунавварадаги барча мусулмонлар учун табаррук масжид – Муҳаммад (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) пайғамбарнинг масжиди. Масжид қурилишида Расулуллоҳнинг (с.а.в.) шахсан ўзлари иштирок этган. Мажмуа ичида Пайғамбар (с.а.в.) ҳамда Ҳазрати Абу Бакр Сиддиқ ва Умар ибн Ҳаттоб (розияллоҳу анҳум) қабрлари жойлашган. Ушбу масжид кейинчалик Ҳазрати Умар ва Усмон (розияллоҳу анҳум) томонидан бир неча бор таъмирланиб, кенгайтириб борилган. 105 метрли иккита, 75 метрли тўртта минораси, ўзи очиб-ёпиладиган 27та томи, 400дан ортиқ устуни, 6800 қандили бор. Саҳни 100 минг кв. метрдан ортиқ бўлиб, бир вақтда 1 миллиондан зиёд кишини бағрига сиғдира олади.
***
Фейсал масжиди. Исломобод, Покистон
Дунёдаги энг катта масжидлар орасида тўртинчи ўринда турувчи Фейсал масжиди 90 метр баландликдаги тўрт минора билан ўралган. Бу иншоот қурилиши 1976 йил бошланиб, 1986 йилда якунланган. Масжиднинг умумий саҳни 5 минг кв. метрни ташкил этади ва 300 мингга яқин намозхонни сиғдира олади. Лойиҳаси анъанавий масжидларни эслатмаслиги туфайли қурилиш жараёнида кўплаб норозиликлар келиб чиққан. Кўринишидан бадавийлар ўтовини эслатувчи мажмуа тўлиқ қуриб битказилгач, маҳобати, қулайлиги билан барчага манзур бўлган.
И.Абдухолиқов тайёрлади,ЎзА
Тоат-ибодат, қут-барака, бахт-саодат ойи
Бугун биз қанча шукр қилсак – кам. Чунончи, ҳар йили Рамазон ойи ҳамда иккала ҳайит – Рамазон ва Қурбон байрамлари арафасида давлатимиз раҳбарининг қарори қабул қилиниши динимизга, маънавий-маърифий соҳага қаратилаётган эътиборнинг амалдаги бир инъикосидир.
Ўлкамизга улуғ ой, ойларнинг сарвари, саййиди ва султони, Аллоҳнинг муборак китоби Қуръони карим нозил бўлган ой – орзиқиб кутилган Рамазон ойи ташриф буюрмоқда.
Президентимизнинг “Муборак Рамазон ойини муносиб тарзда ўтказиш тўғрида”ги қарори барча мўмин-мусулмон юртдошларимиз сингари бизни ҳам беҳад қувонтирди.
Шу ўринда бир ҳолатни эслаб ўтиш янада кўпроқ шукр қилишимизга туртки бўлса, ажаб эмас. Авваллари Тошкент шаҳрида бармоқ билан санарли масжидларда Қуръони карим хатм қилинар, қорилар Миср, Туркия, Саудия Арабистони каби давлатлардан таклиф этилар эди. “Биров билмасин”, дея уч кунда Қуръони карим хатм қилиб бўлинар эди. Ҳозир эса халқимиз, айниқса, ёши улуғ инсонлар қийналмаслиги, Қуръони карим тиловатидан завқ олишлари учун Ўзбекистон мусулмонлари идораси тавсиясига биноан хатми Қуръонлар камида 27 кун давом этиши белгилаб қўйилди.
Таъкидлаш жоиз, ўтган йили пандемия туфайли масжидларимиз фаолият юритмади. Бу йил, Аллоҳга шукр, масжидларимиз очиқ. Таровеҳ намозларини карантин қоидаларига қатъий риоя қилган ҳолда ўқишимиз шарт. Шу билан бирга, ёши улуғ отахонлар, сурункали хасталиги бор кишилар ўзларини эҳтиёт қилишлари, таровеҳларни уйларида ўқишлари мақсадга мувофиқ бўлади. Улар мунтазам равишда тиббий назоратдан ўтиб туришлари тавсия этилади. Чунки ҳали бу хавф, яъни коронавирус балоси тўлиқ чекингани, бутунлай бартараф этилгани йўқ.
Аллоҳга беадад ҳамдлар бўлсин, ҳозир юртимизда 2085 та масжид фаолият юритаётган бўлса, бу йил шулардан 1367 тасида Қуръони карим хатм қилинади.
Тошкент шаҳридаги 114 та жоме масжиднинг барчасида 27 кун давомида мўмин-мусулмонлар Аллоҳнинг каломини тинглашади, иншоаллоҳ. Бунинг учун барча шарт-шароитлар яратилди. Масжидларимиз Рамазонга шай ҳолатга келтирилди.
Ҳозир дунёнинг айрим жойларида урушлар, тўс-тўполон, табиий офатлар бўлиб турибди. Шукурки, Ватанимиз тинч, халқимиз ҳаёти кундан кунга фаровон бўлиб бормоқда. Бу ой савоб, ажр жиҳатидан йилларга, минг ойларга татийди. Шундай экан, ҳар биримиз Рамазонни ғанимат билиб, кўнгиллар эриган, қалблар юмшаган дамларда Яратгандан юртимиз тинчлиги, халқимиз фаровонлигини сўраб, дуою илтижолар қилишимиз керак.
Рамазони шариф тоат-ибодат, қут-барака, бахт-саодат ойидир. Шу билан бирга, бу ойда гуноҳлар ювилажак, тавба-тазаррулар, чин ихлос ва эътиқод ила қилинган дуолар мустажоб бўлиб, қалблар таскин топажак.
Рўза инсонни ҳалолликка, покликка даъват этади, унинг қалбини ғуборлардан тозалайди. Зеро, Қуръони каримда бундай марҳамат қилинади: “Эй, имон келтирганлар, тақволи бўлишларингиз учун сизлардан олдинги (уммат)ларга фарз қилингани каби сизларга ҳам рўза фарз қилинди” (Бақара сураси,183-оят).
Улуғ ойда ҳар бир қилинган амалнинг эвазига 70 тадан 700 тагача савобга эга бўлиш мумкинлиги ҳақида ҳадиси шарифда марҳамат қилинган. Бироқ ушбу ойда инсонларга яхшилик қилиб, хайру саховат кўрсатиб, улкан савоб ва ажрларга эга бўлишнинг ўрнига бозорларда нарх-навони ошириб, манфаат топишга уринаётган юртдошларимиз ҳам бор.
Улардан “нимага бундай?” деб сўрасангиз, уялмай “рўза келди-да”, дейишади. Аслида ҳақиқий мусулмон Рамазон ойида ўта саховатли бўлиши лозим. Чунки Рамазон ойи тақвони, тарбияни ўрганадиган ой. Токи, бу ойда ҳосил қилинган тақво, одоб ва тарбия йилнинг қолган ойларида ана шу мўминга ҳамроҳ бўлсин.
Рамазон ойида инсон ўз нафсини тарбиялаш мақсадида емоқ-ичмоқдан тийилади. Бизда эса кимўзарга катта-катта жойларда дабдабали ифторликлар беришга интилишлар сезилиб қолади. Бу ҳам шаръан дуруст эмас. Чунки Рамазон ойида ифторлик бераман деб, кўп уриниб, дабдабозликка йўл қўйиб, исроф қилаётганимизни ўйламаяпмиз. Ифторликларни ўртача меъёрда қилиб, қолган маблағларимизни қариндошлар орасидаги, маҳалламиздаги муҳтожларга берсак, ана ўша афзалроқдир.
Бугун биз қанча шукр қилсак – кам. Чунончи, ҳар йили Рамазон ойи ҳамда иккала ҳайит – Рамазон ва Қурбон байрамлари арафасида давлатимиз раҳбарининг қарори қабул қилиниши динимизга, маънавий-маърифий соҳага қаратилаётган эътиборнинг амалдаги бир инъикосидир.
Аллоҳ таоло барчаларимизга бу ойни ғанимат билишга тавфиқ берсин.
Нуриддин ХОЛИҚНАЗАРОВ,
Тошкент шаҳри бош имом-хатиби
Мақолалар
