muslim.uz

muslim.uz

Аввал хабар берганимиздек, Доҳа шаҳрида бўлаётган “Диний эркинликдан диний масъулият сари: қўллаб-қувватлаш ва ҳаракат ҳамжамиятларини қуриш” мавзусидаги халқаро конференцияда Ўзбекистон делегацияси иштирок этмоқда.

Халқаро конференциянинг “Дин ва қонун устуворлиги” шуъбаси доирасида бўлимларда 50 га яқин олим ва тадқиқотчилар, ҳуқуқшунос ва сиёсатшунослар, диншунос ва дин етакчилари, давлат ва нодавлат ташкилотлари вакилларининг маърузалари ташкил қилинган.

Жумладан, Дин ишлари бўйича қўмита раисининг биринчи ўринбосари Давронбек Махсудовнинг “Диний соҳадаги ислоҳотлар: Ўзбекистон тажрибаси” мавзусидаги маърузаси ва тақдимоти иштирокчиларга етказилди.

Маърузада сўнгги йилларда дин соҳасида Ўзбекистонда амалга оширилаётган ислоҳотлар натижасида қонунчилик такомиллаштирилгани, янги илмий ва таълимий муассасалар очилгани, барча дин вакилларининг эмин-эркин эътиқод қилишларига шароитлар яратилгани, буюк алломалар меросини ўрганиш ва тадқиқ этишга алоҳида эътибор қаратилаётгани ва бир қатор эзгу саъй-ҳаракатлар аниқ мисоллар, далил ва рақамларда тақдим этилгани иштирокчиларда катта қизиқиш уйғотди.

Ўз навбатида, бугунги даврда дунёнинг турли нуқталарида диний ва миллий адоватлар давом этаётган бир пайтда Ўзбекистонда 16 та диний конфессиянинг тинч-тотув яшаши кўплаб давлатлар учун намуна тимсоли бўла олиши алоҳида таъкидланди.

Тадбирда иштирок этаётган халқаро экспертлар томонидан Ўзбекистондаги диний-маърифий соҳадаги, хусусан, диний бағрикенглик борасидаги ташаббуслар юксак эътироф этилди.

Ўзбекистон делегациясининг Қатарга сафари давом этмоқда.

Дин ишлари бўйича қўмита

Ахборот хизмати

Четверг, 11 Май 2023 00:00

Сиз бизга кераксиз!

Инсоннинг қорни бир коса овқатга тўйиши мумкин. Лекин меҳрга, мурувватга тўйган киши топилмаса керак.

Тошкент вилоятининг бир қанча туман ва шаҳарларида эшитиш ва гапиришда нуқсони бор инсонлар билан диний-маърифий суҳбатлар ўтказиб келинмоқда.

Жорий йилнинг 6–8 май кунлари Ангрен, Олмалиқ ва Чирчиқ шаҳарларида жисмоний имконияти чекланган инсонлар билан “Сиз бизга кераксиз!” шиори остида хайрия тадбири ўтказилди.

Ангрен шаҳрида 80 нафар, Олмалиқ шаҳрида 60 нафар ва Чирчиқ шаҳрида 110 нафар имконияти чекланган юртдошларимиз иштирок этди.

Тадбирлар давомида юртимизда имконияти чекланганлар учун кўрсатилаётган ғамхўрлик, миссионерликдан огоҳ бўлиш ҳақида Ангрен шаҳар “Қорабоғ” жоме масжиди имом ноиби Низомиддин қори Абдумаликов, Олмалиқ шаҳар бош имом-хатиби Суннатуллоҳ домла Эрназаров, Чирчиқ шаҳар бош имом-хатиби Шавкат домла Алибоевлар нутқ сўзладилар.

Шунингдек, Ўзбекистон мусулмонлари идораси етакчи мутахассиси М.Абубакированинг “Сиз бизга кераксиз” кўргазмали чиқиши намойиш этилди ва маърузаси тингланди.

Имконияти чекланганлар ўзларини қизиқтирган саволларга жавоб олдилар, фикр-мулоҳазаларини баён қилдилар.

Адашиб, миссионерларнинг ҳийлаларига учиб, бошқа динни ихтиёр этганлардан Ангрен шаҳрида 8 нафари, Чирчиқ шаҳрида 10 нафари тадбир иштирокчилари олдида шаҳодат калимасини келтириб, иймон билан шарафланди.

Иштирокчиларга дастурхон ёзилиб, ош улашилди. Тадбир давомида “Вақф” хайрия жамоат фонди томонидан жами эллик миллион тўрт юз минг сўмлик озиқ-овқат маҳсулотлари ва совғалар берилди. Тадбир сўнгида хайрли дуолар қилинди, яхши тилаклар изҳор этилди.

Тошкент вилояти вакиллиги Матбуот хизмати

Ёшлар тарбияси барча даврларнинг энг долзарб масаласи бўлиб келган. Тарихчи Геродот ўзининг Шарққа қилган сафарлари чоғида Миср эҳромларидаги бир битик уни ажаблантирган: “Ёшларнинг тарбияси бузилиб кетяпти. Нима қилмоқ керак?!”

Муаррих бу ёзувни ўқиганига ҳам икки минг йилдан ошиб кетди. Ёзувнинг битилганига эса, ким билсин қанча вақт бўлган? Демак, ёшлар масаласи ҳамиша ҳам ўз долзарблигини йўқотмаган, бунга ҳамма даврларда ҳам турли даражада муносабат билдирилган.

Улуғ маърифатпарвар аллома Маҳмудхўжа Беҳбудий ёшларга мурожаатномасида, жумладан, бундай ёзади: “...Ушбу тараққий этган замонда илмсиз, маърифатсиз, қуруқ таассуб билан яшаб бўлмайди. Ҳозирги замонавий тараққиёт ва ривожланиш шундай кучли бўлмоқдаки, озгина фурсат ўтар-ўтмас қуруқ ва чириган таассубларимизни илдизи билан қўпориб ташлайди. Шунинг учун барча ёшларимиз бу борада бир нарсага таянишлари мумкин. Бу нарса илму маърифатдир” (“Ойна” журнали, 1914 йил, 41-сон).

Башарият яралибдики, тарбия масаласининг долзарблиги ҳеч қачон кун тартибидан тушмаган. Муқаддас динимизда ҳам тарбияга катта эътибор қаратилади, алоҳида урғу берилади. Роғиб Асфаҳоний таърифлаганидек, тарбия – инсоннинг диний, фикрий ва ахлоқий қувватларини уйғунлик ҳамда мувозанат ила ўстиришдир.

Исломда фарзанд тарбияси ота‑онанинг энг масъулиятли ва узоқ давом этадиган бурчларидандир. Зотан, ота‑онанинг фарзанд неъматига ҳақиқий шукри ҳам айнан тарбия масъулиятини шараф билан тўғри адо этиш орқали юзага чиқади. Амалий шукр – берилган неъматни неъмат берувчи Зотни рози қиладиган тарзда тасарруф қилишдир. Бинобарин, фарзанд неъматига амалий шукр қилиш ўша фарзандни Аллоҳ таолога итоат қиладиган банда қилиб тарбиялаш орқали амалга оширилади.

Қуръони каримда одамзотни тарбияга чорлайдиган оятлар кўп. Хусусан, Луқмони Ҳакимнинг ўғлига қилган насиҳати келтирилган оятлар тарбиянинг олий намунаси, инсоннинг зурриёти олдидаги бурчи ва фарзанднинг отасидаги ҳаққи ҳақида баён қилади: «(Луқмон яна деди): «Эй ўғилчам! Шубҳа йўқки, агар хантал (ўсимлигининг) уруғидек (яхши ёки ёмон амал қилинадиган) бўлса, бас, у (амал) бирор харсанг тош ичида ё осмонларда ёки ер остида бўлса, ўшани ҳам Аллоҳ келтирур. Зеро, Аллоҳ лутфли ва огоҳ зотдир. Эй ўғилчам! Намозни баркамол адо эт, яхшиликка буюр ва ёмонликдан қайтар ҳамда ўзингга етган (балолар)га сабр қил! Албатта, мана шу пухта ишлардандир. Одамларга (кибрланиб) юзингни буриштирмагин ва ерда керилиб юрмагин! Чунки Аллоҳ барча кибрли, мақтанчоқ кимсаларни суймас. (Юрганингда) ўртаҳол юргин ва овозингни паст қилгин!» (Луқмон сураси, 16–19-оятлар).

Тарбия инсон камолотининг асосидир. Бизда фарзанд тарбияси ҳар бир оила учун асосий вазифа бўлиб келган. Қадимдан халқимиз тарбияга алоҳида эътибор қаратган. Бежиз “Бир болага етти маҳалла ота-она”, дейилмайди.

Лекин, афсуски, бугун фарзанд тарбиясини ота-онадан кўра кўпроқ телефон, интернет сайтлари ва ижтимоий тармоқлар бажаряпти, десак, хато бўлмайди. Чунки дарвозасиз шаҳар бўлган ижтимоий тармоқлар ақидаси бузуқ, соф ислом таълимотига зид ғоялар билан ёшларнинг онгу шуурини заҳарлашга чиранмоқдалар.

Бундай шароитда ота-онага, устоз ва мураббийларга – барча барчага – ёшларни эътибордан четда қолдирмаслик, уларгт ҳар қачонгидан кўра кўпроқ назорат қилиб туриш вазифаси юкланади. Абу Саид Худрий розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. Набий соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Сиздан ким бир мункар ишни кўрса, қўли билан қайтарсин, агар қодир бўлмаса, тили билан қайтарсин, агар қодир бўлмаса, дили билан қайтарсин, ана ўша энг заиф иймондир”, дедилар (Бешовларидан фақат Бухорий ривоят қилмаган).

Давлатимиз томонидан қонун асосида очиб қўйилган ўрта махсус диний таълим муассаалари, олий диний таълим масканлари, Қуръони карим ва тажвидни ўргатиш курслари фаолият юритаётган бўлишига қарамасдан, афсуски, айрим ёшлар ўзларича интернетдан, ижтимоий тармоқлардан “устоз”лар ахтаришмоқда. Бу жуда хавфли ҳолат.

Шу билан бирга, Ўзбекистон мусулмонлари идорасининг расмий веб портали www.muslim.uz, www.fatvo.uz ва ЎМИ тизимига қарашли бир неча расмий интернет сайтлари ва ижтимоий тармоқлардаги каналлар ишлаб турган бўлишига қарамасдан, ҳозир ҳам фаолияти тақиқланган сайтлар ва ижтимоий тармоқлардан фойдаланиш ҳолатлари кузатилаётгани ачинарли ҳолдир.

Фарзандларимиз диний илм билан бир қаторда дунёвий фанларни ҳам пухта ўзлаштириш шарт. Аслида, илмни диний ёки дунёвий деб ажратишнинг ўзи хато. Бугунги тараққиёт асрида ёшларимиз ҳар жиҳатдан баркамол бўлиши зарур. Акс ҳолда жадидчи маърифатпарвар бобомиз Мунавварқори Абдурашидхонов айтганидек: “Бугунгача Оврўпо халқи осмонга уар экан, бизда соч ва соқол низолари, оврўполилар денгиз остида сузар экан, бизда узун ва қисқа кийимлар жанжаллари, Оврўпо шаҳарлари бугун электрик иситилар ва ёритилар экан, бизда мактабларда жўғрофиё ва табиёт ўқитиш, ўқитмаслик ихтилофлари... давом этади” (“Туркистон” газетаси, 1923 йил), каби муаммолар гирдобидан чиқиб кета олмаймиз.

Диний илмлар билан дунёвий билимларни пухта ўзлаштирган кишини ҳеч ким чалғита олмайди. Чунки у ҳар бир ишини ақл тарозисига солиб амалга оширади. Миллий қадриятларимизга, муқаддас динимизнинг соф таълимотига зид ҳеч қандай таъсирга алданмайди.

Шундай экан, ўғил-қизларимизнинг замон талабларига жавоб берадиган даражада вояга етказиш ҳар биримизнинг олдимизда турган катта масъулиятдир. Бугуннинг боласи жисмонан соғлом, маънан етук, ўз фикрига эга, касб-ҳунарни эгаллаган, замонавий технология ютуқларини яхши ўзлаштирган бўлиши шарт. Шундагина кўзланган мақсадга эришиш осон бўлади.

 

Абдуқаҳҳор домла ЮНУСОВ,

Тошкент шаҳар бош имом-хатиби

 

Бугун, 10 май куни Бухоро шаҳрида "Исломда бола ҳуқуқлари" мавзусида икки кунлик семинар бошланди. Семинарда Ўзбекистон мусулмонлари идораси, Дин ишлари бўйича қўмитадан вакиллар, шунингдек БМТ Болалар жамғармаси – ЮНИСЕФнинг Ўзбекистондаги ваколатхонаси раҳбари Мунир Мамадзода жаноблари ҳамда Бола ҳуқуқлари ва Ислом таълимоти йўналишида ЮНИCЕФ эксперти, ЮНИСЕФнинг Грузиядаги ваколатхонаси раҳбари Ҳассан Ҳалил иштирок этмоқдалар. 

ЎМИ Матбуот хизмати

Аллоҳ таоло “Ғофир” сурасида бундай марҳамат қилади: “Менга дуо қилинглар. Дуоларингизни ижобат қиламан”. Бақара сурасида эса: “Агар бандам Мен ҳақимда Сиздан сўраса, эй Муҳаммад алайҳисалом, мен унга яқиндирман. Дуо қилгувчининг дуосини қабул қиламан”, деб марҳамат қилган.

Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам ўз ҳадисларида дуо ҳақида гапириб, “Дуо ибодатларнинг мағзидир”, деганлар.

Дуо ижобат бўлиши учун унинг одоблари ва қоидаларини билиш талаб этилади. Булар қуйидагилар:

  1. Ейиш-ичишда ҳаромдан узоқ бўлиш ва ҳалол луқмага одатланиш.
  2. Аллоҳга ихлос билан дуо қилиш. Ихлос дуо одоблари ичидаги энг улуғ тушунчаларидан бири бўлиб, у иймоннинг гавҳари ўлароқ, дуо ижобат бўлишида муҳим. Ихлоссиз қилинган дуонинг самараси бўлмайди.
  3. Таҳоратли бўлиш. Дуо қилган инсоннинг покиза ҳолатда бўлиши сўралган истаклар ижобатида катта аҳамиятга эга.
  4. Қиблага юзланиб дуо қилиш. Аллоҳга ибодат қилишда қараладиган томонга юзланиб, дуо қилиш ҳам саодатли амаллар сирасидандир. Бу дуолар ижобатида катта ўрин тутади.
  5. Аллоҳга ҳамду сано айтиб дуо қилиш.
  6. Пайғамбар алайҳиссаломга салом ва салавот айтиш.
  7. Икки қўлни кўкрак баробар ёзиб кўтарган ҳолда дуо қилиш.
  8. Одоб билан, хушуъ-хузуъ, сакинат билан Аллоҳ таолодан қўрққан ҳолатда дуо қилиш. Чунки у бутун оламларнинг Робби, барча маҳлуқлар Яратувчиси, ҳар бир бандасини ризқлантирирувчи Зотга дуо қилади. Аллоҳ таоло Қуръони каримда Унга тазарру қилган ҳолатда дуо қилишни буюрди.
  9. Унинг улуғ исмларини тилга олган ҳолда дуо қилиш. Аллоҳ таоло Ўз каломида “Аллоҳнинг гўзал исмлари бор. Бас, Унга гўзал исмлар билан дуо қилинглар”, деб марҳамат қилди.
  10. Ўз гуноҳларини эътироф қилиб, тавба-тазарру қилган ҳолда дуо қилиш.
  11. Қатъият, рағбат ва жидду жаҳд билан Аллоҳдан сўраб, дуо қилиш.
  12. Қалбни дуога ҳозирлаб, илтижо билан Аллоҳдан сўраш.
  13. Дуони қайта-қайта, такрор-такрор сўраш.
  14. Дуо қилганда шошмаслик. Яъни “Аллоҳдан сўрагандим, дуоим қабул бўлмади”, демаслик. Бухорий ва Муслим ривоят қилган ҳадисда Пайғамбар алайҳисалом айтдиларки, “Сизларнинг бирортангиз дуо қилсангиз, бу дуо, албатта ижобат бўлади. Агар шошилмасангиз”.
  15. Дуолар қабул бўладиган улуғ вақтларни кутиб, ўша чоғда дуо қилиш.
  16. Бу шундай ҳолатларни ғанимат билиб дуо қилишликки, сажда вақти, ёмғир ёғаётган пайтларда ўзини камтар тутган ҳолда Аллоҳдан сўраш.

Дуонинг ижобат бўладиган вақтлари ва ҳолатлари ҳам мавжуд. Айнан шундай вақтларда қилинган дуоларнинг ижобат бўлиши айтилади.

-Қадр кечасида қилинган дуо;

-Арафа кунида қилинган дуо;

-Рамазон ойларида қилинган дуо;

-Жума куни кечаси қилинган дуо;

-Жума куни қилинган дуо;

-Кечанинг ўртасида қилинган дуо.

Имом Термизий ривоят қилган ҳадисда айтилади, Ё Расулуллоҳ! Дуоларнинг қайси бири қабул бўлувчироғидир?”, деб сўралди. У зот алайҳиссалом: “Кечаси туриб, дуо қилишлик ва фарз намозлари кетидан қилинган дуолардир”, деб жавоб бердилар.

Одилхон қори ЮНУСХОН ўғли

Мақолалар

Top