muslim.uz
"Ўзбекистон – Саудия Арабистони: Ҳаж ва умра сафарлари ривожланиш босқичлари"
Каъбатуллоҳ зиёрати – ҳар бир мусулмоннинг орзуси. Таассуфлар бўлсинки, миллатимизнинг не-не фозил фарзандлари учун бу орзу армонга айланган замонлар ҳам бўлган эди. Яъни Собиқ Иттифоқ даврида бутун Иттифоқ мамлакатлари бўйича саноқли кишиларгина бу муборак зиёратни амалга ошира олган холос. Агар рақамларга назар солсак, 1945 йилдан то 1989 йилгача бўлган даврда Иттифоқдан тахминан 1500 нафар зиёратчи, ҳажга борган.
Яратганнинг буюк инъоми – мустақиллик йилларида ушбу ибодат учун ҳам муайян шароитлар яратила бошланди. Йилдан йилга ҳожиларимиз учун квоталар оширилиб, ибодатларни мукаммал адо этишлари учун барча шароитлар яратиб келинмоқда.
Маълуми, юртимизда ҳаж ва умра сафарларини ташкил қилиш давлат сиёсати даражасига кўтарилган бўлиб, ўзбекистонлик ҳожилар учун йўл ҳужжатларини расмийлаштириш, сафар харажатларини тўлаш, меҳмонхонага жойлашиш, овқатланиш, тиббий ёрдам кўрсатиш билан боғлиқ барча муаммолар бартараф қилинган. Бу борада ҳукуматимизнинг беқиёс кўмагини алоҳида эслаб ўтиш мақсадга мувофиқдир.
Президентимиз Шавкат Мирзиёев фуқароларнинг виждон эркинлигини таъминлаш, жумладан, уларнинг муборак ҳаж амалларини адо этиши учун зарур шарт-шароитлар яратиш борасида мунтазам ғамхўрлик қилиб келмоқда. Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг «Муборак ҳаж зиёратига борувчиларга ёрдам кўрсатиш тўғрисида»ги Қарори ана шу эзгу мақсадларга қаратилган. Бунда Дин ишлари бўйича қўмита, Ташқи ишлар вазирлиги, Ички ишлар вазирлиги, Соғлиқни сақлаш вазирлиги, Давлат божхона қўмитаси, Ўзбекистон ҳаво йўллари ва бошқа кўпгина мутасадди ташкилотлар беғараз ёрдамлари билан яқиндан кўмак бермоқдалар.
Барчамизга маълумки ўтган охирги икки йил дунёда кенг тарқалган вирус сабаб ҳаж ва умра ибодатини адо этиш ҳеч бир мусулмонга насиб қилмади. Алҳамдулиллаҳ, бу йил яна Каъбаи муаззамани зиёрат қилиб, исломнинг бешинчи аркони бўлмиш ҳаж ибодатини бажариш учун зиёратга йўл очилди.
Шу мақсадда жорий йилда ҳаж ва умра тадбирларини ташкил этиш борасида салмоқли ишлар амалга оширилиб, фуқароларимизнинг муқаддас зиёратга бўлган эҳтиёжларини тўлақонли қондириш мақсадида Раҳбарият кўрсатмаси ва жамоатчилик кенгаши қарори асосида ҳаж ва умра сафарларини ташкил этиш янги босқичга кўтарилди. Хусусан, умра сафарига борувчи зиёратчиларнинг сонини белгилаш бўйича квота олиб ташланди, натижада республикамизнинг айрим ҳудудларида навбатлар тугатилди, баъзиларида эса навбатларининг сезиларли даражада камайишига эришилди.
“COVID-19” пандемияси сабабли тўхтатилган узоқ муддатли танаффусдан кейин, шу йилнинг 22 январь куни зиёратчиларимизнинг дастлабки гуруҳлари Саудия Арабистонига умра сафарига йўл олди.
Муборак ҳаж ва умра зиёратига бораётган юртдошларимиз учун Макка ва Мадина шаҳарларида барча шароитлар муҳайё қилинди. Уларни кутиб олиш, меҳмонхоналарга жойлаштириш, тиббий хизмат, уч маҳал иссиқ таомлар билан таъминлаш, қайтиш ишлари юқори савияда ташкил этилди. Бунда диний идора томонидан ташкил этилган ҳаж ва умра ишчи гуруҳларининг салмоқли меҳнатлари борлигини қайд этиш даркор. Хусусан, юртдошларимиз Мадина шаҳрида “Масжиди Набавий”дан 100 метр узоқликда жойлашган беш юлдузли “Зам-зам Пуллман” ва “Краун Плаза” меҳмонхоналари, Макка шаҳрида ҳам беш юлдузли “Аброж ал-Ҳидоя” меҳмонхонасига жойлаштирилди. Ушбу меҳмонхоналар юқори сиғимлилиги, муқаддас қадамжоларга яқинлиги ва Ўзбекистон билан ишлашда кўп йиллик тажрибага эгалиги билан алоҳида ажралиб туради.
Бир сўз билан айтганда, бу йил зиёратчиларимизга олдинги йиллардан кўра юқори савияда қулайликлар муҳайё қилинди. Буни уларнинг ўзлари ҳам кенг ва озода хоналарга жойлашиб, эътироф этиб, шарт-шароитлар шукронасини қилиб, ибодат ҳаловатини тотиб, юртимиз, Президентимиз, халқимиз ҳаққига хайрли дуода бўлдилар.
Олдинлари зиёратчилар Жиддага бориб, у ердан автобусда Мадинага бориб, кейин яна Маккага автобусда қайтиб келишарди. Ҳозир эса зиёратчиларимиз тўғри Мадинага бориб, ердан автобусда Маккага қайтиб келишмоқда. Ҳожиларимизга янги русумдаги, кўп қулайликларга эга бўлган, узоқ йўлларга мўлжалланган автобуслар хизмат кўрсатмоқда.
Яратганга шукрлар бўлсинки, жорий йил 22 январдан 25 майга қадар 36 859 нафар Ўзбекистон фуқаролари умра амалларини адо этган бўлса, 22 сентябрдан бошлаб зиёратчиларимизни умра амалини бажариш учун Саудия Арабистонига юбориш бошланди. Йил якунига қадар 26 610 нафар зиёратчилар Саудия Арабистонига жўнатилиши режалаштирилган.
Шуни алоҳида таъкидлаш лозимки, сўнгги йилларда ҳаж сафари билан боғлиқ ташкилий ва хизмат кўрсатиш йўналишидаги ишлар ҳам тубдан яхшиланди ва такомиллаштирилди. Шу йилнинг 3-7 май кунлари Дин ишлари бўйича қўмита, Ўзбекистон мусулмонлари идораси ва ҳамкор ташкилотлар вакилларидан иборат Ишчи гуруҳи “Ҳаж-2022” тадбирини ташкил этиш механизми ва бозорларни ўрганиш мақсадида Саудия Арабистони қироллигига хизмат сафарини амалга оширди. Сафар давомида Ишчи гуруҳ аъзолари “Ҳаж-2022” мавсумида Макка ва Мадина шаҳарларида зиёратчиларимиз учун хизмат кўрсатишга мўлжалланган меҳмонхоналарни кўздан кечирдилар. Шунингдек, Мино, Арафот, Муздалифа манзилларида бўлиб, у ерлардаги шарт-шароитлар билан яқиндан танишиб, юртимиз ҳожилари учун энг мақбул жойлар танландии.
Албатта, бу йилги ҳаж мавсуми кўплаб юртдошларимизнинг эсида қолди дейиш мумкин. Чунки Саудия Арабистони томони билан олиб борилган дастлабки музокаралардан сўнг жорий йил Ўзбекистон фуқаролари учун умумий ҳаж квотаси 10 865 нафар этиб белгиланди эди. Бироқ ҳаж мавсуми бошланиш арафасида ўззбекистонликлар учун яна 1200 га яқин қўшимча квота ажратилди. Бу эса муборак ҳаж орзусида юрган минглаб юртдошларимизнинг қалбига қувонч олиб келди ва улар динимиздаги муҳим фарз амални адо этиш имкониятига эга бўлдилар.
Эътиборлиси, йилдан йилга ҳаж квоталари ошиб бормоқда. Жумладан, 2017 йилда Президентимиз ташаббуси билан 2017 йил Ҳаж мавсумида ўзбекистонлик зиёратчилар сони 5 000дан 7 000 нафарга кўпайтирилган эди. Бу йил эса 12 000 нафар зиёратчи ҳаж ибодатини бажариб қайтди. Албатта, рақамлар ҳали янада ўсиши кутилмоқда.
Чунки жорий йилнинг 27-29 сентябрь кунлари Саудия Арабистони Подшоҳлиги ҳаж ва умра ишлари вазири Тавфиқ бин Фавзон ар-Рабия бошчилигидаги делегация юртимизга ташриф буюриб, Муҳтарам Президент Шавкат Мирзиёев билан учрашиб бир қанча масалаларни муҳокама қилган эдилар. Суҳбат чоғида Ўзбекистон фуқаролари учун йиллик ҳаж квотасини икки баробар – 24 минг нафаргача, умра квотасини эса 100 минг нафаргача ошириш юзасидан келишувга эришилди.
Шу билан бирга Саудия Арабистони Подшоҳлиги ҳаж ва умра ишлари вазири Тавфиқ бин Фавзон ар-Рабия билан Дин ишлари бўйича қўмита раиси Содиқжон Тошбоев ва Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий Нуриддин домла Холиқназаров ҳазратлари иштирокида ўзаро мулоқот ўтказилиб, муқаддас зиёратгоҳларига сафарларни ташкил этиш борасида ўзаро манфаатли ҳамкорликни кенгайтириш, шу жумладан фуқароларимизнинг Саудия Арабистонида бўлиши билан боғлиқ янада қулай ва шинам шароитлар яратиш масалалари муҳокама қилинди.
Албатта, бу мулоқотлар тез кунларда ўз самарасини бериб, юртдошларимизнинг муборак сафарларни эмин-эркин адо этишларига янада қулайликлар яратади.
Сўзимиз сўнггида ўзгаришларни барчаси президентимиз Шавкат Мирзиёевнинг дини соҳада олиб бораётган ислоҳотлари, ҳукуматимиз сиёсати, Дин ишлари бўйича қўмита ва Ўзбекистон мусулмонлари идорасининг ҳаж ва умра масаласини ташкил этиш соҳасидаги беқиёс хизматларининг натижаси эканлиги алоҳида таъкидлаш.
Нафснинг турлари (1-қисм)
Билингки, инсон нафси учга бўлинади: нафси мутмаинна, нафси лаввома ва нафси аммора.
Нафси мутмаинна – ором топган қалб, Аллоҳ таолонинг Робби эканига мустаҳкам ишонч ҳосил қилган, Аллоҳнинг ваъдаларига сидқидилдан ишонган, Унинг ҳар бир сўзи ҳақлигини тасдиқлайдиган, Роббининг берган ҳар бир синовига сабр билан чидаган қалб.
Бу иймон келтирган нафсдир, охиратда Аллоҳ уни шарманда қилмайди, унинг амаллари китоби ўнг қўлига топширилади ва унинг юзи оппоқ, ёруғ юзлардан бўлади. Бундай нафс яхши-ёмон, фойда-ю зарарнинг барчаси илоҳий тақдир эканига бўйсунади.
Аллоҳ таоло Ўзининг ваъдаларига қатъий ишонган ва Унинг розилигини яхши амаллар билан қозонишга интилган нафсга бундай ишора қилади:
﴿يَٰٓأَيَّتُهَا ٱلنَّفۡسُ ٱلۡمُطۡمَئِنَّةُ ٢٧ ٱرۡجِعِيٓ إِلَىٰ رَبِّكِ رَاضِيَةٗ مَّرۡضِيَّةٗ ٢٨﴾
"Эй, хотиржам нафс! Роббингга сен Ундан, У сендан рози бўлган ҳолда қайт!" (Фажр сураси, 27-28-оятлар).
Нафси лаввома – гуноҳкор нафс, яхши ва ёмон ишлари учун ўзини доимо танбеҳлайди, қувончда ҳам, қайғуда ҳам сабр қилмайди, ҳар доим ўзидан норози. У ўзини тинмай танбеҳ қилиб: “Нега мен бундай қилишим керак? Буни бошқача қилиш керак эди!" Бу нафснинг ўзи яхши ҳам, ёмон ҳам эмас. Шунчаки у ҳеч қачон ўз-ўзидан қониқмайди.
Танбеҳ қилувчи (маломатчи) нафс имкониятларни қўлдан бой бергани учун ўзидан жуда хафа бўлади ва ўз ҳаракатларидан ҳеч қачон қониқмайди. У яхши иш қилса: "Кўпроқ қилишим керак эди!" дейди. Гуноҳ иш қилганида эса: “Нега шундай қилдим?!" деб афсусланади.
Aллоҳ таоло бундай маломатчи нафс билан қасам ичиб:
﴿وَلَآ أُقۡسِمُ بِٱلنَّفۡسِ ٱللَّوَّامَةِ ٢﴾
"Ва маломатчи нафс билан қасам (қиёмат куни қайта тирилиб, ҳисоб-китоб қилинурсиз)! (Қиёмат сураси, 2-оят).
Нафси аммора – ёмонликка буюрувчи нафсдир. Aллоҳ таоло Юсуф алайҳиссалом ҳақларидаги сурада бундай марҳамат қилади:
﴿۞وَمَآ أُبَرِّئُ نَفۡسِيٓۚ إِنَّ ٱلنَّفۡسَ لَأَمَّارَةُۢ بِٱلسُّوٓءِ إِلَّا مَا رَحِمَ رَبِّيٓۚ إِنَّ رَبِّي غَفُورٞ رَّحِيمٞ ٥٣﴾
"Ва ўз нафсимни оқламайман. Албатта, нафс, агар Роббим раҳм қилмаса, ёмонликка ундовчидир. Албатта, Роббим мағфиратли ва билгувчи зотдир" (Юсуф сураси, 53-оят).
Қолаверса, Aллоҳ таоло бундай нафс ҳақида қуйидаги икки оятда бундай марҳамат қилади:
﴿وَأَمَّا مَنۡ خَافَ مَقَامَ رَبِّهِۦ وَنَهَى ٱلنَّفۡسَ عَنِ ٱلۡهَوَىٰ ٤٠﴾
"Аммо, кимки Роббисининг (ҳузурида) туриши (ва ҳисобот бериши)дан қўрққан ва нафсини ҳаволаниб кетишидан қайтарган бўлса…" (Назиат сураси, 40-оят).
﴿أَفَرَأَيْتَ مَنِ اتَّخَذَ إِلَهَهُ هَوَاهُ وَأَضَلَّهُ اللَّهُ عَلَى عِلْمٍ وَخَتَمَ عَلَى سَمْعِهِ وَقَلْبِهِ وَجَعَلَ عَلَى بَصَرِهِ غِشَاوَةً ٢٣﴾
"(Эй, Муҳаммад!) Ҳавойи нафсини ўзига «илоҳ» қилиб олган ва Аллоҳ уни (азалдан гумроҳ бўлишини) билган ҳолда адаштириб, қулоқ ва қалбини муҳрлаб, кўзига парда тортиб қўйган кимсани кўрдингизми?" (Жосия сураси, 23-оят).
Ҳавойи нафс кўзга кўринмайдиган маъбуд бўлиб, у қулоқни ёпиб, кўзни тўсиб қўяди. Ёмонликка буюрувчи нафс шайтондан кўра хавфлироқдир. Чунки шайтоннинг макри заифдир. Аллоҳ таоло Иблис ҳақида шундай дейди: “...магар Иблис бош тортди, мутакаббирлик қилди ва кофирлардан бўлди”, (Бақара сураси, 34-оят). Кибр эса нафсдан содир бўлади.
Aллоҳ таоло бу нафснинг ёмон ишларга мойиллигини, яхшиликлардан узоқлигини бошқа оятларда ҳам зикр қилган.
Aбу Ҳурайрадан Aбу Салама, Салама ибн Куҳайл, Шаъба ва Суфён, Aбу Осим, Aҳмад ибн Ҳусайн ибн Aбон, Aбдужаббор ибн Сирин ва Aли ибн Aмр розияллоҳу анҳу орқали етиб келган ҳадисда бундай ривоят қилинади: Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Одам алайҳиссалом яратилган лой (бало) бахтсизлик, ҳаво ва шаҳват билан аралашган эди", дедилар.
Аллоҳ таоло бундай марҳамат қилади:
﴿وَجَٰهِدُواْ فِي ٱللَّهِ حَقَّ جِهَادِهِۦۚ … ٧٨﴾
"Аллоҳ (тоати йўли)да ҳаққоний жидду жаҳд қилингиз!" (Ҳаж сураси, 78-оят).
Яъни, нафсингизни тийиб туринг, ўткинчи, бўш орзу ва истаклар сари югуриб кетишига йўл қўйманг!
Aбу Aбдураҳмон ас-Суламий бошқа бир асарида бундай дейди: “Одамлар шаҳидлик деганда фақатгина жанг майдонида ўлим топишни тушунадилар. Ҳолбуки, ҳақиқий шаҳидлик нафсга бўйсунмаслик ва унинг истагига қарши чиқишдир".
Абу Абдураҳмон ас-Суламийнинг
"Нафс иллатлари ва уларнинг муолажаси" китобидан
Даврон НУРМУҲАММАД таржимаси.
Сохта салафийларнинг ғоялари
Сохта салафийларнинг бир нечта ғоялари бўлиб, улардан бири: Қуръон ва суннатда ёзилган қоидаларни сўзма сўз тушуниб, кўр-кўрона амал қилиш орқали бошқа манбаларни ботилга чиқарадилар.
Фиқҳий турғунлик ҳар бир замон алломасини хавотирга солган ҳолатдир. Воқеликни инобатга олмайдиган, ҳар масалада ҳарфий ёндашувни ёқлайдиган тоифалар ўз даврида Абу Муқотил Самарқандийнинг “ал-Олим ва-л-мутааллим” китобида Имом Абу Ҳанифа ва унинг шогирди ўртасидаги савол-жавобда ҳам танқид остига олинади. Жумладан, шогирд Имом Абу Ҳанифага савол беради:
- Мен турли савиядаги одамлар билан мулоқотда бўлиб тураман. Улардан, иншааллоҳ, менинг назаримда энг паст савияда бўлганларидан гапни бошлайман. Менга уларга қарши далилларни айтинг. “Бу ишга асло дахл этма. Зеро, саҳобийлар ҳам бу ишларнинг ҳеч бирига дахл этмаганлар. Улар қилганини қил”, дейдиган тоифаларни кўрдим. Улар тошқин дарё ичида турган, унинг саёз жойини билмаганидан ғарқ бўлаётганга, жойингда тур, саёз жойни излама, деяётган кишига ўхшайдилар.
Ҳаким Самарқандий эса Қуръон оятларининг зоҳирига қараб ҳукм олиш борасида фикр юритиб, “Қуръондаги ҳамма нарсани ҳам зоҳирига қараб шарҳлаш мумкин эмас, чунки Қуръонда кўп ўринларда оятларнинг зоҳири бошқа маънони, ботини бошқа маънони англатади. Аллоҳдан қўрқинг. Қуръонни фақат ўз раъйингиздан келиб чиқиб шарҳламанг”, деб бу ишнининг шариат кўрсатмасига хилоф эканини таъкидлаган.
Зайниддин ЭШОНҚУЛОВ – ЎМИ Самарқанд вилоят вакили, вилоят бош имом хатиби (манбалар асосида)
Китоблар кўргазмаси
Билим юртида октябр ойи “Фиқҳ ва усулул фиқҳ” фанлари ойлиги муносабати билан билим юрти ахборот ресурс маркази билан келишган ҳолда "Фиқҳга оид асарларни ўрганамиз" шиори остида фанга оид китоблар кўргазмаси ташкил этилди.
Кўргазмада 50 га яқин “Фиқҳ” фанига оид ҳанафий олимларнинг китоблари, мазмуни ҳамда чоп этилган нашриёти ҳақида маълумотлар берилди. Талабаларни қизиқтирган саволларга жавоблар қайтарилди.
Ташкил этилган китоблар кўргазмаси талабаларда ижобий таассурот уйғотиб, китобга бўлган муҳаббатларини янада зиёда бўлишига сабаб бўлди.
Билим юрти матбуот хизмати
Нурафшон шаҳрида Қуръон курслари очилди
Хушхабарнинг қаноти бор, дейишади. Ҳақ гап. Бирор хайрли иш бошланса, дарров ҳамма жойга хабари тарқайди. Буни эшитиб, одамлар хурсанд бўлишади. Чунки бу уларга манфаат келтиради-да. Энди охират учун манфаати етадиган савобли амалларни тасаввур қилинг-а. Бундай амалларнинг дарагини эшитган киши ичига сиғмаслиги аниқ.
Ана шундай хушхабарлардан бири бугун Тошкент вилоятида амалга оширилди: Нурафшон шаҳрида Имом Бухорий номидаги Тошкент ислом институтининг Қуръон ва тажвидни ўргатиш ўқув-курси филиали очилди.
Қуръони карим тиловати билан бошланган тадбирда Ўзбекистон мусулмонлари идораси Қуръони карим ва тажвидни ўргатиш бўлими бошлиғи Шайх Алижон қори, Тошкент вилояти бош имом-хатиби ўринбосари Зиёвиддин домла Нортожиев, Нурафшон шаҳар бош имом-хатиби Абдурашид домла Рустамов, Имом Бухорий номидаги Тошкент ислом институтининг ректори Уйғун домла Ғафуров, Тошкент ислом институти Қуръони карим ва тажвидни ўргатиш ўқув-курси раҳбари Жаҳонгир Рўзиев ва бошқалар иштирок этди.
Ўқув-курсларида тўртта гуруҳ фаолияти йўлга қўйилди. Учта гуруҳда эркаклар таълим олса, биттасида хотин-қизлар Қуръон ўрганишга бошлайди.
Имом Бухорий номидаги Тошкент ислом институтини тамомлаган малакали мутахассислар тингловчиларга сабоқ беришади.
Усмон ибн Аффон розияллоҳу анҳу ривоят қилган ҳадисда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам бундай марҳамат қилганлар: “Сизларнинг яхшиларингиз Қуръони каримни ўрганган ва ўргатганларингиздир” (Имом Бухорий ривояти).
Демак, Каломуллоҳни ўрганган ва ўргатган кишилар энг эхши кишилардир. Илоҳим, юртимизда ана шундай кишилар кўпаяверсин.
Аллоҳ таоло ўқув-курсларини хайрли ва бардавом қилсин.
Тошкент вилояти вакиллиги матбуот хизмати
Видеолавҳалар
