Саволларга Ўзбекистон мусулмонлари идораси Фатво ҳайъати жавоб беради.

Савол: Ассалому алайкум. Тунги соат 12дан кейин саҳарлик қилиб кейин ният қилиб ухласа бўладими

Жавоб: Ва алайкум ассалом! Ҳа, жоиз. Лекин саҳарликни бомдод вақти киришига тақаб ёпиш суннат амаллардан ҳисобланади.

Савол: Ассалому алайкум! Рўзадор одам йўлда наушникда мусиқа эшитса тутган рўзаси очилиб кетмайдими. Жавоб учун олдиндан раҳмат.

Жавоб: Ва алайкум ассалом! Тутган рўзаси қабул ёки қабул эмаслигини Аллоҳ таоло билади. Лекин рўза пайтида нафақат ношаръий ишлар, ҳатто мубоҳ ишлардан ҳам сақланиш тавсия қилинади. Шундан хулоса чиқариб олинг.

Савол: Ассалому алайкум ҳурматли устозлар! Саҳарлик ва ифтор вақтида ўқиладиган дуолар ўрнига ўзингдан дуо келтирса бўладими ё фақат шу калималарни айтиш жоизми? Жавоб учун олдиндан раҳмат

Жавоб: Ва алайкум ассалом! Ҳа, мазкур пайтларда хоҳлаган дуоларни қилишингиз мумкин.

Барча жавобларга ўтиш

Рамазон ойи бошланган кунлардан эътиборан бирга ифторлик қиламиз деб уйга дўстаримни, танишларимни бошлаб келаман. Чунки рўзадор одамга ифтор қилиб беришнинг савоби рўза тутган одамнинг олган савоби қадар эканини биламан.

Аммо мен дўстларим билан келганимда аёлим асабийлашиб, ўзининг норози қиёфасини кўрсатади. Унинг норозилигининг сабаби, уйда меҳмон кутиш учун шароит ҳозир қилинмаган. Меҳмонларнинг олдига қўйишга тузукроқ нарса йўқ. Мен унга менинг дўстларим мен нима есам, ўшани еб кетаверади, улар иззатталаб одамлар эмас, дейман. Ана шундай баҳсу мунозараларда у: “Мени меҳмонларнинг олдида ноқулай аҳволга солиб қўймайдиган қилиб уйга кўпроқ пул олиб келинг, мен уларнинг олдига макарон қўйишга уяламан”, дейди.  

Мен ҳар доим оиламнинг таъминотини қилиб қўйишга ҳаракат қиламан. Бироқ меҳмонларнинг олдига ресторандагидек тўкин дастурхон тортишга қурбим етмайди. Эҳтимол, жуда ҳам содда одамдирман, ишларим ҳам киборларга хос эмасдир. Билмадим, балки аёлим ҳашаматга отасининг уйида ўргангандир, менинг “деҳқонларга хос одатларим”га кўника олмаётгандир. Қайси биримиз ҳақмиз? Балки аёлим билан муроса қилиб уйга меҳмон чақирмаганим тузукмикан ёки бу хотинимнинг мен курашишим керак бўлган инжиқлигимикан, нима маслаҳат берасиз?

Динимиз кўрсатмаси:

Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳадиси шарифида рўзадор одамга ифторлик қилиб берган киши гуноҳларидан фориғ бўлиши, ўзини дўзах ўтидан халос қилиши ва рўза тутган одам билан баробар савобга эга бўлиши айтилган. Аллоҳ таоло рўзадорнинг оғзини бир қултум сут билан ёки бир дона хурмо билан ёхуд бир ҳўплам сут билан очган бандага улуғ мукофотлар ваъда қилган. “Кимки ифтор вақтида рўзадорнинг қорнини тўйдирса, Аллоҳ таоло уни менинг булоғимдан сув ичиради ва у бундан кейин жаннатга киргунига қадар ҳеч қачон чанқоқ нималигини билмайди, деганлар (Имом Суютий).

من فطر فيه صائما كان له مغفرة لذنوبه وعتق رقبتة من النار وكان له مثل أجره من غير أن ينقص من أجره شيئا يعطى الله هذا الثواب من فطر صائما على مذقة لبن أو تمرة أو شربة من ماء ومن أشبع صائما سقاه الله من حوضى شربة لا يظمأ حتى يدخل الجنة

Ҳадиси шаридан аён бўладики, асосийси, дастурхоннинг ҳашаматли бўлиши ва ноз-неъматларнинг мўл-кўллигида эмас, рўзадор одам оғиз очиши учун унга нимадир тақдим этишда.

Аёлингизнинг меҳмонлар олдига одатий таомлар тортишидан ноқулайлик сезиши асоссиз эмас. Чунки замон ўзгарди, одамларнинг егуликларга муносабати ҳам бошқача бўлди. Шунинг учун бу ойда имкон қадар ифторликлар учун одатдаги кечки таомлардан кўра, каттароқ сарф-харажат қилингани маъқул.

Ҳарҳолда аёлингизнинг оддий таомнинг устидан катта муаммо чиқариши дуруст эмас. Чунки улар сизнинг дўстларингиз. Тахмин қилиш мумкинки, дўстларингизнинг ҳам тутуми сизникидек бўлса керак. Сизнинг тутумингиз эса уларникидек. Демак, бу ерда ҳеч қандай муаммо бўлмаслиги керак деб ўйлайман. Зеро, ҳаммамиз биламизки, бу ой – мукофотлар бир неча баробар кўпайтириб бериладиган ой. Шундай экан, Қиёматга захира йиғиб олиш учун фурсатни қўлдан берманг.

Руҳиятшунослик нуқтаи назаридан:

Хатингизни ўқиганда кўзга биринчи чалинадиган нарса – сиз билан аёлингиз ўртасидаги бир-бирингизни тушуниш масаласидир. Икковингизнинг битта ҳодисага ёндашувингиз турлича.  Ушбу масалада қайси бирингиз ҳақ эканингизни айтиш қийин. Гап шундаки, сизнинг ҳар бирингизнинг  ҳақлигингизни исботлашга етарли далилларингиз бор. Сизнинг дўстларингизни таомлантириш, улар билан бирга ифторлик қилиб кўпдан-кўп савобларга эришиш истагида эканингиз таҳсинга сазовор. Аммо бу – масаланинг бир тарафи, иккинчи жиҳати – аёлингизнинг ўзини тутиши, айнан у уй бекаси сифатида меҳмонларнинг олдига тузукроқ дастурхон ёза олмагани учун ўзини айбдордек ҳис қилади.

Бу ўринда ҳал қилувчи сўзни дўстларингиз айтади: уларга ана шу дастурхон маъқулми, улар ифторга таклиф этганингизда жон деб келяптими...

Ушбу масала юзасидан масалага ўзгача тус бериб аёлингизга бўлган муносабатингизни ўзгартириб уни айблашга асло урина кўрманг. Чунки у жамиятда шаклланган ёлғон маъмурчиликнинг қурбонидир. Афсуски, кўпчилик одамларда мунтазам равишда чиройли ва тўкин-сочин ҳаётга тарғиб этувчи стереотиплар (телевидение, рангли журналлар...) таъсирида бошқаларнинг кўз ўнгида ўзларини иши юришмаган одамлардек кўрсатишга уринишдан қўрқиш туйғуси шаклланган. Ана шундан бошқаларнинг олдида ўзини кам кўрсатмасдан меҳмонларнинг олдига чиройли ва қимматбаҳо дастурхон тузашга бўлган хоҳиш келиб чиқади.

Шунинг учун бу масалани аёлингиз билан самимий оҳангда муҳокама қилинг, унга, модомики, меҳмонлар ана шу ифторлик дастурхонида ўзларини яхши ҳис қилаётган экан, сиқилишнинг нима кераги бор эканини тушунтиринг. Борди-ю, кимдир сизнинг дастурхонингиз ҳақида бошқачароқ фикрда бўлса ҳам, бу сизнинг фойдангизга бўлади, чунки сиз оила боқувчисисиз. Бу ердаги муаммонинг барчаси аёлингизнинг атрофдагилар сиз ва ўзи ҳақида хасис ва қурумсоқ деб ўйлашларидан чўчишида, холос.

Муаммонинг бошқа томони аёлингизнинг ифторларингизга муносабатидир. Шубҳасиз, у дўстларингизнинг ҳар бир ташрифини одатдаги кечки таом ўрнида эмас, катта тантанали хусусиятларга эга бўлган меҳмондорчилик сифатида қабул қилмоқда. Унга ифторлик – ҳашаматни, тантанани талаб этадиган аллақандай маросим эмас, балки бир ҳўплам сув билан ҳам ўтказиш мумкин бўлган оддийгина тадбир эканини тушунтириш керак.

Сиз тасвирлаган вазият бу – аёлингиз билан ўртангиздаги тушунмовчиликнинг биргина кўриниши, холос. Шуни тахмин қилиш мумкинки, аёлингизнинг ботинидаги ишончсизлик (одатда, бунинг асосида имоннинг заифлиги ётади) бошқа вазиятлардан ҳам намоён бўлади, қачонки у ўзининг моддий аҳволидан тортинар экан, бу янада жиддийроқ муаммолар келиб чиқишига сабаб бўлиши мумкин. 

Шунинг учун унга кўпроқ эътибор қаратишингиз, унинг сиз учун қанчалик қадрли эканини сўзлаб қўйишингиз керак бўлади. У билан суҳбатлашганда динимиз аҳкомларидан, азизларимизнинг ҳаёт йўлларидан сўзлаб беринг. Бу борада энг самарали йўл Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳаётини босқичма-босқич равишда батафсил сўзлаб бермоғингиздир. Аллоҳ таолонинг энг азиз бандаси қандай шароитда яшаганини тингласа, унга таъсир кўрсатмай қолмайди, иншоаллоҳ!

Саволга жавоб берганлар:

Мухаммад-Амин Магомедрасулов,

Илоҳиётшунос

Алиасхаб Анатольевич Мурзаев,

Оила ва болаларга ижтимоий ёрдам кўрсатиш маркази руҳиятшунос-маслаҳатчиси

Дамин ЖУМАҚУЛ,

таржимон

Испания

Ироқ

Судан

Фаластин

Хитой

Эрон

Туркия

Нигерия

Яман

Индонезия

Марокаш

АҚШ

Афғонистон

Малайзия

Тунис

Австралия

Кения

Даврон НУРМУҲАММАД

Бахтли оилалар туфайли бахтли жамоа вужудга келади. Чунки бахтли ота-оналар бахтли болаларни улғайтирадилар, бир-бирига меҳр қўйган ота-оналарнинг фарзандлари ҳам бир-бирларига меҳр қўядилар.

Оила ҳар бир халқнинг, миллатнинг давомийлигини сақлайдиган, миллий қадриятларнинг ривожини таъминлайдиган, янги авлодни дунёга келтириб, уни маънавий ва жисмоний баркамол қилиб тарбиялайдиган, жамиятнинг асосий негизи ҳисобланувчи муқаддас маскандир.

Оила – кишилар ҳаётининг энг муҳим қисми, фуқаролик жамиятининг таянч нуқтасидир. Бу муқаддас масканда инсон дунёга келади, айнан мана шу ерда у маънавий ва ахлоқий жиҳатдан камол топади.

Оилада меҳр-муҳаббатнинг юзага келиши ва ҳукм суриши учун қуйидаги шартларнинг бўлиши кўзда тутилади:

–    оила аъзоларининг бир-бирини қадрлаши;

–    оила аъзоларининг бир-бирларига ишониши ва ҳимоялаши;

–    яқинлик, ўзаро ёрдам ва ўй-фикрларини ўртоқлашиш;

–    масъулиятни ҳис қилишлари (ота-оналарнинг ўз бурч ва масъулиятларини ҳис этиши);

–    қийинчиликларга қарши биргаликда курашиб, уларни ҳал қилишлари;

–    ўзлигини ифода эта олиш ва бахтли яшаш учун муносиб муҳит ярата олиш;

–    соғлом моддий ва маънавий ҳаётга эга бўлишлари;

Юқорида санаб ўтилган эҳтиёжлар оила муҳитида қондирилмоғи лозим. Пайғамбаримиз алайҳиссалом бир ҳадисларида: “Никоҳ менинг суннатимдир, ким суннатимдан воз кечса, у мендан эмас” (яъни умматим эмас), деганлар (Ибн Можа ривояти).

Ҳозирда биз ҳам шу каби панд-насиҳатларни қилишимиз, айниқса, ёш келин-куёвларимизга ҳалол-ҳаромни, эр-хотинлик вазифаларини хусусан никоҳни бузилишига сабаб бўладиган масалаларни мукаммал тушунтирмоғимиз лозимдир. Шунда ҳар бир оила мустаҳкам, тинч, осойишта ва бахтли ҳаёт кечиради. Баъзи бир арзимас камчиликлар ва тушунмовчиликлар туфайли ажралишлар олди олинади.

Оила ҳаловати жуда улуғ неъмат саналади. Шу маънода оила ҳаётининг бахт-саодати ва хотиржамлигида эр ва хотин, қайнона ва келин, ота-она ва фарзандлар ўртасидаги муомаларига эътибор бериш лозим бўлади. Оила муҳитидаги юксак маънавий муҳитни ташкил этишда оила-аъзоларининг, айниқса, эр ва хотиннинг ўзаро муроса-мадорага бориши, ғазаби келганда уни енгиши ва ширин сўзли бўлиши, шу билан бирга, оилавий сирларни кўчага олиб чиқмаслиги сингари бир қатор омиллар жуда катта аҳамият касб этади.

Кейинги пайтларда юртимизда оила мустаҳкамлиги, келин-куёвнинг бахтли, туғилажак зурриётларнинг соғлом бўлишини ўйлаб никоҳ олдидан келин-куёв тиббий кўрикдан ўтказиш ҳам жорий этилди.  Авайлаб-ардоқлаб вояга етказган қизини не-не умидлар ва катта ҳаражатлар билан турмушга узатган, қизлари туфайли куёвли бўлган набираларни орзулаган ота-она тўйдан кўп ўтмай куёвининг давосиз, бедаво дардга йўлиққанини билса, қай аҳволга тушишини бир ўйлаб кўринг. Ёки куёвингиз гиёванд чиқиб қолса, қизингиз бахтига зомин бўлиб қолганингиздан дунё кўзингизга тор бўлиб кетади. Олган келинингиз руҳий хасталикка чалинган бўлсаю, ота-онаси буни яшириб, узатиб юборишган бўлса-чи? Ана шундай кўнгилсиз воқеаларнинг олдини олиш, оила ва фарзандлар иқболини ўйлаб, соғлом оила ва турмушни барпо этиш мақсадида жорий этилган бу тадбирнинг келин-куёвга ҳам, уларнинг яқинларига ҳам фақат фойдаси бор.

Оиланинг таърифи қуйидагича:

О-Одоб

И-Илм

Л-Лутф

А-Аҳиллик

Қачон оила бахтли ва намунали бўлади, қачонки оилада одоб, илм, лутф, аҳиллик муҳити, ўша оила ибратли оилалардан бўлади. Ҳаммаларимизни ибратли оилалардан бўлишни насиб қилсин.

Муҳаммадюсуф ТЎРАҚУЛОВ

Андижон вилояти

 Олтинкўл туман бош имом-хатиби

Аллоҳга шукрки, мана Ўзбекистон мусулмонлари идораси ўтган 2017 йил Рамазон ойидан бошлаб телеграмда махсус SavollarMuslimUzBot номли савол-жавоблар БОТини  ишга туширган эди. Бугунги кунгача етти мингга яқин юртимиз ва хорижда истиқомат қилувчи мусулмонларнинг саволларига қониқарли тарзда жавоб берилди ва бу жараён давом этмоқда.
Шу муносабат билан Сизни Ўзбекистон мусулмонлари идораси Фатво бўлими мутахассислари томонидан юритилаётган ушбу БОТдан фойдаланишга таклиф қиламиз!
Унутманг, машҳур тобеин Муҳаммад ибн Сийрин раҳимаҳуллоҳ шундай деганлар: "Шаръий илм дин демакдир. Динингизни кимдан олаётганингизга эътибор қаратинг!"  
 
Эътиборингиз учун ташаккур!

ЎМИ Матбуот хизмати