Зайтунни сиқсангиз, мусаффо ёғ тортиқ қилади. Меваларни сиқсангиз, лаззатли шарбатлар тортиқ қилади. Демак, ҳаёт машаққатларини ҳис қилсанг ва у ғам-ташвишлари билан сенга босим қилиб, қалбингни сиқса, асло ғамгин бўлма! Чунки Аллоҳ ажр-савобга эришишинг учун сендаги энг ёқимли нарсаларни юзага чиқаришни хоҳламоқда. Шундай экан, сабрдан ёрдам ол!
Агар бало ва қийинчилик бўлмаганида, Юсуф алайҳиссалом оталарининг қўйнида эркатой, арзанда ўғиллардан бири бўлар эдилар. Лекин
қийинчилик сабаб Мисрнинг подшоси бўлдилар. Сабрдан сўнг сизни қандайдир ютуқ кутаётганига аниқ ишонинг. Бу – сабр қилувчилар учун Аллоҳнинг ваъдасидир.
Сабр ҳам ҳар бир мўмин-мусулмон эркак-аёлга лозиму лобуд сифатдир. Бу улкан хислатсиз инсон мўмин-мусулмонлик таклифларини, буйруқларини адо эта олмайди. Инсон бошига тушган мусибатларга бардош бериши керак. Орзу қилгани олий мақомларга етиш йўлидаги ишларда сабрли бўлиши лозим. Турли синовлардан, машаққатлардан фақат сабр ила ўтилади.
Аллоҳ таоло яна:
«Ва Исмоил, Идрис ва Зул-кифлни эсла. Уларнинг ҳар бири сабр қилгувчилардандир», деган (Анбиё, 85).
Ушбу оятда эслатилган зотлардан Исмоил алайҳиссалом маълум ва машҳурдирлар. У кишининг қиссалари бошқа сураларда батафсил келган. Бу оятда у зотнинг сабр-тоқатларига алоҳида урғу берилмоқда. Исмоил алайҳиссалом ҳақиқатда юқори даражада сабр намуналарини кўрсатганлар. У киши ўсимлик ўсмайдиган саҳроларда сабр қилиб ўсганлар. Байтуллоҳни қуришда оталари Иброҳим алайҳиссаломга сабр ва матонат билан ёрдам берганлар. Ўзларини қурбонлик учун сўйиш амри келганида ҳам сабр қилганлар.
Идрис алайҳиссалом ҳақида маълумотлар оз. Марям сурасида ҳам зикрлари ўтади. Унда қавмларининг кирдикорларига сабр қилганлари ҳақида сўз кетган. Ушбу оятда эса, у кишининг сабр сифатлари ёд этилмоқда.
Зул-кифл алайҳиссалом ҳақида маълумотлар яна ҳам оз. Ҳатто баъзилар у зотни Пайғамбарлар сафига қўшмайдилар ҳам. Лекин Анбиё сурасида машҳур Пайғамбарлар билан бирга зикр этилиши у зотнинг Пайғамбарлардан бўлганини кўрсатади. Шу билан бирга, ушбу оятда у киши ҳам сабр қилгувчилар қаторига қўшилмоқдалар.
Аллоҳ таоло яна:
«Магар сабр қилганлар ва яхши амаллар қилганлар, ана ўшаларга мағфират ва катта ажр бор», деган (Ҳуд, 11).
Ушбу ояти каримада солиҳ бандаларнинг иккита сифати алоҳида таъкидланмоқда; сабр ва яхши амаллар қилиш. Сабр доим керак. Яхшилик етганида ҳам, ёмонлик етганида ҳам, зарар-камчилик пайтида ҳам, фойда-борчилик пайтида ҳам. Йўқчиликка сабр қилиш осон. Аммо борчилиқ тўқчиликка ҳамма ҳам сабр қила олмайди. Аслида эса, банда оғир пайтда бардош билан, неъмат етганида шукр ва яхшилик билан сабр қилиши керак.
Ҳам енгил, ҳам оғир пайтларда: «яхши амалларни қилганлар, ана ўшаларга мағфират ва катта ажр бор».

Хадичаи Кубро аёл-қизлар
ўрта махсус ислом билим юрти Ахборот ресурс марказм раҳбари
М. Саиджалолова

Инсон фарзандида мавжуд бўлган салбий ҳислатларнинг энг ёмони бу ўзгаларга нисбатан қалбида кин ва адоват, ҳасад ёки нафрат, бадгумонлик ва ғиллу-ғашликнинг бўлишлигидир. 

Аллоҳ таоло бизларни бир-биримизга нисбатан самимий бўлишга буюриб, қалбимиздан ҳасад ва ғиллу ғашларни чиқариб ташлашга буюради. Бу бежиз эмас албатта. Чунки, бу дунёдаги энг оғир жиноятлар ва катта гуноҳларнинг содир бўлишлигига айнан шу хислатлар сабаб бўлади.

Ҳакимлар айтадилар: “Ҳасаддан сақланинглар! Чунки ҳасад осмонда Аллоҳ таолога осий бўлишга сабаб бўлган биринчи гуноҳдир ва ерда ҳам биринчи осий бўлишга сабаб бўлган гуноҳдир”. Бу сўзнинг маъноси шуки, Аллоҳ таоло Одам алайҳиссаломни яратиб, фаришталарни унга сажда қилишга буюрган пайтда иблис алайҳилаъна Одамга ҳасад билан қаради ва сажда қилишдан кибр ила бош тортди. Қолаверса, Одам алайҳиссаломнинг икки ўғли Қобил ва Ҳобилга Аллоҳ таоло қурбонлик қилишга буюрди ва улардан Ҳобилнинг қурбонлигини қабул қилганини билдирди. Шундай сўнг, Қобилнинг қалбида Ҳобилга нисбатан пайдо бўлган ҳасад оҳир-оқибат уни ўлдиришгача олиб борди.

Ҳасаднинг яна бир хатари шуки, у инсоннинг қилган солиҳ амаллари ва яхшиликларининг савоби кетиб қолишига сабаб бўлади. Бу ҳақда Росулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам шундай деганлар: “Ҳасаддан сақланинглар. Чунки олов ўтин ёки ўт-ҳашакларни еганидек, ҳасад ҳам яхши амалларни еб қўяди”. (Абу Довуд ривояти) Яъни, ловуллаб ёнаётган оловга тушган ўтин ёки хас-ҳашакларнинг омон қолиши мумкин бўлмаганидек, ҳасад домига тушган кишининг яхшиликлари ҳам  ҳасад сабабли содир бўладиган турли гуноҳлар сабабли ҳабата бўлиб кетаверади.

Ҳасад шундай ҳислатки, у инсонни доимо ғам билан, хафа холатда яшашга мажбур қилади. Муофия ибн Абу Суфён розияллоҳу анҳу ўғлига насиҳат қилиб айтади: “Эй ўғилгинам, ҳасаддан сақлангин. Чунки у сенинг душманингга етмасдан, сенинг ўзингга билинади”. Аҳнаф ибн Қайс эса бундай дейди: “Ҳасад қилувчилар учун роҳат йўқдир”.

Ҳасад сабабли инсон қалбида нафрат, ичқоралик ва адоват пайдо бўлади. Ваҳоланки, Росулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам бизларни бир-биримизга нисбатан нафратланмасликка, душманлик қилмасликка чақирганлар.

Анас ибн Моликдан (р.а.) ривоят қилинади:

Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Бир-бирингизни ёмон кўрманг. Бир-бирингизга ҳасад қилманг. Бир-бирларингизга орқа ўгириб кетманг. Ҳамда бир-бирларингиздан алоқа узманг. Эй Аллоҳнинг бандалари! Бир-бирларингизга биродар бўлинглар. Мусулмон киши бошқа бир мусулмон билан уч кун гаплашмасдан юриши ҳалол эмас”, дедилар. (Муттафақун алайҳ)

Ҳасад ва нафрат шундай ёмон хислатки, Аллоҳ таоло нафақат нафратланмасликка, балки, мана шу ҳислатни кетказишни сўраб дуо қилишга ҳам буюради. Айтадики: “Улардан кейин келганлар: “Эй Роббимиз! Бизни ва биздан аввал иймон билан ўтган биродарларимизни мағфират қилгин, иймон келтирганларга қалбимизда нафрат (пайдо) қилмагин. Эй Роббимиз, албатта, Сен шафқатли ва меҳрибонсан”, дерлар”. (Ҳашр, 10)

Бошқа оятларда эса Аллоҳ таоло жаннатий бандаларини жаннатдаги ҳолатларини сифатлаб шундай дейди: “Ва кўксиларидан ғиллу – ғашларни чиқариб олдик, остиларидан анҳорлар оқиб турибди...”. ( Аъроф, 43)

“ Уларнинг дилларидаги ғиллу – ғашларни чиқариб ташладик. Сўриларда бир-бирларига боқиб, дўст бўлган ҳолларида ўлтирурлар ”. (Ҳижр, 47)

Ушбу оятлардан маълум бўладики, инсон қалбида бошқа мусулмонларга нисбатан нафрат, адоват ва ғиллу – ғаштнинг бўлмаслиги, жаннат аҳлига берилган мукофотдан насиба экан.

Демак, ҳар биримиз бу хунук сифатлардан эхтиёт бўлишимиз, ўзга мусулмонларга нисбатан софдил ва самимий бўлишимиз зарур экан. Зеро, Росулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг Анас розияллоҳу анҳуга қилган илк насиҳатлари ичида ушбу муборак сўзлар бор эди: “ Эй Анас! Ислом кишисидан биронтасига қалбингда душманлик бўла туриб кундуз ва кечани ўтказмагин. Албатта, бу менинг суннатим ва ким менинг суннатимни ушласа, мени яхши кўрибди ва ким мени яхши кўрса, у мен билан жаннатда бирга бўлади ”.   (Ибн Ҳиббон ривояти)

Тошкент шаҳридаги “Мевазор” масжиди имом-ноиби: Исломов Ёрбек

Қуйида келтириладиган фикрлар, ҳикматлар ижтимоий тармоқлардаги турли саҳифалардан олиб таржима қилинган. Бундан ташқари саҳобаи киромлар, улуғ олимлар, Яқин Шарқ, Осиё, Европа ва Америка мутафаккирларининг бир қатор фикрлари ҳам берилган. 

*****

Аллоҳ таоло йўқотган нарсангнинг ўрнига бошқасини беради.

Аллоҳ таоло сени Ўз фазлида билан бой қилади.

Аллоҳ таоло сенинг синган қалбингни тузатади.

Сенинг заифлигингни, ҳожатингни, тадбиринг озлигини Аллоҳ таолодан бошқа ҳеч ким билмайди. Ҳар қандай ҳолатда ҳам фақат Унга суян, Ундан ёрдам сўра!

“Фикр дурдоналари”

*****

Барчамизнинг бошимизда айблардан иборат юкларимиз бор. Агар Аллоҳ таолонинг беркитиши бўлмаганда эди хижолатдан бўйинларимиз синиб кетган бўларди.

“Фикр дурдоналари”

*****

Поябзалим йўқлиги учун йиғлаётган эдим, икки оёғи йўқ одамни кўриб, йиғидан тўхтадим. Менга иккита оёқ берган Аллоҳга ҳамд бўлсин!

“Фикр дурдоналари”

*****

Ер юзида қанчадан қанча биров танимайдиган кишилар бор. Улар самода машҳурдирлар. Меъёр тақводадир, куч-қувватда эмас.

“Фикр дурдоналари”

*****

Оламни ўзгартиришга уринардим. Аммо ҳозир бир ҳикмат мени қуршаб олди. Энди ўзимни ўзгартиришга уринаман.

Жалолиддин Румий раҳимаҳуллоҳ

*****

Ғазабланиб турганингда, гапирма. Гоҳида (бундай пайтда) сўзинг тўғри бўлиши мумкин, лекин услубинг хато бўлади.

“Тарих муҳрлаган сўзлар”

*****

Агар бўрилар билан юзма-юз келиш қўлингдан келмаса, ўрмонга кирма.

“Тарих муҳрлаган сўзлар”

*****

Бобонг улуғ инсон бўлган бўлса-да, агар сен ҳеч ким бўлсанг, бундан нима фойда?!

“Тарих муҳрлаган сўзлар”

*****

Етарлича босим остида нарсаларнинг ва инсонларнинг ҳақиқий маъдани зоҳир бўлади.

Маҳмуд Ироқий

*****

Агар шакл ва жисм руҳдан муҳимроқ бўлганида, руҳ самога кўтарилмаган, жисм эса тупроқ остига кўмилмаган бўларди.

“Фикр дурдоналари”

*****

Фақат сирингни сақлайдиган, айбингни яширадиган, яхшиликларингни ёядиган, солиҳ амалларга чорлайдиган киши билан дўст бўл!

“Фикр дурдоналари”

Интернет материалларидан тўплаб, таржима қилувчи

Нозимжон Иминжонов

Белбоғ – тўртбурчакли мато.

Эркаклар уни белига боғлиб юргани учун ҳам “белбоғ” деб аталади. Нима учун белбоғ қалин арқондан ёки нисбатан ингичкароқ калавадан тайёрланмаган? деб ҳеч ўйлаганмисиз?..

Халқимизнинг донишманлигини қарангки, боболаримиз асл вазифаси бугунги қайиш – камар бўлган белбоғдан жуда ҳам омилкорлик билан фойдаланганлар.

Хўп, ўша омилкорлик нималарда кўринади?

Демак, белбоғ:

белда шимни маҳкам ушлаб турган;

кези келганда жомадон бўлган;

ўрни келганда дастурхон бўлган;

сафарда баъзида салла;

гоҳида жойнамоз вазифасини бажарган;

зарурат туғилганда арқон вазифасини ўтаган;

иссиқда соябон бўлган;

қўл ювганда дастрўмол бўлган;

йўлда олиб кетилаётган таомлар устига чанг қўнмасин учун ёпишга бирор нарса топилмай қолганда ҳам белбоғ қўл келиб турган.

Баъзи кишилар ушбу атаманинг унчалик фаҳмига бормасдан атиги биттагина маъносига ишора қилиб ишлатаётган “белингда белбоғинг борми?” ибораси аслида ана шунча нарсага тайёргарлигинг борми? деган маънони англатади.

Гувоҳи бўляпмизки, халқимизнинг тутган буюмлари, кийган кийимлари ва бошқа ҳамма-ҳамма ишлари ва тутумларида муқаддас динимиз талаб қилган поклик,  сертараддулик, омилкорлик каби фазилатлар мужассам экан...

Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси ўринбосари Иброҳим ИНОМОВнинг Ўзбекистон халқаро ислом академиясига малака оширишга келган 8-гуруҳга ўқиган маърузасидан.

23.01.2019