Ҳарамайн номини олган ташаббус Қуръон таълимотини глобал миқёсда ривожлантиришни мақсад қилган. Маълумотларга кўра, дастур Муқаддас Китобни ўргатиш учун энг сўнгги технологиялардан фойдаланади. 

Шунингдек, курсда қатнашганлар қироатларини тўғрилаши, тажвидни пухта эгаллаши ва Қуръон ёд олиши мумкин бўлади. Курслар Миқрот ал-Ҳарамайн иловаси орқали олтита тилда, яъни араб, инглиз, урду, индонез, малай ва ҳауса тилларида тақдим этилади.

Курсларни муваффақиятли тамомлаганларга Қуръон тиловатининг ўнта қироати бўйича мутахассислар томонидан сертификатлар ҳамда ёд ва қироат учун рухсатномалар берилади. 

Ўзбекистон мусулмонлари идораси

Матбуот хизмати

1943 йил 20 октябрда Тошкентда Ўрта Осиё ва Қозоғистон мусулмонлари бошқармаси таъсис этилган. Демак, Ўзбекистон мусулмонлари идораси ташкил этилганига 80 йилдан кўпроқ вақт ўтди. Бу давр мобайнида диний идора халқимизнинг диний-маърифий савияси юксалиши учун улкан хайрли ишларни амалга оширди. Собиқ иттифоқ даврида бу тизимда иш юритиш осон бўлмаган, 80 дан зиёд масжидда юзга яқин имом-хатиб ишлаган. Шукрлар бўлсин, бугунги кунда 2131 та масжидда 3471 нафар имом-хатиб ва ноиблар динимизнинг соф таълимотини тарғиб этиб, халқимизнинг маърифати юксалиши йўлида хизмат қилмоқда. 

Уларнинг билим ва малакасини ошириш борасидаги ишлар ҳам йил сайин такомиллашиб боряпти.

2023 йилнинг октябрь – ноябрь ойларида республикамизнинг барча ҳудудларида имом-хатиблар, ноиблар, отинойилар билим ва малака синовидан ўтказилди. Жараёнда бевосита қатнашган Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси ўринбосари Жалолиддин домла ҲАМРОҚУЛОВ билан шу ҳақда суҳбатлашдик.

– Ассалому алайкум, устоз. Ўтказилган синовларда имомларнинг қайси жиҳатларига эътибор қаратилди ва ишлари қайси мезонлар асосида баҳоланди?

– Ва алайкум ассалом ва раҳматуллоҳи ва баракотуҳ. Шайх Нуриддин Холиқназар ҳазратлари Ўзбекистон мусулмонлари идо-расига раис этиб сайлангач, тизимда кўплаб ислоҳотлар амалга оширила бошланди. Биргина диний соҳа ходимларининг билим, маҳорат ва тажрибаларини ошириш, масъулиятини янада юксалтириш мақсадида Идора тизимида илк марта малака даражаларини бериш учун ўтказилган синовлар меҳроб ва минбар эгаларини яна ҳам сидқидилдан хизмат қилишга ундайди, иншоаллоҳ.

Мазкур тадбирларда соҳа ходимларининг билим ва малакаларини баҳолашда уларнинг малакаси, касбий маҳорат ва тайёргарлик даражаси ҳамда вазифасига қай даражада масъулият билан ёндашиш хислатларига алоҳида эътибор қаратилди.

Шунингдек, нотиқлик иқтидори, қироати, илмий-ижодий, маънавий-маърифий фаолияти, чет тилларни билиш даражаси ҳамда ахборот-коммуникация технологияларини қанчалик ўзлаштирганлиги тест синовлари ва суҳбатлар асосида аниқланди. Синовлардан муваффақиятли ўтган имом-хатиб ва имом ноибларига олий, биринчи ва иккинчи даражали малака тоифалари тақдим этилди. 

– Ушбу синовда имом-домлаларнинг натижалар кўрсаткичи қандай бўлди? 

– Маълумки, доимий изланиб, тажрибасини муттасил бойитиб борган мутахассис жамият равнақи учун фойда келтиради. Қувонарлиси, ушбу синовда аксарият имом-домлаларимиз ўзларининг юксак билим ва иқтидорларини намойиш этишди. Жумладан,Тошкент шаҳри, Тошкент, Андижон, Хоразм вилоятлари имом-домлалари бошқа ҳудудларга нисбатан яхши натижа кўрсатишди. Қуйи натижа кўрсатганлар ҳам бўлди. Улар, асосан, масжидларда иш ва ҳужжат юритиш, замонавий ахборот-коммуникация технологиялари ва чет тилларини билиш борасида камчиликларга йўл қўйишган. Аммо буларни бартараф этса бўлади. 

– Имом-домлалар фаолиятида энг кўп кузатилган камчиликлар нималардан иборат бўлди? 

– Алоҳида таъкидлашни истардимки, имомларнинг нотиқлиги, қироати, фиқҳий билимлари ва диний саводхонлиги ҳайъат аъзоларини хурсанд қилди. Улар бу борада, ҳақиқатан, яхши мутахассис. Бироқ айрим жиҳатларда, жумладан, илмий-ижодий фаолиятда, ахборот-коммуникация технологияларидан унумли фойдаланиш, ижтимоий тармоқларда маънавий, маърифий, диний тарғиботлар олиб боришда нуқсонлар кузатилди.

Бугунги кун имомидан нафақат махсус билимлар, балки хорижий тиллар, ахборот-коммуникация технологияларини ҳам етарли даражада ўзлаштиришлари талаб этилади. Чунки ушбу нарсалар бугун ижтимоий, маънавий ҳаётимизга шу қадар кириб борганки, ҳаётимизни уларсиз тасаввур этиб бўлмайди.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси келгусида ташкил этиладиган малака ошириш курслари ва бошқа машғулотларда ана шу каби камчиликларни бартараф этишга алоҳида эътибор қаратади. 

– Тўғри таъкидладингиз, чиндан ҳам бугун ижтимоий тармоқдан унумли фойдаланиш, холис ва қизиқарли контентлар яратиб, кишиларга фойдали маълумотлар бериш долзарб масала. Шу ҳақда ҳам тўхталиб ўтсангиз. 

– Ҳозирги пайтда Ўзбекистон мусулмон-лари идораси, унинг ҳудудий вакилликлари, масжидлар ҳамда диний соҳа ходимларининг жами 45 та веб-сайти, 433 та “Meta”, 140 та “Instagram”, 134 та “YouTube” саҳифаси, 655 та “Telegram” ҳамда 8 та “Twitter” канали фаолият олиб бормоқда. Уларда ҳар жиҳатдан долзарб бўлган контентлар тайёрланиб, ўқувчилар эътиборига ҳавола этиляпти. Обуначиларнинг умумий сони “Meta” саҳифасида 2 212 470 та, “Youtube” саҳифасида 2 478 243 та, “Instagram” са-ҳифасида 2 157 971 та, “Telegram” каналида 1 854 343 тани ташкил этиб, жами 11 430 083 тага етади. Бу кўрсаткич ўтган йили 7 412 013 тани ташкил этган. Бу эса ўтган йилга нисбатан 30 фоиз кўп дегани.

– Ҳозирги пайтда имом-домлалар ва отинойиларимизнинг аҳоли билан иш олиб боришлари қандай кечмоқда? 

– Имом-домлалар ўз ҳудудида истиқомат қилаётган юртдошларимизнинг аҳил-иноқ, дўст-биродар, елкадош бўлиб яшашлари учун диний тарғибот олиб боришаётган бўлса, отинойиларимиз маҳалладаги аёл-қизлар масалалари билан жиддий шуғул-ланишмоқда. Шунингдек, кам таъминланган, боқувчиси йўқ, ногиронлиги бўлган шахсларни имом-домлалар ҳомийларни жалб қилган ҳолда қўллаб-қувватлаб келмоқдалар.  

– Олис ҳудудлардаги кам даромадли масжидлар ва уларнинг имом-домлаларини қўллаб-қувватлаш учун қандай имтиёз ва ёрдамлар кўзда тутилган?

– Ўзбекистон мусулмонлари идораси олис қишлоқ ҳудудларидаги кам даромадли масжидларни ҳар томонлама қўллаб-қувватлашга ҳаракат қилмоқ-да. Мазкур масжидларда хизмат қилаётган 150 нафар имом-хатиб ва 100 нафар имом ноибига қўшимча ҳақ тўланади.

Бугунги кунда имом-домлалар дин тар-ғиботчиси, шариат пешвоси бўлиш билан бирга, жамиятдаги хайрли ислоҳотларнинг фаол иштирокчиси экан, уларни ҳар томонлама қўллаб-қувватлаш, муаммоларига ўз вақтида ечим топиш долзарб вазифадир. Ўзбекистон мусулмонлари идораси олис ҳудудлардаги имом-домлаларнинг Имом Бухорий номидаги Тошкент ислом институтининг махсус сиртқи бўлими ва модуль таълим тизимида таҳсил олишлари ҳамда Ўзбекистон халқаро ислом академияси ҳузуридаги Малака ошириш маркази ва унинг ҳудудий филиалларида билим ва малакаларини оширишларига кўмаклашмоқда.

Муҳаммадмурод АБДУРАҲИМОВ,

суҳбатлашди.

Тошкент ислом институтида "Январь — Араб тили ва балоғат" фанлари ойлиги муносабати билан "Тиллар" кафедраси томонидан "Араб тили билимлар устуни" номи остида талаба қизлар ўртасида мусобақа бўлиб ўтди.

Мусобақада барча курс талабаларидан иборат “Хадижа бинти Хувайлид”, “Фотима бинти Муҳаммад”, “Марям бинти Имрон” ва “Осиё бинти Музаҳим” жамоалари иштирок этди.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси ўринбосари, Имом Бухорий номидаги Тошкент ислом институти ректори, сиёсий фанлар доктори, профессор Муҳаммадолим домла Муҳаммадсидиқов кириш сўзи билан тадбирни очиб берди.

Мусобақада қуйидаги натижалар қайд этилди:

1-ўрин: “Осиё бинти Музаҳим”
2-ўрин: “Марям бинти Имрон”
3-ўрин: “Хадижа бинти Хувайлид”
4-ўрин: “Фотима бинти Муҳаммад”

Oliymahad.uz

Мамалакатимизда қатағон қурбонлари бўлган ота-боболаримизнинг ҳаёти ва фаолиятини, хусусан, жадидлар меросини янада чуқур ўрганиш ва уларнинг хотирасини абадийлаштириш бўйича муҳим фармон ва қарорлар қабул қилинмоқда. Халқимизнинг ноёб адабий-бадиий мероси бугунги кунда ёш авлодга улкан маънавий куч беради. Ҳозирги кундаги кенг кўламли демократик ўзгаришлар, жумладан, таълим ислоҳотлари орқали Ўзбекистонда янги уйғониш даври, яъни Учинчи Ренессанс пойдеворини яратиш асосий мақсад қилиб белгиланди.

Муҳтарам Президентимиз Шавкат Мирзиёев таъкидлаганидек,[1] “Умуман, биз жадидчилик ҳаракати, маърифатпарвар боболаримиз меросини чуқур ўрганишимиз керак. Бу маънавий хазинани қанча кўп ўргансак, бугунги кунда ҳам бизни ташвишга солаётган жуда кўп саволларга тўғри жавоб топамиз. Бу бебахо бойликни қанча фаол тарғиб этсак, халқимиз, айниқса, ёшларимиз бугунги тинч ва эркин ҳаётнинг қадрини англаб етади”

Юртимиз азалдан бебаҳо маънавий мерос ва қадриятларга бой мамлакат бўлган. Фақат биз бу меросни чуқур ўрганиб ҳаётимизнинг ҳар жабҳасида фойдалансак, бизга Ватанни севиш, миллий ўзликни англаш, юрт келажагига дахлдорлик хисси билан яшашга ўргатади. Маърифатпарвар боболаримиз миллатни уйғотиш ва истиқлол йўлида қанча жабру жафолар чеккани ва тараққиётга фақат илму маърифат билан эришиш  мумкинлигини тарғиб этган.

Жадид боболаримиздан бири Абдулло Авлонийнинг ёшларимиз тарбияси хақидаги қуйидаги сўзлари  эътиборга моликдир:[2]“Тарбияни туғилган кундан бошламоқ, вужудимизни қувватлантирмоқ, фикрларимизни нурлантирмоқ, ахлоқимизни  гўзаллантирмоқ, зехнимизни равшанлантирмоқ лозим экан. Тарбияни ким қилади? Қаерда қилади?деган савол келади. Бу саволга: Биринчи уй тарбияси, бу она вазифасидир. Иккинчи мактаб ва мадраса тарбияси, бу ота, муаллим, мударрис ва ҳукумат вазифасидир... Хулоса шуки, тарбия биз учун ё хаёт, ё мамот, ё нажот, ё халокат, ёсаодат-ёо фалокат масаласидир”, деган  сўзлари бугунги глобаллашу жараёнида нақадар ахамиятлидир.

Ҳозирги кунда эктремизм, оммавий маданият, космополитизм[3] ижтимоий тармоқларга қарамлик каби зарарли иллатлар ёшларимиз ўртасида кенг авж олмоқда. Бу хатарлардан ёшларимизни сақлаш учун барчамиз шуғулланишимиз керак, заррача лоқайдликка йўл қўймаслик зарур.

 “Ёшларнинг бўш вақти душманнинг иш вақти” деган нақл бор. Биз фарзандларимизнинг бўш вақтини қолдирмаслигимиз, аксинча уларни фойдали ўқиш ва касб-ҳунарга  тарғиб қилишимиз шарт.

Давлатимиз раҳбари Республика Маънавият ва маърифат кенгашининг кенгайтирилган мажлисида бундай деди[4]: “Азизларим, тарбияси издан чиққан нопок кимсалардан огох бўлайлик! Фарзандаларимизни уларнинг бузғунчи таъсиридан асрайлик! Келажагимизни ёвуз кучлар қўлига бериб қўйишга асло ҳаққимиз йўқ. Агар барчамиз биргаликда қатъий ҳаракат қилсак, жамиятимизда соғлом ижтимоий-маънавий муҳитни мустаҳкамлашга, албатта, қодирмиз”.

Ушбу мавзу борасида маърифатпарвар бобомиз Маҳмудхўжа Беҳбудийнинг қуйидаги сўзлари ҳозирги вақтда ҳам ўз таъсирини йўқотмаган:[5] “Тўй ва таъзияға сарф қилатурғон оқчаларимизни биз, туронийлар, илм вадин йўлига сарф этсак, анқариб оврўпойиллардек тараққий этармиз ва ўзимиз-да, динимиз-да обрўй ва ривож топар. Йўқ, ҳозирги ҳолимизга давом этсак, дин ва дунёга зиллат ва мискинатдан бошқа насибамиз бўлмайдур”.

Ҳақиқатан бугунги кундаги аҳволимиз ҳам худди шундай. Эндиликда маблағимизни ёшларимизнинг илм олишига шароит қилишга сарфласак мақсадга мувофиқ бўларди.

Жадид боболаримизнинг фикр-ғоялари мана бир аср бўлибдики ўз таъсирини йўқотгани йўқ. Бугунги кунда инсоният инқирозлар қуршови ва экологик муаммолар таҳликасида қолган, бу ҳам етмагандек, дунё ёшлари ишсизлик, очлик ва ахлоқий қашшоқлик каби иллатларга мубтало бўлиб турган вақтда биз ҳали ҳам баъзи майда икир-чикирлар хақида баҳсдамиз.

Миллий қарашнинг моҳиятини англаб етиш бугунги ҳодисаларни тўғри ўқий олиш учун ўз тарихимизни, хусусан, маърифатпарвар жадид боболаримиз қолдирган маънавий меросни чуқур билишимиз керак. Бугунги замонда илмий салоҳият ва саноатда қандай ўринлардамиз шу ҳақида баҳс қилишимиз зарур.

Ҳозирги шиддат билан ривожланаётган замонда бизнинг аҳволимиз қандай? Илғор халқлар ҳамма соҳада ривожланиб бормоқда. Ҳатто ойни забт этиб сунъий интелектни ривожлантириб тараққий этаяпти. Хўш, биз бундай кадрларга муҳтож эмасмизми?! Мусулмон аҳли шундай кадрлар чиқармаса гуноҳкор бўлмайдими?!

Юртбошимиз Республика Маънавият ва маърифат кенгашининг кенгайтирилган мажлисида қуйидаги таъсирли сўзларни ҳам таъкидлади: “[6]Агар биз бу ёруғ дунёда “ўзбек”, “Ўзбекистон”деган номлар билан яшаб қолишни истайдиган бўлсак, бу саволларга бугун жавоб топишимиз ва уларни хал этишимиз бўйича амалий харакатларни айнан бугун бошлашимиз шарт. Эртага кеч бўлади. Бу сўзлар ҳар бир “Ўзбекистонликман”, “ўзбекман” деган инсоннинг қалбида чуқур хис этмоғини истардим”.

Хулоса ўрнида биз буюк миллат сифатида дунёда ўз ўрнимизга эга бўлишни истасак, буюк тарихимиз билан бир қатордамаърифатпарвар жадид боболаримиз қолдирган маънавий меросни чуқур ўрганиб, уларнинг ўгитларига амал қилмоғимиз, Ватан тарақиёти учун жидду жаҳд қиладиган янги авлодни тарбияламоғимиз лозим.

Муҳаммадзакий домла Ҳомидов

Фарғона вилояти Қува тумани

“Акбаробод” жоме масжиди имом ноиби

[1]Ш.Мирзиёоев.Жадидлар тўплами китобидан Махмудхўжа Бехбудий Т.2022-йил 3-бет

[2] Абдулла Авлоний.Жадидлар тўплами китоби “Ёшлар нашриёти уйи,2022 84-85-бетлар.

[3] Миллий анъана ва маданиятдан,ватанпарварликдан воз кечишга-беватанликка чақирадиган мафкура.

[4] Ш.Мирзиёев. “Методик таргибот” телеграм сахифасидан олинди.22.12.2023

[5] Махмудхўжа Бехбудий. Жадидлар тўплами китоби “Ёшлар нашриёт уйи”Т.2022 140-бет

[6] Ш.Мирзиёев. “Методик тарғибот”телеграм канали 22.12.2023

“Вақф” хайрия жамоат фонди нафақат эҳтиёжманд оилаларга моддий ёрдам бериш, балки уларнинг фарзандларини турли касб-ҳунарга ўргатиш, хорижий тилларга ўқитиш дастурини ҳам бошлади.

Айни мақсадни кўзлаб Фонд ва Ўқув маркази ўртасида ҳамкорлик меморандуми имзоланди. Янги лойиҳа асосида йўлга қўйилган амалиётга кўра эндиликда эҳтиёжманд оилаларнинг фарзандлари мазкур марказда бепул таълим олишади.

Шу муносабат билан ҳозирда пойтахтимиздаги хорижий тилларни ўргатишга ихтисослашган Cambridge ўқув марказида Жиззах вилоятининг Зомин туманида яшайдиган икки ўсмир таълим олишни бошлади.

– Барча хорижий давлатларда бўлгани каби мамлакатимизда ҳам чет тилларини ўрганишга бўлган талаб ошиб бормоқда, – дейди ўқув маркази директори Жаҳонгир Пўлатов. – Негаки бирор чет тили, айниқса, инглиз тилини билмасдан туриб муваффақиятга эришиш, илм сирларини ўрганиш амримаҳол. Билимли, хорижий тилларни билган юрт фарзанди эса давлати ривожига катта ҳисса қўшишга қодир бўлади. Шунинг учун эҳтиёжманд оилаларнинг фарзандларини ўқитиш, хорижий тилларни ўргатиш борасидаги “Вақф” хайрия жамоат фондининг хайрли ташаббусига хайрироҳлик билдириб, савобли ишга бош қўшишни ният қилдик. Таъкидлаш керакки, эндиликда мазкур ўқув марказида юзлаб ана шундай оилаларнинг фарзандлари бепул таълим олишади.

Фарзандларимизни илмли ва маърифатли қилишдек бу савобли ишга Сиз ҳам ўз ҳиссангизни қўшинг. 

Ўзбекистон мусулмонлари идораси

Матбуот хизмати