Нега ёлғон гапирамиз?

Маълумки, ёлғон гапириш Динимизда оғир гуноҳлардан деб эълон қилинган. Ёлғон араб тилида «кизб» дейилади ва луғатда ростнинг тескарисини англатади. Ёлғон гапириш гуноҳ бўлгани учун уни гапирган одамнинг қалбига қора доғ тушади. Яна ёлғон гапирса, яна тушади. Агар киши ёлғонни тўхтовсиз гапираверса, қалбини қора доғ қоплаб олиб, кейин гуноҳ қилса, ўша гуноҳ бурнига пашша қўнганчалик таъсир қилмайдиган бўлиб қолади. Бундан ташқари у “каззоб” деб ёзиб қўйилади. Гуноҳ қалбни ўраб олиши ҳақида Аллоҳ таоло бундай деган:

كَلَّا بَلْ رَانَ عَلَى قُلُوبِهِم مَّا كَانُوا يَكْسِبُونَ

“Йўқ! Уларнинг қилган касблари қалбларига моғор бўлиб ўрнашиб қолган, холос” (Мутоффифун сураси, 14-оят).

Хўш, ёлғонни ким гапиради?

Аллоҳ таоло ёлғон гапни кимлар гапиришини, кимлар тўқишини баён қилиб шундай марҳамат қилган:

إِنَّمَا يَفْتَرِي الْكَذِبَ الَّذِينَ لاَ يُؤْمِنُونَ بِآيَاتِ اللّهِ وَأُوْلـئِكَ هُمُ الْكَاذِبُونَ

“Ёлғонни фақат Аллоҳнинг оятларига иймон келтирмайдиганларгина тўқирлар. Ана ўшалар ўзлари ёлғончилардир” (Наҳл сураси, 105-оят).

Бу оятда Аллоҳнинг оятларига иймон келтирмайдиган кишиларгина ёлғон гап тўқишлари баён этилмоқда. Ёлғон гапираётган кишилар бу ҳақида ўйлаб кўрсинлар, кўзларини очсинлар! 

Пайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи васаллам: “Қачонки бир банда ёлғон гапирса, фаришта у гапнинг сассиқлиги учун у бандадан бир мил масофага узоқлашади”, дедилар.

Тасаввур қилинг, кишини муҳофаза қилиб турадиган, ундан ҳеч ажралмайдиган фаришталар ёлғончидан узоқлашар эканлар. Бу жуда қўрқинчли ҳолат. Бошқача қилиб айтганда, ёлғончининг фариштаси бўлмайди.

Аллоҳ таоло яна бир оятда бундай деб марҳамат қилган:

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ اتَّقُواْ اللّهَ وَكُونُواْ مَعَ الصَّادِقِينَ

“Эй иймон келтирганлар, Аллоҳга тақво қилинглар ва содиқлар ила бирга бўлинглар” (Тавба сураси, 119-оят).

Демак, инсон нафақат ўзи ёлғон гапирмаслиги керак, балки унинг дўсту улфатлари ҳам ростгўй кишилар бўлиши керак. Чунки, суҳбатдошнинг, атрофдаги муҳитнинг таъсири бор бўлиб, ёлғончилар даврасида ёлғон гапиришга мойиллик кучли бўлади. Ростгўйлар билан бирга юрганда эса, инсон ростгўй бўлиб боради, мабодо ёлғон гапирса ҳам, ростгўй дўстлари дарҳол уни ислоҳ қилишга уринадилар.

Инсон нима учун ёлғон гапиради?

Бошқаларга озор бермаслик учун.

Баъзида инсон яқинларининг дилини оғритмаслик, оғриқли ҳақиқатни айтмаслик учун уларга ёлғон гапиради.

Бошқаларнинг эътиборини жалб этиш учун.

Киши одамларнинг эътиборларини ўзига қаратиш, барчанинг диққат марказида бўлиш учун ўзи ҳақида ёлғон сўзлар ишлатади.

Мақтаниш, фахрланиш учун.

Баъзида инсон ўзини илмли, обрўли қилиб кўрсатиш, заковати ўткирлигини намоён этиш ва бошқа ютуқлари борлигини барчага билдириш учун ёлғон аралаштириб гапиради.

Фойдани жалб қилиш учун.

Ўзининг ишончли, вафодор, омонатдор киши эканлигини урғулаш ва шу орқали одамларнинг ишончига кириш, улардан бирор нарса олиш илинжида ёлғон гапиради.

Бошқалар билан ҳамфикр эканини билдириш учун.

Баъзан инсон суҳбатдошининг гаплари ва қарорларига ҳамфикр бўлмаса ҳам, у билан адоватга бормаслик ёки ундан бирор нарса тамаъ қилиб, “Гапларингиз тўғри, мен ҳам сизнинг фикрингизга қўшиламан” деб ёлғон гапиради. Аслида ичида унинг гапларига қўшилмаётган бўлади.

Ўч олиш учун.

Баъзида инсон душманидан ўч олиш мақсадида уни ёмонловчи, обрўсини туширувчи, одамлар қалбида унга бўлган ишончни сўндирувчи ёлғон гапларни гапиради.

Ўзидан озорни узоқлаштириш учун.

Баъзида киши рост гапирса, ўзига қандайдир зиён етишидан қўрқиб, ўша ўринда ёлғон ишлатади.

Одатланиб қолгани учун.

Баъзи одамлар ёлғон гапиришга одатланиб қолганлари учун умумий ҳолатларда ҳам ёлғон гапирадилар.

Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васаллам дедилар: “Мунофиқнинг белгиси учта: гапирса, ёлғон сўзлайди, ваъда қилса, хилоф қилади ва омонат ишониб топширилса, унга хиёнат қилади”.

Демак, ёлғон гапирган одам мунофиқликнинг учдан бирини қилган бўлади.

Имом Аҳмад ибн Ҳанбал Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан қилган ривоятда Пайғамбаримиз саллоллоҳу алайҳи васаллам: “Ким бир гўдак болага “мана буни ол” деса-ю, ҳеч нарса бермаса, у одам ёлғончи бўлади”, дейдилар.

Фарзандларимизга бирор нарса ваъда қилаётганимизда шу ҳадис эсимизда турсин! Бирор нарса олиб келаман дедикми, ўшани, албатта, олиб келишимиз керак. Акс ҳолда биз ёлғончи бўламиз.

Ёлғон гапириш оқибатлари

• Ёлғончи одам Аллоҳнинг ғазабига дучор бўлади.
• Ёлғончи одам Аллоҳдан узоқ кимса бўлади.
• Ёлғончилик мўминликка хос бўлмаган амалдир.
• Ёлғон гапириш мунофиқлик белгисидир.
• Ёлғончи жамиятдаги ишончсиз кимса бўлади.
• Ёлғончига ҳеч ким ишонмайди.
• Ёлғончи одамлар орасида шарманда бўлиб, инсонларнинг назаридан четда қолади.
• Ёлғончининг фарзандлари ҳам ёлғонни ўрганиб тарбия топадилар.

Аллоҳ таоло барчамизни ёлғон гапиришдан ва ёлғончиларга шерик бўлишдан асрасин!

Интернет маълумотлари асосида Нозимжон Ҳошимжон тайёрлади

Нишонга урилган гаплар: “Отангни урган қамчингни сақлаб қўй, болангга керак бўлади!”

Қуйида келтириладиган фикрлар, ҳикматлар сайтлардан ва ижтимоий тармоқлардаги турли саҳифалардан олиб таржима қилинган.

Одамларнинг энг бойи бўлишни истайсизми? Аниқми?

Унда сизга Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг тавсияларини тақдим этамиз:

«Аллоҳ сенга тақсим қилган нарсага рози бўл, ана шунда одамларнинг энг бойи бўласан».

Имом Аҳмад, Термизий ва Байҳақийлар ривоят қилишган.

*****

“Тобеинлар саҳобаларнинг даражаларига ета оладиларми?” деган саволга бир олим шундай жавоб берибди:

“Саҳобалар бу умматнинг энг афзал вакиллари бўлиб, тобеинлар уларнинг даражаларига ета олмайдилар. Чунки, саҳобалар Набий соллаллоҳу алайҳи васалламни кўриб иймон келтирган, у зот билан ҳар куни бирга юрган, Қуръонни, ҳадисни, илмни у зотнинг ўзларидан таълим олган зотлардир. Саҳобаларнинг бурунларига Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг муборак шиппакларидан кўтарилган чанг кириб турган”.

*****

Бир жойда ахлоқсизлик ёйилса, Аллоҳ таоло (яхши-ёмонни аямай) барчага бирдек бало юборади.

Абу Бакр Сиддиқ розияллоҳу анҳу

*****

Биласизми?

Аёл киши хурсанд бўлган пайтда гапиришдан тўхтамас экан. Аммо сиқилган пайтда кўпроқ сукут қилар экан.

*****

Отангни урган қамчингни сақлаб қўй, болангга керак бўлади!

*****

Тўйи куни онасининг хонасига кириб, бир даста гул қолдириб, ёнига: «Сиз мен учун дунёдаги энг гўзал аёллигингизча қоласиз. Сиздан чиройлиги йўқ» деган мактуб қолдирди.

«Ўйлар, ҳикматлар ва ибратлар»

*****

Сигирни банан ўт-ўландан лаззатлироқ эканига ишонтиришга уринма. Балки сигир яхши кўриб истеъмол қиладиган таом билан сени нима ишинг бор деган гапга ўзингни ишонтир.

“Тарих муҳрлаган сўзлар”

*****

• Катта ақллар фикрларни муҳокама қилади.
• Ўртача ақллар воқеаларни муҳокама қилади.
• Кичкик ақллар шахсларни муҳокама қилади.

 “Тарих муҳрлаган сўзлар”

*****

Агар хотираларинг орзуларингдан кўпайиб кетса, энди сен ёш йигит эмассан.

Муҳаммад Ратён

*****

Одамлар орзуларингни чилпарчин қилгани учун уларни маломат қилма. Балки улардан кўп нарса кутганинг учун ўзингни маломат қил!

“Тарих муҳрлаган сўзлар”

*****

Ходим эдим, мудиримни танқид қилдим. Кейинчалик ўзим мудир бўлдим ва ўшанда унинг ҳақ эканини тушуниб етдим.

Талаба эдим, муаллимимни танқид қилдим. Кейинчалик ўзим муаллим бўлганимда, ўшанда муаллимим ҳақ бўлганини англаб етдим.

Кичкиналигимда отам менга қаттиққўлик қилса, бу иш менга ёқмасди. Ўзим ота бўлгач, отамнинг ўшанда тутган йўли тўғрилигини тушуниб етдим.

Замон ўтиб, сизга қилинган муомалаларнинг тўғрилигини тушуниб етишингиздан олдин ўша инсонларнинг сизга бўлган муносабатларини, қайғуришларини тўғри тушунинг, қадрланг, агар улар бу йўлда бироз қўполлик қилсалар, уларга узр истанг, кечиринг, уларга ширин сўз ва гўзал муомалада бўлинг.

“Тарих муҳрлаган сўзлар”

*****

Чумчуқлар фарзандларига қулликни мерос қилиб қолдирмаслиги учун қафас ичига ин қурмайди.

“Тарих муҳрлаган сўзлар”

Интернет материалларидан тўплаб, таржима қилувчи

Нозимжон Иминжонов

Нишонга урилган гаплар: “Инсон гапиришни ўрганиши учун икки йилга муҳтож бўлади. Жим туришни ўрганиши учун эса, эллик йилга муҳтож бўлади”

Қуйида келтириладиган фикрлар, ҳикматлар сайтлардан ва ижтимоий тармоқлардаги турли саҳифалардан олиб таржима қилинган.

Қуръон ҳақида

Қуръонни тадаббур билан ўқишда кўп фойдалар бор. Қуръондаги ҳар бир оят, ҳар бир жумла, ҳар бир калима, ҳар бир ҳарф, ҳар бир ҳаракат ва ҳар бир нуқтада улкан ҳикматлар бордир. Қуръонни тадаббур билан ўқиган киши қалбида ўта ёқимли лаззатни, ҳаловатни, маърифатни ҳис этади.

Тадаббур деганда Қуръонни ихлос билан, шошмасдан, ҳар бир калима ва жумланинг маъносига эътибор бериб, ҳикматини тушуниб, оятдан ибрат, панду насиҳат олиб, буйруқларига итоат қилиб, қайтарганларидан қайтиб тиловат қилишни тушунсак тўғри бўлади, деб ўйлайман. Валлоҳу аълам.

 *****

 ИСЛОМ ДИНИНИНГ УСТУНЛАРИ

Аллоҳ таоло Рўзани Мадинада, ҳижрий 2-йилда фарз қилди. Закотни ҳам Мадинада, ҳижрий 2-йилда фарз қилди. Ҳажни ҳам Мадинада фарз қилди. Яъни, Аллоҳ таоло Ислом динимизнинг устунлари бўлган бу фарз ибодатларни Мадинада (Ерда) фарз қилди. Аммо Намозни Меърожда фарз қилди. Бу эса, Намознинг шаъни, қадри, аҳамияти нақадар юксак эканини кўрсатади.

 *****

 Қуръон ўқиб, тиловатга берилиб кетиб, овқат қилишга кечроқ уриндим, бироздан сўнг пишади десанг, кечқурунга овқат емай, нон ва сув билан кифояланишга мингдан минг розиман.

 *****

 Золим кўзини очсин!

Агар мазлум золимга қонуний ёки жисмоний жавоб қайтармай, индамай қўя қолса, золим янада кўпроқ эҳтиёт бўлсинки, Аллоҳ таоло ўша золим кимсадан мазлум бандасининг ўчини, ҳаққини олиб беради.

 *****

 Инсон гапиришни ўрганиши учун икки йилга муҳтож бўлади. Жим туришни ўрганиши учун эса, эллик йилга муҳтож бўлади.

Эрнест Ҳемингуэй,

америкалик ёзувчи, журналист, Нобель мукофотининг лауреати

 *****

 Агар бир инсонни алдаган бўлсанг, бу унинг аҳмоқлигини англатмайди. Балки ўша одам сенга лойиқ бўлганингдан-да кўпроқ ишонганини англатади.

Чарлз Буковский,

америкалик шоир, журналист.

*****

 Агар ёқтирмаслик, нафрат деган нарсаларнинг электрга айланиши мумкин бўлганда, (ўша электр) бутун дунёнинг ёруғ бўлишига кифоя қилган бўларди.

Никола Тесла,

кашфиётчи, инженер, физик

 *****

 Муҳаббат умрда бир марта келади. Ёқтириш эса, бир неча марта. Сен буларнинг орасини аралаштирма, тағин надомат қилиб юрмагин.

Марк Твен,

америкалик ёзувчи, журналист

 ***** 

Аъзоларнинг тоати

Сабр - қалбнинг тоати.

Тафаккур - ақлнинг тоати.

Намоз - жасад ва руҳнинг тоати.

Зикр - тилнинг тоати.

Кўзни пастга қаратиш - кўзнинг тоати.

Закот - молнинг тоати.

 *****

 Бир йигит донишманднинг олдига бориб, унга: “Нафсимда иккита бўри урушяпти. Улардан бири яхшиликка чорлайди, бошқаси ёмонликка” деди. Шунда донишманд “Қайси бирига таом берсанг, ўша ғолиб бўлади” деди.

“Тарих муҳрлаган сўзлар”

Интернет материалларидан тўплаб, таржима қилувчи

Нозимжон Иминжонов

Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати