Шайх Салоҳ Абулҳож ҳафизаҳуллоҳ

Ўзбекистон Ташқи ишлар вазири ўринбосари Фурқат Сидиқов бошчилигидаги делегациянинг Саудия Арабистони Подшоҳлигига ташрифи доирасида Ислом ҳамкорлик ташкилоти (ИҲТ) Бош котибиятида конституциявий ислоҳотларга бағишланган "Конституциявий ислоҳотлар - Янги Ўзбекистонни барпо этиш сари муҳим кадам" мавзусида давра суҳбати бўлиб ўтди.

Тадбирда Ўзбекистон Ташки ишлар вазирлиги, Олий Мажлис Қонунчилик палатаси, Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги, Ўзбекистондаги Ислом цивилизацияси маркази ҳамда Тошкент Давлат юридик университети, шунингдек, ташкилот Бош котибининг ўринбосарлари ва ташкилот ҳузуридаги тузилма идораларининг раҳбарлари иштирок этдилар.

Давра суҳбати иштирокчиларига Ўзбекистонда амалга оширилаётган конституциявий ислоҳотлар, хусусан, инсон ҳуқуқлари, ижтимоий давлат, ёшлар масалалари бўйича киритилиши таклиф қилинаётган ўзгартиш ва қўшимчалар тўғрисидаги батафсил маълумотлар такдим этилди.
ИҲТ раҳбарияти ҳамда бўлинма раҳбарлари ўз чиқишлари давомида амалга оширилаётган ислоҳотларни қўллаб-қувватлаб, ўзларининг тегишли таклиф ва мулоҳазаларини билдирдилар.

Шунингдек, Ўзбекистон ва Ислом ҳамкорлик ташкилоти ўртасидаги стратегик шериклик муносабатларининг бугунги ҳолати, мазкур алоқаларни янада ривожлантиришга қаратилган истиқболли йўналишлар юзасидан ҳам атрофлича фикр алмашилди.
Тадбир якунида Ўзбекистонда ўтказилаётган конституциявий ислоҳотлар авваламбор халқ манфаатларига хизмат қилишиҳамда “Янги Ўзбекистон” равнақида муҳим омил бўлажаги давра суҳбати қатнашчилари томонидан алоҳида таъкидланди.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Матбуот хизмати

Муҳаммад Айюб домла ҲОМИДОВ

Ўзбекистон элчиси Жавлон Ваҳобов АҚШнинг халқаро диний эркинлик масалалари бўйича собиқ элчиси Сэм Браунбэк ташаббуси билан ўтказилган диний эркинлик бўйича халқаро саммит (IRF Summit) да иштирок этди, деб хабар бермоқда "Дунё" ахборот агентлиги.

Тадбирда Жо Байден маъмурияти аъзолари, Вакиллар палатаси Спикери Нэнси Пелоси, собиқ Давлат котиби Майкл Помпео, сенаторлар ва конгрессменлар, АҚШнинг халқаро диний эркинлик бўйича комиссияси вакиллари, Буюк Британия, Финляндия ва Польша парламент аъзолари, дипломатлар, профессионал спортчилар, халқаро нодавлат ташкилотлар раҳбарлари ва диний етакчилар иштирок этди.

Анжуманда таъқиблар ва диний камситишларга қарши курашиш, диний ва этник асосларда геноцидга қарши кураш, ижтимоий тармоқлар ва уларнинг диний эркинликларни, иқтисодиётда ва миллий хавфсизлик шароитида диний эркинликни тарғиб қилишдаги ўрни, мусулмонлар орасида диний эркинлик ва хотин-қизлар ҳуқуқларини тарғиб қилиш, ҳарбий можароларнинг диний эътиқодга таъсири каби мавзулар муҳокама қилинди.

Элчи Жавлон Ваҳобов ва Глобал жалб қилиш институтининг фахрий президенти Крис Сайпл ўртасидаги интервью форматидаги мулоқот чоғида Ўзбекистон диний эркинликни таъминлаш, диний ташкилотларга оид қонунчиликни либераллаштириш, маърифатли ислом ғояларини тарғиб қилиш ва ёшлар ўртасида радикализмга қарши курашиш борасида эришаётган ютуқлари, шунингдек, республиканинг ушбу соҳадаги халқаро ташаббуслари ҳақида иштирокчиларга батафсил маълумот берилди. Ўзбекистон ташаббуси билан қабул қилинган БМТнинг "Таълим ва диний бағрикенглик" резолюцияси ҳамда Тошкент ва Бухорода ўтказилган

"Декларациялар мулоқоти" халқаро форуми ва унинг натижасида қабул қилинган таълим, бағрикенглик маданияти, турли конфессиялар тарафдорларининг миллий анъаналарига ҳурмат билан қараш ва уларнинг ҳақ-ҳуқуқларини таъминлаш ғояларини илгари сурувчи Бухоро Декларациясининг аҳамияти очиб берилди.
Элчихонага кўра, Ўзбекистонда амалга оширилаётган конституциявий ислоҳотларнинг мазмун-моҳияти ва асосий мақсадлари, шунингдек, фуқароларнинг асосий ҳуқуқлари, жумладан, дин эркинлигини янада юксалтиришдаги аҳамияти алоҳида тушунтирилди.

Халқаро диний эркинлик бўйича АҚШ комиссиясининг (USCIRF)) собиқ раиси Надин Маэнза ўз нутқида Ўзбекистоннинг диний эркинликларни тарғиб қилиш соҳасидаги муваффақиятли тажрибасини қайд этди. "Ўзбекистон нисбатан қисқа вақт ичида қандай қилиб диний эркинликларни таъминлашда улкан ютуқларга эришганига, дунёга динлараро тотувликни тарғиб қилишнинг ноёб моделини тақдим этаётганига гувоҳ бўляпмиз", - таъкидлади у. "Буларнинг барчаси турли кўникмалар ва иш тажрибасига эга бўлган кўплаб одамлар қўллаб-қувватлаши керак бўлган стратегик ташаббуслар ва улкан ўзгаришларнинг натижасидир".

Ўз навбатида, саммитда сўзлаган ва Глобал жалб қилиш институти вице-президенти Жеймс Чен "Ўзбекистонда биз диний эркинликни таъминлаш учун самарали инфратузилмани мустаҳкамлаш учун ҳукумат, фуқаролик жамияти институтлари ва диний жамоалар вакиллари билан кўп қиррали ҳамкорлик ўрнатишга муваффақ бўлдик". "Сўнгги йилларда мамлакатда мисли кўрилмаган ютуқларга эришилди ва қонун устуворлиги ва диний эркинликлар бўйича ўқув дастурлари, шунингдек самовий дин вакиллари ўртасидаги динлараро мулоқот орқали биз эришилган натижаларни бирлаштириш ва кўпайтиришга ёрдам бермоқдамиз", - деди Жеймс Чен.

Дунё мамлакатларининг диний эркинликларни тарғиб қилиш соҳасидаги ютуқлари бўйича панель муҳокамасида АҚШнинг энг йирик масжидларидан бирининг имоми Муҳаммад Мажид шундай деди: "Бошқа мамлакатларга саёҳатлар пайтида биз одамлар билан биргаликда вақт ўтказганда ва улар ким эканлиги ҳақида гаплашганда, уларнинг оилалари ҳақида, уларнинг жамоалари ҳақида гапирганда - нотўғри тушунчалар ва тушунмовчиликлар бутунлай йўқолишига гувоҳ бўлдик. Ўзбекистонда турли конфессия, дин ва эътиқодга эга инсонлар ўртасидаги очиқ ва ишончли муносабатларнинг ёрқин ифодасини кўрдик".

Бундан ташқари, тадбир доирасида Глобал жалб қилиш институти томонидан Ўзбекистонга ташрифидан сўнг Декларациялар форумида иштирок этиш учун тайёрланган қисқа видеосюжет (Making Multi-Faith History in Bukhara) намойиш этилди, унда мамлакатимизнинг диний плюрализм ва бағрикенгликни тарғиб қилиш борасидаги ёндашувлари очиб берилди. "Ўзбекистон ренессанс даврини бошдан кечирмоқда, дўстлик, ҳурмат ва ишончнинг янги даврини кўрсатадиган очиқ мулоқот ва ўзгаришларга янги мазмун бахш этмоқда", - дейилади сюжетда. Унда Глобал жалб қилиш институти раҳбари Крис Сайпл "Декларациялар мулоқоти – бу кўпчилик мусулмон бўлган мамлакатда аввалги декларациялар вакилларини бирлаштирадиган ва бу чуқур фарқларни енгиб ўтиш ва жипс жамиятларни яратиш имконини берувчи очиқ ва конструктив мулоқот учун асос бўлиб хизмат қиладиган янги механизм", - деб таъкидлади.
"Қўшма Штатларда биз Ўзбекистон ҳукумати сўнгги 5 ёки 6 йил ичида, ҳатто бу ерда анчагина таъсирчан деб ҳисобланган ҳар қандай масалаларни муҳокама қилишга қандай тайёрлигини кузатмоқдамиз ва диний эркинликларни таъминлашда катта ижобий ютуқларни кўрмоқдамиз", - деди АҚШнинг Тошкентдаги элчиси Дэниел Розенблюм.

Бухоро Декларацияси аллақачон ўз самарасини бериб, бутун дунё бўйича - Ганадан Индонезиягача диний етакчилар ўртасида алоқаларни мустаҳкамлашга ёрдам беради. Бу "Бухоро Декларацияси диалоги" нинг бир минтақа ёки бир диндан ташқарига чиқишига имкон берадиган глобал ҳаракатлар ва мазмунли ўзгаришларни рағбатлантириш учун шериклик ва амалий ечимлар қудратининг ишончли далилидир", дейилади махсус видеосюжетда.
Эслатиб ўтамиз, IRF Summit - бу 2021 йилдан бери Вашингтонда ҳар йили АҚШнинг диний эркинлик бўйича собиқ элчиси Сэм Браунбэк ташаббуси билан ўтказиладиган халқаро форумдир. Форумда 80 дан ортиқ мамлакатдан ҳукуматлар вакиллари, диний етакчилар ва фуқаролик жамияти фаоллари тўпланади. Форумда дунё бўйлаб диний эркинликларни тарғиб қилиш, жамиятда қутбланиш ва радикаллашувга қарши курашиш, якка тартибда ёки биргаликда таъқиб қилинаётган диндорларни ҳимоя қилиш масалалари муҳокама қилинади.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Матбуот хизмати

Ҳосилмурод домла Парманов
Шароф Рашидов тумани "Тўптолобод" жоме масжиди имом-хатиби