muslim.uz

Четверг, 30 Июль 2020 00:00

Зуҳо намозининг ўқилиш тартиби (Аудио)

ҚУРБОН ҲАЙИТИНИНГ БИРИНЧИ КУНИ 2020 ЙИЛ 31 ИЮЛЬ, ЖУМА КУНИГА ТЎҒРИ КЕЛМОҚДА.

Пандемия сабабли юртимизда Ийд намози ўқишнинг имкони йўқ. Баъзи уламолар ҳайит намози ўқиш узрли бўлганда Зуҳо намозини ўқиш мустаҳаб эканини айтиб ўтишган. Шунга кўра, 2020 йил 31 июль Жума куни Зуҳо намози Тошкент вақти билан 05:40 да, бошқа жойларда намоз вақтидаги тафовутни инобатга олиб ўқилади.

Аллоҳ таоло Қурбон ҳайити кунидаги Зуҳо намозимизни барчамиздан қабул айлаб, бу куннинг шарофати билан юртимизни файзу баракотга тўлдирсин!

№ Вилоят Намоз вақтлари

1. Наманган вилояти 5:30
2. Андижон вилояти 5:30
3. Фарғона вилояти 5:35
4. Тошкент шаҳри 5:40
5. Тошкент вилояти 5:35
6. Сирдарё вилояти 5:45
7. Жиззах вилояти 5:50
8. Самарқанд вилояти 5:55
9. Сурхондарё вилояти 6:05
10. Қашқадарё вилояти 6:05
11. Бухоро вилояти 6:05
12. Навоий вилояти 6:05
13. Хоразм вилояти 6:15
14. Қорақолпоғистон Республикаси 6:20

Эслатма: Ушбу жадвалда кўрсатилган вақтлар қуёш чиққанидан кейин
20-25 дақиқалик фарқни инобатга олиб белгиланди.

ЎМИ матбуот хизмати

Бўлим Аудио

Четверг, 30 Июль 2020 00:00

Қулоғи белги учун кесилган қўйни қурбонлик қилиш мумкинми?

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Фатво бўлими етакчи мутахассиси Ғуломиддин ХОЛБОЕВ:

– Қурбонлик қилинадиган ҳайвоннинг барча аъзолари соғ ва бутун бўлиши афзал. Лекин одатда ҳайвонлар озгина нуқсондан, камчиликдан холи бўлмайди. Одатда чўпонлар қўйларнинг қулоғига белги қилиш мақсадида турли тамғалар қўяди ёки кесади.

Имом Муҳаммад раҳматуллоҳи алайҳ «Жомиʼ ас-Сағир» китобида: «Агар ҳайвон қулоғи, думи ёки думбасининг аксар қисми (узилиб ё кесилиб) кетган бўлса, қурбонликка ярамайди, лекин озроқ қисми кесилган бўлса, қурбонлик қилса бўлади», деган.

Ҳанафий мазҳаби уламоларининг ўртасида ози билан кўпини ажратиб турадиган қисм қанча экани борасида ихтилоф бор. Бу борада Имом Муҳаммад раҳматуллоҳи алайҳ Абу Ҳанифа раҳматуллоҳи алайҳ қурбонлик ҳайвонининг қулоғи, думи ёки думбасидан учдан бири ёки учдан биридан озроғи кесилган бўлса қурбонлик қилиш жоиз, учдан биридан кўпроғи кесилган бўлса қурбонлик қилиш жоиз эмаслигини ривоят қилган ва шу гапга фатво берилган.

Демак, қурбонлик қилинаётган қўйнинг қулоғига қаралади. Агар қулоғининг учдан бири ёки учдан биридан озроқ қисми кесилган ёки қулоғи тешиб қўйилган бўлса, қурбонлик ёки ақиқа учун сўйса бўлади. Агар қулоғининг учдан биридан кўп қисми кесилган бўлса, қурбонлик ва ақиқа учун сўйиб бўлмайди.

ЎзА

Бўлим Мақолалар

Четверг, 30 Июль 2020 00:00

Қурбон Ҳайитини уйларимизда нишонлаймиз

Ҳаж ойи ҳисобланмиш Зулҳижжа ҳам бошланиб, эртага бутун Ислом оламида Қурбон ҳайити катта байрам қилинади. Юртимизда байрамлар кўп: ҳар бирининг ўз таровати, шукуҳи ва қадри бор. Илло, диний байрамлар – Рамазон ва Қурбон ҳайитининг сурури ўзгача. Айниқса, бу қутлуғ саналарда халқимизга хос меҳр-шафқат, саховат ва мурувват, қаноат ва шукроналик туйғулари янада жўш уради.

Муҳтарам Президентимиз Шавкат Мирзиёевнинг шу йил 24 июлда эълон қилинган «Қурбон ҳайитини нишонлаш тўғрисида»ги қарори асосида байрамни уйларимизда карантин қоидаларига риоя қилган ҳолда, миллий анъана ва урф-одатларимизга мос равишда ўтказамиз. Ушбу маросим моҳиятида мужассам бўлган инсонийлик фазилатларини фарзандларимиз онгу шуурига сингдиришдек эзгу ғояларни тарғиб этишга жиддий эътибор қаратамиз, иншоаллоҳ.

Ҳайит кунлари қилинадиган яна бир вазифа – меҳрга ташна инсонларга байрам кайфияти улашиш, уларни хушнуд қилишдир. Айниқса, шифохоналарда ётган беморларни ғойибона бўлсада, тезроқ соғайишларини тилаб дуолар қилиш зарур.

Бугун бутун дунёда бўлгани каби мамлакатимизда ҳам коронавирусга қарши кураш олиб бориляпти. Кўзга кўринмас офат бизнинг имкониятларимизни чеклаётган бўлиши, уйларимизда қолишга мажбур қилаётган бўлиши мумкин. Лекин асло хайрли амалларимизга, дуоларимизга тўсиқ бўла олмайди.

Бугунги файзли, шукуҳли кунларда, улуғ айёмларда халқимиз, нуроний отахонларимиз Яратганга ҳар қачонгидан ҳам кўпроқ дуою илтижолар қилишиб, эл-юртимиз бошига тушган бу бало тезроқ даф бўлишини, соғлиқ, тинчлик ва офият барқарор бўлишини сўрашмоқда.

Қурбонлик – савоби улуғ ибодат. Иброҳим алайҳиссалом давридан бери ҳар йили бутун Ислом оламида ушбу ибодат кенг нишонлаб келинади. Бу ибодат «Бас, Раббингиз учун (беш вақт ёки Қурбон ҳайити учун) намоз ўқинг ва (туя) сўйиб қурбонлик қилинг!» (Кавсар сураси, 2-)ояти каримаси билан Пайғамбаримиз Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи ва саллам шариатига ҳам жорий этилган.

Набий алайҳиссалом: «Кимки хурсандчилик билан савоб умидида қурбонлик қилса, қурбонлик у учун дўзахдан парда бўлади» (Имом Табароний ривояти), деб марҳамат қилганлар.

Бошқа бир ҳадисда эса: «Ҳеч бир кун ва унда қилинган бирорта амал Аллоҳнинг наздида Зулҳижжа ойининг ўн кунида қилингандан буюкроқ ва Унга маҳбуброқ эмас. Бас, бу кунларда таҳлил, тасбеҳ, такбир ва таҳмидни кўп айтинг», дейилган (Имом Байҳақий ривояти).

Шунингдек, бу айёмларда имкони етган кишилар қурбонлик қилишлари энг афзал ибодатдир. Аллоҳ таоло Қурбон ҳайити куни бизларни ҳайит намозини ўқишга, қурби етган кишиларни эса қурбонлик қилишга буюрган.

Қурбонлик диний ибодат бўлиши билан бирга унинг ахлоқий-ижтимоий аҳамияти ҳам беқиёсдир. Қурбонлик туфайли динимизда ўзаро ижтимоий ёрдамнинг, кўмакнинг аҳамияти яққол намоён бўлади. Эҳтиёжманд оилаларга қурбонлик гўштлари тарқатилади.

Салама ибн Акваъ розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. “Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Ким қурбонлик қилса, учинчи кундан кейин уйидан ундан бирор нарса бўлган ҳолида тонг оттирмасин», дедилар. Келаси йили бўлганда: «Эй, Аллоҳнинг Расули, ўтган йили қилганимиздек қилайликми?» дейилди. У зот: «Енглар! Таомлантиринглар! Сақлаб қўйинглар! У йили одамлар қийинчиликда эдилар. Уларга ёрдам беришингизни хоҳлаган эдим», дедилар” (Имом Бухорий ривояти).

Уламоларимиз ушбу ҳадиси шарифга асосланиб, одатий ҳолатларда қурбонликнинг гўштини учга бўлиб, бир қисмини ўзи ейиши, иккинчи қисмини камбағалларга бериши, учинчи қисмини сақлаб қўйиш яхши, дейдилар. Муҳтожлар кўпайганда эса, уларнинг риоясини қилиш зарур.

Кўпчиликни бир савол қизиқтириши табиий. У ҳам бўлса, бу йилги карантин шароитида Қурбон ҳайити намози ўқиладими?

Хабарингиз бор, Ўзбекистон мусулмонлари идораси Уламолар Кенгашининг Қурбон ҳайитини нишонлаш тўғрисидаги Баёноти қабул қилинди. Унга кўра, шариат инсонга зарар етиш эҳтимоли кучайган пайтда ибодатларни енгил тарзда бажаришга рухсат беради ёки бутунлай зиммадан соқит қилади. Ҳайит намози вожиб амал бўлгани боис бугунгидай узрли ҳолатларда ҳайит намозини адо этиш соқит бўлади.

Ислом дини манбаларида Қурбон ҳайити намози вожиб амал экани баён этилган. Абу Ҳанифа раҳматуллоҳи алайҳдан жума намози вожиб бўлган кишиларга ҳайит намози вожиб экани нақл қилинган. Жума намози Қуръон, суннат, ижмо каби қатъий далиллар билан собит бўлган фарз амалдир. Модомики муайян узрлар билан фарз бўлган жума намозини вақтинча тўхтатиб туриш тўғрисида уламолар фатвоси қабул қилинган экан, вожиб амал бўлган ҳайит намозини ўқимаслик ҳам ўз-ўзидан маълум бўлади. Баён этилганлардан келиб чиқиб, 2020 йилги Қурбон ҳайити (Ийдул адҳо) намозини пандемия даврида жамоат бўлиб ўқиш имконияти мавжуд эмаслиги, мўмин-мусулмонларнинг зиммасидан ушбу ибодатни соқит қилади.

Ҳанафий мазҳабининг мўътабар манбаларида келишича, ҳайит намози Зуҳо (чошгоҳ) намозининг ўрнига қўйилган. Қачонки, ҳайит намози бирор узр сабабли ўқилмай қолса, икки ёки тўрт ракат нафл намоз ўқиш мустаҳаб бўлади. Тўрт ракат ўқиган афзал.

Шундай экан, Қурбон ҳайити кунларида савоб ишларни кўпайтириш, такбири ташриқ айтиш, нафл ибодат қилиш, покланиш, чиройли кийимлар кийиш, хушбўйланиш, қурбонлик қилиш, яқинларига ҳадялар улашиш айни савобли ишлардан бўлади.

Бу йилги Қурбон ҳайити карантин шароитида нишонланаётгани инобатга олиб, одамлар жамланишига сабаб бўладиган урф-одатларни ташкил этмаслик, уйма-уй юриб, турли азахонликлар, маърака-маросимларни ўтказмасликни сўраймиз.

Азизлар, пандемия шароитидан келиб чиқиб, марҳумларнинг ҳақларига оила даврасида хайрли дуолар қилсак, шариатимиз қонун-қоидалари ҳамда карантин талабларига риоя этган бўламиз. Чунончи, ҳадиси шарифда: «Зарар бериш ҳам, зарар кўриш ҳам йўқ» (Имом Ибн Можа ривояти), дейилган.

Қабристонларга бориб, ҳам ўзимизнинг, ҳам бошқаларнинг ҳаётини хавф остига қўйгандан кўра, уйларимизда, оила даврасида ўтганлар руҳига Қуръон тиловат қилайлик! Зеро, динимизда зарарни даф қилиш фойдани жалб қилишдан олдинга қўйилади.

Нуриддин домла Холиқназаров

Тошкент шаҳар бош имом хатиби

Бўлим Мақолалар

Четверг, 30 Июль 2020 00:00

Қурбонликка оид масалалар

Қурбонликнинг нияти

Масала: Бой одам қурбонлик қилишликка жонивор сотиб олиб, бошқаларни унга шерик қилиши мумкин. Агар сотиб олувчи фақир бўлиб, сотиб олаётган вақтда бошқалар шерик бўлса, шерик қиламан деб ният қилса, бошқаларни шерик қилса бўлади. Агар сотиб олиш вақтида бошқаларни шерик қилишни ният қилмаган бўлса, шерик қилиши жоиз эмас(96).

Масала: Қурбонлик қилувчи қурбонликни дилида ният қилиши кифоя қилади. Тилида қурбонлик қилишни ният қилдим деб айтиши шарт эмас(125).

Сўйиш вақтида бисмиллаҳни айтиш

Масала: Бисмиллаҳ Аллоҳу акбар деб сўйишнинг ўрнига Аллоҳу акбарнинг ўзини айтиб сўйса, жонивор ҳалол бўлади. Лекин суннатга хилоф иш тутганлиги учун макруҳ бўлади (31 бет).

Масала: Сўяётган пайтда бисмиллаҳни ўзини айтиб, Аллоҳу акбарни айтмаса, гўшт ҳалол бўлади. Лекин иккисини қўшиб айтиш суннатга мувофиқдир. Эсдан чиқариб бисмиллаҳни айтмаса, жонлиқ ҳалол бўлаверади. Лекин қасддан айтмаса, ҳалол бўлмайди (42).

Масала: Бисмиллаҳ билан сўйиш ўртасига бошқа ишни қўшмаслик зарур. Аксарият кишилар қурбонликларини ўзлари сўймоқчи бўладилар. Лекин моҳир бўлмаганликлари учун қассоб, уларни қўлидан ушлаб пичоқни тортишга ёрдам беради. Шунда пичоқни ушлаган икки кишига ҳам бисмиллаҳи Аллоҳу акбарни алоҳида-алоҳида айтишлари вожиб бўлади. Пичоқ тортувчилардан бирортаси бисмиллаҳи Аллоҳу акбарни айтмаса, жонивор ҳалол бўлмайди. Лекин, жониворни оёқ-қўлини ушлаб турувчиларга сўювчи билан бисмиллаҳи Аллоҳу акбарни айтиш шарт эмас(72).

Масала: Мушрик қурбонликда шерик бўлса, жониворнинг гўшти ҳалол бўлмайди ва қурбонлиги ҳам адо бўлмайди(83).

Масала: Қассоб мусулмон ёки аҳли китоб бўлишлари ва улар жониворни қурбонлик қилаётган пайтда Аллоҳ таолони зикр қилиб, бошқа бирортасини номини Аллоҳ номига қўшмаслиги керак. Мусулмон киши ҳам Аллоҳ таолонинг номи билан биргаликда пир ёки шу кабиларни номини тилга олмаслиги керак (84).

Масала: Ҳозирги вақтда ёритгичлар етарли даражада ёритганлиги учун ўзини қурбонлиги билан бошқа бировнинг қурбонлигини адаштириб қўйишлик шубҳаси йўқ. Шунинг учун кечасида сўйишлик кароҳиятсиз жоиздир. Кечасида сўйишликни макруҳ деган уламолар ўз ҳайвонини бошқа бировнинг ҳайвонига аралаштириб қўйиши эҳтимоли бўлганлиги туфайли макруҳ деганлар(85).

Масала: Қурбонлик кунларида қассоблар шошилганларидан тезроқ калласини узуб терисини шилишга ҳаракат қиладилар. Жониворни барча аъзосидан жони буткул узулмасдан, совумасдан терисини шилиш макруҳдир(90).

Масала: Шиа мазҳабидаги кишининг сўйган жонивори ҳалол бўлмай қолади. Чунки улар ўн иккита имом, Қуръоннинг таҳрифи, имомларнинг пайғамбарлардек маъсумлиги, тақия, мутъа, уч саҳобадан ташқари барча саҳобаларни муртад ва кофир деб эътиқод қиладилар. Шу эътиқодлари туфайли уларнинг жонлиқлари ҳалол бўлмайди(97).

Манба fiqh.uz сайти

Бўлим Мақолалар

Четверг, 30 Июль 2020 00:00

Мисрнинг «Ал-Хабар ал-ёум» газетаси Ўзбекистон маданий-маърифий ҳаётига оид янгиликларни мунтазам ёритмоқда

Миср Араб Республикасининг нуфузли «Ал-Хабар ал-ёум» (Кун хабари) газетаси «Дунё» АА манбаси асосида Ўзбекистоннинг ижтимоий-сиёсий, маданий-маърифий ҳаётидаги воқеликларга эътибор қаратишда давом этган. Мазкур газетанинг навбатдаги сонида мамлакатимизга бағишлаган иккита материал чоп этилди.

Хусусан, Ўзбекистон Республикаси Президентининг «Қурбон ҳайитини нишонлаш тўғрисида»ги қарорига доир «Ўзбекистон Президенти тегишли идоралар ва жамоат ташкилотларига муборак Қурбон ҳайитини нишонлаш учун барча зарур шароитлар яратилишини топширди» номли материалда мамлакатимизда Қурбон ҳайити байрамини юқори даражада ўтказиш бўйича чора тадбирлар белгилангани таъкидланади.

Президент қарори Қурбон ҳайити мусулмон олами, шу жумладан ўзбек халқининг маънавий ҳаётидаги роли ва аҳамиятидан келиб чиқиб, миллий ва диний қадриятларни асраб-авайлаш ва ривожлантиришга қаратилган.

Ҳужжатга биноан, Ўзбекистон мусулмонлари идорасининг Қурбон ҳайитини жорий йил 31 июль, жума куни нишонлаш тўғрисида қарори инобатга олиниб, 31 июль бутун мамлакат бўйлаб Қурбон ҳайити байрами сифатида кенг нишонланади. Шунингдек, тегишли ижтимоий идоралар ва ташкилотларга Қурбон ҳайитини миллий урф-одатларга мувофиқ, карантин қоидаларига риоя қилган ҳолатда нишонлаш учун барча зарур шарт-шароитлар яратиб бериш вазифаси топширилгани қайд этилган.

Ўзбекистонда ҳайит кунлари дўстлик ва биродарлик руҳида хайр-саховат каби эзгу амаллар бажарилади, гина-кудуратлар унутилади. Мусулмонлар Қурбон ҳайити намозидан сўнг яқинларини йўқлайди, беморлар ва муҳтожлар ҳолидан хабар олади, уларга ҳадялар улашади. Бу ўзаро меҳр-оқибат ришталарини янада мустаҳкамлайди. Афсуски, бу йил барча мусулмон мамлакатларида бўлгани каби, Ўзбекистонда ҳам ҳайит намозини жамоат бўлиб ўқиш имконияти йўқ. Бу биринчи галда инсонлар саломатлигини ўйлаб қабул қилинган қарор, деб ёзади «Ал-Хабар ал-ёум».

Газета Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2016 йил сентябрь ойидан 2020 йил 1 январгача бўлган даврдаги сиёсий фаолияти солномасини ўзида мужассам этган тўплам нашр этилгани ҳақидаги хабарни ҳам эълон қилган.

«Ўзбекистон» нашриёт-матбаа ижодий уйи томонидан «Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёевнинг фаолият хроникаси» деб номланган тўплам нашрдан чиқарилди. Унда Ўзбекистон Президентининг 2016 йил сентябрь ойидан 2020 йил 1 январгача бўлган даврдаги сиёсий фаолияти солномаси батафсил акс эттирилган”, — деб ёзади нашр.

Ушбу тўплам ўта мураккаб ва машаққатли, тарихий заруратга айланган бугунги жараёнда янги Ўзбекистон ҳаётида қандай ўзгаришлар кечаётгани хусусида тўлиқ маълумот бериши таъкидланган. «Ўзбекистон» номли улкан кемани янги тараққиёт уфқи сари бошлаш, сиёсатшунослар ибораси билан айтганда, давлат ва жамият бошқарувида тарихий бурилиш ясаш Президент Шавкат Мирзиёев томонидан қандай амалга оширилаётгани китобда аниқ тизим асосида кунма-кун, ойма-ой ёритилгани қайд этилган.

ЎзА

Бўлим Ўзбекистон янгиликлари