Бирор қавм кишиларини ёқтирмаслик, сизларни адолатсизлик қилишга ундамасин! Одил бўлингиз! Зеро у адолат (тақво)га яқинроқдир... (Моида, 8.)

Бағрикенглик – турли миллат ва дин вакилларининг бир заминда ўзаро иноқ ва ҳомкор бўлиб яшашларини англатувчи тушунча. 16 диний конфессия, 130 дан ортиқ миллат ва элат вакиллари бир осмон остида, бир заминда, бир ҳаводан нафас олиб, ҳамжиҳат бўлиб, бир мақсад сари ҳаракат қилиши бағрикенглик, тотувлик, ҳамкорлик каби тушунчаларнинг юртимиздаги ифодасидар.

Дини, миллати, ирқи, ижтимоий келиб чиқишидан қатъи назар дунёдаги инсонларнинг ҳуқуқлари ва эркинликлари тенгдир. Ислом дини таълимотидан келиб чиқиб аждодлар шундай йўл тутганлар ва бизларга ҳам шундай ўргатганлар. Мана масалан, Самарқанд шаҳрида Дониёр пайғамбар номи билан аталадиган мақбара ислом, христиан ва яҳудийлик дини вакиллари томонидан бирдек эъзозланади. Шу биргина мисолнинг ўзи олийжаноблик, эзгулик ва том маънодаги бағрикенглик асосини ташкил этади. Ўзгаларнинг дили, дини, эътиқоди, ибодат масканларига ҳам ҳурмат билан муносабатда бўлишда динимиз таълимоти, Мотуридий, Самарқандий, Насафий, Яссавий каби бобокалонларимиз угитларига асосланиб келганмиз.

Ислом таълимоти нуқтаи назаридан бағрикенглик мезонларини қуйидагича ифодалаш мумкин:

• хушмоамалалик – қўпол сўзламаслик, одамларни яхши ёмонга ажратмаслик (Наҳл, 125);
• мажбурламаслик – ўз қараш ва эътиқодига бошқаларни ҳам бўйсундиришга уринмаслик (Бақара, 256);
• беозорлик – ҳеч бир диннинг ибодат масканларига зиён етказмаслик (Ҳаж,40);
• адолатлилик, холислик – дини, миллати, ижтимоий келиб чиқишидан қатъи назар ҳаммани бир кўзда кўриш (Моида, 8.);
• мулоқот ва ҳамкорлик – турли миллат ва турли дин вакиллари билан ўзаро манфаатли алоқалар ўрнатиш(Ҳужурот, 13). 

Дарҳақиқат, инсоният бир ота-онадан тарқалган. Унинг тили, ирқи, миллатининг хилма-хиллиги Буюк Зотнинг қудратидандир. “Унинг белгиларидан (яна бири) – осмонлар ва Ерни яратиши ва сизларнинг тилларингиз ва рангларингизнинг хилма-хиллигидир. Албатта, бунда барча олимлар учун аломатлар бордир” (Рум, 22).

Шунингдек, бою камбағал, мансабдору фуқаро, кучлию кучсиз, олиму оми ўртасидаги ҳуқуқ ва мажбуриятларнинг адолат ва тенглик асосида бўлиши, содда қилиб айтганда Яратган наздида ҳамманинг тенг эканлиги ҳадиси шарифда қуйидагича ифодаланади: “Эй, инсонлар! Парвардигорингиз ягонадир! Агар тақволи (пок ва холис) бўлмаса, арабнинг ажам (араб бўлмаган миллат)дан, ажамнинг арабдан, оқ танлининг қора танлидан, қора танлининг оқ танлидан устун жойи йўқ. Худонинг наздида энг улуғ одам – тақводор (холис) одам”. Яъни, бир одамга ташқи кўнириши, гап-сўзи, юриш-туришига қараб бошқа бир одам баҳо бера олмайди. Аллоҳ таоло эса одамнинг қалбига қарайди.

Қуръони каримда “Эй, имон келтирганлар! Аллоҳ учун тўғриликда собит турувчи, одиллик билан гувоҳлик берувчи бўлингизлар. Бирор қавм кишиларини ёқтирмаслик, сизларни адолатсизлик қилишга ундамасин! Одил бўлингиз! Зеро у адолат (тақво)га яқинроқдир. Аллоҳдан қўрқингиз! Албатта, Аллоҳ ишларингиздан хабардордир” (Моида, 8.) дея адолат ва холисликка;.

“Эй, инсонлар! Дарҳақиқат, биз сизларни бир эркак (Одам) ва бир аёл (Ҳаво)дан яратдик ҳамда бир-бирларингиз билан танишишларингиз учун сизларни (турли-туман) халқлар ва қабила (элат)лар қилиб қўйдик...” (Ҳужурот, 13) дея дини, тили, миллатидан қатъи назар бутун башариятни мулоқот ва ҳамкорликка чорлаган.

Бағрикенглик бўлмган жойда унинг ўрнини тоқатсизлик эгаллайди.

Миллатлар, динлар ўзаро кураш ва низоларга эмас, балки ўзаро ҳамкорлик ва мулоқотга таянса умуминсон манфаатлари учун хизмат қилади. Акс ҳолда бағрикенглик ўрнини тоқатсизлик эгаллаб, бугун дунёда рўй бераётган калтабинликлар келиб чиқаверади.

Сўнгги 5 йилликни кўз олдимизга келтирадиган бўлсак, дунёнинг ҳамма бурчакларида тоқатсизлик ортидан қанчадан-қанча бегуноҳ инсонлар, жумладан болалар, аёллар, қариялар инсоний табиат қабул қилолмайдиган даражадаги қийноқ ва азобларга дучор бўлди, уларнинг қанчалари ҳаётдан кўз юмди. Мактаб, шифохоналар каби жамоат масканлари, ҳатто диний ибодат қилиш жойлари (масжид, черков, храм ва ҳ.з.) йўқ қилинди.

Ватанимиз, соф динимиз, қадриятларимиз, анъаналаримиз – дахлсиз омонатимиз. Буларнинг барчасини гўзал ва соф шаклда келгуси авлодгача етказиб бериш энг шарафли бурчимиздир. Бу йўлда бағрикенглик асосий воситамиз бўлиб хизмат қилади.

М.Насриев,

Тошкент ислом институти

“Ижтимоий фанлар” кафедраси катта ўқитувчиси

Саидаҳмад домла САЙДАРАЛИЕВ

Жорий йил 15-21 ноябрь кунлари Ўзбекистонда 16 ноябрь - Халқаро бағрикенглик кунига бағишланган «Бағрикенглик ҳафталиги» ўтказилади, деб хабар бермоқда «Дунё» АА мухбири.

БМТ Бош Ассамблеясининг қарорига мувофиқ, 1997 йилдан буён бутун дунёда ҳар йили 16 ноябрь «Халқаро бағрикенглик куни» сифатида нишонланиб келинади.

Президент Шавкат Мирзиёевнинг 2019 йил 15 ноябрдаги «Миллатлараро муносабатлар соҳасида Ўзбекистон Республикаси давлат сиёсати концепциясини тасдиқлаш тўғрисида»ги фармони ижроси доирасида юртимизда ҳар йили 16 ноябрь – Халқаро бағрикенглик кунига бағишланган «Бағрикенглик ҳафталиги» ташкил этилади.

«Бағрикенглик ҳафталиги»ни ўтказишдан мақсад жамиятимизда дўстлик ва бағрикенглик муҳитини мустаҳкамлаш, ёшларни Ватанга муҳаббат ва садоқат, миллий ва умуминсоний қадриятларни ҳурмат қилиш руҳида тарбиялаш, хорижий мамлакатлар билан дўстлик алоқаларини ривожлантиришдан иборат.

Ҳафталик доирасида «Ўзбекистон-бағрикенг диёр» шиори остида туркум маданий-марифий тадбирлар, жумладан, «Дўстликни тараннум этган юрт» ҳужжатли фильми тақдимоти, «Миллатлараро тотувлик ва диний бағрикенглик – жамият барқарорлиги гарови» халқаро илмий-амалий конференцияси, «Китобхонлик бизни бирлаштиради» китоблар кўргазмаси, «Дўстлик жамиятлари: кеча ва бугун» фотокўргазмаси, «Биз бир мамлакатда яшаётган ягона халқмиз» мавзусида илмий-амалий ва маърифий анжуманлар, бошқа тадбирлар ўтказилиши режалаштирилмоқда.

Мазкур тадбирлар Ташқи ишлар, Адлия, Маданият, Халқ таълими вазирликлари, Республика Маънавият ва маърифат маркази, Ўзбекистон Ёзувчилар уюшмаси, Дин ишлари бўйича қўмита, Ўзбекистон Ёшлар ишлари агентлиги, бошқа манфаатдор вазирлик ва идоралар ҳамкорлигида ташкил этилади.

«Бағрикенглик ҳафталиги» доирасида ташкил этиладиган тадбирлар аҳоли, айниқса ёш авлодни республикамизда яшаб турган турли миллат ва элат вакилларининг тили, маданияти, анъаналари ва урф-одатларини сақлаш ҳамда ривожлантиришга, мамлакатимиз тараққиётига ўз ҳиссасини қўшишга, жамиятда кўп миллатли катта оила туйғусини, миллатлараро тотувлик ҳамда диний бағрикенгликни янада мустаҳкамлашга хизмат қилади.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати

Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий

Нуриддин домла Холиқназаров

Мамлакатимиз элчихонаси кўмагида Ўзбекистон халқаро ислом академияси ҳузуридаги Имом Мотуридий халқаро илмий-тадқиқот маркази ва Малайзия ислом илмий университети (Universiti
Sains Islam Malaysia – USIM) ўртасида Ҳамкорлик меморандумини онлайн имзолаш маросими ташкил этилди, деб хабар бермоқда «Дунё» АА.

1998 йилда ташкил этилган USIM давлат олий таълим муассасаси ҳисобланади. USIM таълим модели диний ва дунёвий фанларни интеграциялаш тамойилига асосланган.

Университетда ислом илоҳиёти ва ҳуқуқи, аниқ, ижтимоий ва гуманитар фанлар бўйича 32 йўналишда таълим олиб борилади. Талабаларнинг араб ва инглиз тилларини ўрганишига ҳам катта эътибор берилади. Бугунги кунда USIMда 13 мингдан ортиқ талаба, шу жумладан 750 дан зиёд хорижлик ёшлар таҳсил олмоқда.

Меморандумни имзолаш маросимида Имом Мотуридий халқаро илмий-тадқиқот маркази директори Давронбек Маҳсудов ва USIM ректори Муҳаммад Ризо Ваҳиддин иштирок этди.

Тадбирда Ўзбекистон раҳбариятининг ислом цивилизациясининг бой меросини ҳар томонлама ўрганиш ва тарғиб қилиш, бағрикенглик маданиятини ривожлантириш ҳамда ислом динининг инсонпарварлик моҳиятини оммалаштириш масалаларига ҳар томонлама ва тизимли ёндашуви қайд этилди.

Муҳаммад Ризо Ваҳиддин сўнгги йилларда Ўзбекистон илмий-академик ҳамжамияти билан олиб борилаётган муносабатларни таъкидлади. Хусусан, Тошкент архитектура-қурилиш институти, Самарқанд давлат архитектура-қурилиш институти, Урганч давлат университети, Ўзбекистон халқаро ислом академияси билан йўлга қўйилган ҳамкорликка эътибор қаратди. Малайзия университети экспертларининг Ўзбекистонда ташкил этилаётган анжуманларда, хусусан, 2021 йил июнь ойида ўтказилган «Мотуридия таълимоти ва замонавий тараққиёт» мавзусидаги халқаро илмий-амалий онлайн-симпозиум ишидаги фаол иштироки қайд этилди.

Малайзия вакиллари Марказий Осиё олим ва мутафаккирларининг илоҳиёт, илм-фан, санъат ва меъморчилик ривожига қўшган салмоқли ҳиссасини таъкидлади. Хусусан, Имом Мотуридий таълимотининг мусулмон оламидаги юксак ролига алоҳида урғу берилди.

Янги имзоланган Меморандум томонлар ўртасида ислом динининг бой меросини, хусусан, Имом Мотуридий илмий меросини ўрганиш соҳасидаги ҳамкорликни янада фаоллаштиришга хизмат қилишига умид билдирилди.

Тадбир якунида қадимий қўлёзмаларни тадқиқ этиш, соф, мўтадил ва маърифатли исломни тарғиб қилиш бўйича лойиҳаларни амалга ошириш, илмий адабиётлар алмашиш, қўшма конференция ва семинарлар ташкил этиш, Ўзбекистон ва Малайзия оммавий ахборот воситаларида қўшма илмий материалларни эълон қилиш, шунингдек, илмий ва кадрлар ўртасида тажриба алмашиш бўйича ҳамкорликни чуқурлаштириш тўғрисида келишувга эришилди.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати