muslim.uz
“Кимни Аллоҳ адаштириб қўйса, унинг учун бирон ҳидоят қилувчи бўлмас”
Абдуллоҳ ибн Муборак ҳикоя қилади: Мен Аллоҳнинг муборак уйи Байтуллоҳни ҳаж қилиш ва Пайғамбар алайҳиссалом қабрларини зиёрат этиш нияти билан сафарга чиққан эдим. Йўлда бир қора шарпага дуч келдим. Яқинроқ бориб қарасам, жун кўйлак кийган ва рўмол ёпилган бир кампир экан.
- Ассалому алайкум ва раҳматуллоҳи ва барокатуҳ, – деб салом бердим. У:
- “Меҳрибон Парвардигор томонидан салом айтилур”[1], - деб алик олди.
- Аллоҳ сенга раҳм этсин, бу ерда нима қиляпсан? – деб сўрадим. Кампир:
- “Кимни Аллоҳ адаштириб қўйса, унинг учун бирон ҳидоят қилувчи бўлмас”[2] – деб тиловат қилди. Унинг сўзидан йўлдан адашганини англадим. Кейин:
- Қаерга кетяпсан? - деб савол бердим.
- “Бир кечада бандасини Масжидул Ҳарамдан Масжидул Ақсога сайр қилдирган Зот покдир”[3] – жавоб берди. Билдимки, у ҳаж ибодатини адо этиб, Байтул Мақдисга кетаётган экан. Сўнгра бу ерда қачондан бери турганини сўрадим.
- “Уч кеча-кундуз”[4] – деди. Нима еб-ичаётганини сўраганимда:
- “Унинг ўзи мени тўйдирур ва қондирур”[5] , - деб жавоб берди.
- Таҳоратни қандай қиляпсан? – деб сўрадим. У Моида сурасининг 6-оятини ўқиди:
- “Сув топа олмасангиз, пок тупроқ билан таяммум қилингиз”.
- Менинг овқатим бор, ейсанми? – дедим.
- “Сўнгра кечгача рўзани бенуқсон қилиб тутинглар”.[6]
- Ҳозир рамазон эмас-ку.
- “Ким яхшиликни ўз ихтиёри ила қилса, бас, албатта, Аллоҳ кўп савоб берувчидир, ўта билувчидир.”.[7]
- Сафарда бизга рўза тутмасликка рухсат этилган-ку.
- “Рўза тутишингиз, агар билсаларингиз, ўзингиз учун яхшидир”.[8]
- Нима учун мен гапиргандек оддий сўзлар билан гапирмаяпсан, – десам:
- “У бирон сўзни талаффуз қилмас, магар (сўзласа) унинг олдида ҳозиру нозир бўлган бир кузатувчи (фаришта у сўзни ёзиб олур)”,[9] – деди. мен савол беришда давом этдим:
- Сен кимсан ўзи?
- “(Эй инсон,) ўзинг аниқ билмаган нарсага эргашма!” Чунки қулоқ, кўз, дил – буларнинг барчаси тўғрисида (инсон) масъулдир”, – деб исро сурасининг 36-оятини тиловат қилди.
- Хато қилдим, кечир – деб узр сўрадим. У:
- “Бугун сизлар айбланмайсизлар. Аллоҳ сизларни мағфират қилур”,[10] – деди. Кейин:
- Мана бу туямга ўтириб, карвонингга етиб олишни хоҳлайсанми? – деб таклиф қилдим.
- “Қандай яхши амал қилсангиз, Аллоҳ уни билади”,[11] – деди. Туяни чўктирдим. Шунда у:
- “Мўминларга айтинг, кўзларини (номаҳрам аёлларга тикишдан) тўссинлар”,[12] – деган оятни ўқиди. Мен кўзимни ундан уздим ва:
- Туяга чиққин, – дедим. У минмоқчи бўлганида, туя ҳуркиб кетди ва кийимини йиртиб юборди. Шунда:
- “Сизларга не бир мусибат етса, ўз қўлларингиз қилган нарса-гуноҳ сабабли (етур)”,[13] – қироат қилди.
- Шошмай тур, туяни боғлаб қўяй, – дедим. У:
- “Биз уни Сулаймонга фаҳмлатдик”,[14] – деди. туяни боғлаб қўйиб, унга:
- Мингин, – дедим. Туяга миниб олгач, у:
- “Бизларга буни бўйсиндирган Зот покдир. Бизлар бунга қодир эмас эдик. Албатта, биз Роббимизга қайтгувчимиз”,[15] – деди.
- Жиловдан тутиб, қичқириб туяни тез ҳайдаб кетдим. Шунда у Луқмон сурасининг:
- “Юрганингда ўртача юргин ва овозингни паст қилгин”, – деган оятини тиловат қилди. Сўнгра секин юриб, шеър ўқий бошладим.
- “Қуръондан муяссар бўлган миқдорда ўқийверинглар”,[16] – деди.
- Менга кўп яхшиликлар берилди, – дедим. У:
- “Ақл эгаларигина эслайдилар”,[17] – деб ўқиди.
Бир оз юрганимиздан кейин:
- Эринг борми деб сўрадим. У Моида сурасининг 101-оятини ўқиб жавоб берди:
- “Эй мўминлар, аён бўлганда сизларни хафа қиладиган нарсалар ҳақида сўраманглар”. Мен жим қолдим, карвонга етиб олгунумизча унга ҳеч нарса гапирмадим. Етиб келгач:
- Мана карвон, бу ерда киминг бор? – деб сўрадим. У:
- “Мол-мулк ва бола-чақа ҳаёти дунёнинг зийнатидир”,[18] – деди. Бу гапидан карвонда фарзандлари борлигини билдим.
- Улар нима қиладилар?, – деб сўраган эдим:
- “Белгилар қўйилди ва юлдузлар билан топурлар”,[19] – деган оятни ўқиди.
Болалари карвонларда йўл бошловчи эканликларини билдим. У чайлалар томон ишора қилди.
- У ерда киминг бор? – дедим. У яна оят ўқиди:
- “Аллоҳ Иброҳимни Ўзига дўст тутди”,[20] “Мусо билан Аллоҳнинг Ўзи, бевосита, гаплашди”,[21] “Эй Яҳё, китобни маҳкам ушла”.[22] Мен:
- Эй Иброҳим, эй Мусо, эй Яҳё! Деб, аёлнинг фарзандларини чақирдим. Олдимга ойдек йигитлар келиб салом берди. Шунда аёл ўғилларига:
- “Энди бир кишини мана шу пулингиз билан шаҳарга жўнатинглар, у энг сара покиза таомларни танлаб, сизларга ундан ризқ-насиба олиб келсин”,[23] – деди.
Улардан бири бориб, таом сотиб олиб келди ва овқатни дастурхонга қўйди. Аёл яна тиловат қилди:
- “Сизлар ўтган кунларда қилган амалларингиз сабабли (ушбу ноз-неъматларни) пок билиб еб-ичинглар”.[24]
Шунда мен:
- Бу аёл ҳақида гапириб бермагунларингизча овқатларингизни емайман, – дедим. Улар:
- Бу аёл бизнинг онамиз бўлади. Қирқ йилдан бери пок Парвардигорнинг адаштиришидан, ғазаб қилишидан қўрқиб, Аллоҳнинг каломи – Қуръони каримнинг сўзидан бошқа сўзни гапирмайди, – дейишди.
Шунда мен ҳам жавоб тариқасида бир оят ўқидим:
- “Бу Аллоҳнинг фазл-карами, уни хоҳлаган бандасига беради. Аллоҳ улуғ фазилат эгасидир”.
“Одоблар дурдонаси” китобидан
[1] Ёсин, 58
[2] Аъроф, 186
[3] Исро, 1
[4] Марям, 10
[5] Шуаро, 79
[6] Бақара, 187
[7] Бақара, 158
[8] Бақара, 184
[9] Қоф, 18
[10] Юсуф, 92
[11] Бақара, 197
[12] Нур, 30
[13] Шўро, 30
[14] Анбиё, 79
[15] Зухруф, 14
[16] Музаммил, 20
[17] Бақара, 269
[18] Каҳф, 46
[19] Наҳл, 16
[20] Нисо, 125
[21] Нисо, 164
[22] Марям, 12
[23] Каҳф, 19
[24] Ал-Ҳаққа, 24
ТАЪЗИЯ БИЛДИРАМИЗ
Ўзбекистон мусулмонлари идораси жамоаси Сурхондарё вилояти Жарқўрғон тумани бош имом-хатиби ва "Хўжа Абдулварроқ Термизий" жоме масжиди имом-хатиби Ҳасанов Шоҳназарнинг вафоти муносабати билан чуқур таъзия изҳор этамиз.
Аллоҳ таоло охират сафарига кузатилган марҳумнинг барча солиҳ амалларини ўзларига ҳамроҳ айлаб, Ўз мағфиратига олсин.
Ҳақ таоло раҳматлининг яқинлари, фарзанду аржумандларига чиройли сабр бериб, бу мусибатларга ажру мукофотлар ато этсин.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси уламолари, имом-домлалари ва ўқитувчи-мударрислари номидан марҳум имом-домланинг яқинларига чуқур ҳамдардлик билдирамиз.
Иннаа лиллааҳи ва иннаа илайҳи рожиъуун.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Бир оят шарҳи
الرِّجَالُ قَوَّامُونَ عَلَى النِّسَاءِ بِمَا فَضَّلَ اللَّهُ بَعْضَهُمْ عَلَى بَعْضٍ وَبِمَا أَنْفَقُوا مِنْ أَمْوَالِهِمْ فَالصَّالِحَاتُ قَانِتَاتٌ حَافِظَاتٌ لِلْغَيْبِ بِمَا حَفِظَ اللَّهُ وَاللَّاتِي تَخَافُونَ نُشُوزَهُنَّ فَعِظُوهُنَّ وَاهْجُرُوهُنَّ فِي الْمَضَاجِعِ وَاضْرِبُوهُنَّ فَإِنْ أَطَعْنَكُمْ فَلَا تَبْغُوا عَلَيْهِنَّ سَبِيلًا إِنَّ اللَّهَ كَانَ عَلِيًّا كَبِيرًا
яъни: “Эркаклар хотинлар устидан (оила бошлиғи сифатида доимий) қоим турувчилардир. Сабаб – Аллоҳ уларнинг айримлари (эркаклар)ни айримлари (аёллар)дан (баъзи хусусиятларда) ортиқ қилгани ва (эркаклар ўз оиласига) ўз мол-мулкларидан сарф қилиб туришларидир. (Аёллар ичида) солиҳалари – бу (Аллоҳга ва эрига) итоатли, ғайбга Аллоҳ сақлаганича ҳимоятли (яъни, эрларининг сирлари, мулклари ва обрўларини сақловчи)лардир. Хотинларнинг итоатсизлигидан қўрқсангиз, аввало уларга насиҳат қилингиз, сўнгра (бу таъсир қилмаса,) уларни ўринларда (алоқасиз) тарк этингиз, сўнгра (бу ҳам кор қилмаса) уларни (жароҳат етказмайдиган даражада) урингиз. Аммо сизларга итоат қилсалар, уларга қарши (бошқача) йўл ахтармангиз. Албатта, Аллоҳ олий ва улуғ зотдир” (Нисо сураси, 34-оят).
{ الرجال قوامون على النساء }
Эркаклар хотинлар устидан (оила бошлиғи сифатида доимий) қоим турувчилардир. Эркаклар аёлларни фойдали ишларга буюриш ва шармандалик ишлардан қайтариб туриш билан подшоҳларнинг ўз фуқаролари устида ҳукмдорлик қилганлари каби уларнинг одобларига масъулдирлар. Эрларнинг аёллари устида қоим бўлишларига асосий икки сабаб бор. Бири ваҳбий, яъни улардаги Аллоҳ таоло ато этган иқтидор ва иккинчиси касбий, яъни ўзлари томонидан қўлга киритиладиган имконият. Бу иккиси оятнинг кейинги жумлаларида баён этилган.
{ بما فضل الله بعضهم على بعض وبما انفقوا من اموالهم }
Сабаб – Аллоҳ уларнинг айримлари (эркаклар)ни айримлари (аёллар)дан (баъзи хусусиятларда) ортиқ қилгани ва (эркаклар ўз оиласига) ўз мол-мулкларидан сарф қилиб туришларидир. Оятдаги зоҳирий олмош эркак ва аёлга тааллуқли бўлиб, уларнинг бири бошқасидан устун деган маънони англатади. Ҳақиқат, Аллоҳ таоло эркакларни аёллардан бир қанча сабаблар туфайли ортиқ қилган. Масалан, қатъиятда, куч-қувватда, футувватда, ҳамийятда, самоҳатда, совчилик қилиш ташаббусида ва ҳоказо жиҳатларда эркаклар аёллардан юқори туради. Иккинчи сабаб, никоҳ учун зарур бўлган маблағни эркаклар ўз молларидан нафақа қиладилар, масалан маҳр ва бошқа тўй учун зарур харажатлар эркакнинг зиммасида.
Мана шу оят аёлларнинг нафақаси эркакларнинг зиммасига вожиб эканлигига ҳужжат ҳисобланади.
{ فالصالحات قانتات حافظات للغيب بما حفظ الله }
(Аёллар ичида) солиҳалари – бу (Аллоҳга ва эрига) итоатли, ғайбга Аллоҳ сақлаганича ҳимоятли (яъни, эрларининг сирлари, мулклари ва обрўларини сақловчи)лардир. Солиҳа аёллар аввало, Аллоҳ таолога итоат – ибодат - қиладиган ва эрларининг ҳуқуқларини адо этадиган, эрлари уйда йўқ вақтида ҳам уларнинг шаънини, молини ва ўзининг иффатини сақлайдиган аёллардир. Бундай аёллар ҳақида Пайғамбаримиз с.а.в. шундай деганлар:
« خير النساء امرأة ان نظرت اليها سرتك وان امرتها اطاعتك واذا غبت عنها حفظتك فى مالك ونفسها »
яъни: “Аёлларнинг энг яхшиси шуки, қараганингда кўзингни қувнатади, бирор юмушга буюрсанг итоат этади, уйда йўқ вақтингда молингни ҳам, иффатини ҳам сақлайди”.
{ واللاتى تخافون نشوزهن فعظوهن واهجروهن فى المضاجع واضربوهن }
Хотинларнинг итоатсизлигидан қўрқсангиз, аввало уларга панд-насиҳат қилингиз, сўнгра (бу таъсир қилмаса) уларни ўринларда (алоқасиз) тарк этингиз, сўнгра (бу ҳам кор қилмаса) уларни (жароҳат етказмайдиган даражада) урингиз. “Қўрқиш” деганда, аёл томонидан эрга итоатсизлик содир этилиши аён бўлганда ёки аё лнинг эрга нисбатан муносабати совуқлашиб қолгани сезилганда ва бу эрни хавотирга сола бошлагандаги ҳолат тушунилади. Шунда, эр хотинига эрни ҳурмат қилиш хотиннинг зиммасидаги вожиб амал эканлиги, бунинг эвазига катта ажру савоб берилиши, аксинча эрни норози қилган хотиндан Аллоҳ таоло ҳам рози бўлмаслиги ҳақида ваъз-насиҳат қилади. Бу усул таъсир қилмаса, ётоғини бўлак қилади. Унда ҳам ўнгланмаса, енгилгина туртади. Ривоят қилинишича ансорларнинг раисларидан бўлмиш Саъд бин Рабиъ р.а.нинг хотини Ҳабиба бинт Зайд ибн Абу Зуҳайр унга итоат қилмай қўяди. Шунда у хотинини юзига шапалоқ уриб юборади. Ҳабибанинг отаси шикоят қилиб қизини Расулуллоҳ с.а.в.нинг олдиларига еталаб келади. Расулуллоҳ с.а.в.: “Қасдини олиб бераман”, дейдилар. Шу вақтда юқоридаги оят нозил бўлиб қолади. Шунда Расулуллоҳ с.а.в.: “Биз бир ишни қилмоқчи эдик, Аллоҳ таоло бошқа ишни ирода қилди. Албатта, Аллоҳ таолонинг иродаси бизникидан яхшироқдир”, дейдилар. Ушбу ояти карима билан хотинини тарбиялаш учун урган эрдан қасос олинмаслиги маълум бўлади.
{ فَإِنْ أَطَعْنَكُمْ فلا تبغوا عليهن سبيلا}
Аммо сизларга итоат қилсалар, уларга қарши (бошқача) йўл ахтармангиз. Имом Абу Мансур ал-Мотуридий ҳазратлари ўзларининг тафсирларида юқоридаги оятларни шарҳлаб айтадилар: юқоридаги учта усул оятда баён қилинган тартибда ва босқичма-босқич қўлланмоғи лозим. Ушбу усуллардан қайси бири бўлса ҳам таъсир қилиб, аёл ўзига келса, энди эр унинг қилган хатосини юзига солмай, гўё ҳеч нима бўлмагандек яхши муомаласини қилиши лозим бўлади. Зеро, хатосини тушуниб тавба қилган киши, гўё хато қилмагандек ҳукмда бўлади.
{ ان الله كان عليا كبيرا }
Албатта, Аллоҳ олий ва улуғ зотдир. Дарҳақиқат, Аллоҳ таоло ҳамма нарсадан ва ҳар қандай кимсадан олий ва улуғдир. Жумладан, хотинига танбеҳ берган эрдан ҳам. Шунинг учун ушбу оятда Аллоҳ таоло Ўзининг улуғлигини эслатиб қўймоқда. Чунки, эр ҳам гоҳида Аллоҳ таолога итоатсизлик қилиб, Унга осий бўлиб қолади. Шундай ҳолатларда у ҳам Аллоҳ таолонинг авфу мағфиратига муҳтож бўлиб қолади. Шундай экан, хатосини тан олиб, уни тўғрилаган кишиларни кечириш лозим бўлади.
Баъзи уламолар айтадилар: аёл кишининг биргина озорига чидаш билан, аслида ундан содир бўладиган йигирмата озорнинг олди олинади. Масалан, қилган айбига чидамай хотинни сўксангиз аламидан болангизни уради, идиш-товоқни синдиради, оғилхонадаги бузоқни туртади, оёғини остига ўралашган мушукни тепади, кийимингизни куйдиради, келган меҳмонни безор қилади ва ҳоказо.
Ояти каримада эркакларни аёлларнинг устида қоим турувчи кишилар эканлигини баён қилиш билан эркакларнинг асл, аёлларнинг фаръ эканлигига ишора қилинмоқда. Яъни, яратилишда эркак (Одам) аввал яратилган, сўнгра аёл (Ҳавво) эркакнинг қовурғасидан яратилган. Ҳавво яратилмасдан олдин у Одамнинг гавдасида эди. Ўша ҳолатда ҳам у Одамнинг риоясида, парваришида эди. Ҳудди шу каби, эркаклар доимо аёлларнинг дунёвий ва диний манфаатларини ҳимоя қилиб, таъминлаб боришлари лозим бўлади.
Ҳомиджон ИШМАТБЕКОВ
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
раисининг биринчи ўринбосари
Аллоҳ ва Унинг Расулидан 100 ўгит 5-ўгит: Одамларга юмшоқ сўз айтинг!
Аллоҳ ва Унинг Расулидан 100 ўгит 5-ўгит:
Одамларга юмшоқ сўз айтинг!
Аллоҳ таоло айтади: “Бас, унга юмшоқ сўз айтинглар. Шояд, эсласа ёки қўрқса” (Тоҳа сураси, 44 -оят).
Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам)нинг қуйидаги ҳадислари кифоя қилади: “Албатта, жаннатда ичидан ташқариси, ташқарисидан ичкариси кўриниб турадиган кўшклар бор”. Саҳобалар: “Улар ким учун?” деб сўрашди. Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): “Очларни таомлантирган, сўзини ширин қилган ва одамлар ухлаб ётганида кечалари намоз ўқиган киши учун”, дедилар (Табароний ва Ҳоким ривояти).
Хулоса:
- Оятдаги хитоб Мусо ва Ҳорун алайҳимуссаломга бўлган.
- “Унга” дан мурод Фиръавн алайҳи лаънадир.
- Аллоҳ таоло дунёдаги энг бадбахт кишига ҳам юмшоқ сўз айтишга буюрди.
- Юмшоқ сўз айтиш Аллоҳ таолони эслашга ёки у Зотдан қўрқишга сабаб бўлади.
- Жаннатдаги ҳарир кўшкларга эришмоқчи бўлган киши сўзини ширин қилиши лозим.
Аллоҳ таоло барчамизни забони ширинлардан қилсин. Тилимиздан чиқаётган ҳар бир юмшоқ сўзларимизни кишиларга Ислом динининг асл моҳиятини етказишга сабабчи қилсин!
Олмазор туманидаги “Мевазор” масжиди имом ноиби:
Ёрбек Исломов
Хоразмда маош олмаётган имомларга моддий ёрдам кўрсатилди
Бугунги пандемия шароитида маълумки, баъзи масжидлар ҳамон фаолиятини бошлагани йўқ. Жамоат намозлари вақтинча тўхтатилган. Уларда фаолият юритаётган имомлар ва масжид ходимлари деярли ойлик маошларисиз қолиб кетмоқдалар.
Шунинг учун бундай вақтда илм аҳлини, дин ходимларини ҳар томонлама қўллаб-қувватлаш, қийинчиликка дуч келаётганларга ёрдам кўрсатиш асосий эътибордаги масалалардандир.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси Хоразм вилояти вакиллиги ташаббуси билан Ҳазорасп тумани “Сулаймон Боқирғоний” масжиди имом-хатиби Аминбой домла Раҳимов томонидан ҳомийларни жалб қилган ҳолда Хоразм вилоятидаги имом-хатиб ва имом-ноибларидан 41нафарининг ҳар бирига карантин пайтида 480.000 сўмлик жами 19.680.000 сўмлик озиқ-овқат махсулотларини хайрия қилинди.
Ушбу хайрия тадбири ташкилий ишларида жонбозлик кўрсатган Ҳазорасп тумани “Сулаймон Боқирғоний” масжиди имом-хатиби Раҳимов Аминбой ҳамда, эҳсон қилган ҳомий, биродаримиздан Аллоҳ рози бўлиб, эҳсонларини қиёматда бошларига соябон қилсин!
Аҳли илмлар учун бу каби ғамхўрлик ишлари саҳоватпеша инсонлар ёрдамида юртимизнинг бошқа ҳудудларида ҳам имкониятлардан келиб чиқиб амалга оширилмоқда.
Бундан аввал карантин даврида Республикадаги 2 124 нафар имом-хатиб ва имом ноибига 1 миллиард 62 миллион сўм пул маблағлари молиявий ёрдам сифатида берилганлиги айтилган эди.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси Масжидлар бўлими
Мақолалар
