Ёлғон гап… Баъзи одамлар учун бу сўз оддий ҳолга айланиб қолган. Сабаби атрофимизда шунчалик ёлғон гапириш авж олганки, биз айни дамда ёлғон гапираётганимизни сезмаймиз ҳам. Бир ёлғонимиз яшириш учун бошқа ёлғонни гапирамиз.

Натижада, ёлғонларимизнинг саноғи бўлмайди. Ҳатто Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи вассалламнинг “ёлғончи биздан эмасдир” деган гапларини ёдимизда чиқариб қўйганмиз.

Абу Бакр розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:”Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи вассаллам:”Мен сизларга гуноҳларнинг энг каттасини айтиб берайми?”-деб уч марта сўрадилар. Саҳобийлар:”Ё, Расулуллоҳ, айтиб беринг”, дейишди. “Аллоҳ таолога ширк келтириш ва ота-онага оқ бўлиш”, дедилар. Расулуллоҳ ёнбошлаб ўтирган эдилар, қадларини тик тутиб:” Огоҳ бўлинг, ёлғон гап”, дедилар. Шу охирги сўзни шу қадар кўп такрорладиларки, мен “қани энди тўхтасалар эди”, дедим”. Демак, ёлғон гапириш гуноҳи кабира эканлигини юқоридаги ҳадисдан ҳам билиб олдик.

Бундан ташқари, Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадисда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи вассаллам:” Мунофиқнинг аломатлари учта: гапирса, ёлғон гапиради, ваъда берса, устидан чиқмайди ва омонат берса, хиёнат қилади”, дея ёлғончиликдан қайтарганлар.

Бу қаттиқ қайтарилган гуноҳнинг охиратда азоби ҳам қаттиқ бўлади. Хусусан, Пайғамбаримиз тушлари ҳақидаги ҳадиси шарифда шундай дейилган:” Сўнг орқаси билан чалқанча ётган бир кишининг олдига келдим. Тепасида темир чангак кўтарган бошқа биров турар эди. Шу пайт чалқанча ётган киши юзиниг бир томонига яқинлашди-да, юзини, бурнини ва кўзини энсасигача йиртиб ташлади. Сўнгра нима қилган бўлса шуни қилди. Бу томонидан бўшамай туриб, нариги томони тузалиб қолди. Сўнг яна у томонга ўтиб биринчи сафар қилган ишини қила бошлади. Мен:”Субҳаналлоҳ, бу нима?” деб сўраган эдим, “Юр, кетдик”, дейишди. Кейин икки фаришта Набий соллаллоҳу алайҳи васалламга буни изоҳлаб беришди:”Энди, юзи, бурни ва кўзи энсасигача йиртилаётган кишига келсак, у эрталаб уйидан чиқиб, уфқларгача етадиган даражада кўп ёлғон гапирадиган кимсадир”, дейишди (Бухорий ривояти). Бу иллат туфайли биз охиратда Аллоҳ таолонинг бизга хитоб қилишидан бебаҳра қолишимиз мумкин. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи вассаллам:” Уч тоифа одамга қиёмат куни Аллоҳ гапирмайди, уларни гуноҳлардан покламайди, уларга раҳмат назари билан қарамайди ва уларга аламли азоб бўлади. Улар: зинокор қария, ёлғончи подшоҳ ва мутакаббир камбағал”, дея марҳамат қилганлар (Муслим, Насоий ривояти).

Бундай катта азоб билан жазоланишимизни билиб туриб, ўз ишларимизни битириш учун ёлғон гапиришимиз мўминнинг иши бўлмайди. Агар шу ёлғонни гапирмасак ишимиз битмайди, деб ўйлайсизларми? Йўқ, хато қиласиз, чунки саҳобалар, салафи солиҳлар ҳам ёлғонсиз яшай олишган. Биз ўз зараримизга бўлса ҳам рост гапирайлик шунда Аллоҳ таолонинг ўзи ишларимизни ўнглаб қўйганига гувоҳи бўламиз. Бордию, биз кутган натижа бўлмаса ҳам бунда ҳам бир ҳикмат бўлиб, иншоаллоҳ охиратимиз учун озуқа бўлади.

Малоҳат НУРИДДИНОВА

 «Хадичаи Кубро» ўрта махсус

ислом билим юрти талабаси

ЎМИ Матбуот хизмати

1-савол: Ҳозирда уйнинг тепасига барака келади деб тақа осиб қўйишади. Шу иш мумкинми? 

Жавоб: Йўқ, мазкур ниятда уйнинг тепасига тақа осиб қўйиш асло жоиз эмас. Бу иш хурофот ишлардан ҳисобланади. 

2-савол: Марҳумнинг ёки марҳуманинг вафотидан сўнг унинг фанзандлари қирқ кун шом маҳалигача уйда бўлишлари керак деган гап бор, шунга аниқлик киритсангиз. 

Жавоб: Бу гап бидъатчиларнинг ўйлаб топган гапи. 

3-савол: Инсон вафот этганидан сўнг у инсоннинг хонаси чироғини ёқиб қўйишади. Айримлар буни Исломда нур яхшилик деган маънони билдиргани учун амалга оширилишини айтишди. 

Жавоб: Бу ҳам халқимиз орасида тарқалиб қолган бидъат ишлардандир. Бундай ишлардан кўра, икки оят Қуръон ўқиб, ўтганларга бағишлаш минг марта афзал. Бу каби чироқ ёқишдан турли эътиқодлар қилинса, гуноҳи азим бўлади. 

4-савол: Биз томонларда аза бўлган хонадонда аёллар мато, сочиқ ва чой, хуллас шунга ўхшаш нарса улашадилар, мен уларга бундай нарсаларни улашиш мумкин эмас десам, қуда-қариндошникига борганда бизга беришган, уни қайтармасак бизга қарз бўлиб қолади дейишади. Бундай ҳолда вафот этган киши қарздор бўладими? Бундан ташқари, вафот этган одамга қўй сўйиб марака қилиш мумкинми?

Жавоб: Сиз айтган тарқатишлар шариатимизда йўқ нарсалардир. Вафот этган кишига эҳсон сифатда қўй сўйиб муҳтожларга зиёфат қилиб берса бўлади. Бундан вафот этган одамга савоб боради. Бироқ бу борада ҳам турли бидъат ва хурофотлардан эҳтиёт бўлиш зарур. 

5-савол: “Витр” намозида “Қунут” дуосини ўқилиши яхшими ёки “Ихлос” сурасини? “Қунут” дуоси бидъатга кирадими ёки йўқми? 

Жавоб: Витр намозида “Қунут” дуосини ўқиш вожибдир. Буни бидъат деб айтиш бу хатоликдан бошқа нарса эмас. 

6-савол: Уйимиздаги катта опамга бир аёл шундай дебди: “Дастурхонда дуо қилаётганингизда нон қолиб кетмасин. Агар қолиб кетса, қолган нон шайтоннинг насибаси бўлади, еб бўлмайди”, дебди, - “Дастурхонда пичоқ турмасин дуо қилинганда”, дебди. Бу бидъатми ёки бор нарсами? 

Жавоб: Мазкур аёл нотўғри айтибди. Бу ишлар айнан бидъат ишлардир. Бу гапларга асло ишонманглар. 

7-савол: Бизда таъзия бўлган хонадон эгалари сочини қирдириб олади, яъни шу хонадон эркаклари бу қандай амал жоизу нажоизлиги ҳақида маълумот берсангиз. 

Жавоб: Амалнинг шариатга алоқаси йўқ. Сизлардаги урф экан. Бунинг нима эътиқод ва ниятда қилиниши бизга қоронғу. Нима бўлганда ҳам бу бидъат амал бўлиб қолаверади. Чунки шариатда бунинг ҳеч бир асоси йўқ.

Савол-жавоблар savollar.muslim.uz сайтидан олинди

ЎМИ Матбуот хизмати

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам робиул аввал ойининг ўн иккинчиси, душанба куни милодий 571 йил, апрел ойида таваллуд топдилар.
Пайғамбаримиз Муҳаммад (соллаллоҳу алайҳи васаллам) комил инсон бўлиб, у то қиёмат кунигача келадиган бутун инсоният учун энг мукаммал ва энг гўзал намуна бўлдилар. Аллоҳ таоло Қурони Каримда марҳамат қилиб: “(Эй имон келтирганлар!) Сизлар учун – Аллоҳ ва охират кунидан умидвор бўлган ҳамда Аллоҳни кўп йод қилган кишилар учун Аллоҳнинг пайғамбарида гўзал намуна бордир” – деб айтган (Аҳзоб сураси, 21-оят). Биз расулуллоҳдан ўрнак олишимиз, у кишининг суннатларини маҳкам улашимиз ва энг асосийси, у зотни ўзимиздан ҳам ҳамма инсонларданда яхши кўришимиз, яхши кўра олишимиз керак, бу “ҳа яхши кўрдим” дейишлик билан бўмайди. Қалбимизга назар солайлик, биз расулуллоҳни яхши кўра олаяпмизми у кишини суннатларига қанчалик амал қилаяпмиз ва у зотни қанчалик таниймиз, у кишини ҳаётларини ўрганаяпмизми?

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ўзларининг муборак ҳадисларида марҳамат қилганларки: “Сизлардан ҳеч бирингиз то ман унга отасидан ҳам, боласидан ҳам ҳамма инсонлардан севимлироқ бўлмагунимча комил мўмин бўлолмайди”. Демак, Пайғамбаримизга бўлган муҳаббатимиз жуда муҳим. Мусулмонман деган инсонга катта зарурат экан. Шу тўғрисида Аллоҳ таоло Қурони каримда марҳамат қилади: “Айтинг (эй Муҳаммад): Агар Аллоҳни севсангиз, менга эргашингиз. Шунда Аллоҳ сизларни севади”.

Демак, Расулуллоҳга эргашишлик ва у зоти севишлик, бу Аллоҳнинг розилигига ва Унинг севимли бандаси бўлишга олиб келади.
Расулуллоҳ ҳаётлари ҳақида сўз кетганда биринчи бўлиб туғлишлари ҳақида гапирилади. Расуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг туғилишларидан олдин дунё тамоман залолатга чўккан эди. Башарият ўзининг Яратувчисини унутиб, ўзлари ўйлаб топган ёки ўз қўллари билан ясаган бут санамларга ибодат қилишарди. Инсониятнинг заиф жинси, аёллар буюм сифатида кўриларди. Болалар тириклайин кўмиларди. Етимлар зор йиғларди. Бирорта гуноҳ ва фаҳш амал қилинмасдан қолмаган эди. Ер одамларнинг гуноҳу осийлигидан оғир-оғир нафас оларди.

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ни суннатларига амал қилган инсон қиёматда у зотни муборак шафоатларига муяссар бўлади, бу дунёда эса ҳар хил хасталикларга чалинмайди. Мисол учун, сув ичган инсон суннатга мувофиқ ўтириб ичса “кўричаг” касалига учрамайди.
Суннатга мувофиқ ошқозонини учга бўлиб яъни бир қисмини овқатга, бир қисмини сувга, бир қисмини ҳавога қолдириб овқатланган инсон бугунги кўпчилик балоланаётган касалликлардан сақланган бўлади.
Фарзанд кўрганимизда еттинчи куни суннатга муофиқ сочини олишимиз бола соғлиғи учун жуда катта фойдаси борлигини бугунги кунда дунё олимлари ҳам тасдиқлашаяпти. Шу каби инсон соғлиғига фойдали суннатларни санаб адоғига етиб бўмайди. Булар суннатга амалнинг шу дунёдаги фойдалари эди, боқий ҳаётимиз кўприги бўлган қиёматдаги фойдаси эса Аллоҳ таоло раҳмати, пайғамбарининг шафоати бўлади.
Фақатгина, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламгина Аллоҳ таолонинг розилиги билан ўзлари хоҳлаган умматларини шафоат қиладилар. Ўша шафоатга сазовор бўладиганларнинг бир тури Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳақларига салавот ва саломни кўп айтувчилардир. Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламга салавот ва салом айтиб туриш – ҳар бир банданинг бурчи. Аллоҳ таоло шунга амр қилган. Аммо жума куни Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламга салавот айтиш яна ҳам зарур ва алоҳида фазилатга эгалигини ушбу ҳадисдан билиб оламиз.
Абдуллоҳ ибн Абу Вафо розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
«Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Жума куни менга салавотни кўпайтиринглар. Албатта, менга етказилур ва мен эшитурман», дедилар» (Имом Шофеъий ва Имом Ибн Можа ривоят қилган).

Бир кунда Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламга кўп салавот айтмоқ жуда ҳам марғуб иш. Умматларнинг айтган салавотлари Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламга етқазилади. Аллоҳнинг амри ила у зот соллаллоҳу алайҳи васаллам бу салавотларни эшитадилар, улардан хурсанд бўладилар. Аллоҳим, барчаларимизни қиёматда росулуллоҳни шафоатларига муяссар қилгин.

Муҳаммаджон ИСТАМОВ

Нурота тумани “Янгибино” жоме масжиди имом-хатиби

ЎМИ Матбуот хизмати

Қорақалпоғистон Республикасида ҳам “Обод қишлоқ” дастури доирасида қайта қуриш, кенг кўламли ободонлаштириш ишлари олиб борилмоқда.

Буни Беруний туманидаги “Пахтачи” овул фуқаролар йиғини, “Хоразм” ва “Палваш” маҳалла фуқаролар йиғинида амалга оширилаётган ишлар мисолида ҳам кўриш мумкин.
Беруний туманининг энг чекка ҳудудида жойлашган Пахтачи қишлоғида кўпдан буён ижтимоий-иқтисодий муаммолар йиғилиб қолган эди. Қишлоқ кўчалари бўйлаб фуқаролар ўзбошимчалик билан ҳеч қандай талаб ва меъёрга жавоб бермайдиган ноқонуний биноларни қуриб ташлаган, ички йўллар ачинарли аҳволда эди.
Айни пайтда бу ерда "Обод қишлоқ" дастури доирасида салмоқли ишлар амалга оширилмоқда. Президентимизнинг 2017 йил 8 августдаги “Ҳудудларнинг жадал ижтимоий-иқтисодий ривожланишини таъминлашга доир устувор чора-тадбирлар тўғрисида”ги қарорига мувофиқ ташкил этилган секторлар ҳам бу ишда фаол иштирок этаётир.
Давлатимиз раҳбари ташаббуси билан бошланган ишда барча хайрихоҳлик билан қатнашмоқда. Қишлоқни ободонлаштириш мақсадида ҳудуддаги 66 уй-жойнинг том қисми, 157 хонадоннинг фасади таъмирланиб, бўяш ишлари олиб борилмоқда. Ноқонуний қурилишлар бузилмоқда. Шунингдек 4,7 километр масофадаги автомобиль йўллари ва ички йўлларга қум, шағал ётқизиш, 1,5 километр масофадаги йўлларни таъмирлаш, 26-умумтаълим мактаби, 56-мактабгача таълим муассасаси биноларида қайта таъмирлаш ишлари авжида.
– Ҳақиқатдан ҳам, кўп йиллардан буён тўпланиб қолган муаммолар Президентимиз Шавкат Мирзиёев ташаббуси билан ўзининг ижобий ечимини топмоқда, – дейди “Хоразм” маҳалла фуқаролар йиғини раиси Бахтиёр Абдуллаев. – Қишлоғимизда турли миллат вакиллари бир оиладек иноқ яшаб, меҳнат қилади. Бундай эзгу ишлардан қишлоқ аҳли миннатдор.
Бу каби хайрли ишлар маҳалланинг Кат кўчасида ҳам амалга оширилмоқда. Мазкур кўчадаги 9 қаватли уй-жойларнинг том, фасад қисмлари таъмирланаётир, ноқонуний қурилишлар олиб ташланмоқда. Уйларнинг кириш эшиклари ва йўлаклари қайта таъмирланиб, электр лампалар ўрнатилаётир. Болалар майдончаси, автомобиль турар жойлари қурилмоқда. Пиёдалар юриш йўлакларига бетон қопламалар ётқизилиб, кўчаларга тунги ёритгичлар ўрнатилаётир.
“Палваш” маҳалла фуқаролар йиғини ҳудудидаги 52-умумтаълим мактаби биноси ва 1,5 километр масофадаги йўл таъмирланди. 700 метр пиёдалар йўлаги қурилиб, ободонлаштириш ишлари олиб борилмоқда.
Бундай эзгу ишларда фермер хўжаликлари ҳам фаол иштирок этиб, ободонлаштириш ва қурилиш ишларида меҳнат қилаётган ишчиларни иссиқ овқат билан таъминламоқда.
“Обод қишлоқ” дастури доирасида туманда олиб борилаётган ишларни кузатар экансиз, бунда халқимизнинг ҳашар, меҳр-оқибат каби улуғ қадриятлари ўзининг амалий ифодасини топаётганига гувоҳ бўласиз, деб хабар беради ЎзА.

ЎМИ Матбуот хизмати

2018 йил 20 апрель кунининг жума мавъизаси тезиси

بسم الله الرحمن الرحيم

ҚЎШНИЧИЛИК ҲАҚЛАРИ

Динимизда қўшничилик ҳақларига риоя қилиш муҳим ишлардан ҳисобланади. Зеро, инсонлар ўртасида ўзаро меҳр-оқибат ришталарини мустаҳкамланишида қўшниларнинг ўрни беқиёсдир. Қўшничилик ҳақ-ҳуқуқлари деганда шариатимиз юзасидан қўшниларнинг бир-бирларига нисбатан риоя қилишлари лозим бўлган мажбуриятлари тушунилади. Қўшниларнинг мартабалари ҳақида Пайғамбаримиз соллалоҳу алайҳи васаллам шундай марҳамат қиладилар:

 عَنْ جَابِرِ بْنِ عَبْدِ اللهِ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ عَنْ رَسُولِ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ أَنَّهُ قَالَ: اَلْجِيْرَانُ ثَلاَثَةٌ: جَارٌ لَهُ حَقٌّ وَاحِدٌ وَهُوَ أَدْنَى الْجِيْرَانِ حَقًّا، وَجَارٌ لَهُ حَقَّانِ، وَجَارٌ لَهُ ثَلاَثَةُ حُقُوقٍ وَهُوَ أَفْضَلُ الْجِيْرَانِ حَقًّا؛ فَأَمَّا الْجَارُ الَّذِي لَهُ حَقٌّ وَاحِدٌ فَالْجَارُ الْمُشْرِكُ لاَ رَحِمَ لَهُ وَلَهُ حَقُّ الْجِوَارِ، وَأمَّا الَّذِي لَهُ حَقَّانِ فَالْجَارُ الْمُسْلِمُ لاَ رَحِمَ لَهُ وَلَهُ حَقُّ الْإِسْلاَمِ وَحَقُّ الْجِوَارِ، وَأَمَّا الَّذِي لَهُ ثَلاَثَةُ حُقُوقٍ فَجَارٌ مُسْلِمٌ ذُو رَحِمٍ لَهُ حَقُّ الْإسْلاَمِ وَحَقُّ الْجِوَارِ وَحَقُّ الرَّحِمِ، وَأَدْنَى حَقِّ الْجِوَارِ أَلَّا تُؤْذِيَ جَارَكَ بِقُتَارِ قِدْرِكَ إِلَّا أَنْ تَقْدَحَ لَهُ مِنْهَا

  (رواه الإمام البزار)

яъни: “Қўшнилар уч хил бўлади: биринчиси, битта ҳақи бўлган қўшни бўлиб, бу қўшниларнинг ҳақи энг оз даражада бўлган тоифасидир. Кейингиси, иккита ҳақи бўлган қўшни. Яна бири учта ҳақга эга қўшни бўлиб, бу қўшниларнинг ҳақи энг кўп бўлганидир. Битта ҳақга эга қўшни бу ўртада қариндошчилиги бўлмаган мушрик қўшнидир. Унда фақатгина қўшничилик ҳақи бор. Иккита ҳақи бўлган қўшни бу қариндош бўлмаган мусулмон қўшнидир. Унда мусулмонлик ва қўшнилик ҳақлари мавжуд. Учта ҳақга эга бўлган қўшни эса мусулмон, қариндош қўшнидир. У мусулмонлик ҳақи, қўшничилик ҳақи ва қариндошлик ҳақларига эга. Қўшничилик ҳақининг энг қўйи даражаси қозонингдаги овқатнинг ҳиди билан ҳам озор бермаслигингдир. Фақат унга ҳам овқатингдан берадиган бўлсанг ҳиди чиқса майли” (Имом Баззор ривояти).

Демак, қўшнилар асосан уч хил бўлади:

1. Мусулмон бўлмаган қўшни.

Бундай қўшнида фақат қўшничилик ҳақи мавжуд.

2. Қариндош бўлмаган мусулмон қўшни.

Бунинг ҳақлари икки томонлама: қўшничилик ҳақи ва мусулмонлик ҳақи.

3. Мусулмон, қариндош қўшни.

Бундай қўшниларнинг ҳақи уч томонлама собит бўлади.

Қўшничилик ҳақи, мусулмонлик ҳақи ва қариндошлик ҳақи.

Исломда қўшничилик мажбуриятлари жуда ҳам кўп, аммо уларнинг барчаси қуйидаги тўртта асосга бориб тақалади:

1. Қўшнига озор бермаслик ва азият етказишдан тийилиш.

Қўшнига озор етказиш шариатимизда қаттиқ қораланади. Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадисда Пайғамбаримиз соллалоҳу алайҳи васаллам шундай деганлар: 

عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ أَنَّ النَّبِيَّ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: "وَاللَّهِ لاَ يُؤْمِنُ، وَاللَّهِ لاَ يُؤْمِنُ، وَاللَّهِ لاَ يُؤْمِنُ،"قِيلَ: مَنْ يَارَسُولَ اللَّهِ؟ قَالَ:"الَّذِي: لاَ يَأْمَنُ جَارُهُ بَوَائِقَهُ،" مُتَّفَقٌ عَلَيهِ وَفِي رِوَايَةٍ لِمُسْلِمٍ: لاَ يَدْخُلُ الْجَنَّةَ مَنْ لاَ يَأْمَنُ جَارُهُ بَوَائِقَهُ "

яъни: “Аллоҳга қасамки, мўъмини комил бўлмайди, Аллоҳга қасамки, мўъмини комил бўлмайди, Аллоҳга қасамки, мўъмини комил бўлмайди” (деб уч марта айтдилар). Шунда эй Аллоҳнинг Расули, ким мўъмини комил бўлмайди? дейилди. Расулуллоҳ (сўзларини давом эттириб) “Қўшниси унинг озор ва ёмонликларидан  омонда бўлмайдиган кимса”, дедилар, (Муттафақун алайҳ). Имом Муслим ривоятида эса “, Қўшниси унинг озор ва ёмонликларидан  омонда бўлмайдиган кимса жаннатга кирмайди” дейилгандир.

Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган яна бир ҳадисда қуйидагича айтадилар:

عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ يَقُولُ : " قِيلَ لِلنَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ : يَا رَسُولَ اللَّهِ ، إِنَّ فُلاَنَةً تَقُومُ اللَّيْلَ وَتَصُومُ النَّهَارَ ، وَتَفْعَلُ ، وَتَصَّدَّقُ ، وَتُؤْذِي جِيرَانَهَا بِلِسَانِهَا ؟ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ : لاَ خَيْرَ فِيهَا ، هِيَ مِنْ أَهْلِ النَّارِ ، قَالُوا : وَفُلانَةٌ تُصَلِّي الْمَكْتُوبَةَ ، وَتَصَّدَّقُ بِأَثْوَارٍ ، وَلاَ تُؤْذِي أَحَدًا ؟ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ : هِيَ مِنْ أَهْلِ الْجَنَّةِ

(رواه الإمام البخاري).

"яъни: “Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васалламга: “Эй Аллоҳнинг Расули, фалон аёл кечаси билан намозда қоим бўлади, кундузи нафл рўзаларни тутади. Яна бошқа фалон-фалон яхшиликларни қилади, садақа беради, лекин тили билан қўшниларга озор етказади”, дейишди. Шунда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “У аёлда яхшилик йўқ, у дўзах аҳлидандир”, дедилар. Бояги кишилар: “Фалончи аёл бўлса, фарз намозларини ўқийди, кийимларидан садақа қилади, аммо бирор кишига озор бермайди”, дейишди. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Ана шу аёл жаннат аҳлидандир”, дедилар” (Имом Бухорий ривояти).

 Мазкур ҳадиси шарифларда қўни-қўшниларга озор бермаслик, уларни ҳурматларини сақлашлик нақадар зарур иш эканлиги таъкидланмоқда. Қўни-қўшниларга ёмон муносабатда бўлиб, уларга озор бериш ўқилган нафл намозлар, тутилган нафл рўзаларни ҳам ювиб кетиб, уларни фойдасиз ҳолга келтириб қўяди. Аксинча, қўшнилари билан тинч-тотув яшаган, уларга озор бермаган одам катта бахт-саодатга эришади ва аҳли жаннатдан бўлади.

2. Қўшнини ҳимоя қилиш.

Қўшнини ҳимоя қилиш ҳақида мазҳаббошимиз Имом Аъзам раҳматуллоҳи алайҳ даврларидаги бир воқеани эслашни ўзи кифоядир.

Имом Абу Ҳанифанинг ичкиликка муккасидан кетган бир қўшниси бўлиб, у кечасини мастлик, ашула ва бақир-чақир билан ўтказар, унинг дастидан Абу Ҳанифа раҳматуллоҳи алайҳ кечалари хотиржам мутолаа қилолмасдилар. Лекин у киши бу ҳолатга сабр қиларди. Бир кеча негадир қўшнининг овози чиқмай қолди. Бу ҳолатдан ҳайрон бўлган имом тонг отгач, унинг уйига чиқса, йигит уйда йўқ эди. Одамлардан суриштириб билсалар, маст ҳолатда ушланиб, қамалиб қолганлигини айтишди. Бу хабарни эшитган заҳоти Абу Ҳанифа раҳматуллоҳи алайҳ тўғри шаҳар ҳокими Исо ибн Мусо олдига бориб, бояги кишини озод этишларини илтимос қилди. Абу Ҳанифа раҳматуллоҳи алайҳнинг ҳурмати ва кафолати туфайли маҳбус дарҳол озод қилинди. Йигит имомни бундай олийжанобликларини кўриб, тасанно айтиб, ичкиликни ташлаб Абу Ҳанифа раҳматуллоҳи алайҳга шогирд бўлди.  Қўшнига кўрсатилган биргина оқилона ёрдам, ҳакимона муомала туфайли фисқу фужур ботқоғига ботган кимса яхши одамлар қаторига кирди. Имомимизни қўшни билан қилган муомалалари барчамизга ибрат ва намунадир.

3.Қўшнига эҳсон ва яхшилик қилиш.

Пайғамбармиз соллалоҳу алайҳи васаллам қўшнига яхшилик қилиш  ва уни икром қилишга ундаб шундай деганлар:

عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ، أَنَّ رَسُولَ اللهِ صَلَّي اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: "وَمَنْ كَانَ يُؤْمِنُ بِاللهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ فَلْيُكْرِمْ جَارَهُ

(رواه الإمام البخاري والإمام مسلم).

яъни: Абу Ҳурайра разияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадисда  Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам марҳамат қилдилар: “Кимнинг Аллоҳга ва охират кунига имони бўлса, қўшнисини иззат-икром қилсин”,  (Имом Бухорий ва Имом Муслим ривояти).

عَنْ أَبِي ذَرٍّ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ أَنَّهُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: يَا أَبَا ذَرٍّ، إِذَا طَبَخْتَ مَرَقَةً، فَأَكْثِرْ مَاءَهَا وَتَعَاهَدْ جِيْرَانَكَ

(رواه الإمام مسلم).

яъни: Абу Зар розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам айтдилар: “Эй Абу Зар, агар шўрва пиширсанг, сувини кўпроқ сол ва қўшниларингдан хабар ол” (Имом Муслим ривояти).

4. Қўшнидан етадиган азият ва озорларга сабр қилиш.

Қўшнига азият ва озор етказмаслик олижаноб кишиларнинг фазлилатидир.

Салафи солиҳларимиз буни яхши англаганлар ва унга амал қилганлар.

Ҳасан Басрий раҳматуллоҳи алайҳ айтадилар:

لَيْسَ حُسْنُ الْجِوَارِ كَفَّ الْأَذَى، وَلَكِنَّ حُسْنَ الْجِوَارِ اَلْصَبْرُ عَلَى الْأَذَى

яъни: “Чиройли қўшничилик азият бермасликни ўзида эмас, балки (унинг) азиятига сабр қилишдадир”. 

Қўшничилик одоблари

• қўшни билан учрашганда салом бермоқ;
• муомаласини чиройлик қилиш ва ортиқча саволларни бермаслик;
• касал бўлганда ҳолидан хабар олиш;
• мусибат етганда ёрдам қилиш ва сабрга ундаш;
• хурсандчилик кунларида хурсанд бўлиб, ёнида туриш;
• хатоларини кечириш;
• уйига рухсатсиз назар ташламаслик;
• уйининг олдига ахлат ва супуринди ташламаслик;
• ўтиш йўлларини торайтирмаслик;
• қулоққа чалинган оилавий сирларини тарқатмаслик;
• йўқлигида уйини қўриқлаш;
• унга қарши сўз айтилса ҳимоя қилиш;
• боласига ширин сўзлар айтиш;
• ҳар қандай масалаларда билмаганларини ўргатиш.

Аллоҳ таоло барчамизга  қўшниларимиз билан аҳл-иноқ ва гўзал муомалада бўлишни насиб айлаб, уларнинг ҳақларини шариатга мувофиқ ҳолда адо этиш бахтига муваффақ қилсин. Омин!