muslim.uz

muslim.uz

511-CАВОЛ: Охирги пайтларда муслима аёл-қизлар ғайридин эркакларга турмушга чиқиб кетаётганини тез-тез эшитиб қоляпмиз. Бу иш шариатимизда мумкинми?

ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Муслима аёлнинг мусулмон бўлмаганга турмушга чиқиши Қуръони карим, суннат, ижмоъ ва ақлий далиллар билан ҳаром ва ботил амалдир.
Қуръони каримдан далил: Аллоҳ таоло айтади:


وَلَا تُنْكِحُوا الْمُشْرِكِينَ حَتَّى يُؤْمِنُوا وَلَعَبْدٌ مُؤْمِنٌ خَيْرٌ مِنْ مُشْرِكٍ وَلَوْ أَعْجَبَكُمْ أُولَئِكَ يَدْعُونَ إِلَى النَّارِ وَاللَّهُ يَدْعُو إِلَى الْجَنَّةِ وَالْمَغْفِرَةِ بِإِذْنِهِ وَيُبَيِّنُ آَيَاتِهِ لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمْ يَتَذَكَّرُونَ

(البقرة:221)

“Мушрик эркакларга, то имон келтирмагунларича, (мўмина қизларни) никоҳлаб бермангиз. Зеро, ҳур мушрикдан кўра имонли қул яхшироқдир, гарчи у (мушрик) сизларга манзур туюлса ҳам. Улар (мушриклар) дўзахга чорлайдилар. Аллоҳ (эса) ўз изни билан жаннатга ва мағфиратга чорлайди ва эслатма олишлари учун одамларга ўз оятларини баён этади” (Бақара, 221-оят).
Машҳур муфассир олим Абу Жаъфар Табарий айтадилар: “Аллоҳ таоло мўмина аёлларга мушрикка, у ким бўлишидан қатъий назар ва қандай ширкда бўлса ҳам турмушга чиқишини ҳаром қилди” (“Тафсири Табарий” китоби). Имом Қуртубий айтадилар: “Ушбу оятда “Муслима аёлни мушрикка турмушга берманг”, дейилмоқда. Ислом уммати мушрик эркак ҳеч қандай йўл билан мўмина аёлнинг эри бўла олмаслигига ижмо қилган. Зеро, мушрикнинг муслимага эрлик қилишида Исломни хорлаш бор!”. Аллоҳ таоло айтади:


فَإِنْ عَلِمْتُمُوهُنَّ مُؤْمِنَاتٍ فَلَا تَرْجِعُوهُنَّ إِلَى الْكُفَّارِ لَا هُنَّ حِلٌّ لَهُمْ وَلَاهُمْ يَحِلُّونَ لَهُنَّ

(الممتحنة:10)

“Эй, мўминлар! Қачонки, сизларга (Макка кофирлари томонидан) мўмина аёллар ҳижрат қилиб келсалар, уларни имтиҳон қилиб кўрингиз! Аллоҳ уларнинг имонларини (бор ёки йўқлигини) яхшироқ билувчидир. Бас, агар уларнинг (ҳақиқатан) мўмина аёллар эканини билсангиз, у ҳолда уларни кофирларга қайтармангиз! Булар (улар) учун ҳалол эмас ва улар булар учун ҳалол эмасдир”.
Мазкур оятдаги “Булар (улар) учун ҳалол эмас ва улар булар учун ҳалол эмасдир” жумласида ғайри дин эркак муслима аёлга ҳалол эмаслиги такрорланмоқда ва мўмина аёл ва мушрик эркак ўртасидаги алоқани узиш муҳимлиги эслатилмоқда. “Уларга сарфлаган маҳрларини эрларига (қайтариб) берингиз!” – деб кофир эр мусулмон бўлган аёлига сарфлаган нафақасини мусулмонлар қайтариб беришларини буюрмоқда. Аллоҳ таоло айтади:


وَلَنْ يَجْعَلَ اللَّهُ لِلْكَافِرِينَ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ سَبِيلًا

(النساء:141)

“Аллоҳ кофирлар учун (қиёмат куни) мўминларга қарши сира йўл бермайди” (Нисо сураси 141-оят).
Эр учун хотин устида валийлик ва раҳбарлик ҳаққи бор. Лекин бу ҳақлар кофир эркак учун муслима аёлнинг устида мавжуд эмас. Ибн Қудома айтадилар: “Илм аҳлининг ижмоси (якдил фикри)га кўра кофир киши учун ҳеч қайси ҳолатда муслиманинг устида эгалик йўқдир”.
Суннатдан далил: Пайғамбаримиз алайҳиссалом барча эри мусулмон бўлмаган муслималарни турмушдан ажратганлар. Жумладан, қизлари Зайнабни эри Абул Ос ибн Рабиъдан ажратдилар. Кейинчалик у киши мусулмон бўлгач, яна қизларини қайтариб бердилар.
Ижмоъдан далил: Уламолар куфр аҳлининг муслима аёл билан никоҳи ботил эканига, никоҳ мутлақо боғланмаслигига ижмо қилганлар. Буни Ибн Мунзир, Ибн Абдулбар, Ибн Қудома, Шавконий ва бошқа уламоларимиз нақл қилишган.
Ақлий далил: Муслима аёл куфр аҳлига хотин бўлиш билан ғайридинга итоат қилиши, ўзини паст олиши вожиб бўлиб қолади. Кофир эр унинг хўжасига айланади. Қолаверса, ғайридин муслима аёлнинг динини ҳурмат қилмайди, балки дини сабабли аёлни хўрлайди.
Хулоса қилиб айтганда, Ислом шариатига кўра бирор аёл ғайри динга турмушга чиқиши ҳаром амалдир. Агар аёл буни билсаю, уни ўзига ҳалол санаб, ўзга дин вакилига турмушга чиқса, у муртад ҳисобланади (Аллоҳ сақласин). Агар ўзига ҳалол санамасдан турмушга чиққан бўлса, никоҳи ботил саналади ва ўша аёл бегона эркак билан зино қилаётган ҳукмида бўлади. Валлоҳу аълам.


Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво ҳайъати. @diniysavollar

Вторник, 22 Сентябрь 2020 00:00

Огоҳ бўлинг такфирчилар ниқобда

2017 йил 2 февраль куни ahlisunna.uz  каналида Муҳаммад ибн Абдул Ваҳҳобнинг такфирчилиги номли мақолада такфирчилар ва уларнинг манфур асосчиси хақида маълумот берилганди. Жумладан, унда такфир – мусулмонларни кофирга чиқариш шариатда қораланган иш бўлиб, аҳли суннат ва жамоатдан оғишган тоифаларнинг барчаси ўзларидан бошқаларни кофирга чиқариш билан танилганлар. Ана шундай тоифалардан бири Мухаммад Ибн Абдулваҳҳоб (м. 1703-1792 й.) томонидан бошлаб берилган “мазҳабсизлик” (ҳозирда салафийлик, деб юритилади) оқими ҳисобланади. Унинг бошлиғи аввалбошданоқ такфирчи эканлиги билан танилган эди.

Ҳанбалийлар муфтийси Муҳаммад ибн Абдуллоҳ ибн Ҳумайд ан-Наждий (ваф. 1878) ўзининг “Ас-Суҳуб ал-вобила ъала зароиҳ ал-ҳанобила” номли асарининг 276-саҳифасида бундай деганлар: “Унга (яъни, Ибн Абдулваҳҳобга) бирор кимса раддия қилиб, қилмишларини очиб ташласа, уни очиқчасига ўлдира олмаса, уни тўшагида ёки бозорда, тунда ўлдириб кетадиган кимсаларни юборар эди. Уни бу ўзига қарши чиққанларни кофирга чиқарганлиги ва ўлдиришни ҳалол санагани учун қиларди”.

Маккаи мукаррамада шофеъийлар муфтийси, мударрислар раиси бўлган Аҳмад Зайний Даҳлон эса “Ад-Дурар ас-санийя фи-р-радди ъала-л-ваҳҳобийя” асарида бундай ёзиб қолдирганлар: “Ибн Абдулваҳҳоб бундай дер эди: “Мен сизларни тавҳидга ва Аллоҳга ширк келтирмасликка даъват қиламан. Етти осмон остидаги барча одамлар мутлақо мушрикдирлар! Кимки бирор мушрикни ўлдирса, унга жаннат бўлсин!”.

Ибн Абдулваҳҳоб ва унга эргашганлар ўз вақтида жами мусулмонларни кофирга чиқарганлар, қонлари ва молларини ҳалол санаганлар. Аҳмад Зайний Даҳлон “Умаро ал-балад ал-ҳаром” номли асарининг 297-298 саҳифаларида қуйидагиларни айтганлар:“Такфирчилар Тоиф шаҳрига кириб келганларида одамларни қатлиом қилганлар. Каттаю кичик, маъмур-у амир, оқсуяк ва оддий инсонларни ўлдираверганлар. Онанинг қўйнидаги сут эмаётган ёш гўдакни сўйиб ташлаганлар. Одамларни уйларида, ҳовлиларида ўлдирганлар, Қуръон дарсини қилиб ўтирган жамоани кўриб, уларни ҳам ўлдириб юбораверганлар. Сўнгра масжидга кириб, масжидда рукуъ қилувчи ва сажда қилувчиларни  ҳам ўлдирганлар. Мол-дунёларни талаганлар. Ҳатто оёқлари билан мусҳафларни босқилаганлар, “Саҳиҳи Бухорий” ва “Саҳиҳи Муслим” сингари ҳадис, фиқҳ наҳв китобларини ҳам топтаганлар. Мусулмонларнинг молларини талаб, худди кофирлардан олинадиган ғаниматлар сингари тақсимлаганлар”.

Такфир – мусулмонларни кофирга чиқариш бугунги куннинг энг катта балоларидан биридир. такфирчиларнинг бошлиғи Ибн Абдулваҳҳоб бу ишни ўз тоифасига бошлаб берган кимса ҳисобланади.

Такфирчилар ақида манҳажида ҳам фиқҳ манҳажида ҳам аҳли суннага зид масалалар иддао қилиб чиққанлар. Шу боис Муҳаммад ибн Абдул  Ваҳҳобга қарши ўз замонасида хам, ундан кейин ҳам, бугунги кунда ҳам юзлаган раддия сифатида ўнлаб китоблар юзлаб мақолалар ёзилган. Ушбу оқим чиқибдики, мусулмонлар бошига мисли кўрилмаган кулфатлар ёғдириб келишмоқда. Яқин шарқ мамлакатларидаги хунрезликларнинг асосий сабабчиси такфирчилар оқими мафкурасидир.

Такфирчилар тарихда кўп машъум из қолдирганлиги, такфирчиликни эшитганлар улардан хазар қиладиган бир даражага бориб етганлиги  сабаб бугунги кун такфирчилари ўзларини бошқа ном билан кўрсатиб асл башараларини  яширишга ҳаракат қилиб келишмоқда. Жумладан, улар ўзларини Қуръони ва хадисга амал қилувчилармиз, Қуръон ва ҳадис турганда мазҳабга эргашилмайди деган баҳона билан ўзларига оғдириб олишга , такфирчилик мазҳабига эргаштиришга интилишмоқда. Юқорида келтирилган мисоллардан такфирчиларга хос асосий белгилардан бири ўзларига қўшилмаган мусулмонлани куфрда айблаш, уларга суиқасд уюштириб қатл қилиш, борган жойларида мавжуд ҳукуматга қарши фитна қўзғаб боғийлик қилиш, талончилик қилиш, одам ўлдириш, экинзорларни куйдириш, шаҳарларни, турар жойларни, саноат корхоналарни вайрон қилиш, ишлаб чиқаришни издан чиқариш каби ислом шариати қайтарган ишларни амалга ошириб келишмоқда. Хўш ушбу ишларни қайси бири Қуръон ва хадисга мувофиқ?!

Бу аслида мусулмонларни чалғитишдан бошқа нарса эмас. Эътиборли одамга буни тушунтириш осон. Исломнинг беш устуни бўлган барча амалларни ҳанафий мазҳабида асосида амалга оширилса, мисол учун кундалик ибодатларда таҳорат қилиш, намоз ўқиш, рўза тутиш, закот бериш, ҳаж зиёратини амалга оширишда амалларнинг барчаси мазҳаб уламолари томонидан Қуръон ва ҳадисдан тўғри амал қилиб кетаверадиган қилиб ҳукм олиниб уларнинг даражалари белгиланган. Жумладан, буйруқ амалларларда фарз, вожиб, суннат, мустаҳаб, қайтариқларда эса ҳаром ва макруҳ даражалари мужтаҳид уламоларимиз томонидан белгилаб берилган. Ҳеч қайси бири Қуръон ва хадисдан ташқаридан олинган эмас. Балки ҳар бир ханафий мазҳабида бажариладиган ибодатларни барчаси Қуръони карим ҳамда хадиси шарифлардан далилларга асослаган. Бурҳониддин Марғинонийнинг “Ал-Ҳидоя” асарида ҳар бир ҳанафий мазҳаби асосида амалга ошириладиган амалларга Қуръони карим ҳамда ҳадис набавиялардан далиллар келтирилган. Демак ҳанафий мазҳабида ибодатларини амалга ошириб келаётганлар барча амалларида Қуръон ва ҳадисга мувофиқ амал қилаётганларига ишончлари комил бўлсин.

Шу ўринда бир хикоя келтирамиз. Бир кампир шайхдан масала сўради. Шайх унга: “Саволингга  Имом Молик сўзи билан жавоб берайми ёки Қуръону суннатдан?” деди. Кампир айтди: “Имом Молик сўзи билан жавоб қилаверинг. У киши Қуръон ва суннатни сиздан кўра яхши билади”, деди.

Аимма билди қуръон маънисин туз

Кўнгилни қўймағил сен ҳар қаю юз    (Сўфи Аллоёр)

Юқоридаги байтда имомлар (мазҳаб имомлари) Қуръон маъносини тўғри билишди. Сен кўнглингни ҳар тарафга бурмагин, дейилмоқда.

Такфирчилар асли келиб чиқиши Усмонийлар империясини  парчалаб ташлаш, ичдан бузиш учун ғарб томонидан юзага келтирилган оқим ҳисобланади.  Бунга етарли тарихий далиллар мавжуд. Усмонли турклар давлати ҳанафий мазҳабида ибодатларни амалга ошириб, ҳукмларни хам ҳанафий мазҳабида  чиқариб келишган. Усмонийларга қарши ўлароқ такфирчилар атайин кундалик ибодатларни бажаришда ҳанафийлар ушлаган ҳадисларни ушламасдан шоз ва заиф ёки мансух (амали тўхтатилган) ҳадисларни ушлаб ибодатлар бошқа бир услубда амалга оширишган. Бу қайсарликдан бошқа нарса эмас.

Кейинги ўзларига берган номлари ҳақида гоҳида улар ўзларини аҳли сунна вал жамоамиз деб ўзларини такфирчиликларини яширишиб такфирчилик манҳажини давом эттириб келишди. Уламолар уларни ақидавий ва фиқҳий масалаларда иддао қилган масалалари аҳли сунна вал жамоа зид эканини, уларни аҳли суннадан эмаслигини таъкидлашди. 2016 йилнинг август ойида Чеченистонинг пойтахти Грозний шаҳрида бўлиб ўтган конференцияда ислом оламининг кўзга кўринган 200 нафар уламолари қатнашиб такфирчи салафийларни аҳли сунна вал жамоадан эмас деб қарор қабул қилинди.

 Кейинги такфирчилар ўзларининг манҳажи салафи солиҳ дея салафийлармиз деб иддао қила бошлашди. Улар ўз таъсирини муваффақиятли тарқатиш мақсадида “такфирчилик” номидан воз кечишди ва бошқа ном остида яширинишди. Улар ўзларини “салафийлар” деб атай бошлашди. Аслида, Пайғамбаримиздан соллаллоҳу алайҳи вассаллам кейин уч юз йил яшаган мусулмон олимлари салафлар деб аталади. Аслида хақиқий салафи солиҳлар тўрттала мазҳаб соҳиблари экани уламолар томонидан исботлаб берилди.

Аввалги такфирчилар мазҳабни мутлақ инкор қилиб баъзида кофирга ҳам чиқариб келган. Бугунги кун такфирчилари ўзларини мазҳабни инкор қилмаган ҳолатда кўрсатиб такфирчилигини яшириб, яна ақидада такфирчилик ғояларини тарқатишмоқда. Аҳли сунна вал жамоанинг иккита ақилавий таълимот асосчилари аҳли сунна вал жамоа ақидаси ҳимоячилари бўлган Мотуридийлар ҳамда Ашъарийларни аҳли суннадан эмас, адашган дея иддао қилишмоқда. Мустақилликнинг илк кунларида юртимизга кириб келган такфирчиларнинг биринчи бошлаган ишлари мазҳабни инкор қилиш, мазҳабдагиларни мушрикликда айблаш билан бошланган. Шу орқали турли низолар юзага келтиришган.

Бугунги кунда ижтимоий тармоқларда фаол даъват ишларини олиб бораётган ҳаддан ошган жамоалар, такфирчилик хақида лом мим демаяпдилару фақат такфирчилик ғояларини илгари суришмоқда. Улар ҳатто Мухаммад ибн Абдул Ваҳҳоб хақида умуман маълумот беришмаяпди. Ўзларини хақиқий мусулмонлар, уларга эргашмаганларга, уларга раддия бераётганларга нисбатан турли таъна тошларини ёғдириш билан машғул бўлишиб уларни ёмонотлиқ қилиб кўрсатишмоқда. Ижтимоий тармоқларда яна кўпроқ Ибн Таймиянинг фикрлари кўпроқ тарқатилади. Ибн Таймия аҳли сунна ақидасига зид ғояларни иддао қилиб чиққани ва ўзининг шоз (кўпчиликка қарши) фатволари сабаб у ҳаёти давомида тўрт марта маҳкамага тортилиб зиндонга ташланган. Замонасининг кўзга кўринган аҳли сунна уламоларининг мажлисида у ўз ақидасини ҳимоя қила олмаганидан сўнг Ибн Таймия ўз ақидасидан қайтиб тавба қилгани ҳақида аниқ маълумотлар мавжуд. (Ибн Таймиянинг тавбасининг тўлиқ матни мавжуд). Охирги марта у пайғамбаримиз қабрларини зиёрат қилиш учун сафар белбоғи боғланмайди, деган фатво бергани учун яна маҳкамага тортилиб умрининг охиригача зиндонда ўтирган. 

Ижтимоий тармоқларда Абдуллоҳ Бухорий номи билан аудио видео маърузалари тарқатилаётган Мирзағолиб исмли шахс Муҳаммад ибн абдул Ваҳҳобнинг “Ал-усулус-салоса” номли рисоласини таржима қилиб китобдаги ғояларни тўлиб тошиб тарғиб қилган. Аммо муаллифни Мухаммад раҳимаҳуллоҳ деб қўяқолган. Қайси Муҳаммад экани ҳақида мутлақо гапирмаган. Аслида китоб муаллифи Муҳаммад ибн Абдул Ваҳҳоб бўлиб унинг шахси  ҳақида бирор нарса демаган. Бу шахс ўзини яна ҳанафий қилиб кўрсатиб баъзи фиқҳий масалаларни ҳанафийлик асосида гапирган. Ушбу шахс МДҲ мамлакатладаридаги барча масжид ва мадрасаларни зирор деб, ушбу масжид ва мадрасаларга кирмасликка чақирган. Шунингдек у Муҳаммад ибн Абдул Ваҳҳоб томонидан ўйлаб топилган тавҳидни рубубия, улуҳия ва асмои сифатга бўлиб ислом умматини кофирга, мушрикка чиқаришга асосланган такфирчиликни тарғиб этиб яна Муҳаммад ибн Абдул Ваҳҳоб хақида ҳеч нарса демай такфирчиликни тарғиб қилиб ўзини такфирчилигини яширган. 

Шунингдек бугунги кунда ижтимоий тармоқларда фаол тарғибот ишларини олиб бораётган фиқҳий масалаларда ўзини ҳанафий қилиб кўрсатиб ақидада ибн Таймия ва Муҳаммад ибн Абдул Ваҳҳобнинг аҳли суннага зид ақидаларини фаол тарғиб қилаётган кўзга кўринган тарғиботчилари ҳам мана шу услубдан устамонлик билан фойдаланиб ёшларга салафийлик, такфир ақидасини сингдиришга уринишмоқда. Қўштирноқ ичидаги улардан биттаси яқинда бир аудио маърузасида ким Аллоҳ таолони осмонда демаса кофир бўлади, деган. Кўпинча фиқҳий масалаларни ҳанафий мазҳаби асосида саволларга жавоб бериб ўзини гўё ҳанафий қилиб кўрсатадиган бу шахс такфирчилар ақидасини идддао қилмоқда. Ибн Таймия ҳам Аллоҳни осмонда деб макон исбот қилиш ақидасидан тавба қилгани хақида аниқ далил мавжуд. Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васаллам Аллоҳдан ўзга илоҳ йўқ, Мухаммад алайҳиссалом Аллоҳнинг расулидир, деб гувоҳлик бераман  деган мусулмон мўъмин эканини таъкидлаганлар. Аллоҳ осмонда деб эътиқод қилишга тарғиб этиш Аллоҳ ва Расулига тўқимадир. Аҳли сунна вал жамоа уламолари ижмоъ қилган ақида масалалари Аллоҳ таолога макон исбот қилинмайди. Бу мужассималарнинг ақидасидир. Бунга мўътабар барча ақида матнларига ёзилган шарҳларда кенг изоҳ берилган (бу менинг шахсий сўзим эмас). Калимаи шаҳодатни айтган кишини обрўси қони моли ҳаром эканини ҳажжатул вадоъда Пайғамбаримиз алайҳиссалом таъкидлаганлар. Такфирчилар ким уларни ақидаларини қабул қилмаса, кофирга чиқаришда давом этишмоқда.

Ушбу оқим тарғиботчиларидан яна бири ўзининг аудио маърузаларида ҳанафийлик мазҳаби асосида айрим фиқҳий масалаларни гапирсада, муайян бир мазҳабни ушлаб унга амал қилиш мутаассиблик деган. Яна у Қуръон хадис турганда мазҳаб ушланмайди, деб одамларни чалғитишга уринган. Аҳли сунна вал жамоанинг иккита ақидавий таълимот асосчилари Мотуридийлар ҳамда Ашъарийларни аҳли суннадан эмас адашган, дея иддао қилган. Аслида эса фиқҳий масалаларда барча ҳукмларни мазҳаб уламолари Қуръон ва хадисдан олишган.

Бугунги кунда такфирчилар турли номларда намоён бўлиб ўзларига исломий номларни бериб вайронкор ғояларни илгари суриб, мусулмон диёрларда вайронкорликларни амалга ошириб келишмоқда. Яқин шарқ мамлакатларини, жумладан, Сурия, Ливия, Сомали, Афғонистон, Ироқ каби мамлакатларни вайрон бўлишига, бегуноҳ одамларни, ёш болалар, қариялар, аёлларни ўлдирилишига, милионлаб инсонларни юртларини ташлаб қочоққа айланиб ўзга юртларда хор зор бўлишига, ушбу мамлакатларда иқтисод умуман издан чиқиб ишлаб чиқариш барбод бўлиб очарчилик келиб чиқишига айнан мана шу мафкура сабабчи бўлмоқда. Шу жумладан Макка шаҳрининг собиқ имомларидан Калбоний деган киши ИШИДни ҳам ўзларининг такфирчи, салафий ақидасида эканини эътироф этган.

Ahlisunna.uz каналида эълон қилинган яна бир мақолада улар китоб нашр қилишда хам Муҳаммад ибн Абдулваҳҳоб эътиқодини тарқатишда ваҳҳобийлик номини яширишиб келаётгани айтилган. Китоблар чиққанда ҳақиқий муаллиф исми яширилади ва унинг ўрнига бошқа бир кишининг номи ёзилади. Бунга мисол, Москва шаҳрида “Бадр” номли нашриёт Муҳаммад ибн Абдулваҳҳобнинг “Якка худолик китоби” номи остида китоб чоп қилган. Муаллиф ўрнида Муҳаммад ибн Сулаймон ат-Тамимий кўрсатилган. Китоб бир неча бор турли нашриётларда чоп қилинган ва Россия, Ўрта Осиё ва Кавказ орти республикаларида тарқалиб бўлган. Шунга ўхшаш бошқа мисолни келтиришимиз мумкин. Улар рус тилида “Шубҳаларни кеткизиш” (Кашфуш шубуҳот) номли рисола чоп этишди. Унда таржимон – Муҳаммад Абдуллодан бошқа ҳеч нима йўқ. Чоп этиш санаси, нашриёти ва ҳоказо кўрсатилмаган. Муаллиф сифатида яна ўша Муҳаммад ибн Сулаймон ат-Тамимий кўрсатилган. Ҳақиқий муаллиф кимлигини араб тилида ёзилган “Кашфуш шубуҳот”ни ўқиган киши билади холос. Ушбу рисола 2000 йилларгача ҳаж зиёратига борган ҳожиларга текин тарқатилар эди. Баъзида ҳожилар ушбу рисолани олиб келганига гувоҳмиз. У араб тилида бўлиб, муаллиф Мухаммад ибн Абдул Ваҳҳобдир.

Ислом ва мусулмонларга ушбу такфирчи жамоаларнинг нима фойдаси тегмоқда?. Билакс улардан ислом ва мусулмонларга зарардан бошқа нарса етмаяпди. Жумладан, бегуноҳ мусулмонлар, ёш болалар, аёллар, қариялар қурбон бўлишмоқда.

 Урушлар натижасида милионлаб одамлар уйларини, ватанини тарк қилиб ўзга юртларга кўчиб кетишга мажбур бўлишмоқда. Айримлари денгизда сувга ғарқ бўлиб ҳалок бўлмоқда.

Завод фабрикалар вайрон бўлиб ишлаб чиқариш бутунлай издан чиқиб одамлар ишсиз қолишига сабаб бўлмоқда. Бунинг натижасида одамлар, айниқса ёш болалар очарчилик қурбони бўлишмоқда. Шунингдек тиббиёт ва таълим муассасалари вайрон этилиб тизим бутунлай издан чиққан.

Энг ёмони ғарбда исломни ёмон отлиқ бўлишига булар сабабчи бўлишмоқда. Ғарбда ислом террор дини деб турли таъна тошлари ёғилишига, муқаддас динимизни, пайғамбаримизни карикатура қилинишга сабабчи бўлишмоқда.

Юқоридаги мисоллардан келиб чиқиб барчани, айниқса ёшларимизни огоҳликка чақириб қоламиз. Такфирчилар нима сабабдан асл башараларини яширишмоқда. Куфрда, мунофиқликда, фосиқликда айблаш, таънакорлик, фитна қўзғаш, қотиллик, террор, талончилик такфирчиларга хос кўриниш. Буларнинг аниқ башарасини фақатгина ақида илмидан хабардор кишигина билади. Шунинг учун  аҳли имон мўъмин мусумонлардан Таҳовий ақидаси, Фиқҳул акбар, Бадъул амолий каби ақида матнларининг таржималари чоп этилган бўлиб ушбу китобларни ўқишни, тушунмаган жойларини аҳли илмлардан сўраб олиш зарур. Ижтимоий тармоқларда ушбу тоифага мансуб кишиларни ғийбат, иғво, ҳақоратли сўзлар, расмий диний уламоларни сарой муллалари дея обрўсизлантириб ўзларига қаратиш, ҳукумат раҳбарларига таъна тошлари отиш, куфрда айблаш каби белгилардан таниб олишингиз мумкин. Эҳтиёт бўлинг ёвузлик, шафқатсизлик, бузғунчилик ғояларини тарқатаётганларнинг тузоғига илиниб қолманг.

Д.Абдуқадиров

Имом фахриддин Ар-Розий ислом  билим юрти мудири

بسم الله الرحمن الرحيم

اَلْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي حَقَّقَ الْحَقَّ بِالْحَقِّ، وَأَذْهَبَ الْبَاطِلَ بِالْحَقِّ، وَالصَّلَوةُ وَالسَّلاَمُ عَلَي سَيِّدِنَا وَنَبِيِّنَا مُحَمَّدٍ

صَلَّى اللهُ عَلَيهِ وَعَلَى آلِهِ وَأَصْحَابِهِ أَجْمَعِيْن، أَمَّا بَعْدُ.

АҲЛИ СУННА ВАЛ ЖАМОА ВА МОТУРИДИЙ ЭЪТИҚОДИ

Муҳтарам азизлар! Ақида – эътиқод масаласи динимизнинг таянч устунлари ҳисобланади. Ибодатларимиз, хайрли амалларимизнинг Аллоҳ ҳузурида қабул бўлиши айнан эътиқодимизнинг тўғрилигига боғлиқдир. Шу сабабли уламолар ақида илмига жиддий эътибор қаратиб, унинг ҳар бир масаласини шарҳлаб беришга ҳаракат қилганлар.

Маълумки, дунёдаги мусулмонларнинг аксарияти, жумладан Ўрта Осиё мусулмонлари ва бизнинг юртдошлар ҳам Қуръон ва ҳадисдаги ақидавий масалаларни тушунишда Аҳли сунна вал жамоанинг Мотуридий ақидаси ва ҳанафий мазҳабидамиз.

“Аҳли сунна вал жамоа” арабча ибора бўлиб, “Суннат (ҳадис)га амал қилувчи ва жамоатга эргашувчи кишилар”, деган маънони англатади. Аҳли сунна вал жамоа ким дейилса, улар Пайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи васаллам, илмда пешво саҳобаи киромлар, чор ёрлар яъни, Абу Бакр, Умар, Усмон, Али разияллоҳу анҳум ва тобеъинларнинг тутган йўлларини маҳкам ушлаганлардир, деб жавоб берилади.

Манбаларга қараганда, Аҳли сунна вал жамоа атамаси исломнинг дастлабки даврларида машҳур бўлмаган. Балки ўзларини турли номлар билан атаган адашган фирқалар кўпая бошлагач, Аҳли сунна вал жамоа атамаси юзага чиқди.

Бу борада Пайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи васалламга умматларининг етмиш уч фирқага бўлиниб кетишлари билдирилган. Бу ҳақда  У зот алайҳиссалом шундай хабар берганлар:

"افْتَرَقَتْ الْيَهُودُ عَلَى إِحْدَى وَسَبْعِينَ فِرْقَةً فَوَاحِدَةٌ فِي الْجَنَّةِ وَسَبْعُونَ فِي النَّارِ وَافْتَرَقَتْ النَّصَارَى عَلَى ثِنْتَيْنِ وَسَبْعِينَ فِرْقَةً فَإِحْدَى وَسَبْعُونَ فِي النَّارِ وَوَاحِدَةٌ فِي الْجَنَّةِ وَالَّذِي نَفْسُ مُحَمَّدٍ بِيَدِهِ لَتَفْتَرِقَنَّ أُمَّتِي عَلَى ثَلاثٍ وَسَبْعِينَ فِرْقَةً وَاحِدَةٌ فِي الْجَنَّةِ وَثِنْتَانِ وَسَبْعُونَ فِي النَّارِ" قِيلَ: يَا رَسُولَ اللَّهِ مَنْ هُمْ قَالَ: "الْجَمَاعَةُ"

(رواه الإمام ابن ماجة عَنْ عَوْفِ بْنِ مَالِكٍ رضي الله عنه)

яъни: “Яҳудийлар етмиш бир фирқага бўлиндилар. Уларнинг биттаси жаннатда етмиштаси дўзахда. Насоролар етмиш икки фирқага бўлиндилар. Уларнинг етмиш биттаси дўзахда, биттаси жаннатда. Аллоҳга қасамки, менинг умматим эса етмиш уч фирқага бўлинадилар. Уларнинг биттаси жаннатда, етмиш иккитаси дўзахдадир”. Шунда: “Эй, Аллоҳнинг расули! У биттаси кимлар?”, дейилди. Расулуллоҳ алайҳиссалом: “Улар жамоадир”, дедилар (Имом Ибн Можа ривоятлари).

Уламоларимиз ҳадисдаги     “жамоат”дан мурод Аҳли сунна вал жамоа йўналиши назарда тутилади, деганлар.

Ушбу ҳадиси шарифда фақат битта жамоа тўғри йўлдан оғишмасдан нажот топишлари хабари берилган. Бу жамоанинг қандай сифатда бўлиши ҳақида бошқа бир ҳадисда Пайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи васаллам шундай деганлар:

إِنَّ أُمَّتِي لاَ تَجْتَمِعُ عَلَى ضَلاَلَةٍ ، فَإِذَا رَأَيْتُمُ اخْتِلاَفًا ، فَعَلَيْكُمْ بِالسَّوَادِ الأَعْظَمِ

(رواه الإمام ابن ماجة عَنْ أنس بن مالك رضي الله عنه)

яъни: “Умматим асло залолат устида жамланмайди. Шунинг учун қачон ихтилоф кўрсаларингиз “саводул аъзам” билан бирга бўлинглар” (Имом Ибн Можа ривоятлари).

Ушбу ҳадисдаги “Саводул аъзам” калимаси “улкан жамоа” маъносига тўғри келади. Уламоларимиз “улкан жамоа” дан мурод Аҳли сунна вал жамоа йўналишидир, – деганлар.

Дарҳақиқат, Аҳли сунна вал жамоа ислом тарихининг барча даврларида мусулмонларнинг катта қисмини ташкил қилган.

Ватандошимиз Абу Қосим Ҳаким Самарқандий раҳматуллоҳи алайҳ (Имом Мотуридийнинг шогирдларидан бири) ўзларини “Саводул аъзам” китобларида Аҳли сунна вал жамоага мансуб бўлган кишиларнинг олтмиш иккита хислатларини баён қилган. Уларнинг айримлари қуйидагилардир:

  • Мусулмон киши модомики қилган гуноҳини ҳалол санамас экан, уни кофирга ҳукм қилмаслик;
  • Ноҳақ равишда бирорта мусулмонга қарши қурол кўтармаслик;
  • Пайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи васалламнинг шафоатларини ҳақ деб билиш;
  • Авлиёларнинг кароматларини инкор этмаслик;
  • Аллоҳ таолога макон исбот қилмаслик.

Афсуски, ҳозирги кундаги ўзини Аҳли сунна вал жамоаданман деб даъво қиладиган кимсаларнинг баъзиларида ушбу хислатлар умуман топилмайди.

Демак, ҳозирги кунда ҳам катта жамоат – эътиқодда Имом Мотуридий ва Имом Ашъарий мазҳаблари ҳамда фиқҳда тўрт мўътабар (Ҳанафий, Моликий, Шофеъий ва Ҳанбалий) мазҳабларга эргашганлардир. Мана шулар Аҳли сунна вал жамоани ташкил этади. Аҳли суннат ичида булардан бошқа эътиқодий ва фиқҳий мазҳаблар мавжуд эмас.  

Ҳурматли жамоа! Фиқҳий мазҳаблар шаклланиб бўлгандан кейин бузғунчи ақидавий фирқалар чиқиб, мусулмонлар оммасининг ақидасига футур етиш хавфи туғилди. Мусулмон уммати учун ана шундай ўта таҳликали бир пайтда тўғри йўлдаги ақидавий мазҳаб бўлишига эҳтиёж туғилди.

Натижада 3-4-ҳижрий асрларда Мотуридия ва Ашъария ақидавий мазҳаблари шаклланди. Ислом олами бир овоздан Имом Мотуридий ва Имом Абулҳасан Ашъарийни Аҳли сунна вал жамоанинг ақида бўйича имомлари деб тан олди.

Абу Мансур Мотуридий ва Абул Ҳасан Ашъарий Аҳли суннанинг ақоид бобида имоми эканлари ҳақида кўп уламолар таъкидлашган. Жумладан, Имом Ибн Ҳажар Ҳайтамий шундай дейдилар: 

"المراد بالسنة ما عليه إماما أهل السنة والجماعة الشيخ أبو الحسن الأشعري وأبو منصور الماتريدي

яъни: “Суннатдан мақсад – аҳли суннат ва жамоат имомлари Абул Ҳасан Ашъарий ва Абу Мансур Мотуридий тутган йўлдир” (“Аз завожир ан иқтирофил кабоир” китоби).

Ҳофиз  Муртазо Зубайдий раҳматуллоҳи алайҳ айтадилар:

"إذا أطلق أهل السنة والجماعة فالمراد بهم الأشاعرة والماتريدية"

яъни: “Қачон Аҳли сунна вал жамоа дейилса Имом Ашъарий ва Имом Мотуридийлар тушунилади” (“Итҳафу садатил муттақин шарҳу иҳёи улумид дин” китоби).

Азизлар! Минг йиллардан бери мусулмонлар маҳкам тутган мана шундай йўналишларда барчамиз собит туриб, фарзандларимиз ва ёш авлодга ушбу тушунчаларни синдиришимиз айни муддаодир. Ёшларимиз ўз эътиқоди ва мазҳабини яхши билса, ҳар хил оқим аъзолари уларни чалғита олмайди ва тўғри йўлда бардавом бўладилар, иншаллоҳ.

Қуйида Имом Мотуридий ҳақида қисқача баён қилиб ўтамиз. Имом Муҳаммад ибн Муҳаммад ибн Маҳмуд Мотуридий ҳижрий 240 йил атрофида Самарқандда туғилганлар. 333 ҳижрийда вафот этганлар.

Имом Мотуридийга Ислом уламолари турли хил илмий унвонларни берганлар. Масалан, “Имомул ҳудаа” (ҳидоятга бошловчи имом), “Аламул ҳудаа” (ҳидоят маёғи), “Мусаҳҳиҳу ақоидил муслимийн” (мусулмонларнинг ақидаларини ҳар хил бидъат ва хурофотлардан тозаловчи киши), “Раису Аҳлис суннаҳ” (Аҳли сунна вал жамоа раиси) ва бошқалар.

Бу сифатлар ва унвонлар у кишининг ўз издошлари қалбидан чуқур жой олганини, суннатга ёрдам бериш ва ҳимоя қилиш йўлида салмоқли натижаларга эришганини кўрсатади.

Имом Мотуридий Аҳли сунна вал жамоа ақидасини шарҳлаш ва ёритиб беришда муҳим рол ўйнаган атоқли исломий шахсиятлардан бири ҳисобланади.

Имом Мотуридий раҳматуллоҳи алайҳ тафсир, ақида ва фиқҳ фанларига оид бир қанча китоблар ёзиб, улкан илмий мерос қолдирганлар. Масалан, Қуръони карим тафсирига доир “Таъвилоту аҳлис-сунна” китобини ёзганлар. Ҳижрий етти юз етмиш бешинчи йилда вафот этган имом Абдул Қодир Қураший бу китобга: “У тафсир бобида ҳеч қандай асар унга тенг келолмайдиган бир китобдир. Ҳатто бу фан соҳасида ундан олдингилар ёзиб кетган асарлар ҳам унга яқин келолмайди”, деб таъриф берган.

Имом Кафавий Имом Мотуридийнинг таржимаи ҳолида шундай дейди: “Мутакаллимларнинг имоми, мусулмонларнинг ақидаларини ҳар хил бидъат ва хурофотлардан тозаловчиси бўлган бу кишига Аллоҳ таоло тўғри йўлга ҳидоят қилиб қўйиш билан мадад берган эди. Шунинг учун ҳам у тўғри динни ҳимоя қилишга бел боғлаб улкан асарлар битди. Ботил ақидалар соҳибларининг сўзларига раддиялар берди”.

Имом Маҳмуд Зоҳид Кавсарий айтадилар:

"فالأشعري والماتريدي هما إماما أهل السنة والجماعة في مشارق الأرض ومغاربها، لهم كتب لا تحصى

яъни: “Имом Ашъарий ва Имом Мотуридийлар машриқу ва мағрибда Аҳли суннат ва жамоат имомларидир. Уларнинг кўп сонли китоблари бор”.

Имом Абу Мансур Мотуридий раҳматуллоҳи алайҳ турли ботил ақидавий фирқалар кўпайганда у киши саҳобалар, тобеъинлар ва замондошлари: таба тобеъинларнинг соғлом ақидаларини жамлаб, шарҳладилар ва Аҳли сунна ақидасини ҳимоя қилдилар.

Кейинчалик у зотга эргашганлар мотуридия ақидавий йўналиши деб атала бошлади. Баъзи жоҳил тоифалар даъво қилгани каби У зот янги дин ёки янги ақида олиб келмаганлар. Балки, турли фирқалар томонидан Аҳли сунна вал жамоа ақидасини бузиб талқин қилиш бошланганда, Имом Мотуридий раҳматуллоҳи алайҳ томонидан Пайғамбаримиз ва саҳобаи киромлар тутган йўл қайси экани шарҳлаб билдирилган. Бу ишда Имом Абу Ҳанифа раҳматуллоҳи алайҳнинг қолдирган илмлари ва ижтиҳодларидан кўп фойдаланганлар. Сабаби, Имом Мотуридий раҳматуллоҳи алайҳ устозларининг устози орқали Имом Абу Ҳанифанинг шогирдлари Имом Абу Юсуф ва Имом Муҳаммадга етиб борадилар. Яъни, икки устоз воситасида Имом Абу Юсуф ва Имом Муҳаммад силсиласига боғланади.

Демак, Ислом уммати эътироф қилган ва бир овоздан қабул қилган мужтаҳид олимларга Имом Мотуридий раҳматуллоҳи алайҳ қанчалик яқин бўлганликлари ва ўша даврдаги соф ислом билим булоқларидан сув ичганликлари маълум бўлмоқда.

Афсуски, ҳозирги кунда айрим адашган тоифалар Имом Мотуридий ва Имом Ашъарийга нисбатан ноҳақ таъналар ва айбловлар билан чиқмоқдалар. Мусулмонларнинг 14 асрдан бери амал қилиб келаётган ақидаларига шубҳа уйғотиб, ўрнига ўзларининг янглиш ақидаларини тиқиштиришга ҳаракат қилмоқдалар. Ваҳоланки, уларнинг пайдо бўлганига кўп муддат бўлгани йўқ.

Уларнинг даъвоси бўйича, Имом Мотуридий  ва Имом Ашъарий адашган бўлса, ўзлари каби жоҳиллар пайдо бўлгунча Аҳли сунна вал жамоа, Пайғамбаримиз алайҳиссалом зикр қилган ҳақ йўлдаги катта жамоа ким бўлган? Улардан аввал тўғри йўлда юрганлар бўлмаганми? 13-14 ҳижрийда ёки ундан кейин чиққанлар, ҳали саҳобаю тобеъинларнинг “из”лари ўчмаган 3-4 ҳижрийда яшаган олимларни мутлақо адашган дейиши соғлом ақлга тўғри келадими? Илмда, зуҳду, тақвода ўтган улуғларимизга кечагина пайдо бўлган фирқа вакиллари тенг бўла олармиди!?

Хулоса ўрнида шуни айтиш мумкинки, мотуридийлик йўналиши асосида эътиқод қилиб келган ва келаётган мўмин-мусулмонлар бутун Ислом уммати тарафидан якдиллик билан олқишланган ва эътироф этилган буюк имом – Абу Мансур Мотуридий раҳматуллоҳи алайҳнинг издошларидир. Хусусан, биз Ўзбекистонлик мўмин-мусулмонлар ўзларининг улуғ Имоми, Қуръон, суннат ва аввал ўтган солиҳлар йўлига кўра мусулмонлар ақидасини жамлаган, фирқаланишга қарши турган  бобокалони  Имом Мотуридий раҳимаҳуллоҳнинг илмий меросини ўрганишимиз ҳамда уни кенг мусулмонлар оммасига тарғиб этишимиз лозим.

Азизлар! Шу мақсадда, Аллоҳ насиб этса келгуси жума маърузаларимизда ихтилофларга сабаб бўёлаётган долзарб ақидавий масалаларнинг мотуридийлик таълимотидаги шарҳини баён этиб борамиз. 

Муҳтарам жамоат! Мамлакатимизда устоз ва мураббийларга эҳтиром кўрсатиш, уларни эъзозлаш борасида кўплаб ишлар амалга оширилмоқда. Юртимиз бугунги дунё ҳамжамиятида ўзининг муносиб ўрнини эгаллаши, таълим, маданият, спорт ва бошқа соҳаларда тенглар ичра тенг бўлиши ва ўз мавқеъига эга бўлишида устоз ва мураббийларнинг ўрни беқиёсдир. Барчамизга маълумки, юртимизда ҳар йили 1 октябрь куни “Устозлар ва мураббийлар куни” сифатида кенг нишонланади. Фурсатдан фойдаланиб, яқинлашиб келаётган ушбу айём билан қадрли устоз ва мураббийларни чин қалбдан муборакбод этамиз.

Аллоҳ таоло барчамизга Ўзининг ҳидоят йўлида мустаҳкам ва собит туришни насиб айласин!

 

 

Понедельник, 21 Сентябрь 2020 00:00

Устозга йўлланган энг сўнгги мактуб

Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм.
Аллоҳ таолога битмас-туганмас ҳамду санолар бўлсин.
Пайғамбаримизга мукаммал ва батамом салавоту дурудлар бўлсин.

Қўлимизни кўксимизга қўйсак, ичимиздан гўё эшик қоққандек тўхтовсиз «дук-дук», «дук-дук», дея садо бераётган овоз ўйлаб кўрсак, бекорга дуккилламас экан…

Бу унинг «Ҳой, мени ишим, вазифам тугаяпди, мен учун белгиланган муддат ниҳоя топмоқда, огоҳ бўл!», дегани экан…

Ҳазрати Умар розияллоҳу анҳу ўзларига насиҳат қилиб:

«Ҳар куни «Фалончи вафот этди, Фустончи вафот топди…», дейилади. Ҳали шундай кун ҳам келадики, ул кунда «Умар ўлибди…» дейилади…», дер эканлар.

Маълумингизки, вилоятимиз бош имом-хатиби марҳум Хайруллоҳ домла Турматов оғир дард сабаб Аллоҳ таолонинг ҳикмати иродаси ила 16 сентябрь, милодий 2020 йил, 28 муҳаррам, ҳижрий 1442 йил, ҳафтанинг чоршанба куни, аср намозига саноқли дақиқалар қолганида 44 ёшларида охират сафарига риҳлат қилдилар.

Бу мусибат олдида «Иннаа лиллааҳи ва иннаа илайҳи роожиъуун», демоқдан ўзга чора тополмадик…

Билганим шул эдики, Ул кишимиз аҳли илмларни хуш кўрадиган, Аллоҳнинг байти – масжидлар ва қалблари Аллоҳнинг байтига боғланган қадрли қавмларини севадиган, вазифаси учун жонкуяр инсон эдилар…

Аллоҳ таоло Хайруллоҳ домламизни Ўз раҳматига олиб, уларнинг йўлларига интизор бўлиб, бироқ дийдорлаша олмаган меҳрибон ҳожа онажонлари ва аҳли оилалари ҳамда миллионлаб мухлислари учун гўзал сабр ато этсин…

Амин…

Бир инсон яшаса шунчалик яшар экан…

Бир инсон ота ёки она бўлса шу мисол фарзандга ота ёхуд она бўлар экан.

Муборак жума, 18 сентябрь куни бутун ўзбегим мусулмонлари ўз хонадонларида, йўлларида, хусусан жума намозлари сўнггида жамоа бўлиб мингга яқин тўлиқ хатми Қуръонлар ортидан марҳум устоз Хайруллоҳ домламиз ҳақларига хайр ва раҳматларни сўраб дуо қилдилар.

Қисқа умр кечирдилар – 44 йил. Лекин, шу аснода асрларга татигулик иш қилдилар.

Ёнларида бирга ишлаган давримда менга вазифаларига кўра раҳбар эмас, балки акадек муносабатда бўлдилар.

Ғам-у ташвишлари дин эди. Дин ривожи – уламолар фаолияти, диний ходимлар салоҳияти, талабалар муваффақияти, қалблари Аллоҳнинг байтига боғланган инсонларни обод, шинам ва кўркам масжидларда ибодат қилишини кўриш уларнинг энг юксак рағбати, истак ва умидлари эди. Шодлик ва қувончлари масжид қурилишига рухсат берилиши ва унинг пойдеворига илк ғишт қўйилиши эди.

Биргаликда жуда ҳам кўп мартаба тушлик қилганман. Арзон ва парҳез таомларни хуш кўрар эдилар. Таом учун иштаҳалари яхшиловчи нарса бу фақатгина диний музаффариятлар, айниқса бирор бир эски масжидни қайта қурилишига рухсат берилиши, имтиҳонлар якун топгач ким бўлмасин вилоятнинг бирор фарзандини мадраса талабаси бўлгани ҳақидаги хабарлар бўлар эди.

Ҳар доим имом-хатиб ва имом ноибларга айтар сўзларида «Ким омонат фаолияти давомида битта масжидни янгидан қайта қурмаса, шунингдек, ҳечса бир нафйар ўсмирни мадраса талабаси бўлишига сабабчи ёки туртки бўлмаса у “Мен имом-хатиб ёки имом ноиби бўлиб ишладим…», демасин», деган насиҳатлари жаранглар эди.

Жоме масжидлар қурилиши ва мадраса талабалари ўқув контракт тўловларини тўлашда саховатпешаларга мурожаат қилишдан уялмас ва оринмас эдилар.

Ишларида маслаҳат қилишни жуда ҳам муҳим, деб билар эдилар. Бир куни мени хоналарига чорладилар ва айтдилар:

«Нурали… Вилоятимизда миссионерлик фаолияти авж олаётган ҳудудларни белгилаб олсак ва ўша ҳудудларда ушбу хатарли муаммонинг ечими ўлароқ – янги жоме масжид очиш чораларини кўрсак…», дедилар.

Маслаҳат давомида вилоятда тўртта ана шундай ҳудудларни белгилаб олдик. Ишонсангиз, улар шу куннинг эртасига мазкур тўртта ҳудуднинг ҳар бирига шахсан ўзлари бориб, қайси жойдан жоме масжид таъсис этиш мақсадга мувофиқ ва муносиблигини ўрганиб, телефон орқали менга мазкур масалада раҳбарларга хат тайёрлашимни айтдилар.

Бу йўлда қаерга бориш лозим бўлса қатнамоқдан эринмадилар, кимга мурожаат қилиш лозим бўлса мурожаатдан тортинмадилар. Натижа ўлароқ Олмалиқ шаҳрида янги жоме масжид таъсис этилишига эришдилар. Бу қувонч ва бундан бошқалари ҳам ўзидан ўзи, шунчаки истак ва умид билан амалга ошмаганига мен гувоҳман.

Бу хушхабардан сўнг ушбу янги жоме масжидни муносиб ном билан номлаш масаласида машварат қилар эканлар ишхонамиздаги ходимлар даврасида қатор номларни ўйлаб кўрдик. Лекин бирортасидан уларнинг кўнгиллари ёришмади. Ҳудди, бошқа ном қолмагандек маълум вақт жим бўлиб қолдик. Бироздан сўнг шундай дедим:

«Домла! Бир фикр бор. Шу онга қадар 130 минг аҳолиси мавжуд бўлган Олмалиқ шаҳрида атиги биргина жоме масжид мавжуд бўлиб, унинг номи ойлар султони номи ила «Рамазони шариф», дея номланган. Мусулмонлар Рамазон ойининг янги ҳилолини кўриш учун узоқ вақт интизор кутадилар. Уни кўрганларида эса қалблари шодлик билан тўлади.

Бу жоме масжид ҳам Олмалиқ шаҳар аҳолиси учун Рамазон ойи ҳилолидек интизор кутилган ва кўриниш бериши билан шаҳар аҳолисининг қалбини қувончга тўлдирган даргоҳ бўлди.

Келинг, унинг номини «Рамазони шариф» жоме масжидига боғлаган ҳолда «Ҳилол», деб атасак. Боз устига сиз марҳум устоз фазилатли шайх Муҳаммад Содиқ Муҳаммад Юсуф ҳазратларини жуда ҳам хуш кўрар эдингиз, улар ҳам сизни муносиб яхши кўрар эдилар. Уларнинг илмлари таралаётган нашр даргоҳининг номи ҳам «Ҳилол», деб номланган…».

Ишонсангиз ушбу ожизона таклифдан домламизнинг кўзлари порлаб, ўтирган ўринларидан қалқиб турдилар. Шу ондаёқ фазилатли шайх Муҳаммад Содиқ Муҳаммад Юсуф ҳазратларининг фарзандлари Исмоилхон домла билан боғланиб, улардан одоб нуқтаи назардан «Ҳилол» номидан фойдаланишга ижозат сўрадилар. Исмоилхон домла ҳам бу ишдан мамнун эканликларини билдириб, сўзлари якунида «Домла, қурилиш билан боғлиқ бирор хизматлар бўлса бизга ҳам айтинг», деганларида, домламиз уларга жавобан «Ўз вақтида албатта, айтаман…», дедилар.

Мулоқотдан сўнг домламиз менга кулибгина қараб «Аллоҳ насиб этиб шу масжид битсин, ёнига аҳоли фойдаланиши учун марҳум устоз фазилатли шайх Муҳаммад Содиқ Муҳаммад Юсуф ҳазратларининг илмий мерослари манбаи сифатида алоҳида намунали кутубхона ташкил этаман, ана ўшанда Исмоилхон домламизга хизматни айтиб, уларни ишга соламан…», деб қувониб кетган эдилар.

 

 

Мана шу уларнинг фаолияти давомида амалга оширилган энг сўнгги меҳнат, хизмат ва жасоратлари бўлди…

Ишонаманки, буни ҳеч ким, айниқса Олмалиқ шаҳри аҳолиси асло ва асло унутмайди…

Уларга фаолиятлари давомида бирор бир иш осон бўлмаган. Деярли хоналарида ўтирмас эдилар. Ҳар бир ютуқлари ортида жуда кўп меҳнатлар, иродалар, ўз навбатида ҳасратлар, матонатлар ва жасоратлар мужассам эди. Булар ҳақида мен билан соатлаб гаплашар эдилар. Мен бунга гувоҳман.

Шу боис уларнинг ҳар бир машаққатли ишлари давомида ва якунида уларга қайсидир маънода жуда ҳам кичик ёки арзимас бўлсада тасалли бўлиб, кўнгиллари учун муносиб сўз айтиб турар эдим.

Қуйидаги мурожаатим мени уларга мазкур энг сўнгги жасоратли ва самарали меҳнатлари асносида билдирган энг сўнгги мурожаатим бўлган экан…

Вақт топиб, уни албатта ўқинг…

Ассалому алайкум, қози домла!!!

Тошкент вилоятида муҳтарам муфтий ҳазратлари бошчиликларида элликдан ортиқ жоме масжидларни тўлиқ қайта қурилишида жонбозлик кўрсатиб келаётганингиз жуда ҳам қувонарли ҳолат…

Бугун эса узоқ йиллик умидларингиз, ўз навбатида тинимсиз сўровларингиз ва ташаббусингиз натижаси ўлароқ Юртбошимизнинг ижозатлари билан Олмалиқ шаҳрида янгидан жоме масжид таъсис этишга рухсат берилиши, уни «Ҳилол», дея номланиши, унга биноси вилоятнинг энг намунали жоме масжиди сифатида қад ростлаши учун олти минг кишига мўлжалланган илк тамал тошини қўйилиши иймонга ташна қалб эгаларига сокин томчилаётган ёмғир мисол роҳатли сурур бахш этди…

Бундан барча мўминларнинг қалби шодликка тўлиб, давлатимиз Раҳбари, ўз навбатида муфтий ҳазратлари, Дин ишлари бўйича қўмита, вилоятимиз ҳокимлиги, бу ишда жонбозлик кўрсатган биз билган ва билмаган ҳар бир мутасадди масъуллар ҳаққига Аллоҳ таолодан бахт ва ҳар икки дунё саодатларини сўраб, мустажоб дуолар қилаётган бўлсалар, не ажаб…

Очиғи, бундай кутилмаган, шунингдек, хайрли ва ажрли иш билан Сизни ва Олмалиқ шаҳри мўмин-мусулмонларини самимий қалбдан қутлаймиз!!!

Аллоҳ таоло бу ва бу мисол ажри юксак меҳнатларингизни хайрларга васила қилиб, Сизни бунданда улуғвор ишлар бошида кўриб юришни насиб этсин…

Меҳрибон ва яхшиликни ортиғи билан мукофотловчи Аллоҳ таоло бу мисол хайрли ишларингиз эвазига Сизга (Сиз қатори биз ожиз бандаларга ҳам) икки дунё саодатини ато этиб, жумладан, мушфиқ Онажонингиз бахтларига Сизни, Сизнинг бахтингизга Уларни ва барча Аҳлингизни узоқ йиллар ҳар дам ва ҳар лаҳза омон айласин…

Эндигина 3 ёшни қарши олиб, бола тилида болажонча «Ота, Ота…», дейишни бошлаганингизда бундай бетакрор ва бебаҳо нидоларингиз билан беҳад қувонтирганингиз, аммо илоҳий тақдир ила шу ондаёқ йўқотганингиз, бироқ, Сиздек фарзандга ота бўлиб ҳеч нарсани йўқотмаган, аксинча, охирати учун муносиб захира қолдирган меҳрибон отангиз – Абдумалик отани Аллоҳ таоло ўз раҳматига олсин…

Менга бир сўзни жуда ҳам кўп маротаба айтар эдингиз… Очиғи, ҳар гал эшитганимда жуда ҳам таъсирланганман…

Ўша сўзларингизда:

«Мен Юртбошимнинг кўзларида уч маротаба ёнма-ён туриб кўз ёшларини кўрганман: бири «Зангиота» мажмуасида, иккинчиси Паркент туманида, учинчиси Бекобод шаҳрида.

Биламан, бу уларнинг ожизлик ёки чорасизликлари натижасида кўзлари қаъридан сизиб чиққан кўз ёши эмас. Негаки, улар иродали ва жасоратли инсон. Аксинча, бу кўз ёшларини Уларни юрти ва унда ҳаёт кечираётган халқининг ғами ва дардини ҳис этганларидан, деб биламан.

Нурали, агар мен шу кўз ёшларни кўра-била туриб, ўз фаолиятимдаги иш тартибимни ўзгартирмасам ўрнимни боридан йўғи (яъни, топширганим) яхшироқ», деган изтиробларингиз бор эди.

Раҳмат Сизга…

Бахтимизга Сиз кабилар бор, кўп ва омон бўлсин…

Амин…

Бу сўзларни фақатгина эътироф ва мамнуният маъносида қабул қилгайсиз…

Ҳурмат ила,

Тошкент вилояти вакиллигидаги барча ходимларингиз номидан,

Нурали Мавланов…

29 август, 2020 йил.

***

Аллоҳ таоло устоз Хайруллоҳ домламизни ўз раҳматига олсин, ул киши ҳақидаги гувоҳлигимизни қабул этсин… Барчамизни олий жаннатида жамласин… Амин…

 

Ўринбосарлари

Нурали Мавланов.

18 сентябрь, 2020 йил.

 

Манба: https://islom.uz

 

 
Понедельник, 21 Сентябрь 2020 00:00

ҲАМДАРДЛИК БИЛДИРАМИЗ

Ўзбекистон мусулмонлари идораси жамоаси диний соҳада кўп йиллар самарали хизмат қилган, жонкуяр уламо, Қашқадарё вилояти Яккабоғ тумани бош имоми ҳамда "Эски Қўрғон" жоме масжиди имом-хатиби Тоҳир домла Исматиллаевнинг вафоти муносабати билан чуқур таъзия изҳор этади.

Ҳақ таоло марҳумнинг фарзанду аржумандлари ва барча яқинларига гўзал сабр берсин.

Яратган охиратларини обод қилсин!

Иннаа лиллааҳи ва иннаа илайҳи рожиъуун!

Мақолалар

Top