muslim.uz

muslim.uz

Вторник, 12 Ноябрь 2019 00:00

Нега расмингни қўяверасан?

Ҳозир кўпчилик ёшлар телефонига термулган. Бошини кўтарай демайди. Доимо ёнида олиб юради. Уйғонса, аввал телефонига қарайди. Уйқуга ётганда ҳам телефонига тикилиб ухлаб қолади. Бир таниш йигит бор. У ҳам кўпчилик қатори телефон шайдоси. Қаерга борса, нима иш қилса, нима еса, нима ичса, кимлар билан ўтирса, ҳаммасини расмга олиб, интернетга жойларди. Агар ўша йигитга: 

“Ука китоб ҳам ўқиб тур. Доим телефонга термулиб ўтирасан. Нуқул селфи қилиб, расмингни қўяверасан. Вақт, умр ғанимат. Буни совурма” десам, нима деб жавоб бериши мумкин, буни аниқ билмаймиз. Тахмин қилиб кўрамиз.

Бироз уялиб, хижолат бўлиб, “Фойдали маълумотларни телефонда ўқийман. Расм қўйгим келаверади-да. Қаерда юрганимни, нима қилаётганимни, нима еб ўтирганимни қўйиш одат бўлиб қолган” деб ёки шунга ўхшаш маънода жавоб берса керак.

Мен яна ундан: “Китобнинг ўзидан ўқиган бошқа. Устозларимиз айтишганки, китобнинг муқовасини ушлаб, аста очиб, қўлинг билан варақлаб-варақлаб ўқиганинг бошқа. Унинг таъсири ҳам бошқача бўлади. Бундан ташқари сен еб ўтирган овқатни ея олмайдиганлар бор. Шуни ўйласанг бўлмайдими?!” деб сўрасам, у “Хўп, энди ўзимнинг расмларимни камроқ қўйиб, кўпроқ китоб ўқишга ҳаракат қиламан” деб ёки шунга ўхшаш маънода жавоб берса керак.

Охирида мен унга: “Ўқигин! Кўпроқ Қуръон ўқигин!” дейман. У эса “Хўп бўлади, раҳмат” деб айтса керак.

Азизлар, вақтимизнинг қадрига етайлик. Бу умр чегараланган. Бир кун тугайди. Ҳар бир дақиқамиздан савоб олишни йўлга қўяйлик. Бунинг учун аввало қиладиган ишимиз шариатга мувофиқ бўлсин. Кейин ўша ишни бажаришимиздан олдин ниятимизни чиройли қилиб олайлик!

Зеро, Муоз ибн Жабал розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадисда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам шундай марҳамат қилганлар:

“Қиёмат куни то тўрт нарса ҳақида сўралмагунича банданинг қадами жойидан силжимайди:

1) Умрини қандай ўтказгани ҳақида;

2) Ёшлигидан қандай фойдалангани ҳақида;

3) Молини қаердан топиб, қаерга сарф қилгани тўғрисида;

4) Билган нарсасига қанчалик амал қилгани тўғрисида”.

Аллоҳ таоло бизни вақтнинг қадрига етиб, ундан унумли фойдаланадиган бандаларидан қилсин!

Нозимжон Ҳошимжон тайёрлади

12 ноябрь куни Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий Усмонхон Алимов ҳазратлари Озарбайжон пойтахтида бўлиб ўтадиган “Иккинчи Боку дунё диний етакчиларининг саммити” ва унинг доирасидаги тадбирларда иштирок этиш учун жўнаб кетдилар.
2019 йилнинг 14–15 ноябрь кунлари Боку шаҳрида Иккинчи Боку дунё диний етакчиларининг саммити ҳамда шайхулислом Оллоҳшукур Пошшозода табаррук 70 ёшга тўлиши ва шайхулисломлик фаолиятининг 40 йиллиги муносабати билан маърифий тадбирлар бўлиб ўтади.
Тадбирларда дунёнинг турли мамлакатларидан келган таниқли уламолар, машҳур муфтийлар, профессор-олимлар, етук экспертлар, давлат ва дин арбоблари ҳамда турли конфессия етакчилари иштирок этади.
Мазкур халқаро нуфузли тадбирда муҳокама қилинган масалалар сайтимиз орқали ёритиб борилади.

 

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Матбуот хизмати

Жорий йилнинг 9 ноябрь куни Ўзбекистон мусулмонлари идораси Фарғона вилояти вакили, вилоят бош имом-хатиби  Убайдуллоҳ домла Абдуллаев масжидларда олиб борилаётган қурилиш ва таъмирлаш ҳамда куз-қиш мавсумига тайёргарлик жараёнлари билан танишиш мақсадида Қўштепа туманига ташриф буюрди. 

Тумандаги «Қорашбува» жоме масжидининг дастлабки биноси хўжалик иншооти сифатида қурилган бўлиб, кейинчалик масжидга мослаштирилган. Юртимизда диний-маърифий соҳада олиб борилаётган ислоҳотлар самараси ўлароқ мазкур масжид ҳам айни вақтда янги лойиҳа асосида қайта қад кўтармоқда. 

Вилоят бош имом-хатиби қурилиш жараёни, у ерда олиб борилаётган ишлар билан яқиндан танишар экан, янги бунёд этилаётган масжид ва унга ҳамоҳанг бўлган қўшимча бинолар ҳам замонавий архитектура талабларига жавоб бериши, мўмин-мусулмонларнинг ибодати учун ҳар томонлама қулай бўлишини эътиборга олиниши ҳам халқимизга узоқ йиллар хизмат қилиши, бир сўз билан айтганда, узоқни кўзлаб иш олиб бориш зарурлигини таъкидлади. 

«Эшонгузар» ва «Дўрмон» масжидларига уюштирилган ташриф асносида таҳоратхоналар ҳолати, куз-қиш мавсумига тайёргарлик бўйича амалга оширилаётган ишлар билан танишилиб, зарурий тавсиялар берилди.

 

 

Р.Жалилов,

Фарғона вилояти вакиллиги ходими

“Мазҳаб” арабча “йўналиш” маъносини билдириб, истилоҳда эса, мужтаҳиднинг шаръий далиллардан шариат ҳукмларни чиқариб олишдаги ўзига хос йўлидир. Мазҳабларнинг ижтиҳод йўллари ва қоидаларида бир-биридан фарқ қилиши улар орасида жузъий ихтилофларга сабаб бўлган.

Илк асрларда мужтаҳидлар кўп бўлиб, мазҳаблар ҳам кўп бўлган. Лекин кейинчалик кўпи амалдан чиқиб кетган ва одамлар Имом Абу Ҳанифа раҳимаҳуллоҳ (ваф. 150/767), Имом Молик раҳимаҳуллоҳ (ваф. 179/795),  Имом Шофеъий раҳимаҳуллоҳ (ваф. 204/820) ва Имом Аҳмад раҳимаҳуллоҳ (ваф. 241/855)ларнинг мазҳабларидан бирига эргаша бошлаган.

Мазҳабсизлик ғоясини илгари сурувчи кишилар ўзларини бир қанча турли номлар билан атайди: салафи солиҳларга эргашиш даъвоси билан “салафийлар”, саҳиҳ ҳадисга эргашиш даъвоси билан “аҳли ҳадислар”. Бу ғоянинг тарихи яқин бир ярим асрга тўғри келади.

Бу ҳақда ХIХ асрда яшаб, ижод этган машҳур ҳиндистонлик олим Муҳаммад Сиддиқ Ҳасан ал-Қанужий шундай дейди: “Ҳозирги кунда бир риёкор ва шуҳратпараст гуруҳ пайдо бўлган бўлиб, улар Қуръон ва Ҳадисни билиш ва унга амал қилишни даъво қилмоқда… Ажабланарлиси шундаки, улар ўзларини мухлис (Аллоҳга холис ибодат қилувчи киши) ва муваҳҳидлар (Аллоҳни якка-ю ягона деб билиб, унга ҳеч нарсани ширк келтирмайдиган), деб бошқаларни мушриклар деб номламоқда. Улар энг мутаассиб ва динда ғулувга кетган кишилардир. Бу диндан эмас, балки Ер юзида тарқалган фитна ва катта фасоддир”. Ушбу фикр ҳам бу қараш ХIХ аср охирларида пайдо бўлганлигини кўрсатади.

Мазҳабсизлик ғояси тарафдорларининг асосий мақсадлари Қуръон ва Суннатни ўзларича маҳкам тутиш ва мазҳабларни йўқ қилиб, уларни илдизи билан қўпориб ташлашдан иборат. Уларнинг даъвосига кўра, гўё мусулмонларнинг ихтилофдан нажот топиши фақат Қуръон ва Ҳадисни қаттиқ ушлаш билан бўлади, мазҳаблар, гуруҳлар ва фирқалар мавжуд бўлар экан, Қуръон ва Ҳадисни маҳкам ушлаш амри маҳол, чунки ихтилофларнинг асл манбаи мана шу мазҳаб ва фирқалардир.

Бир тарафдан, бу қараш вакиллари мазҳаблар ва гуруҳларни залолат деб биладилар-у, лекин ўзлари ҳам сезмаган ҳолда шундай ҳолатга тушиб қолган. Зеро улар ўзлари бир йўналиш бўлиб, ўзларидан бошқаларни нотўғри йўлда деб билади. Жумладан, Шайх Муҳаммад Содиқ Муҳаммад Юсуф раҳимаҳуллоҳ ўзининг “Ихтилофлар, сабаблар, ечимлар” китобида: “Улар Ислом уммати қадимдан ақида ва фиқҳ масалаларида эргашиб келаётган мазҳабларни инкор қилиш билан бирга, ўзлари янги мазҳаб пайдо қилишга ўтганлар”,- деб таъкидлайди.

Бошқа тарафдан эса, улар мазҳаблар орасидаги ихтилофларни қоралаган ҳолда, ҳаммани мазҳабларни ташлашга ҳамда Қуръон ва Ҳадисларни ўрганиб, тушунганича уларга амал қилишга, бошқача қилиб айтганда, ҳаммани ўзи ижтиҳод қилишга чақиради. Бу эса, шубҳасиз, янада ихтилофлар ва қарама-қарши фикрларнинг кўпайишига олиб келади. Агар мазҳаблар орасидаги ихтилофлар маълум чегара билан чекланган бўлса, мазҳабсизликнинг бу даъвати эса чексиз ихтилофларга сабаб бўлади ва мусулмонлар ҳаётида  даҳшатли фалокатларни келтириб чиқаради.

Мазҳабсизлик тарафдорлари мазҳабларга тош отишда давом этиб, яна шундай дейди: “Қуръон битта ва Пайғамбар битта бўлса, тўрт мазҳаб орасида фиқҳий ихтилофлар бор, ҳақ битта эмасми?” Бунинг жавоби шуки, мазҳаблар орасидаги бундай (фиқҳий) ихтилофлар салафи солиҳлар – саҳобий, тобеий ва табаъа тобеийлар орасида ҳам бўлган. Шоҳ Валиюллоҳ лақаби билан машҳур Аҳмад ибн Абдураҳим ад-Деҳлавий айтади: “Баъзи саҳобий, тобеий ва улардан кейингилар басмалани ўқир эди, баъзилари эса ўқимас эди, баъзилари жаҳрий ўқиса, баъзилари ичида ўқир эди, баъзилари бомдодда витр ўқиса, баъзилари бомдодда витр ўқимас эди, баъзилари қон олдириш, бурундан қон кетиши ва қайт қилишдан таҳорат қилса, бошқалари таҳорат олмас эди… баъзилари олов теккан нарсани еганда таҳорат олса, бошқалари таҳорат олмас эди, баъзилари туя гўштини еганда таҳорат олса, бошқалари таҳорат олмас эди”.

Мазҳабсизлик тарафдорлари қандай қилиб ушбу тўртала мазҳаб ҳам ҳақ ва тўғри бўлиши мумкин деган саволни қўйишади. Бунга жавоб шуки, бу мазҳаблар ҳудди Каъбага ўхшайди, Каъба битта, унинг тўртта томони бор: шарқ, ғарб, шимол ва жануб. Одамлар хоҳ шарқда бўлсин ёки ғарбда, хоҳ шимолда бўлсин ёки жанубда, ўз намозларини унга қараб ўқийди. Улар фақат турган жойи ва вазият сабабли зоҳирда қарама-қарши турган бўлсада, ҳаммасининг намози саҳиҳ – тўғри ҳисобланади, чунки уларнинг ҳаммаси бир нарсага, яъни Каъбага юзланади. Бу мазҳаблар ҳам шундай, улар бир манба – Қуръон ва Суннатга асосланади, бу мазҳабларнинг бирига эргашган киши Қуръон ва Ҳадисга эргашган бўлади.

Мазҳабсизлик тарафдорлари ўз ғояларини тўғрилигини исботлаш мақсадида мазҳаб имомларининг “агар ҳадис саҳиҳ бўлса, у менинг мазҳабимдир”, деган сўзларини келтириб, уни нотўғри тушунтиради. Бунинг маъноси Имом Бухорий ва Муслимнинг саҳиҳ тўпламларида мазҳабга тўғри келмайдиган ҳадислар келиб қолганда мазҳабни ташлаб, ҳадисга эргашиш керак дегани эмас, бу гаплар фақат мазҳаб ичидага мутлақ мужтаҳидларга қаратилган.  Ҳаммага маълумки, бундай кишилар ҳозирги кунда йўқ.

Мазҳабсизликка чорловчи ушбу даъват асрлар давомида ўтган минглаб олимларнинг қилган меҳнатларини йўққа чиқаради. Асрлар давомида барча мусулмонлар амал қилиб келган анъана нотўғри, шунча мусулмон адашган экан, деган хулоса келиб чиқади. Бундай бўлиши мумкин эмас, буни тилга олишнинг ўзи қийин. Бу Пайғамбар саллаллоҳу алайҳи васалламнинг суннатига ҳам тўғри келмайди, зеро у киши шундай марҳамат қиладилар: “Аллоҳ умматимни бирор залолатга жамламас”. Бошқа бир ҳадисда “Мусулмонлар яхши деб билган нарса Аллоҳнинг ҳузуруда ҳам яхшидир” — дейилган.

Шунингдек, бу ғоя асрлар давомида ота-боболари амал қилиб келган ва ўзлари ҳам бутун ҳаёти давомида амал қилиб келаётган бирор мазҳабни тутган омма мусулмонларнинг эътирозларига сабаб бўлади. Натижада жамият ҳаётида турли ихтилофлар келиб чиқади. Турли хил ихтилоф ва келишмовчилик таъсирида ўз яқинларидан, халқидан ва юртидан норози кайфиятда бўлган диний экстримизмга мойил кимсалар етишиб чиқади. Бундан эса, турли радикал гуруҳлар ўзларининг ғаразли мақсадлари йўлида унумли фойдаланади.

Ушбу ғоянинг салбий оқибатлари юртимизнинг яқин тарихида ҳам яққол намоён бўлди. Халқимиз ўз мустақилигини қўлга киритганидан сўнг динимизга кенг йўллар очиб берилди. Диний-маърифий соҳаларда турли давлатлар билан ҳамкорлик йўлга қўйилди. Аммо шу билан бирга четдан мазҳабсизлик ғояси ҳам кириб келди. Улар ўзларининг нотўғри, аммо зоҳирда гўзал даъватларига бир қанча юртдошларимизни ишонтиришга улгурди. Улар халқимизнинг азалдан амал қилиб келаётган ҳанафийлик мазҳабини нотўғрига чиқарди. Бу эса ҳанафий мазҳабига амал қилувчиларнинг эътирозига сабаб бўлди. Ўртада низо, тортишув юз берди.

Рамазон ал-Бутий “Мазҳабсизлик — ислом динига таҳдид солиб турган энг катта бидъатдир” деб айтгани бежиз эмас. Ҳозирги кунимизда ҳали ҳам юртдошларимиз ичида билиб-билмай ушбу ғоянинг таъсирида юрган кишиларнинг мавжуд эканлиги бу ғоянинг илдизларини ўрганиб, унинг асл моҳиятини очиб бериш, уни одамларга, халқимизга тўғри тушунтириб бериш ва шу йўл билан мазҳабсизликка чек қўйиш бугунги кундаги муҳим ва долзарб вазифалардан бўлиб қолмоқда. Шу билан бирга ислом дунёсида тан олинган мазҳабларнинг асл моҳияти, уларнинг бебаҳо қиймати, хусусан, халқимиз азалдан амал қилиб келаётган ҳанафий мазҳабини халқимизга, ёшларимизга тушунтириш зарур.

Т.Вайисов

Хоразм вилояти Урганч тумани “Қамбар бобо” масжиди имом-хатиби

Абдурроҳман ибн Абу Лайло раҳимаҳуллоҳ айтдилар: «Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг саҳобаларидан 120 нафарларини топдим. Уларнинг барчалари ансорлардан эдилар. Агар уларнинг бирларидан бирор масала ҳақида (фатво) сўралса, унинг ўрнига (ёнидаги) соҳиби жавоб бериши у учун маҳбуб эди».

Улар шошилиб фатво беришдан, билмасдан туриб «Бу масаланинг жавоби бундай» дейишдан қўрқишар, шу боис саволга бошқа киши жавоб беришини хоҳлашарди. Чунки, улар бировга бир масала юзасидан фатво бериш шариат номидан гапириш эканини жуда яхши билишарди.

Афсуски, биз илмимиз бўлмаса ҳам шартта жавоб берамиз. «Менимча, бу бундай бўлса керак» деб ақлимизга суяниб шошқалоқлик қиламиз. «Фатвога журъатлироғингиз дўзахга журъатлироғингиздир» деган ҳадисни хаёлимизга келтирмаймиз. Баъзан биздан биров сўрамаса ҳам диний мазмундаги саволларга жавоб беришга уринамиз.

Аллоҳ таоло бизни илмсиз равишда фатво беришдан асраб, тилини тиювчилардан қилсин!

 

Интернет маълумотлари асосида Нозимжон Ҳошимжон тайёрлади

Мақолалар

Top