Малайзия исломий фанлар университети доценти самарқандлик талабаларга замонавий архитектура муаммолари бўйича маъруза ўқиди. Бу ҳақда ОТМ телеграм канали хабар берди.

Самарқанд давлат архитектура-қурилиш институти ва Малайзия Исломий фанлар университети ўртасида тузилган ҳамкорлик шартномасига кўра малайзиялик мутахассис Элина Бинти Моҳд Ҳусини Самарқандга ташриф буюрган.

Малайзиялик олима Самарқанд давлат архитектура ва қурилиш институтуи “Интерьер лойиҳалаш, архитектуравий графика ва компьютер моделлаш”, “Ландшафт дизайни” ва бошқа таълим йўналишлари ҳамда мутахассисликлари талабаларига 18 соатлик дарс машғулотларини олиб борди.

Элина Бинти Моҳд Ҳусини институтнинг профессор-ўқитувчилари ва магистрантлари билан замонавий архитектурадаги янги йўналиш ва услубларни муҳокама қилди ҳамда фанни ўқитишнинг илғор технологиялари бўйича семинар-тренинглар ўтказди.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Матбуот хизмати

Ўзбекистондаги Ислом цивилизацияси маркази ва Имом Бухорий халқаро илмий-тадқиқот маркази вакилларидан иборат делегация Германиянинг нуфузли университетлари, исломшунослик соҳасига ихтисослашган илмий марказлар, музей ва маданий муассасаларда учрашувлар ўтказди. Бу ҳақда ЎзА хабар берди.

Ўзбекистон делегацияси Лейбницдаги замонавий шарқшунослик марказида бўлиб, германиялик ҳамкасбларига Ўзбекистонда кечаётган ижобий ўзгаришлар, турли конфессияга мансуб фуқароларга эътиқод эркинлигини тўлиқ кафолатлаш, ўзларини жамиятнинг тўлақонли аъзоси сифатида ҳис қилиб яшаши, ибодатларини эмин-эркин адо этишини таъминлашга қаратилган чора-тадбирлар ҳақида маълумот берди. Дунёнинг айрим мамлакатларида кўп миллатлилик, турли конфессияларга мансублик ижтимоий муаммоларни келтириб чиқарувчи салбий омил сифатида қаралаётган бир вақтда этник хилма-хиллик Ўзбекистоннинг чинакам бойлиги экани, халқнинг яратувчилик кучи ва қудратини оширадиган муҳим мезонлиги қайд этилди.

Эътиборингизга германиялик етакчи исломшунос, шарқшунос олимларнинг Ўзбекистонда амалга оширилаётган фаол ислоҳотлар ҳақидаги фикр-мулоҳазаларини тақдим этамиз.

Гудрун Крэмер, Берлин эркин университети Исломшунослик институти директори:
– Мен асосан Яқин Шарқда, хусусан, араб дунёсидаги замонавий ислом мавзусида изланишлар олиб бораман. Ўзбекистон делегациясининг университетимизга ташриф буюрганидан жуда хурсандман. Бугунги учрашувда ўзбекистонлик мутахассислар билан ҳамкорликни йўлга қўйиш борасида ўзаро фикр алмашдик. Дарҳақиқат, Германияда Ўзбекистон учун муҳим аҳамиятга эга бўлган кўплаб қўлёзмалар мавжуд. Биз мана шу қўлёзмаларни биргаликда ўрганиш борасидаги илмий ҳамкорлик бўйича маслаҳатлашдик.

Ҳамкорликнинг яна бир йўналиши сифатида талабалар ва ёш олимлар учун махсус ўқув курслари ташкил этиш ҳам мақсадга мувофиқдир.

Мен Ўзбекистонга кўп маротаба саёҳат қилиш бахтига муяссар бўлганман. Хусусан, 2000-2006 йиллар оралиғида Самарқанд ва бошқа шаҳарларда ўтказилган халқаро анжуманларда иштирок этганман. Сафарларим давомида мамлакатингиз билан яқиндан танишиб, ўзбек халқининг маданий-маърифий мероси ва урф-одатлари ҳақида кўп маълумотга эга бўлдим. Ўзбекистон исломшунослари билан яқин алоқалар ўрнатиш ва илмий ҳамкорликни йўлга қўйишдан жуда мамнунман.

Конрад Ҳиршлер, Берлин эркин университети исломшунослик бўйича профессори, Мусулмон жамиятлари ва маданиятлари Берлин Олий мактаби директори:

– Ўзбекистон делегациясининг Берлинга ташрифи самарали бўлди, деб ўйлайман. Бугунги кунда мамалакатингизда исломшунослик марказларининг ташкил этилгани ва соҳани ривожлантириш борасида республика ҳукумати томонидан амалга оширилаётган чора-тадбирлар таҳсинга сазовор. Ушбу йўналишда олиб борилаётган ишлар кўлами мени жуда ҳайратлантирди ва ўзаро ҳамкорликка бўлган қизиқишим янада ошди. Тарихий қўлёзмаларни ўрганиш борасидаги алоқаларни катта истиқболга эга, деб ҳисоблайман. Келажакда мазкур йўналишда ўзбек олимлари билан кенг кўламли тадқиқот ишлари олиб борамиз, деб умид қиламан.

Улрике Фрайтаг, Замонавий шарқшунослик маркази директори, профессор:
– Ўзбекистонда исломшуносликка кенг йўл очилганлиги ва ҳукумат томонидан марказлар ташкил этилишини ижобий баҳолайман. Ўзбекистондаги Ислом цивилизацияси маркази ва Имом Бухорий халқаро илмий-тадқиқот маркази вакилларининг Германиядаги тегишли илмий-тадқиқот марказлари ҳамда олий ўқув юртлари билан ҳамкорлиги бизни жуда қувонтиради. Биз бугун Ислом маданиятининг тарихий илдизларини ўрганиш ва ислом динида бағрикенглик мавзуси бўйича биргаликда илмий тадқиқотлар олиб боришдан манфаатдормиз.

Ҳайке Лиебау, Замонавий шарқшунослик маркази илмий тадқиқотлар раҳбари:
– Мен бундан 30 йил аввал Тошкент давлат университетининг Шарқшунослик факультетида ўқиганман. Талабалик йилларим ўтган ўша дамларни, устозларим ва бирга ўқиган дўстларимни соғинч билан эслайман. Шунинг учун ҳам Ўзбекистондан келган меҳмонларни катта қувонч билан кутиб олдим. Самимий кечган суҳбат чоғида Ўзбекистонда ташкил этилган Ислом марказлари ҳақида батафсил маълумотга эга бўлдик. Тошкент ва Самарқанддаги Ислом марказлари фаолияти Лейбниц номидаги Замонавий шарқшунослик маркази тадқиқот йўналишларига ҳамоҳанг эканини инобатга олган ҳолда, тез орада марказларимиз ўртасида мазмунли ва самарали ҳамкорликни амалга оширамиз, деган умиддаман.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Матбуот хизмати

Хабарингиз бор,  18 март куни пойтахтнинг Шайхонтоҳур тумани “Оқлон” маҳалласидаги “Кўкча Дарвоза”, “Фузулий” ва “Омон Мухторов” кўчаларида жойлашган олтита хонадонда кучли ёнғин бўлиб, уйларнинг ҳаммаси барча жиҳозлари билан ёниб кетган ва 65 киши бошпанасиз қолган эди. Жами 380 кв.метр майдонда уйларнинг том қисмилари ва ички жиҳозлари бутунлай ёниб кетган.

8 апрель куни Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий Усмонхон Алимов ҳазратлари ёнғиндан жабр кўрган саккизта хонадон аҳлларидан хабар олиб, ҳамдардлик билдирган эдилар.

Бугун 13 апрел куни, Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий ҳазратлари ташаббуси, Тошкент шаҳар вакиллиги, Шайхонтоҳур тумани имом-хатиблари иштирокида хонадон соҳибларига 200 000 000 сўмдан зиёд моддий ёрдами етказилди. Ёнғиндан жабр кўрган хонадон соҳиблари кўрсатилган саҳоват ва эътибор учун миннатдорчилик изҳор этиб, бу хайрли ишга ҳиссаси қўшилганлар ҳаққига дуои-хайрлар қилинди.

Ҳазрати Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам муборак ҳадисларида қуйидагиларни айтадилар: “Мусулмон мусулмоннинг биродаридир. Ким ўз биродарининг ҳожатини чиқарса, Аллоҳ унинг ҳожатини чиқаради. Ким бир мусулмонни ғамдан фориғ қилса, Аллоҳ ундан қиёмат кунининг ғамларидан бир ғамни фориғ қилади”

 Бундай қийин дамларда маҳалла аҳллари ҳам мусибат эгаларига астойдил ёрдам кўрсатаётгани, хусусан уйларидан бошпана бериб, ўз ризқи насибасининг ярмини қўшнилари билан баҳам кўраётгани таҳсинга сазовордир.  Хонадонларни қайта қуриш ишлари ҳам халқ ҳашари йўли давом этмоқда.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Масжидлар бўлими

Кўпчилик “Омонат” деганда “Дўстим, шу пулим сенда туриб турсин. Эртага оламан” дейишини ва шу пулни эгасига эҳтиётлаб ўз ҳолида қайтаришни тушунади. Тўғри, бу ҳам омонат. Аммо омонат тушунчаси кенгроқ маънони ифода қилади. Унинг турлари кўп. Энг муҳим омонат – Дин омонатидир! Аллоҳ таоло Қуръонда шундай марҳамат қилган:

إِنَّا عَرَضْنَا الْأَمَانَةَ عَلَى السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَالْجِبَالِ فَأَبَيْنَ أَن يَحْمِلْنَهَا وَأَشْفَقْنَ مِنْهَا وَحَمَلَهَا الْإِنسَانُ إِنَّهُ كَانَ ظَلُوماً جَهُولاً

“Албатта, Биз бу омонатни осмонларга, ерга ва тоғларга таклиф қилдик. Бас, улар уни кўтаришдан бош тортдилар ва ундан қўрқдилар. Уни инсон кўтарди. Дарҳақиқат, у ўта золим ва ўта жоҳилдир”. (Бу омонат нима эди, деган саволга уламоларимиз ушбу оятдан ва бошқа манбалардан келиб чиқиб: «Шариат таклифлари ва Аллоҳнинг фарзлари», деб жавоб берадилар. Дарҳақиқат, инсон жинси (ҳамма эмас, албатта) ўта золимдир. Ўзига юклатилган ва ўзи қабул қилган омонатга мувофиқ иш юритмасдан ўзига ўзи зулм қилади. Инсон жинси ўта жоҳилдир, шунинг учун ўзи рози бўлиб, қабул қилиб олган омонатнинг улканлигини билмасдан, унга хиёнат қилади.)  (Аҳзоб сураси, 72-оят(.

Динимизга амал қилсак, бу омонатнинг риоясини қилиб, уни адо этган бўламиз. Агар амал қилмасак, бу омонатга хиёнат қилган, уни адо этмаган бўламиз.

Аллоҳ таоло бизга ато этган тана аъзолари ҳам омонатдир. Уларни асраш, касал бўлса, дарҳол шифокорга кўрсатиб, даволашнинг чорасини кўриш омонатга риоя қилишдир. Агар бирор аъзоимиз бемор бўлсаю, уни вақтида шифокорга кўрсатиб, муолажасига уринмасак, натижада у аъзо ўз фаолиятини бажара олмай қолса, биз унинг омонатлигига риоя қилмаган, уни чиройли адо этмаган бўламиз.

Бошқа тана аъзолари ҳақида ҳам шу гапни айтиш мумкин.

Шунингдек, аёл ҳам, фарзанд ҳам омонатдир. Уларнинг нафақасини қилиш, бемор бўлсалар, даволатиш, солиҳа, солиҳ қилиб тарбиялаш, хулқу атворларини яхшилаш борасида қайғуриш, буни назорат қилиш омонатга риоя қилиш ҳисобланади. Бордию уларни ўз ҳолларига ташлаб қўйилса, ахлоқларида, фикрлашларида нуқсон бўлса, ақидалари, ибодатлари нотўғри тарзда бўладиган бўлса, уларга масъул бўлган эр, ота омонатга хиёнат қилган бўлади.

Ҳар бир касб ўз эгаси учун омонатдир. Инсон бир касбни ўргандими, энди шуни яхши ишга солиб, шу орқали халққа садоқат билан хизмат қилиши керак. Агар у ўз касбига нисбатан лоқайд, бепарволик қиладиган бўлса, касбига қўл учида ёндошадиган бўлса, касб омонатига хиёнат қилган бўлади.

Масалан, ўқитувчи кабини олайлик. Бу касб эгаси ўз касбини севиши, уни садоқат, фидоийлик билан олиб бориши даркор. Агар ўқитувчи мактабда, коллежда, олийгоҳда талабаларга сидқидилдан дарс ўтмаса, бир соату йигирма дақиқа ичида шогирдларига бирор илмий янгилик тақдим этмаса, ўқувчилар билан гаплашиб ўтирса, вақтни беҳуда ўтказса, уларнинг вақтларини, умрларини совурса, ўқитувчилик омонатига, таълим бериш омонатига хиёнат қилган бўлади.

Шифокор беморларни даволашни яхшилаш мақсадида ўз устида ишламаса, турли касалликларга оид китоблар билан танишиб, илмини ошириб бормаса, беморларни даволашда сусткашлик, ўқувсизлик, дангасалик қилса, касбига беписандлик билан ёндошса, яхши пул берган беморларга эътибор қаратиб, қўли калталик қилганларга қўпол, юзаки муомала қиладиган бўлса, у шифокорлик омонатига хиёнат қилган бўлади. Бордию унинг ўқувсизлиги натижасида бемор ҳаётдан кўз юмса, чаласавод шифокор бунга зомин бўлади. Бу жиноятга ўқишни пулга битиришда, дипломни пулга сотиб олишда унга кўмаклашган кимса ҳам шерик бўлади.

Ошпаз овқат пишираётганда, ўта эҳтиёткор ва диққатли бўлиши керак. Агар у сигарет чекадиган ошпаз бўлса, сигаретни ташлагандан сўнг қўлларини яхшилаб совунлаб ювиб, кейин капгирни ушлаши керак. Қозон атрофида турганлардан бирортаси чекадиган кимса бўлса, “Нарироқда туринг. Сигаретингизнинг кули қозонга тушмасин!” деб уларни огоҳлантириши керак. Агар у сигарет, нос кабиларни ушлаб қўлини ювмаса, атрофидагиларни ҳам бу каби ҳолатлардан огоҳ этмаса, таомга, мусулмонларнинг луқмасига нисбатан бепарволик қилса, ошпазлик омонатига хиёнат қилган бўлади.

Нонвой хамир қораётганда пешонасидаги тер хамирга томмаслиги керак. Юзини, пешонасини артиб, қуритиб, кейин хамир қилишга уриниши керак. Шунингдек, ноннинг устига қатиқ ва бошқа нарсаларни суртиш учун ишлатиладиган асбоблар (масалан, щётка) ҳалол нарсалардан ишлаб чиқарилган, уларга ҳаром қилинган ҳайвонларнинг, жумладан, чўчқанинг юнглари ишлатилмаган бўлиши керак. Акс ҳолда у ҳам нонвойлик омонатига хиёнат қилган, бу омонатни адо этмаган ҳисобланади. Чунки, ошпаз, нонвой каби касб соҳиблари ўзларининг лоқайдликлари билан мусулмонларнинг луқмаси бевосита бузилишига сабаб бўлиб қоладилар. Шунинг учун улар жуда эҳтиёт бўлишлари керак.

Ҳайдовчи мижозларни машинасига чиқаришдан олдин машинанинг техник жиҳатдан созлигини кўриб чиқиши, мижозларни олгандан кейин йўл ҳаракати қоидаларига риоя қилиши талаб этилади. Бордию ҳайдовчи шу айтилганларга амал қилмаса, йўловчиларнинг ҳаётини хавф остига қўйган ва ҳайдовчилик омонатига хиёнат қилган бўлади.

Барча касбларни шундай мисол қилиб келтирса бўлади.

Ҳа, омонатга риоя қилиш ана шундай муҳим ишдир, динимизнинг қаттиқ талабидир. Аллоҳ таоло Қуръони Каримда мўминларни сифатлаб шундай марҳамат қилган:

وَالَّذِينَ هُمْ لِأَمَانَاتِهِمْ وَعَهْدِهِمْ رَاعُونَ

“Улар омонатларига ва аҳдларига риоя қилгувчилардир” (Муминун сураси, 8-оят).

Азизлар, ҳар бирларимиз ўзимиздаги барча омонатларга риоя қилайлик! Омонатга хиёнат қилиш оғир гуноҳ бўлиши билан бирга мунофиқликнинг белгиларидан бири эканини асло унутмайлик!

Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам марҳамат қилдилар: “Мунофиқнинг белгиси учта: сўзласа ёлғон сўзлайди, ваъда қилса бажармайди, омонатга хиёнат қилади” (Имом Бухорий, Муслим, Абу Довуд ривоят қилган).

Демак, омонатга хиёнат қилган одам мунофиқликнинг учдан бирини қилган ҳисобланар экан.

Аллоҳ таоло барчамизни хиёнат қилишдан ва хиёнатга қолишдан асраб, доимо омонатдор бўлишимизни насиб этсин, омин!

Нозимжон Иминжонов тайёрлади

بسم الله الرحمن الرحيم

الحمد لله رب العالمين والصلاة والسلام على محمد الأمين وآله وصحبه أجمعين  وبعد

Намоз - мўминнинг меърожи

Муҳтарам жамоат! Бугунги суҳбатимиз Ислом шариатининг беш устунидан бири бўлган намоз ҳамда унинг дунё ва охиратимиз учун аҳамияти ҳақида бўлади. Маълумки, фарз намозлар мусулмон одамнинг меърожидир. У билан киши ўз Парвардигори билан мулоқот қилади. Намознинг қадри қанчалар улуғ, аҳамияти нақадар буюк эканини Қуръони карим оятлари, ҳадиси шарифлар ва фиқҳ китобларининг энг катта қисми айнан намоз ҳақида сўз юритилишидан ҳам билиб олишимиз мумкин. Аллоҳ таоло Қуръони каримда 67 марта “намоз” сўзини англатувчи араб тилидаги “ас-солат” сўзини зикр қилиб ўтган ва унга буюрган. Жумладан Аллоҳ таоло шундай марҳамат қилади:

أَقِيمُوا الصَّلَاةَ وَآَتُوا الزَّكَاةَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ

 (سورة النور/ الآية 56)

яъни: “(Эй, мўминлар!) Намозни баркамол адо этингиз, закотни берингиз ва Пайғамбарга итоат этингиз, зора (шунда) раҳм қилинсангиз” (Нур сураси, 56-оят).

Қиёматда энг биринчи сўраладиган амал намозлар ҳақида бўлади. Чунки намоз – Ислом динининг устинидир. Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васаллам шундай деганлар:

"بُنِيَ الإِسْلَامُ عَلَى خَمْسٍ: شَهَادَةِ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَأَنَّ مُحَمَّدًا رَسُولُ اللَّهِ، وَإِقَامِ الصَّلَاةِ، وَإِيتَاءِ الزَّكَاةِ، وَالحَجِّ، وَصَوْمِ رَمَضَانَ"

(رَوَاهُ  الإمامُ الْبُخَارِيُّ وَالإمام مُسْلِمٌ)

яъни: “Ислом беш нарса устига қурилгандир: “Лаа илаҳа иллаллоҳу Муҳаммадур Расулуллоҳ” калимаси, намозни адо этиш, закот бериш, Байтуллоҳни ҳаж қилиш, Рамазон рўзасини тутиш” (Имом Бухорий ва Имом Муслим ривояти).

Ислом шариатида буюрилган беш маҳал фарз намозларини ўз вақтида ўқилиши лозим. Намоз калимаи шаҳодатдан кейинги энг улуғ фарз ҳисобланади. Бу борада Аллоҳ таоло Қуръони каримда шундай деган:

إِنَّ الصَّلَاةَ تَنْهَى عَنِ الْفَحْشَاءِ وَالْمُنْكَرِ وَلَذِكْرُ اللَّهِ أَكْبَرُ وَاللَّهُ يَعْلَمُ مَا تَصْنَعُونَ

яъни: “Албатта, намоз фаҳш ва ёмон ишлардан қайтарур. Албатта, Аллоҳнинг зикри (барча нарсадан) улуғдир. Аллоҳ қилаётган ишларингизни билур” (Анкабут сураси, 45-оят).

Яна бир ояти каримада Аллоҳ таоло шундай деган:

حَافِظُوا عَلَى الصَّلَوَاتِ وَالصَّلَاةِ الْوُسْطَى وَقُومُوا لِلَّهِ قَانِتِينَ

(سورة البقرة / الآية 238)

яъни: “(Беш вақт фарз қилинган) намозларни, хусусан ўрта намозни сақлангиз (ўз вақтида ўқингиз) ва (намозда) Аллоҳга бўйин сунган ҳолатда турингиз!” (Бақара сураси, 238-оят).

Намозни муҳофаза қилиш – бу доимо ўз вақтида адо этиш деганидир. “Ўрта намоз” ҳақида турли фикрлар бор. Кўпчилик уламолар “ўрта намоздан мурод – Аср намози”, – деганлар. Намоз – Аллоҳга итоатнинг бош рамзи бўлганидан оятнинг охирида “Аллоҳга тоат ила қоим бўлинг” дейилмоқда.

Аллоҳ таоло:

فَأَقِيمُوا الصَّلَاةَ إِنَّ الصَّلَاةَ كَانَتْ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ كِتَابًا مَوْقُوتًا

(سورة النساء / الآية 103)

яъни: “Намозни (мукаммал) адо этингиз. Зеро, намоз мўминларга вақти тайин этилган ва (фарз деб) битилгандир”, – деган (Нисо сураси, 103-оят).

Яъни, намозни муайян вақтларда ўқиш – фарз бўлиб, ўша вақтларидан кечиктириш мумкин эмас.

Муҳтарам жамоат! Барча солиҳ амалларнинг аввали – намоздир. Шу боис намозни ҳар қандай ҳолатда тўкис адо этиш – ҳар бир мусулмоннинг бурчидир. Пайғамбаримиз алайҳиссалом бетоб ётган Имрон ибн Ҳусайнни зиёратига борганларида намозга маҳкам бўлишга буюриб:

"صَلِّ قَائِمًا، فَإِنْ لَمْ تَسْتَطِعْ فَقَاعِدًا، فَإِنْ لَمْ تَسْتَطِعْ فَعَلَى جَنْبٍ"

(رواه الإمامُ البخاري)

яъни: “Намозни тик турган ҳолда адо этинг. Агар туриб ўқишга қувватингиз етмаса, ўтириб ўқинг. Агар ўтириб ўқишга ҳам мадорингиз бўлмаса, у ҳолда ёнбошлаб ўқинг” – деганлар (Имом Бухорий ривояти).

Банда ўз намози ила ўзига омонлик, хотиржамлик ва нажот тилайди. Набий саллаллоҳу алайҳи васаллам:  

"قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ: افْتَرَضْتُ عَلَى أُمَّتِكَ خَمْسَ صَلَوَاتٍ وَعَهِدْتُ عِنْدِي عَهْدًا أَنَّهُ مَنْ حَافَظَ عَلَيْهِنَّ لِوَقْتِهِنَّ أَدْخَلْتُهُ الْجَنَّةَ ، وَمَنْ لَمْ يُحَافِظْ عَلَيْهِنَّ فَلَا عَهْدَ لَهُ عِنْدِي"

(رواه الإمامُ ابن ماجة).

яъни: “Аллоҳ азза ва жалла: “Мен сизнинг умматингизга беш вақт намозни фарз қилдим. Мен ўзимга ўзим, ким уларни муҳофаза қилиб, ўз вақтида ўқиб келса, албатта, жаннатга киритаман, деб аҳд бердим. Ким уларни муҳофаза қилмаса, Менинг ҳузуримда унга аҳд йўқдир, деди”, – деб айтганлар (Имом Ибн Можа ривоят қилган).

Банда тириклигида бажарган ҳар бир амали Қиёмат куни бирма-бир ҳисоб қилинади. Намозни вақтида адо этган бўлса, охиратда ютуққа эришади, дўзахдан халос бўлиб, жаннатга киради. Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васаллам шундай марҳамат қилганлар:

"إِنَّ أَوَّلَ مَا يُحَاسَبُ بِهِ الْعَبْدُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ مِنْ عَمَلِهِ صَلاَتُهُ فَإِنْ صَلُحَتْ فَقَدْ أَفْلَحَ وَأَنْجَحَ وَإِنْ فَسَدَتْ فَقَدْ خَابَ وَخَسِرَ"...

(رَوَاهُ الإمامُ الدَّارِمِيُّ وَالإمامُ أَحْمَدُ)

яъни: “Қиёмат куни банда амаллари ичидан энг биринчи ҳисоб қилинадигани – унинг намозидир. Агар (намози) тўғри (адо этилган) бўлса, аниқ ютуққа эришибди, нажот топибди. Агар (намози) фосид бўлса, шубҳасиз, ноумид бўлибди, ютқазибди ...” (Имом Доримий, Имом Аҳмад ривоятлари).

Фарз намозларни рисоладагидек ўқиган одамнинг гуноҳлари кечирилади, дилидаги ғуборлар ювилади, руҳий ҳолати яхшиланади. Бу ҳақда Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васаллам шундай деганлар:

" أَرَأَيْتُمْ لَوْ أَنَّ نَهَرًا بِبَابِ أَحَدِكُمْ يَغْتَسِلُ فِيهِ كُلَّ يَوْمٍ خَمْسًا مَا تَقُولُ ذَلِكَ يُبْقِي مِنْ دَرَنِهِ قَالُوا: لاَ يُبْقِي مِنْ دَرَنِهِ شَيْئًا قَالَ: فَذَلِكَ مِثْلُ الصَّلَوَاتِ الْخَمْسِ يَمْحُو اللهُ بِهِ الْخَطَايَا "

(رَوَاهُ الإمامُ الْبُخَارِيُّ وَالإمامُ مُسْلِمٌ)

яъни: “Биронтангиз эшиги олдидан ариқ оқиб ўтса, у ўша ариқда бир кунда беш маҳал чўмилса, ун(инг танаси)да кир қоладими?” – деб сўрадилар. Шунда саҳобалар: “Йўқ, ҳеч қандай кири қолмайди”, дейишди. У зот: “Беш вақт намоз ҳам шунга ўхшайди. Аллоҳ у билан гуноҳларни кетказади” (Имом Бухорий ва Имом Муслим ривоятлари).

Муҳтарам жамоат! Намоз – мўмин кишининг бу дунёдаги сармоясидир. Шундай экан, ҳар биримиз оила аъзоларимиз ва яқинларимизни ушбу улкан ибодатни ўз вақтида адо этишларига тарғиб қилиб, бунда ўзимиз намуна бўлайлик. Аллоҳ таоло шундай марҳамат қилган:

وَأْمُرْ أَهْلَكَ بِالصَّلَاةِ وَاصْطَبِرْ عَلَيْهَا لَا نَسْأَلُكَ رِزْقًا نَحْنُ نَرْزُقُكَ وَالْعَاقِبَةُ لِلتَّقْوَى

(سورة طه/الآية 132)

яъни: “Аҳлингизни намоз (ўқиш)га буюринг ва (ўзингиз ҳам) унга (намозга) бардошли бўлинг! Сиздан ризқ сўрамаймиз, (аксинча), Биз сизга ризқ берурмиз. Оқибат (яхшилиги) тақво (аҳли)гадир” (Тоҳо сураси, 132-оят).

Айниқса, ҳар биримиз имкон қадар намозларимизни масжидларда жамоат билан адо этишга одатлансак, нур устига аъло нур бўлади. Бу ҳақда Пайғамбар саллаллоҳу алайҳи васаллам деганлар:

" صَلَاةُ اَلْجَمَاعَةِ أَفْضَلُ مِنْ صَلَاةِ اَلْفَذِّ بِسَبْعٍ وَعِشْرِينَ دَرَجَةً "

(مُتَّفَقٌ عَلَيْهِ)

яъни: “Жамоат намози ёлғиз (ўқиган)нинг намозидан йигирма етти даража афзалдир” (Муттафақун алайҳ).

Уламои киромларимиз барча савобли ишларда бўлгани каби, бу борада ҳам бизга гўзал намуна бўлганлар. Намозларни жамоат билан адо этишга, айниқса, унда биринчи такбирга етишиб, улкан ажрларга эришишга одатланганлар.

Тобеинларнинг саййиди Саид ибн Мусаййиб раҳимаҳуллоҳ: “Эллик йилдирки жамоат намозидаги биринчи такбирни ўтказиб юбормадим”, – деганлар (“Ҳилятул авлиё”).

Вакиъ ибн Жарроҳ раҳимаҳуллоҳ саҳобалар ва тобеинларнинг жамоат намозидаги биринчи такбирга ҳарис эканларини кўп эслаб, кишиларни улардан ўрнак олишга ундар эди. Кўпинча: “Ким жамоат намозидаги биринчи такбирга етишмаса, унинг хайрли иши ривож топмайди”, – дер эди. Бир куни устози Сулаймон ибн Меҳрон Аъмаш ҳақида сўзлаб шундай деган: “Аъмаш етмиш йилдирки жамоат намозидаги биринчи такбирни ўтказиб юбормаган эди. Мен у билан икки йил бирга бўлдим ва бирор марта жамоатга кеч қолиб, бирор ракат қазо қилганини кўрмадим” (“Тарихи Бағдод”).

Тобеинлардан яна бири Ибн Жабр раҳимаҳуллоҳ айтади: “Саҳобалардан бири намозни жамоат билан ўқигану, биринчи такбирга етиб кела олмаган ўғлига насиҳат қилиб, шундай деган эди: “Жамоат намозида биринчи такбирни ўтказиб юбормаганингда эди, юзта “қора кўз” (зотдор) туядан яхши бўлар эди” (“Мусаннаф”).

Хулоса қилиб айтганда, мусулмон кишининг имонини озиқлантириб, куч бериб, янгилаб турадиган нарса – намоздир.

илова: Шаъбон ойи ва ундаги “Бароат” кечасининг фазилати

Шаъбон ойи Рамазон ойига руҳан ва жисмонан тайёргарлик кўриш мавсуми бўлиб, фазилатларга бой бўлган қамарий ой ҳисобланади. Бу ойда одатдагидан кўпроқ нафл рўза тутиш, Қуръон тиловат қилиш ва тунги ибодатларга машғул бўлишга тарғиб қилинган. Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васаллам ушбу ойда кўп рўза тутар эдилар. У Зотдан бунинг сабаби сўралганида: “Бу (Шаъбон) шундай ойки, унда амаллар Парвардигорга кўтарилур. Мен ҳам амалим кўтарилаётганда рўзадор бўлишни яхши кўраман”, – деб жавоб берганлар (Имом Насоий ривояти).

Шаъбон ойининг ўн тўртинчидан ўн бешинчига ўтар кечаси “Бароат” кечаси деб номланади. Ушбу тунда кўплаб фазилатларга эга экани борасида кўплаб ривоятлар бор. Жумладан Оиша онамиз разияллоҳу анҳо ривоят қилган ҳадисда Пайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи васаллам: “Албатта, Аллоҳ Шаъбоннинг ярмидаги кечада дунё осмонига тушади ва Калб (қабиласи)нинг қўйлари жуни ададидан кўпроқ кишини мағфират қилади”, деганлар (Имом Термизий, Имом Ибн Можа ва Имом Аҳмад ривоят қилган).

Шунинг учун барча фуқаҳоларимиз Бароат кечасини ибодат билан бедор ўтказишни мустаҳаб дейишган. Шуни ҳам алоҳида таъкидлаб ўтиш лозимки, баъзилар томонидан Бароат кечасида юз ракатли намоз ўқишлиши, унда “Ихлос” сурасини муайян ададда ўқилиши кераклиги ҳақидаги гап-сўзлар асоссиз эканини уламоларимиз таъкидлашган. Жумладан, Мулла Али Қори раҳимаҳуллоҳ бу мавзуга тўхталиб шундай деганлар:

“Билгинки, Шаъбон ойининг ярмида юз ракатли намозни ҳар бир ракатида “Ихлос” сурасини ўн мартадан ўқиб, адо этилиши, унинг фазилати кўп экани борасидаги ривоятлар мавзу – тўқима ҳадислардир”  (“Мирқотул мафотиҳ”).

Демак, бундан маълум бўладики, Бароат кечаси учун бирор хос ибодат тайин қилинмаган. Кимнинг кучи ва имкони қайси ибодатни адо этишга етса, ўшани амалга ошираверади. Айниқса, истиғфор, тасбиҳ, таҳлил айтиб, зикр қилиш, дуруду саловотлар айтиш, Қуръони карим тиловати ёки уни эшитиш, ҳадис китоблар мутолаа қилиш мақсадга мувофиқ. Шу билан бир қаторда умумий нафл ва қазо намозларини ўқиш, Аллоҳ таолога дуолар қилиб, ҳожатларини сўраши улкан ажрларга сазовор қилади.

Аллоҳ таоло барчаларимизни намозни мукаммал адо этадиган бандалари қаторида айлаб, Ўзи рози бўладиган ишларга муваффақ айласин! Омин!  

Муҳтарам имом-домла! Келгуси жума маърузаси “АМАЛЛАРДА ИХЛОСНИНГ АҲАМИЯТИ” мавзусида бўлади. Жамоатга эълон қилишингизни сўраймиз.