Буюк муҳаддислардан бўлган Абу Зуръа Розий раҳимаҳуллоҳнинг вафоти яқинлашганда, унинг ёнида шогирдлари Абу Ҳотим Розий ва Муҳаммад ибн Муслим раҳматуллоҳи алайҳимо бор эдилар. Улар Абу Зуръага шаҳодат калимасини талқин қилмоқчи бўлишди, аммо олимнинг ҳайбатидан бу ишга ҳаё қилишди. Чунки Абу Зуръа уларга ҳадисдан таълим берган устоз эди. Шунинг учун икковлари устоз олдида “Кимнинг охирги гапи ЛАА ИЛААҲА ИЛЛАЛЛОҲ бўлса, жаннатга киради” деган ҳадисни ўзаро музокара қилишга келишиб олишди. Шояд устознинг эсларига келиб, шаҳодат калимасини айтсалар деган умидда эдилар. 

Кейин Абу Зуръа раҳимаҳуллоҳнинг ёнига кириб, Муҳаммад ибн Муслим раҳимаҳуллоҳ: “Менга Заҳҳок ибн Махлад ҳадис айтиб берган. У Абдулҳамид ибн Жаъфардан эшитган экан, у эса Солиҳдан...” деди-да, вазият оғирилиги, устознинг аҳволига маҳзунлиги ва ҳаё қилганидан тили тутилиб, дудуқланиб қолди.

Кейин навбат Абу Ҳотимга келди. У: “Бизга Бундор ҳадис айтиб берган. Унга Абу Осим Абдулҳамид ибн Жаъфардан ривоят қилиб ҳадис айтган, у эса Солиҳдан...” деди-да, у ҳам шериги каби тили тутилиб, давом эттиролмади.

Шунда Абу Зуръа раҳимаҳуллоҳ: “Мени ўтқизиб қўйинглар!” дедилар. У кишини ўтқизиб қўйишгач, қаддиларини ростлаб, гап бошладилар: “Бизга Бундор ҳадис айтиб берган. У Абу Осим Абдулҳамид ибн Жаъфардан, у эса Солиҳ ибн Абу Ғарийбдан, у Касийр ибн Мурра ал-Махзумийдан, у Муоз ибн Жабалдан ривоят қилган. У (Муоз) бундай деган: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Кимнинг охирги гапи ЛАА ИЛААҲА ИЛЛАЛЛОҲ” деди-ю, Аллоҳ лафзи жалоласининг охирги “ҳ” ҳарфини айтиш билан бирга муборак руҳи ҳам чиқиб кетди”.

Аллоҳ у кишини раҳматига олсин! Охирги гаплари ЛАА ИЛААҲА ИЛЛАЛЛОҲ бўлди.

Умрлари шу калима устида ўтди. Шу калима асосида яшадилар ва шу калима устида жон бердилар.

Бу қиссани Имом Заҳабий раҳимаҳуллоҳ ва бошқа алломалар ривоят қилишган.

Арабчадан Нозимжон Иминжонов таржимаси

ЎМИ Матбуот хизмати

Мусулмон хонадонида туғилган фарзанднинг ўнг қулоғига азон ва чап қулоғига такбир айтиш суннатдир. Рофеъ (розияллоҳу анҳу)дан ривоят қилинади: “Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) Фотима (розияллоҳу анҳо)нинг туққан боласи Ҳасан ибн Алининг қулоғига азон айтаётганларини кўрдим” (Абу Довуд ва Термизий).

Ушбу ҳадиси шарифга биноан, янги туғилган фарзанднинг ўнг қулоғига азон, чап қулоғига иқомат айтмоқ мандубдир. Аллоҳнинг зикри янги туғилган боланинг қулоғига кирган биринчи садо бўлиши қандай ҳам яхши. Албатта, бу улуғ амалнинг ўзига яраша баракаси бўлади.

Ривоятларнинг бирида: “Кимнинг боласи туғилса-ю, унинг ўнг қулоғига азон, чап қулоғига иқомат айтса, унга Умма Сибён зарар етказа олмас”, дейилган. Умму Сибён болаларга зарар етказадиган жин тоифасидир.

Ҳасан ибн Алидан ривоят қилинади: “Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) бундай дедилар: “Кимнинг фарзанди туғилса, ўнг қулоғига азон ва чап қулоғига такбир айтса, Умму Сибён зарар қилмайди”.

Аллоҳ таоло барчамизга салоҳиятли фарзандлар ато қилсин, Амин! 

Ойбек Маърупов

“Кўкалдош” ўрта махсус ислом билим юрти 4-курс талабаси

Аллоҳ таоло Қуръони Каримда шундай деб марҳамат қилган:

وَالسَّمَاء ذَاتِ الرَّجْعِ

“Қайтувчи (ёмғир) соҳиби бўлган осмон билан қасам” (Ториқ сураси, 11-оят).

Бу оятдаги “рожъ” (الرَّجْعِ) сўзи қайтувчи, қайтарувчи деган маънони, “затир рожъ” (ذَاتِ الرَّجْعِ) жумласи қайтиш соҳиби, қайтариш соҳиби деган маъноларни ифода этади.

Хўш, осмон нимани қайтаради?

Саҳобаи киромлар ва улардан кейинги инсонлар бу оятни ўқиганларида, сув буғланиб юқорига кўтарилишини ва ёмғир бўлиб яна қайтишини тушунганлар. Ҳа, шундай. Осмон ердан кўтарилган буғни ёмғир, қор, дўл кўринишида ерга қайтаради. Бу жуда ажойиб ҳодиса.

Орадан бир қанча муддат ўтгач, олимлар бу оятнинг яна бир тафсирини кашф этдилар. Ердан юқорига, ташқи фазога йўналган электромагнит тўлқинлар бироз вақтдан кейин яна ерга қайтади. Буни қайтарган нарса атмосферанинг юқори қатламларида жойлашган эфир моддасидир. Агар шу модда бўлмаганда, телевидения, радио каби воситалар бўлмас эди. Ердан юборилган телевидения, радио станцияларининг электромагнит тўлқинларини эфир қатлами яна ерга қайтаради. Шу тариқа телевизион дастурлар, кўрсатувлар, радио эшиттиришлар бутун дунёга узатилади. Ушбу фикрлар юқорида оятнинг янги тафсиридир.

Яқин йилларда яна бир янгилик кашф этилди. Коинотдаги барча сайёралар, юлдузлар ва бошқа ёритгичлар ўзидан каттароқ осмон жисми атрофида айланади. Айланганда ҳам берк орбита бўйлаб ҳаракатланади. Яъни ҳар бир айланаётган осмон жисми ўзининг аввалги жойига, айланишни бошлаган нисбий нуқтасига қайтиб келади. Бу орбита хоҳ доирасимон (копток каби) бўлсин, хоҳ эллипссимон (тухум каби) бўлсин, фарқи йўқ. Шу тариқа сайёралар ва юлдузлар ўз орбитасидан чиқиб кетмайди. Коинотдаги барча юлдузлар, сайёралар ва ҳоказо осмон жисмлари айнан шундай тарзда ҳаракатланади. Бу эса юқоридаги оятнинг яна бир янги тафсиридир.

وَالسَّمَاء ذَاتِ الرَّجْعِ

“Қайтувчи (ёмғир) соҳиби бўлган осмон билан қасам” (Ториқ сураси, 11-оят).

Оятга яхшилаб назар солайлик! Аллоҳ таоло бу оятда “буғни ёмғир қилиб қайтарувчи осмон” ёки “электромагнит тўлқинларни эфир билан қайтарувчи осмон” ё бўлмаса, “ҳар бир осмон жисмининг айланишни бошлаган нуқтасига қайтиб келиши” демади, балки, “затир рожъ” (ذَاتِ الرَّجْعِ) – “қайтиш соҳиби”, “қайтариш соҳиби” деди. Бу жумла юқоридаги тафсирларнинг барчасини қамраб олади. Яъни буғнинг ёмғир бўлиб қайтишини ҳам, электромагнит тўлқинларнинг эфирга етиб бориб, яна ерга қайтишини ҳам, сайёраларнинг ўз айланишини бошлаган нуқтасига яна қайтиб келишини ҳам ўз ичига олади.

Бу оятни диққат билан ўқиб, унда ишлатилган сўзлар, жумлалар ҳақида тафаккур қилсангиз, Қуръони Карим Аллоҳ таолонинг нозил қилган Каломи эканини янада теранроқ англайсиз.

Муҳаммад Ротиб Набулсий раҳимаҳуллоҳнинг мавъизаларидан

Нозимжон Иминжонов таржимаси

ЎМИ Матбуот хизмати