muslim.uz

muslim.uz

Вторник, 27 Март 2018 00:00

Бир фиқҳий қоида шарҳи

Уламолар, «الأمور بمقاصدها» – «Ишлар мақсадларига боғлиқдир» деган фиқҳий қоиданинг шарҳида қуйидагиларни келтирадилар. الأمور  нинг бирлиги أمر бўлиб, у феъллар ва сўзларни умумлаштирувчи лафздир. Қуръони Каримда Аллоҳ таоло шундай марҳамат қилади.

وإليه يرجع الأمر كله

 Барча иш Унгагина қайтарилур (Ҳуд сураси 123-оят).

Мазкур қоиданинг умумий маъноси: Мукаллафларнинг айтадиган сўзлари ва қиладиган иш-ҳаракатлари уларнинг ниятлари ва мақсадларига боғлиқдир.

Ушбу қоида фиқҳий қоидалар ичида энг муҳим қоидалардан бири ҳисобланади. Уламолар бу қоидага катта эътибор қаратганлар. Зеро, шаръий ҳукмларнинг катта қисми ушбу қоида атрофида айланади.

قال السيوطي في الأشباه: واتقن الإمام الشافعي وأحمد ابن حنبل وابن المهدي وابن المديني وأبو داود والدار قطني وغيرهم على أن حديث: «إنما الأعمال بالنيات». ثلث العلم. ووجه البيهقي كونه ثلث العلم: «بأن كسب العبد بقلبه ولسانه وجوارحه فالنية والقصد أحد أقسامها الثلاثة؛ لأنها قد تكون عبادة مستقلة وغيرها يحتاج إليها». ومن هنا فقد ورد: «نية المؤمن خير من عمله

Имоми Суютий “Ал ашбоҳ ван назоир” да айтадилар: “Имом Шофеий, Аҳмад ибн Ҳанбал, Ибн Маҳдий, Ибн Мадиний, Абу Довуд ва Доруқутний роҳимаҳумуллоҳлар “Албатта амаллар ниятга боғлиқдир” ҳадисини мукаммал даражада ўрганиб, бу ҳадисни “илмнинг учдан бири” деганлар. Байҳақий раҳматуллоҳи алайҳ бу ҳадисни илмнинг учдан бири эканлигини шундай асослаганлар: “Банданинг касби (амали) унинг қалби, тили ва аъзолари билан содир бўлади. Ният ва қасд қилиши ушбу уч қисимнинг биридир. Зотан ният мустақил ибодат бўлиб, бошқа амаллар унга муҳтож бўлади. Шунинг учун ҳадиси шарифда:

نية المؤمن خير من عمله

“Мўминни нияти унинг амалидан яхшидир” дейилган.

Ушбу фиқҳий қоиданинг асли икки шайх ва бошқа муҳаддислар Умар ибн Ҳаттоб розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган саҳиҳ хадисдир.

عن عمر بن الخطاب – رضي الله عنه – قال: سمعت رسول الله – صلى الله عليه وسلم – يقول: «إنما الأعمال بالنيات وإنما لكل امرئ ما نوى …

 Умар розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Албатта, амаллар ниятга боғлиқдир. Албатта, ҳар бир кишига ният қилган нарсаси бўлади…””

Ушбу фиқҳий қоидадан қуйидаги масалалар чиқариб олинади.

1) Бир кимса тарнов тагига сув тўплаш учун челак қўйган. Агар уни бошқа жойга олиб бориб тўкиш ёки ҳеч қандай сабабсиз қўйган бўлса, челакдаги сув уники ҳисобланмайди. Агар уни тўплаб, ўзи ёки ҳайвонларига ичириш мақсадида қўйган бўлса, челакдаги сув унинг мулки ҳисобланади.

2) Бир кимса тўрни сувга ҳеч мақсадсиз ташлаб қўйган бўлса, унга илинган балиқ уники бўлмайди, агар уни балиқ овлаш учун ташлаб қўйган бўлса, илинган балиқ унинг мулки ҳисобланади.

3) Йўқолган нарсани биров топиб олса-ю эгасига қайтаришни ният қилса, унинг қўлида у омонат ҳисобланади, агар уни ўзи ишлатиш мақсадида олса, у ғасб бўлади.

Авазхўжа БАҲРОМОВ

Тошкент тумани “Холмуҳаммад ота”

жоме масжиди имом-хатиби

ЎМИ Матбуот хизмати

Ўзбекистон Республикаси туризмни ривожлантириш давлат қўмитаси ташаббуси билан юртимизнинг туризм салоҳияатини юксалтириш, ҳусусан, зиёрат туризмини янада ривожлантириш, бу борада ҳалқаро тажриба билан яқиндан танишиш мақсадида бир қатор туристик компания вакиллари, Ислом цивилизацияси маркази мутахассислари, “Dunyo bo‘ylab” телеканали ижодкорлари билан биргаликда Индонезиянинг Жакарта шаҳрида қатор соҳа мутахассислари билан учрашувлар ўтказишди. 

Делегация аъзолари дастлаб Жакарта шаҳридаги “Истиқлол” жоме масжиди имом хатиби Носируддин Умар билан учрашишган. Учрашувда Кўмита вакиллари томонидан мамлакатимизда сўнгги ойларда зиёрат туризми йўналишида амалга оширилган ишлар ҳақида маълумотлар айтиб ўтилган. 

Учрашув “Истиқлол” жоме масжиди имом хатиби Носируддин Умар ҳамда Ўзбекистон Республикаси туризмни ривожлантириш давлат қўмитаси раиси Азиз Абдуҳакимовлар онлайн мулоқоти билан бошланган. 

Ислом цивилизацияси маркази мутахассислари ислом тамаддунида юртимизнинг тутган ўрни, улуғ муҳаддис Имом ал-Бухорий, ат-Термизийларнинг шу заминдан етишиб чиққани, нақшбандия тариқати асосчиси Баҳоуддин Нақшбанднинг ўрни ҳақида гапириб ўтганлар. 

Масжид имом хатиби мамлакат президенти томонидан тайинланади ва у Индонезиядаги барча масидлар фаолиятини мувофиқлаштиради. 

Маълумотларга қараганда, ҳар йили Индонезиядан 900 минг киши Умра зиёратига, 250 минг фуқаро Ҳаж зиёратига боради. Мамлакатда зиёрат туризмига қизиқиш жуда катта. 

“Истиқлол” жоме масжиди имом хатиби Носируддин Умар Ўзбекистонга қилган ташрифидан олган улкан таассуротлари ҳақида гапириб, индонезияликлар зиёрат қилиш учун Туркия каби давлатларга ҳадеб боравермасдан, Ўзбекистонга, ислом оламининг тенги йўқ олиму уламолари юртига боришлари кераклигини такидлади. Бунга дават қилиш унинг вазифаси эканлиги, бу езгу ишда у Ўзбекистоннинг вакилига айланишга тайёрлигини қайта ва қайта такрорлаган. Бунинг учун эса икки томонлама ана шундай алоқаларни янада мустаҳкамлаш, олий ўқув юртлари орасида талаба алмашиш тажрибасини қўллаш таклифини билдирган. 

Учрашув сўнггида “Истиқлол” масжидининг тарихи, унинг мамлакат мустақиллигидан кейин бунёд этилганлиги учун шундай номланганлиги, у бугунги кунда диний бағрикенглик рамзи бўлиб келаётганлиги, иншоотнинг ёнгинасида католик ва протестантлик черковлари борлиги ҳақида сўзлаб берилди. 

Масжид ҳудуди 20 гектарга яқин бўлиб, мажмуа европалик бош меъмор Фредерик томонидан бунёд этилгани учун ҳам унда Шарқу Ғарб уйғунлигини кўриш мумкин. Мамлакатнинг улкан масжидларидан бири бўлган бу муқаддас иншоот бир вақтнинг ўзида 200 мингдан зиёд намозхонни қабул қила олади. 

 

ЎМИ Матбуот хизмати

Куни кеча Хоразм вилояти Хонқа туманидаги “Муҳаммад ибн Мусо ал Хоразмий” масжидининг янгидан қурилаётган биносига биринчи ғишт қўйилди. Эски масжид биноси бугунги кунда сейсмик талабларга жавоб бермайдиган ва авария холатига келиб қолган эди.

Биринчи ғишт қўйиш тадбирида Ўзбекистон мусулмонлари идорасининг вилоят вакили, Хоразм вилояти ҳокимлиги мутасаддилари, нуроний отахонлар, масжид қавми иштирок этди.

Масжидда қурилиш ишлари ҳомийлар ва масжид қавми томонидан амалга оширилиши кўзда тутилган. Қурилиши бошланганига унча кўп вақт бўлмаган бўлса-да, кўнгиллилар, ҳомийлар ҳашарга бел боғлашган. Аллоҳ таоло Ўзини байти учун қилинаётган саъй-ҳаракатларга барака ва ажрларни кўпайтириб берсин.

Янги жоме туман аҳолисига муборак бўлсин!

 ЎМИ Матбуот хизмати

 

Шу йилнинг 10 февралидан бошлаб Индонезия фуқоролари учун виза тизимининг бекор қилингани муносабати билан Туризмни ривожлантириш давлат қўмитаси ушбу мамлакат телеканаллари билан ҳамкорликда тарғибот ишларини янада жадаллаштирмоқда. 

Қўмитанинг зиёрат туризмини ривожлантириш бўйича ишчи гуруҳининг Жакарта шаҳрига ташрифи натижасида Индонезиянинг “Net TV” телеканали ижодий гуруҳи юртимизга таклиф қилинди. 

Жорий йилнинг 24 мартида меҳмонлар Ўзбекистонда тасвирга олиш ишларини бошлади. Сафар давомида улар “Muslim traveler” коʻрсатувини тасвирга олишни режалаштиришган. 

Ушбу юқори рейтингга эга кўрсатув Рамазон ойларида миллионлаб мусулмонларга тақдим этилади. Дастлабки кун Тошкентнинг кўзга кўринган қадамжоларидан бири бўлган Ҳасти Имом мажмуасида Жоме масжиди, Бароқхон мадрасасида тасвирга олиш ишлари амалга оширилди. Ижодий гуруҳ Ўзбекистонда мусулмон сайёҳларга яратилган шароитлар ҳақида кўрсатув тайёрлаш ниятида. 

Шу боис улар сафарнинг биринчи куни пойтахтимиздаги зиёратлар оҳанрабоси саналган Ҳазрати Имом мажмуаси ва у ердаги Мўйи муборак мадрасасида жойлашган Ҳазрати Усмон мусҳафини тасвирга олдилар. Уларнинг фикрича, Қуръони каримнинг ушбу нусхаси Индонезиялик мусулмонларни қизиқтириб келган ва у энг диққатга сазовор муқаддас экспонатлардан биридир. 

Якшанба куни мажмуада турли мамлакатлардан келган маҳаллий ва қўшни давлатлардан келган минглаб сайёҳлар Индонезиялик ижодий гуруҳни ҳайратга солди. Кўрсатув ижодкорлари мажмуадаги тасвирга олиш жараёнида Бароқхон мадрасасидаги ўзбек халқ амалий санъати (ёғоч ўймакорлиги, ўймакорлиги, минятура санъати, кулолчилик, каштачилик, кулолчилик каби) ҳунармандчилик наъмуналаридаги ислом анъаналари ҳақида томошабинларни яқиндан танишитиришди. Индонезиялик ижодкорларнинг ушбу ташрифи ҳақида “Dunyo boʻylab” телеканали томонидан махсус кўрсатув тайёрланмоқда.

 

 

ЎМИ Матбуот хизмати

Ҳаётимиз ўзгарувчан эканлиги, ютуқ ва мағлубиятлардан, қийинчилик ва енгилликлардан иборатлиги ҳаммамизга маълум. Улар худди кун тунга, тун кунга алмашгани каби ўзгариб туради. Кеча қувончдан бошимиз осмонга етаёзган бўлиши мумкин, лекин бугун эса қайғудан кўзларимиз олди қоронғуликка бурканиши эҳтимолдан ҳоли эмас. Ҳаётнинг ушбу чархпалагида қандай қилиб оёқда қола оламиз? Қандай қилиб синовли дунёнинг гирдобига ғарқ бўлмаслик мумкин?

Синовларга дош бериш мушкул, инсон табиатига кўра заиф, шу сабабли ҳам қийинчиликларни енгиш унга имконсиздай туюлаверади. Ҳар ким ўзи учун турлича тиргак қидиради, Яратганни таниганлар эса Унга таянади, ўзига юборилган синовларни сабр билан қабул қилади. Имон эгаси бу дунёда ҳеч нарса Аллоҳнинг изнисиз содир бўлмаслигини билади, шунинг учун барча тақдир беқарорликларини босиқлик билан қабул қилади. Аллоҳ таолонинг марҳамати ҳар қандай мусибату қайғудан устун эканлигини англаган банда Яратгандан таскин излайди ва Унгагина умид қилади. Аллоҳ таоло ҳар биримизга мурожаат қилган Муқаддас Қуръон оятларини ўқир экан инсон хотиржамликка эришади ва унда келажакка ишонч пайдо бўлади.

Қуръони Карим, сўзсиз, инсонларга кўрсатма, нур, эслатма, саодат калити этиб юборилган. Қуйидаги оятлар киши ҳаётининг мушкул паллаларида ёрдам беради ва синовларни сабот билан енгишига, чиройли сабр қилишига кўмаклашади:

 

1-оят:

إِنَّ مَعَ الْعُسْرِ يُسْرًا

Яъни, “Албатта, ҳар бир қийинчилик билан бирга енгиллик бордир” (Шарҳ сураси 6-оят).

2-оят:

قَالَ لَا تَخَافَا إِنَّنِي مَعَكُمَا أَسْمَعُ وَأَرَى

Яъни, (Аллоҳ) айтди: «Қўрқмангиз! Албатта, Мен сизлар билан биргаман – эшитаман ва кўраман” (Тоҳо сураси 46-оят).

3-оят:

اللَّهُ وَلِيُّ الَّذِينَ آَمَنُوا يُخْرِجُهُمْ مِنَ الظُّلُمَاتِ إِلَى النُّورِ وَالَّذِينَ كَفَرُوا أَوْلِيَاؤُهُمُ الطَّاغُوتُ يُخْرِجُونَهُمْ مِنَ النُّورِ إِلَى الظُّلُمَاتِ أُولَئِكَ أَصْحَابُ النَّارِ هُمْ فِيهَا خَالِدُونَ

Яъни, “Аллоҳ имон келтирганларнинг дўстидир. Уларни зулматдан нур сари чиқаради. Кофирларнинг дўстлари эса шайтонлар (бутлар)дир. Уларни (кофирларни) нурдан зулмат сари чиқарадилар. Ана ўшалар дўзах аҳлидирлар ва улар унда мангу қолувчилардир” (Бақара сураси 257-оят).

4-оят:

أَحَسِبَ النَّاسُ أَنْ يُتْرَكُوا أَنْ يَقُولُوا آَمَنَّا وَهُمْ لَا يُفْتَنُونَ

Яъни, “Одамлар: “Имон келтирдик”, – дейишлари билангина, синалмаган ҳолларида қолдириладилар, деб ўйладиларми?! (Анкабут сураси 2-оят).

5-оят:

الَّذِي خَلَقَ الْمَوْتَ وَالْحَيَاةَ لِيَبْلُوَكُمْ أَيُّكُمْ أَحْسَنُ عَمَلًا وَهُوَ الْعَزِيزُ الْغَفُورُ

«(У) сизларнинг қайси бирингиз чиройлироқ (савоблироқ) амал қилувчи эканингизни синаш учун ўлим ва ҳаётни яратган зотдир. У Азиз (қудратли) ва Ғафур (кечиримли)дир” (Мулк сураси 2-оят).

6-оят:

كُلُّ نَفْسٍ ذَائِقَةُ الْمَوْتِ وَنَبْلُوكُمْ بِالشَّرِّ وَالْخَيْرِ فِتْنَةً وَإِلَيْنَا تُرْجَعُونَ

Яъни, “Ҳар бир жон ўлимнинг тотувчисидир. Биз сизларни ёмонлик билан ҳам, яхшилик билан ҳам синаб, имтиҳон қилурмиз. (Кейин) Бизнинг ҳузуримизгагина қайтарилурсиз» (Анбиё сураси 35-оят).

7-оят:

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آَمَنُوا اصْبِرُوا وَصَابِرُوا وَرَابِطُوا وَاتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ

Яъни, “Эй, имон келтирганлар! Сабр қилингиз, бағрикенг бўлингиз ва (Аллоҳ йўлига) тахт бўлиб турингиз ва Аллоҳдан қўрқингиз, зора (охиратда) нажот топсангиз!” (Оли Имрон сураси 200-оят)

8-оят:

سَلَامٌ عَلَيْكُمْ بِمَا صَبَرْتُمْ فَنِعْمَ عُقْبَى الدَّارِ

Яъни,(Аллоҳ йўлида турли машаққатларга) сабр қилиб ўтганларингиз сабабли (энди бу ерда) сизларга тинчлик бўлгай. Дунё оқибати (жаннат) нақадар яхши!” (Раъд сураси 24-оят)

9-10-оятлар:

اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ الْحَيُّ الْقَيُّومُ لَا تَأْخُذُهُ سِنَةٌ وَلَا نَوْمٌ لَهُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ مَنْ ذَا الَّذِي يَشْفَعُ عِنْدَهُ إِلَّا بِإِذْنِهِ يَعْلَمُ مَا بَيْنَ أَيْدِيهِمْ وَمَا خَلْفَهُمْ وَلَا يُحِيطُونَ بِشَيْءٍ مِنْ عِلْمِهِ إِلَّا بِمَا شَاءَ وَسِعَ كُرْسِيُّهُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ وَلَا يَئُودُهُ حِفْظُهُمَا وَهُوَ الْعَلِيُّ الْعَظِيمُ

لَا إِكْرَاهَ فِي الدِّينِ قَدْ تَبَيَّنَ الرُّشْدُ مِنَ الْغَيِّ فَمَنْ يَكْفُرْ بِالطَّاغُوتِ وَيُؤْمِنْ بِاللَّهِ فَقَدِ اسْتَمْسَكَ بِالْعُرْوَةِ الْوُثْقَى لَا انْفِصَامَ لَهَا وَاللَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ

Яъни, “Аллоҳ – Ундан ўзга илоҳ йўқдир. (У) ҳамиша Барҳаёт ва абадий Турувчидир. Уни на мудроқ тутар ва на уйқу. Осмонлар ва Ердаги (барча) нарсалар Уникидир. (Қиёмат куни)  Унинг ҳузурида  ким ҳам (гуноҳкорларни) Унинг рухсатисиз шафоат қила оларди?! (У) улардан (одамлардан) олдинги ва кейинги  нарсаларни билур. (Одамлар) Унинг илмидан фақат (У) истаган миқдорича ўзлаштирурлар. Унинг Курсийси осмонлар ва Ерни (ҳам) ўз ичига сиғдира олур. У иккисини муҳофаза этиш Уни толиқтирмас. У Олий ва Буюкдир”.

“Динда зўрлаш йўқ, зеро, тўғри йўл янглиш йўлдан ажрим бўлди. Бас, ким шайтонни (ёхуд бутларни) инкор этиб, Аллоҳга имон келтирса, демак, у бузилмас, ишончли ҳалқани тутибди. Аллоҳ эшитувчи ва билувчидир” (Бақара сураси 255-256-оятлар).

Аллоҳ таоло барчамизни синов ва қийинчиликларни сабр билан енгувчи, ҳар қандай ҳолатда Ўзидан нажот топгувчи ва Каломига муҳаббатли бандаларидан қилсин!

А.САИДЖАХОНОВ,

Бекобод тумани “Амиров Дадахон” жоме масжиди имом-хатиби тайёрлади

ЎМИ Матбуот хизмати

Мақолалар

Top