muslim.uz

muslim.uz

Вторник, 06 Март 2018 00:00

Никоҳ маросимидаги бидъатлар

Никоҳ маросимидаги бидъатлар

ёхуд ғарбдан кириб келаётган урф-одатларга кўр-кўрона тақлиднинг салбий натижаси

Бисмиллаҳир роҳманир роҳийм

Жуфт-жуфт бўлиб истиқомат қилишимиз учун эркак ва аёл қилиб яратган Аллоҳ таолога ҳамду санолар, шаръий йўл билан оила қуриб, ҳамжиҳатликда яшашимиз учун Аллоҳ таоло нозил қилган ҳукмларни бекаму кўст етказган икки олам сарвари Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга салавоту саломлар бўлсин.

Халқимиз ўз ҳаётини тўйсиз тасаввур қила олмайди. Демак, ҳар куни бўлаётган тўйлар ҳаётимизнинг ажралмас қисми, десак хато қилмаган бўламиз.

Аслида бунинг ҳеч қандай ёмон томони йўқ. Зотан, Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам саҳобийларга тўй қилиш борасида кўрсатмаларни бериб борганлар. Жумладан:

عَنْ أَنَسٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْه أَنَّ النَّبِيَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ رَأَى عَلَى عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ عَوْفٍ أَثَرَ صُفْرَةٍ فَقَالَ: مَا هَذَا قَالَ: يَا رَسُولَ الله إِنِّي تَزَوَّجْتُ امْرَأَةً عَلَى وَزْنِ نَوَاةٍ مِنْ ذَهَبٍ قَالَ: بَارَكَ اللهُ لَكَ أَوْلِمْ وَلَوْ بِشَاةٍ. رَوَاهُ الْخَمْسَةُ

Анас розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: «Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам Абдурраҳмон ибн Авф розияллоҳу анҳуда сариқлик аломатини кўриб: 
«Бу нима?» дедилар. «Эй Аллоҳнинг Расули, данак оғирлигидаги тиллога бир аёлга уйландим», деди у. «Аллоҳ сенга барака берсин! Бир қўй сўйиб бўлса ҳам тўй қилгин», дедилар» (Бешовлари ривоят қилишган).

Бизни ташвишга солган ва сўз юритмоқчи бўлган мавзу мазкур тўйлар ҳақидаги тушунчани суиистеъмол қилиб, ундан душманларимизнинг усталик билан фойдаланиб қолишидир.

Қандай қилиб, дейсизми?

Буни тушунишимиз учун, тахминан, 80 йил орқага назар солишимиз керак бўлади. Инқилобидан кейин секин-асталик билан туб аҳолини ўзлигидан, маданиятидан, миллийлигидан ва динидан айириб, тарихини унутган, у ҳақда қизиқиши ҳам йўқ бўлган тайёр хизматкор, итоаткор қул ва чўриларга айлантириш сиёсати амалга оширила бошланди. Бу худосизлар тузумининг узоқ йилларга мўлжалланган, пухта режалар билан мустаҳкамланган асосий ғояларидан бири эди.

Биз сўз юритмоқчи бўлган никоҳ тўйлари ҳам уларнинг мазкур режаларини амалга ошириш учун жуда ҳам қулай ва жуда ҳам тез натижа берадиган имконият эди. Шўролар бу имкониятдан унумли фойдаландилар.

Биринчидан, никоҳ тўйларини тунда ўтказишни жорий қилдилар.

Иккинчидан, бу тўйда келин-куёвнинг бевосита иштирок этиши таъминланди.

Учинчидан, тўйда эркак ва аёлларнинг биргаликда, аралаш ҳолда бўлиши жорий қилинди.

Тўртинчидан, уларга русларни ўрнак қилиб, эркак-аёл биргаликда рақс тушиш одатини киритдилар.

Бешинчидан, мазкур ишларнинг барчаси кўнгилдагидек амалга ошиши учун даврани ўзларининг шаҳвоний куй ва қўшиқлари билан қиздириб турадиган санъаткорлар билан таъминладилар.

Олтинчидан, тўйларнинг вақтини чегараламай, балки тонг отгунгача давом этадиган қилдилар.

Еттинчидан, энг асосийси, зиёфатда солинган дастурхонлардаги ноз-неъматларнинг «кўрки» сифатида спиртли ичимликлар тортилди.

Бу рўйхатни хоҳлаганча давом эттириш мумкин. Лекин шуниси ҳам етарли деб ўйлаймиз.

Натижа қандай бўлди дерсиз? Шўролар ўйлаганидан ҳам кўпроқ самара берди. Халқимиз бу бидъатларни чин қалбдан ва очиқ чеҳра билан қарши олди. Шунинг самараси ўлароқ, халқимизга: «Мазкур бидъатлар бизнинг миллий урф-одатларимиздан эмас, балки бизнинг маънавиятимизга, маданиятимизга, динимизга ёт нарсалар!» десангиз, улар сизга: «Бекорларнинг бештасини айтибсан, ота-боболаримиз шундай қилиб келишган», деб ёқа йиртиб талашадиган бўлиб кетдилар.

Бу борада ҳар қанча далил-исботлар келтирсангиз ҳам халқимизни асл ҳақиқатга ишонтириб бўлмайдиган ҳолатга келиб қолдилар. Энг ачинарлиси, мазкур бидъат ҳали ҳануз ўз-ўзидан урчиб, халқимизнинг қон-қонига «ота-боболаримиз маънавияти» тарзида сингиб кетмоқда.

«Ёмон қовуннинг уруғи кўп бўлади», деганидек, мазкур ёмонлик ҳам кундан-кунга болалаб, кўпайиб бормоқда. Авваллари ушбу ёмонликни кўпайтириш учун шўролар жонбозлик кўрсатган бўлсалар, ҳозирда «оммавий маданият» ходимлари томонидан урчитилиб, юртимиз ёшларини ўз гирдобига тортмоқда. Қуруқ бўлмаслиги учун тунги базму жамшидларда пайдо бўлаётган баъзи бир ёмонликлардан мисол келтирамиз:

  1. Тасаввур қилинг, келин-куёв ҳашаматли тўйхонада шаҳзода ва маликалардек давра тўридаги тахти равонда ўтирибди. Уларни бу хурсандчилик билан табриклайдиганлар, муборакбод қиладиганлар сон-саноқсиз. Лекин нимадир етишмайди. Ҳа, тўғри топдингиз, фаришталар етишмайди. Келин-куёвни ўзларига ўхшаш инсонларнинг табриклари қониқтирмай қўйди. Тўғри-да, нима учун фаришталар келиб табрикламаслиги керак экан. Бу муаммо ҳам осонгина ўз ечимини топди. Ишбилармонлар тезда фариштадек бегуноҳ норасида қизалоқлардан «фаришта»ларни ясашди. Улар ўзларининг ноқис тасаввурларида фаришталарни қандай деб билсалар худди шундай қилиб ясашди. Ҳа, тўғри-да, тирикчиликнинг айби борми? Ҳаттоки, норасида қизалоқлар меҳнатининг эвазига бўлса ҳам. Халқимиз «мушук бекорга офтобга чиқмайди» деганларидек, сохта фаришталар ҳам бекорга саҳнага чиқмайдилар. Зотан, уларнинг ортидан мўмайгина даромадни кўзлаб тинмай меҳнат қилаётганлар бор. «Фаришталар»нинг ҳар бир чиқишлари тахминан 50-100$ туради!
  2. Тунги базми жамшид тугалланиш арафасида рақсга тушавериб тинкаси қуриган барча иштирокчилар хотима ўрнида келин-куёвни даврага тушиб, ҳамманинг кўз ўнгида бир-бирининг пинжига кириб рақсга тушишларини талаб қиладилар. Бу рақснинг алоҳида номи «вальс»дир. Бу аслида ғарбликларнинг машҳур рақсларидан биридир. Мазкур рақс халқимизга бегона бўлгани сабали уни келин-куёвлар билмасликлари аниқ. Лекин бунинг ташвишланарли жойи йўқ. Чунки уни ўргатадиган мутахассислар етарли бўлиб, уларнинг пулига чидасангиз бўлди.

Обрў керак бўлганидан кейин пулнинг юзига қарамайдиганлар кераклича топилади. Қарабсизки, бу иш ҳам битди. Келин-куёв сабр билан қимматли вақтларидан 2-3 ойни ажратсалар бўлди. Хизмат ҳаққи ҳам унчалик кўп эмас. 400-500$ бўлади, холос. Ҳа, нима қилибди, умрида бир маротаба бўладиган нарса-да, қарзга ботиб бўлса ҳам қилиши керак, ахир уларнинг бировдан кам жойи борми?

  1. Базми жамшидда келин-куёвларнинг никоҳ тўйигача бўлган вақт ичида нималар билан шуғуллангани, неча маротаба учрашгани, қайси истирохат боғларида айлангани, бозорларга бориб нималар харид қилгани, қандай қилиб танишиб, пинҳона учрашиб юрганларидан тортиб, қўйингки, барча майда-чуйда, икир-чикирларигача видео лавҳа қилиб, тўйхонада ҳаммага намойиш этиш одати ҳам пайдо бўлди.

Аслида, буларнинг барчаси ҳар бир инсоннинг шахсий ҳаёти бўлиб, бу тўғрисида одамларга лавҳалар кўрсатиш пасткашлик, ориятсизлик ва даюсликдир.

Тўғри, бир неча йиллар олдин худди шунга ўхшаш ҳолат ойнаи жаҳон орқали алоҳида кўрсатув қилиниб, намойиш этилган эди. Кейинчалик бу бачканаликка барҳам берилганди ҳам. Лекин илдизи билан қўпориб ташланмаган, шекили, ҳозирда тўйхоналарда ўша иллат яна бўй чўзиб қолди.

  1. Тунги никоҳ тўйининг охирида келин саҳнада тўй иштирокчиларига тескари ҳолда туради, қўлида эса гулдаста. Орқасида бир гуруҳ ҳали турмушга чиқмаган қизлар саф тортиб туради. Келин гул дастани орқасига қарамаган ҳолда отади. Орқасида турган қизларнинг қайси бири гулдастани ушлаб олса, унинг бахти очилар эмиш!

Бу ҳам «оммавий маданият» номи ила ғарбликлардан кириб келган бир бидъат. Шу билан бир қаторда, ўлжани қўлга киритиш мақсадида қўйилган қопқондир. «Ваҳима қилмасангиз-чи, бунинг нимаси ёмон», дерсиз, эҳтимол. Тўғри, зоҳирий кўринишидан ҳеч қандай ёмонлиги йўқ, оддий хурсандчиликнинг бир кўринишига ўхшаб туйилади. Аслида-чи? Бир пайтлар турмушга чиқиш тўғрисида гап-сўз бўладиган бўлса, юзлари анордай қизариб, кўзлари ер чизиб қочгани жой топа олмай қоладиган Ўзбекнинг, Мусулмонларнинг ҳаёли, иболи қизлари ҳозирда бир неча эркак томошабинларнинг кўз ўнгида «Мен эрсираб қолганман», дегандек гулдастага ташланиши, тўғрими?

Балки бу одат кимларгадир фахр, обрўдир. Лекин бизларнинг миллатимизга эмас. Бизларнинг қизларимиз иймону ислом, дину диёнат, ахлоқу одоб, ҳаёю иффат ва ору номус билан безангандирлар. Ҳаттоки, улардан ўз оталари: «Фалончидан совчи келибди қизим, нима дейсан?» деб сўраганларида очиқчасига жавоб беришга ҳаё қилганлар.

Мазкур ҳақиқат Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳадиси шарифларида ўз ифодасини топган.

عَنْ عَائِشَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْها قَالَتْ كَانَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ إِذَا أَرَادَ أَنْ يُزَوِّجَ شَيْئًا مِنْ بَنَاتِهِ جَلَسَ إِلَى خِدْرِهَا فَقَالَ إِنَّ فُلَانًا يَذْكُرُ فُلَانَةً يُسَمِّيهَا وَيُسَمِّي الرَّجُلَ الَّذِي يَذْكُرُهَا فَإِنْ هِيَ سَكَتَتْ زَوَّجَهَا وَإِنْ كَرِهَتْ نَقَرَتْ السِّتْرَ فَإِذَا نَقَرَتْهُ لَمْ يُزَوِّجْهَا 

Оиша розияллоҳу анҳодан ривоят қилинади: «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам қачон қизларидан бирортасини узатмоқчи бўлсалар, унинг пардаси олдига ўтириб, «Фалончи Фалонани зикр қилмоқда», деб, унинг ҳам, уни зикр қилган эркакнинг ҳам исмини айтар эдилар. Агар у сукут сақласа, никоҳлар эдилар. Агар у қиз ёқтирмаса, пардани чертар эди. Қачон қиз пардани чертса, уни никоҳламас эдилар» (Имом Аҳмад ривоят қилган).

Халқимиздаги «сукут аломати ризо» деган нақл ушбу ҳадиси шарифдан олингандир. Азизлар, бу маданият, маънавият, ахлоқу одоб, қизларнинг ҳаёси, иффатларининг қандай бўлганини томоша қилинг! Ўрганинг ва амал қилинг!

Мана азизлар, биргина бидъат бир неча маротаба болалаганининг гувоҳи бўлдингиз. Бу ҳали ҳаммаси эмас! Мазкур бидъат болалашда давом этмоқда.

Энг ачинарлиси, унинг кундан-кунга кўпайиб боришига ўз ҳиссасини қўшаётган инсонлар халқимиз ичидаги энг таниқли кишилар эканлигидир. Мазкур рўйхатнинг биринчи ва иккинчи ўринларида, албатта, ўйлаганингиздек хонандалар ва актёрлар туради (ҳозирги кунда бу икки тоифа аралашиб кетган).

Булар томонидан қилинадиган барча яхши ва ёмон ишлар халқимизга тезда етиб боради ва таъсир кўрсатади. Зотан, ойнаи жаҳон, матбуот ва кўпгина ахборот воситалари ҳам тинмай уларни ташвиқот қилишга хизмат қилмоқда. Лекин уларга бу воситаларнинг ҳам хизмати камлик қилмоқда, шекилли, ҳозирги кунда ўз никоҳ тўйларини ойнаи жаҳонда кўрсатишликнинг имконияти бўлмаганлиги туфайли алоҳида дискларга ёзишиб, уларни ноқонуний йўллар билан бўлса ҳам тарқатиш пайида бўлмоқда. Тўғрироғи, уларни «оммавий маданият»нинг жарчилари ҳамда ходимлари, десак адашмаган бўламиз. Бундан бошқа нима деб ҳам аташ мумкин?!

Мазкур иллатларнинг барчасини бошида илмсизлик ёки билсада унга амал қилмаслик турибди. Шу ўринда, билганлар учун эслатма, билмаганларга эса билиб амал қилишлари учун хулоса ўрнида Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламдан қуйидаги ҳадиси шарифни нақл қилиб келтирамиз:

عَنْ جَابِرٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ عَنِ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: إِنَّ أَصْدَقَ الْحَدِيثِ كِتَابُ اللهِ، وَأَحْسَنَ الْهَدْيِ هَدْيُ مَحَمَّدٍ، وَشَرُّ اْلأُمُورِ مُحْدَثَاتُهَا، وَكُلُّ مَحْدَثَةٍ بِدْعَةٌ، وَكُلُّ بِدْعَةٍ ضَلاَلَةٌ، وَكُلُّ ضَلاَلَةٍ فِي النَّارِ. رَوَاهُ الشَّيْخَانِ وَالنَّسَائِيُّ واللَّفْظُ لَهُ

Жобир розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: «Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам:
«Албатта, энг содиқ Калом, Аллоҳнинг Китобидир, энг яхши ҳидоят, Муҳаммаднинг ҳидоятидир. Ишларнинг энг ёмони, янги пайдо бўлганларидир. Ҳар бир янги чиққан иш, бидъатдир. Ҳар бир бидъат, залолатдир. Барча залолат, дўзахдадир», дедилар» (Икки Шайх ва Насаий ривоят қилган. Насаийнинг лафзи).

Исҳоқжон домла БЕГМАТОВ

ЎМИ Матбуот хизмати

 

Оилада эр аёли билан маслаҳатлашмоғи жоиз. Бу билан унинг қалбига хурсандчилик киритган бўлади. Аёл эри олдида қадри борлигини сезади. Ўзаро меҳр-муҳаббатлари зиёда бўлади.

Қуръони каримда: “…ва улар билан кенгашиб иш қилинг!” дейилади (Оли Имрон, 159 оят).

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам мушкул вақтларда аёллари билан маслаҳатлашганлар. Ҳудайбия сулҳи воқеасида мушриклар билан сулҳ тузилгандан кейин саҳобаларга: “Туринглар, қурбонликларингизни сўйинглар ва сочингизни олинглар”, дедилар. Ана шу гапларини саҳобаларга уч марта такрорлаб айтсалар ҳам бирор киши ўрнидан турмади.

Шунда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам завжалари Умму Салама розияллоҳу анҳонинг олдига кириб воқеани айтдилар. Умму Салама розияллоҳу анҳо: “Эй, Аллоҳнинг Набийи! Шундоқ қилишларини хоҳлайсизми? Чиқинг-да, улардан бирортасига бирор сўз айтмасдан, қурбонлигингизни сўйинг, соч олувчингизни чақиринг, сочингизни олсин”, дедилар.

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам завжалари Умму Салама розияллоҳу анҳо маслаҳат қилганидек иш тутдилар. Саҳобалар у зот соллаллоҳу алайҳи васалламни кўриб, қурбонликларини сўйдилар ва сочларини олдириб, у зотга дарҳол эргашдилар (Имом Бухорий ривояти).

Демак, хаётимиз давомида биз ҳам Расулуллоҳдан ибрат олишимиз,  эр-хотин бир-бири билан доимо маслаҳатлашиб, ўзаро тотув яшамоқлигимиз лозимдир. Бу билан оилада тинчлик ва барқарорлик бўлади.

Солиҳ кишилардан бири: “Мен бирор қўшимча қўшмаслигини аниқ билсам ҳам, аёлим билан уни хурсанд қилиш учун маслаҳат қиламан”, деган экан.

Абу Умомадан ривоят қилинади: “Набий солаллоҳу алайҳи васаллам: “Мўмин банда Аллоҳга бўлган имондан сўнг эришган нарса солиҳа аёл бўлиб, унга амр қилса – итоат қилади, қараса, хурсанд қилади, қасам ичса уни оқлайди ва ғойиб бўлса ўз нафсида ва молида унга яхшиликда бўлади” дер эдилар” (Ибн Можа ривояти).

Ер юзида Ислом динини илк қабул қилган инсоннинг аёл киши бўлгани аёлларнинг фахрланишлари учун етарлидир. Бу аёл Хадича розияллоҳу анҳодир.

1500 га яқин китоб ёзган ҳиндистонлик буюк олим Ашраф Али Таҳонавий «Баёнул Қуръон» деб номланган тафсирни ёзаётган пайтлари аёллари у кишига: «Қафасдаги қушга дон бериб, сўнг мадрасага кетинг», деди.

Ҳазрат «Баёнул-Қуръон»нинг хаёлида аёлининг гапини эсдан чиқариб, мадрасага кетаверибди.

У зотнинг шогирдларидан Шафеъ Усмоний айтади:

«Агар бир одамнинг 1500 та китоб ёзишига кимки шубҳа қиладиган бўлса, унга икки гуноҳкор кўзим билан кўрганимни айтиб берай: «Мен Таҳонавийнинг қаламини қўли тегмаган ҳолда китобнинг устида айланиб ёзаётганини кўрганман».

Ўша куни тафсирни давом эттирмоқчи бўлган олимнинг қалами қимирламабди. Харчанд уриниб, уни юргизишга ҳаракат қилмасин, қалам турган жойида қотиб тураверибди. Шунда Яратганга «Ё, Аллоҳим, мен ҳар доим ёзишга ўтирганимда қалам ўзи ёзишни бошларди, мендан нима гуноҳ содир бўлдики, бугун қаламим ёзмаяпти» деб нола қилибди. Шунда уйдан чиқаётганида аёллари қушга дон беришни айтгани эсга тушиб, қаламни ташлаганча, уйга югуриб кетибди.

Уйга бориб, қушга дон бериб келганидан сўнггина қалам қимирлаган экан.

Қалам ёзишни бошлаган жой эса Нисо сурасидаги «Аёлларингиз билан яхши муомалада бўлинглар!» деган оят экан.

Модомики шундай экан, Онага, Аёл зотига юксак эҳтиром кўрсатиш азалий қадриятларимиздан биридир. Соҳибқирон Амир Темурнинг: “Аёлларга имкон қадар илиқ муомалада бўлишга ҳаракат қилдим”, деган ҳикматли сўзи асрлар ошса-да ўз моҳиятини йўқотмаган.  Қадимдан аёлни эъзозлаган давлат гуллаб яшнаган, равнақ топган. Аёлни ардоқлаган оила эса бу дунёнинг жаннатига эришган.

Шундай экан, жамиятда, оилада аёлни ўрни муҳимдир. Ҳар бир хонадонда тинчлик барқарор бўлса, бундай юртнинг келажаги порлоқ бўлади.

 

Раҳматилло МАДАМИНОВ,

Қўштепа тумани “Эшонгузар” масжиди имом ноиби

ЎМИ Матбуот хизмати

Вторник, 06 Март 2018 00:00

Исломнинг мадори бўлган ҳадис

Имом Нававий: «Ушбу ҳадис Исломнинг мадори бўлган ҳадислардан биридир», деган. Ҳадиси шариф шариат аҳкомлари асоси бўлган тўрт ҳадиснинг бири саналади ва Исломнинг учдан бирига тенгдир.

Қуртубий: “Бу ҳадисда ҳалол ва бошқа нарсалар ўртасидаги ҳукмлар батафсил баён қилинган, қалб билан боғлиқ амалларнинг барча жиҳатлари қамраб олинган. Шу сабаб барча ҳукмларни ундан чиқариб олиш мумкин”, деган.

Нўъмон ибн Башир розияллоҳу анҳу ривоят қилади: Мен Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг: “Ҳалол аниқ, ҳаром аниқ. Аммо уларнинг ўртасида шубҳали нарсалар бор. Кўп одамлар уни билмайдилар. Ким шубҳали нарсалардан сақланса, дини ва обрўсини сақлабди. Ким тўсиқ атрофидаги чўпонга ўхшаб шубҳали нарсаларга ўралашиб қолса, унга тушиб қолади. Огоҳ бўлингларки, ҳар бир подшоҳнинг чегараси бўлади. Аллоҳнинг Ердаги чегараси У Зот ҳаром қилган нарсалардир. Огоҳ бўлингларки, танада бир парча гўшт бор. Агар у тузалса, бутун тана тузалади. Агар у бузилса, бутун тана бузилади. Огоҳ бўлингларки, у қалбдир”, деганларини эшитганман” (Бухорий, Муслим, Сунан соҳиблари, Аҳмад, Доримий, Ибн Ҳиббон ва Байҳақий ривояти).

Ҳадис шарифда ким ўзини шубҳали нарсалардан эҳтиёт қилса, динини нуқсондан, ўзини таъна ва дашномлардан сақлаган бўлади дейилмоқда. Бу қоидага ҳалол касб-ҳунар қилишга алоҳида эътибор бериш керак. Шунда банда қалби соғлом, имони мустаҳкам бўлади.

Имом Нававий айтади: “Нарсалар уч қисмга бўлинади: ҳалол очиқ-ойдин, унинг жоизлигида шубҳа йўқ. Буларга нон, мевалар, ёғ, асал, гўшти истеъмол қилинадиган ҳайвон сути ва тухуми, бундан бошқа таомлар киради. Шунингдек, гапириш, назар солиш, юриш ва шу каби тасарруфотлар ҳам ҳалол. Бу ишларнинг ҳалоллигига шубҳа йўқ.

Ҳаром нарсаларга хамр, тўнғиз гўшти, ўлимтик, бавл ва оққан қон, шунингдек, зино, ёлғон, ғийбат, бўҳтон, номаҳрамларга назар солиш ва шу кабилар киради.

Шубҳали нарсалар шуки, Қуръон, суннат ва ижмоъда бирон нарса дейилмаган бўлса, мужтаҳид ижтиҳод қилади. Ҳалол ёки ҳаромлиги номаълум нарсаларни тарк қилиш тақводир. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг “ким шубҳали нарсаларни тарк қилса, дини ва обрўсини сақлаб қолади”, деган ҳадисларига мувофиқдир” (Шарҳун нававий ъала саҳиҳи Муслим).

Ҳадисда ҳаром билан ҳалол ўртасидаги тўсиқ подшоҳнинг чегарасига ўхшатилмоқда. Ҳар бир ҳукмдорнинг одамлар киришига тўсқинлик қиладиган чегараси бўлади. Агар бирон киши ундан ўтиб кетса, жазоланади. Худди шунингдек, ҳукмдорлар ҳукмдори, оламлар Парвардигори Аллоҳнинг ўз чегаралари, ўтилиши мумкин бўлмаган ҳудудлари бор. Бу ҳаром нарсалар ва ишлардир. Ким бу чегара яқинига келса, ундан ўтиб кетиш хавфи туғилади. Шу сабаб ҳам бу чегара яқинига келмаслик шарт.

Умар ибн Абдулазиздан сўрашди. Эй мўъминларнинг амири сиз ҳаётингиздаги қайси воқеани улуғ деб санайсиз? “Бобомнинг мен ҳақимга қилган дуою яхшиликларида деб биламан. Бобоси Умар ибн Хаттоб Мадина кўчаларида кечқурун айланиб одамлар ҳолидан хабар олиб юрарди. Кунлардан бир кун бир уйдан “Эй қизим, сутга озгина сув қўшгин”, деган овоз эшитилди. Шунда қиз: “Онажон, мўъминларнинг амири бу ишдан қайтарди, деди. Она деди: “Умар қайда-ю, сен қайда”. “Онажон, у зотнинг олдида итоат қилиб йўқлигида исён қилмамизми?”, деди. Умар ибн Хаттоб ўша қизни келин қилди. Ўша қиздан туғилган фарзанд Умар ибн Абдулазиз одил подшоҳ бўлиб етишди. Бу эса онасининг ҳалоллигидан эди. Қалб иши нозик экани, уни ислоҳ қилиш, Ҳалол ризқ топиш, ҳаромдан ҳазар қилишда ҳам қалб поклиги муҳим саналади. Юракдан яхши ният чиқса жисмнинг бошқа аъзоларига ҳам яхши бўлади. Аллоҳ таоло зоҳирий ва ботиний қалбимизни Ўзи ислоҳ қилсин.

Ҳусниддин АБДУҚОДИРОВ,

Зарбдор тумани «Кериз» масжиди имом-хатиби

ЎМИ Матбуот хизмати

Бугун, 6 март куни Қорақалпоғистон Республикасида қорилар мусобақасининг вилоят босқичи бўлиб ўтади. Ушбу мусобақада республика босқичига чиқиш учун туман босқичларида биринчи ўринни қўлга киритган 7 нафар қори, 2 нафар қория жами бўлиб 9 киши ҳаракат қилади.
Маълумки, Қуръон ёдлаш жуда фазилатли амалдир. Ҳадиси шарифларда, Қуръонни қалбга жо қилишнинг фойдалари ҳақида сўз юритилган. Жумладан, қори жаннатда Қуръон оятларини ўқиб, мартабаси кўтарилиб бориши, ёдлаган охирги оятни ўқиган жойи унинг энг юқори даражаси бўлиши айтилган. Уламолар, “Қуръонни тўлиқ ёд олиш фарзи кифоя. Намозни ўқишга етадиган даражада сура ва оятларни ёдлаш эса фарзи айндир”, дейишган. Шунинг учун ҳар бир мусулмон банда намозни тўкис адо этиши учун маълум сура ва оятларни пухта ёдлаб олиши лозим.
Қуръон ёдлашнинг масъулияти катта. Қуръонни дилига жойлаган банда Қуръонни муттасил такрорлаб туради. Қуръонни ёдлаб, унинг ҳақларини поймол қиладиган, эътиборсизлик билан ёдлаганларини унутиб юборадиган “қори”лар огоҳлантирилган.
Ривоят қилинишича, солиҳлардан бири ўлим тўшагида ётган ҳолида ўғлига:
– Ўғлим! Менга Қуръонни олиб кел, биргина оятни унутиб қўйдим. Ўшани эсламоқчиман! – деди. Шунда ўғли ҳайрон бўлиб:
– Отажон, биргина оятни эслашингиздан қандай наф бор?! – деди. Солиҳ ота жигарбандининг саволига:
– Ўша оятни эслаган ҳолда Аллоҳ билан учрашишим ундан ғофил ҳолда йўлиқишимдан яхшироқ! – деб жавоб берган экан.
Вафотидан олдин илмга рағбат қилган уламолар ҳаётидан ибратли ҳикоялар келтирилади. Бу ҳам мусулмон банда илм-маърифатга интилиши, энг аввал, Парвардигорининг Китобини ўқишни ўрганиши, ундан имкон қадар ёдлаши кераклигига ишорадир.
Шундай экан азизлар, бугун Нукус шаҳридаги “Имом Эшон Муҳаммад” жоме масжидида Қуръон мусобақасининг ҳудудий босқичини диққат билан кузатинг.


Ўзбекистон мусулмонлари идораси Матбуот хизмати

Суҳайл ибн Абу Осим айтади: “Салам ал-Хаввосдан “Сизга Али ибн Фузайлнинг қандай вафот этгани ҳақидаги хабар келганми?” деб сўрасам, у киши: “Ҳа, келган. Бир куни Али касал бўлиб қолди. Кейин бироз вақт ўтиб тузалди.

Шу кунларда Басра шаҳридан бир киши меҳмон бўлиб келган эди. У одамнинг қироати чиройли эди. Ўша қори Фузайл ибн Иёз етиб келишидан олдин Алини зиёрат қилиш учун унинг уйига борди. Бу воқеадан Фузайл хабар топди. У дарҳол бир кишини ёнига чорлаб, “Тезда бориб қорига айт, ўғлимнинг олдида тиловат қилмасин” деб тайинлади. Элчи етиб боргунича, басралик меҳмон Алига мана бу оятни тиловат қилиб бераётган эди:

 

وَلَوْ تَرَى إِذْ وُقِفُواْ عَلَى رَبِّهِمْ قَالَ أَلَيْسَ هَذَا بِالْحَقِّ قَالُواْ بَلَى وَرَبِّنَا قَالَ فَذُوقُواْ العَذَابَ بِمَا كُنتُمْ تَكْفُرُونَ

 

“Аллоҳнинг ҳузурида тўхтатилганларида, У: “Мана шу ҳақ эмасми?!” деганида, “Роббимизга қасамки ҳақдир”, деганларини, У: “Бас, куфр келтирганингиз учун азобини чекинг”, дейишини кўрсанг эди” (Анъом сураси, 30-оят).

Али оятни эшитибоқ қаттиқ бақириб, оҳ тортди ва беҳуш бўлиб йиқилди”.

Бу воқеа “Ал-вофий бил вафоёт” асарида зикр қилинган.

 

Яъқуб ибн Юсуф Фузайлнинг қадрдони эди. У шундай ҳикоя қилади:

“Фузайл ибн Иёз, агар ортида Али йўқ бўлса, Қуръон тиловатига берилиб кетарди. Маҳзун бўладиган оятларни ўқиётганда, ёнидагиларни маҳзун кайфиятга тушириб, қўрқув оятларини ўқиётганда, ёнидагиларни қўрқитиб ўтар эди. Агар ортида ўғли Али ўтирганини билса, ўша оятларда тўхтамай ўтиб кетарди.

Бир куни Қуръон ўқир экан, “Ёнимда ўғлим йўқ”, деган гумон билан берилиб Қуръон ўқиди.

قَالُوا رَبَّنَا غَلَبَتْ عَلَيْنَا شِقْوَتُنَا وَكُنَّا قَوْماً ضَالِّينَ

 

“Улар: “Эй Роббимиз, бадбахтлигимиз ўзимиздан устун келиб, залолатга кетган қавм бўлган эканмиз” (Муъминун сураси, 106-оят) оятига етганида, Али ҳушидан кетиб йиқилди. Фузайл ўғли шу ердалигини, ҳушидан кетганини билгач, қироатни тезлаштирди. Ўша ердагилар Алининг онасининг олдига бориб, “Биз билан бориб, Алини ҳушига келтир!” дейишди. Онаси келди ва ўғлининг юзига сув сепиб ҳушига келтирди. Али ҳушига келгач, эрига юзланиб, “Сиз бу боланинг қотилисиз” деди. Орадан Аллоҳ хоҳлаганича муддат ўтгач, Фузайл яна орқасида Али турганидан бехабар Қуръонни тиловат қила бошлади.

 

وَبَدَا لَهُم مِّنَ اللَّهِ مَا لَمْ يَكُونُوا يَحْتَسِبُونَ

 

“Ва уларга Аллоҳ томонидан ўзлари хаёлларига ҳам келтирмаган нарсалар зоҳир бўлур” (Зумар тсураси, 47-оят) оятига етганида, Али омонатни топшириб, ерга йиқилди. Алининг йиқилганини билган отаси қироатни тезлаштириб, якунлади. Ўша ердагилар Алининг вафот этганини билишмади. Яна ҳушидан кетди деб ўйлашди. Онасининг олдига бориб, “Ўғлингни ҳушига келтир!” дейишди. Онаси келиб, ўғлининг юзига сув сепа бошлади. Қараса, у Охират диёрига кўчиб бўлган экан”.

Бу воқеани Ибн Қудома раҳимаҳуллоҳ “Таввобийн” (“Тавба қилувчилар”) номли асарда ривоят қилган.

 

 

Абу Исҳоқ Саълабийнинг “Қотла-л-Қуръан” номли

асаридан Нозимжон Иминжонов таржимаси

ЎМИ Матбуот хизмати

Мақолалар

Top