– Ассалому алайкум, домла. Одатда, одам­лар, ҳатто давлатлар ўрта­сида ­юза­га ке­ла­диган келишмовчи­ликка таҳ­лил назари билан қаралса, Аллоҳ бандаларига бу­юрган ва банда­ларини қайтарган иш­лар­ни яхши бил­маслик­дан келиб чиққани кўринади. Ра­мазоннинг файзли кунларида икки қўшни давлат орасида содир бўлган қисқа муддат­ли низонинг сабаби ҳам аслида шундан. Уму­мийдан хусусий­га қараб келсак, икки оила, ик­ки қўшни­нинг ўзаро ҳақларини билмасли­ги, демак, уларга риоя қилмаслиги, бу иллат юқумли касалликдай тарқалаётгани фақат бу дунё­да фожиаларга сабаб бўлаётгандай. Ма­сала­нинг асосий ва жиддий томони эса, бу­нинг зарари абадий ҳаётимизга таъсир қили­шидир. Сиз билан шулар ҳақида суҳбат­лашсак... .

– Ва алайкум ассалом ва раҳматуллоҳ. Дар­ҳақиқат, Аллоҳ таоло бандасини жуда ях­ши кўради ва шунинг учун ҳам унга дастур тушириб, фойдаси ва зарарини атрофлича тушунтирган. Бу содда ва мукаммал дастурга амал қилганлар фонийда ҳам, боқийда ҳам ҳаловат ва саодат топишади. Афсус, нафс ва шайтон қутқусига учган одам қисқа муд­датли ҳаётини ўзи мурак­каблаштиради. .

Қуръони каримда бундай дейилади: “Аллоҳ­га ибодат қилингиз ва Унга ҳеч нарсани шерик қилманг!..” Яъни, Аллоҳни бир деб билинг ва Унгагина ибодат қилинг. “Ота-онага эса ях­шилик қилинг!..” Яъни, уларга итоатли бў­линг. “Шунингдек, қа­риндошлар, етимлар, мискинларга (ях­шилик қилинг)...” Яъни, қа­риндош-уруғ­ларга силаи раҳм қилинг, ҳадялар улашинг. Етим ва йўқсилларга ҳам садақа ва гўзал сўзлар улашинг, ёрдам беринг. “...қариндош қўшнию бегона қўшни(га ҳам)...” (Нисо сураси, 36-оят). Яъни, яқин бўлганига ҳам, бўлмаганига ҳам яхшилик қилинг, дейил­моқда. Хўш, буни бажарсак, нима йўқо­тиб, нима топамиз? Ақли соғлом киши Аллоҳ­нинг бу чақириғи фақат одамнинг фойдаси­га хизмат қилишини тезда англайди...

– Аммо билиб ҳам аксини қиладиган­лар бор-да. Ён-атрофи, қариндош­лари, айниқса, қўшнилари билан кунда-куно­ра уришиб-та­лашадиганлар ҳақида нима дейилган?

– Абу Ҳурайра розийаллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Қўшни­си унинг ёмонликларидан эмин бўлмаган ки­ши (ҳақиқий) мўмин бўла олмайди”. Демак, киши ҳақиқий мўмин бўлиши учун қўшнилари унинг ёмонлик­ларидан эмин бўлишлари, ундан ёмонлик кўрмаслигига ишончи комил бўлиши керак.

Ҳасан Басрийдан ривоят қилинади: «Ал­лоҳ­нинг Набийси соллалло­ҳу алайҳи ва сал­лам: “Мўмин – одамлар ундан омонда бўл­ган ки­шидир. Билиб қўйингларки, мусул­мон – қўш­ниси ундан саломат бўлган кишидир. Нафсим қўлида бўлган Зотга қасамки, ҳеч бир киши, агар қўш­ниси унинг ёмонлигидан омонда бўл­мас экан, жаннатга кирмайди”, де­дилар».

– Машҳур ҳадисда Абу Ҳурайра розий­аллоҳу анҳу Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва сал­ламдан ривоят қилади: “Менга Жаброил келиб қўшнининг ҳақлари ҳақида шундай насиҳат қилдики, қўшни ҳам меросхўр бўлар экан, деб ўйладим” (Имом Бухорий ривояти).

– Шу ўринда қўшнининг ҳақлари ҳақида ҳам эслатиб ўтсангиз...

– Абул Қосим Абдураҳмон ибн Муҳаммад Ҳасан Басрийга улашадиган санад билан келтиради: «Ё Расулуллоҳ, қўшнининг қўшни­даги ҳақлари нималар?” деб сўралди. У зот сол­лаллоҳу алайҳи ва саллам: “Қарз сў­раса бериш, чақирса бориш, касал бўлса зиёрат қилиш, ёрдам сўраса кўмаклашиш, бошига мусибат тушса тасалли бериш, бошига бирон қувончли яхшилик келса қутлаш, ўлса жанозасига қатнашиш, уйидан узоққа кетадиган бўлса уйидан ва аҳлидан хабардор бўлиб туриш, қо­зондаги таомнинг ҳиди билан ҳам унга озор бермаслик, магарам таомидан қўшнисига улашса (зарари йўқ)”, дедилар» (Имом Табароний ривояти).

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва сал­лам бундай деганлари ривоят қилинади: “Қўшни уч турли бўлади: бировининг учта ҳақи, ик­кинчисининг иккита ҳақи ва учинчисининг битта ҳақи бўлади. Учта ҳақи бўлган қўш­ни – мусулмон қариндош қўшни. Унинг қўш­ни­лик, диндошлик ва қа­риндошлик ҳақи бор. Иккинчиси, мусул­мон қўшни. Унинг дин­дошлик ва қўшни­лик ҳақи бор. Учинчиси, ко­фир қўшни бўлиб, унинг фақат қўшнилик ҳақи бордир” (Имом Байҳақий ривояти).

Демак, қўшни қариндош ва мусулмон бўлса, унинг диндошлик, қариндошлик ва қўшни­лик ҳақи бўларкан. Қариндош бўл­маса-да, мусулмон бўлган қўшнининг икки ҳақи бўлиб, унинг диндошлик ва қўшнилик ҳақига риоя қилиш лозим. Кофир қўшни­нинг ҳам қўшнилик ҳақи бўлиб, зиммий (ғай­ридин) бўлса-да, унинг ҳам қўшнилик ҳақи бор.

– Ҳасан Басрий: “Яхши қўшни бўлиш қўш­ни­га фақат азият бермаслик эмас, балки қўшни­дан азият етса, сабр қилиш ҳамдир”, деган экан...

– Бу ҳақда яна кўплаб йўлчи юлдуз бўл­ган саҳобалар ҳам айтиб ўтишган. Амр ибн Ос бундай деган: “Силаи раҳм қилиш келган­никига бориб, келмаганникига бор­мас­лик эмас. Бу балки одилликдир. Асл силаи раҳм келмай кетган қариндошни йўқ­лаб бориш, вафосизлик қилган кишига муш­фиқ муомала қилишдир. Ҳалим киши эса ўзига ҳалим бўлганларга ҳалим, жоҳиллик қил­ганларга жоҳил бўлган одам эмас. Бу иш балки одилликдир. Асл ҳалимлик ҳалимга ҳам, жоҳилга ҳам ҳалим бўлишдир”.

Ибн Аббос розийаллоҳу анҳумодан ри­воят қилинади: “Уч нарса борки, жоҳилият даврида ҳам маҳбуб кўрилар эди. Мусул­монлар уларга янада лойиқдир. Би­ринчиси: меҳмон келса, қўлдан келганча иззат-икром қилинар эди. Иккинчиси: бирининг ёши катта аёли бўлса (кейинги аёли билан ора­ларида фитна чиқишидан қўрқиб), уни ни­коҳидан чиқариб юбормас эди. Учинчиси: қўшниси қарздор бўлиб қолса ё бошига бир мушкул тушса, қўшниси вазиятдан чиқиб кетгунча ёрдамлашилар эди”.

Суфён Саврий бундай дегани нақл қи­линади: “Ўн нарса борки, улар кишининг вафосизлиги саналади. Биринчиси, нафси учун дуо қилиб, ота-онаси ва мўминлар ҳақига дуо қилмаслик. Иккинчиси, Қуръон ўқишни билган ҳолда ҳар куни (юз оят) ўқи­маслик. Учинчиси, масжидга кирган кишининг ҳеч бўлмаса икки ракат намоз ўқи­маслиги. Тўртинчиси, қабристондан ўта­ётганда мар­ҳумларга са­лом ва дуо йўл­­­ламаслик. Бе­шинчиси, жу­ма куни на­моз­га қодир бўлатуриб, жума намозини ўқимаслик. Олтинчи­си, маҳалла ё шаҳ­рига олим келганини эшитиб, ундан илм ўрганмаслик. Еттинчиси, дўст ё ҳамроҳ бўлганда бир-бирларининг исмини сўра­маслик. Саккизинчиси, (ҳалол) зиёфатга чақирилганда бормаслик. Тўққизинчиси, ёшларнинг бўш вақти бўлатуриб илм ё касб ўр­ганмаслиги. Ўнинчиси, ўзи тўқ бўлатуриб, қўшнисини оч ҳолда ташлаб қўйиш”.

– Яқинда Афғонистон ислом республика­си делегациясининг юртимизга ташрифи доирасида Имом Термизий халқаро илмий-тадқиқот марказида “Имом Термизийнинг ҳадис илми ривожига қўшган ҳиссаси” мав­зуси­да давра суҳбати бўлиб ўтди. Бу ҳам қайсидир маънода қўшни билан яхши муно­сабатда бў­лишнинг бир кўриниши аслида...

– Албатта. Муҳтарам Президентимизнинг: “Аввало, яқин қўшнилар билан яқин ҳам­корлик қилайлик!” – деган гапи замирида қўшни давлатлар билан яхши қўшничилик алоқаларини ўрнатиш, фикрий бирдамлик ғояси мужассам.

Дини ва дили бир, урф-одатлари мушта­рак бўлган мамлакатларимиз учун тарихий воқеа бўлган ушбу тадбир Ўзбекистон ва Аф­ғонистон ўртасидаги муносабатларга янги мазмун киритмоқда. Кўп синовлардан ўтган халқларимиз бир-бирига кўмакдош, қувончу ташвишларига шерик бўлиб келган. Марказий Осиё давлатлари фиқҳда Абу Ҳанифа мазҳаби, ақидада Имом Мотуридий йўналишига эргашишлари ўзаро иттифоқлик, ҳамжиҳатликни мустаҳкамлашда муҳим омил бўлади.

Абдулатиф АБДУЛЛАЕВ 

суҳбатлашди.

“Ҳидоят” журналининг 6-сонидан олинди

Шу йил 3 август куни юртимиздаги бир гуруҳ таниқли уламоларнинг Қашқадарё вилоятига ташрифлари бошланади.

Сафар давомида маънавий-маърифий учрашувлар, олис ва чекка ҳудудлардаги аҳоли вакиллари билан юзма-юз мулоқотлар, таниқли уламолар ишитирокида жоме масжидларда суҳбатлар ўтказилиши ва эҳтиёжманд оилалар ҳолидан хабар олиш каби хайрли ишларни амалга ошириш мақсад қилинган.

Шунингдек, вилоят аҳлини юртимизда бўлаётган ўзгаришлар мазмун-моҳияти ҳақида хабардор қилиш билан бир қаторда, уларнинг дарду ташвишларига кўмаклашиш, фикр-мулоҳазаларини тинглаш ва диний соҳага тегишли муаммоларини жойида ўрганиб, бартараф этиш ҳам кўзда тутилган.

Ушбу сафарга қуйидаги Уламоларимиз ташрифлари кўзда тутилган:

Ўзбекистон мусулмонлари идораси раисининг биринчи ўринбосари Ҳомиджон қори Ишматбеков;

Ўзбекистон мусулмонлари идораси раисининг ўринбосари Иброҳимжон домла Иномов;

Ўзбекистон мусулмонлари идораси раисининг маслаҳатчиси Салоҳиддин домла Шарипов;

Ўзбекистон мусулмонлари идораси бўлим бошлиғи Эрдон домла Эсонов;

Тошкент шаҳар “Олтинтепа” масжиди имом ноиби Исломиддин домла Зухриддинов;

Юнусобод тумани бош имом-хатиби Раҳматуллоҳ домла Сайфуддинов;

Тошкент шаҳар “Бурҳониддин Марғиноний” масжиди имом-хатиби Абдулҳамид домла Турсунов;

Тошкент шаҳри “Убай ибн Каъб” масжиди имом-хатиби Абдулҳаким қори Матқулов;

Тошкент шаҳар “Исломота” масжиди имом-хатиби Йўлдошали домла Каримов;

Тошкент шаҳар “Омина” масжиди имом-хатиби Юсуф домла Муҳиддинов;

Тошкент шаҳри “Ракат” масжиди имом-хатиби Роббимқул домла Муҳаммадиев;

Тошкент шаҳар “Аҳмад Яссавий” масжиди имом-хатиби Муродулла домла Хунназаров;

Тошкент шаҳар “Доруссалом” масжиди имом-хатиби Муҳаммадраҳим домла Абдуқодиров;

Тошкент шаҳар “Умар ибн Хаттоб” масжиди имом-хатиби Мансур домла Даминов;

Қолаверса, ушбу мулоқот ва тадбирларда Президент маслаҳатчиси Шоазим Миноваров, Дин ишлари бўйича қўмита раисининг биринчи ўринбосари Музаффар Комилов ва бошқа мутасаддилар ҳам иштирок этиши режа қилинган.

Аллоҳ таоло вилоятимизга уламоларимиз сафарини хайрли ва манфаатли қилсин!

ЎМИ Қашқадарё вилоят вакиллиги матбуот хизмати.

•┈┈•┈┈•⊰✿???✿⊱•┈┈•┈┈•
Яқинларингизга ҳам улашинг!
https://t.me/joinchat/S8c2omyVIb1MadlE
https://t.me/joinchat/AAAAAFLbtImNQqKWruwBuA

Ўзбекистон элчиси Равшан Усманов Малайзия исломни англаш институти (Institute of Islamic Understanding Malaysia - IKIM) Бош директори Азизан бинти Баҳаруддин билан видеоанжуман шаклида учрашув ўтказди, унда икки томонлама ҳамкорликнинг бугунги ҳолати ва истиқболлари муҳокама қилинди, деб хабар беради "Дунё" ахборот агентлиги.

Малайзия томонига ҳукуматнинг Ўзбекистоннинг илмий, маънавий ва интеллектуал салоҳиятини мустаҳкамлаш борасидаги чора-тадбирлари ҳамда яқинда қабул қилинган янги таҳрирдаги "Виждон эркинлиги ва диний ташкилотлар тўғрисида"ги қонуннинг асосий қоидалари ҳақида маълумот берилди.

Азизан бинти Баҳоруддин Ўзбекистонда амалга оширилаётган ислоҳотларни юқори баҳолаб, 2020 йил 4 июнда имзоланган IKIM, Халқаро ислом академияси (ХИА), Ислом цивилизацияси маркази (ИЦМ) ва Имом Бухорий халқаро илмий-тадқиқот маркази (ИБХИТМ) ўртасидаги ҳамкорлик шартномаларини амалга ошириш доирасида томонлар ўртасидаги ўзаро ҳамкорлик даражасидан мамнунлигини билдирди.

Хусусан, суҳбатдош қатор тадбирларнинг муваффақиятли ўтказилишини қайд этди. Улар орасида ўтган йилнинг июль ойида ўзбекистонлик ҳамкорлар учун мақолаларнинг биринчи мажмуини бериш, Имом Мотуридий халқаро илмий-тадқиқот маркази, IKIM ва бошқалар билан ҳамкорликда 16 июнь куни "Мотуридий таълимоти ва замонавийлик" халқаро илмий-амалий симпозиумини ўтказиш, 15 июль куни ИБХИТМ ва IKIM билан ҳамкорликда "Саҳиҳ ал Бухорий" асари, қадимий ва нодир қўлёзмаларни ўрганишга бағишланган халқаро онлайн конференцияни ўтказишдир.

Азизан бинти Баҳоруддин IKIM ва Имом Мотуридий халқаро илмий-тадқиқот маркази ўртасида ҳамкорлик меморандумини имзолаш масаласи айни пайтда якуний босқичда эканини айтди.

Музокаралар чоғида ҳамкорликнинг кейинги режалари муҳокама қилинди ва натижада Малайзия Ислом таълим муассасалари ва Ўзбекистоннинг юқорида қайд этилган илмий-маърифий муассасалари билан ҳамкорликда қатор қўшма вебинарлар ўтказиш ҳамда қатор маънавий-маърифий ва маданий лойиҳаларни амалга ошириш бўйича келишувларга эришилди.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати

Индонезия туризм вазири Сандиага Уно давлат ҳалол туризм бўйича етакчи мамлакат эканини айтди, дея хабар бермоқда Detik нашри.

"Бизга маълумки, Индонезия дунёда ҳалол туризм масканига айланган ривожланаётган давлатлардан бири ҳисобланади. 2019 йил учун "Глобал ислом иқтисодиётининг ҳолати" ҳисоботига кўра, Индонезия мусулмонларга қаратилган туризм энг юқори сарф-харажатлари билан беш мамлакатлар орасига кирди", - деди Сандиага Уно халқаро туризм секторининг бир қатор раҳбарлари билан учрашувда.

Вазирнинг сўзларига кўра, Индонезияда ҳалол туризмнинг кўплаб йўналишлари мавжуд ва сезиларли даражада ривожланиши керак бўлган потенциал ресурслар мавжуд. Туризм вазирлиги Индонезияда туризм сифатини оширишда давом этмоқда.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати

Озиқ-овқат, рюкзак ва мактаб ўқув анжомларини тарқатиш орқали етакчи америка мусулмон хайрия гуруҳи жамиятнинг кам таъминланган аъзоларига ажойиб тарзда ёрдам бермоқда. 2021 йил бошидан бери Шимолий Америка Ислом доираси (ICNA Relief)нинг Чикаго филиали 200 000 нафардан ортиқ муҳтожларга 25 000 фунтдан кўп озиқ-овқат маҳсулотларини тарқатди. 31 июлдан 7 августгача ташкилот Ийд Ал-Адҳа учун совға қилинган 20 000 фунтдан ортиқ янги гўшт тарқатади.

Islam.ru хабарига кўра, ташкилот, шунингдек, ўқувчиларни имкониятини кенгайтириш учун йиллик Back2School кампанияси доирасида рюкзак ва мактаб ўқув анжомларини тарқатади.

"Шуни таъкидлаш муҳимки, америкалик болаларнинг 20 фоизи қашшоқлик чизиғидан пастда яшайди. Биз мактабга болаларни олиш учун бизнинг саъй-ҳаракатлари фақат рюкзак ва ўқув анжомлардан анча кўп, деб биламан, кам таъминланган оилалар учун бу бизнинг муҳаббат ва ғамхўрлигимизни ҳис қилиш учун имкониятдир", - дейди ICNA Relief хайрия ташкилотининг минтақавий раҳбари доктор Сайма Азфар.

ICNA Relief ҳаракатлари Чикаго ҳудуди билан чекланиб қолган эмас. Ўтган икки ҳафта мобайнида хайрия ташкилоти Хьюстон, Жанубий Флорида ва Нью-Йоркда муҳтожларга юзлаб фунт гўшт тарқатди.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати