Аллоҳ таолонинг иродаси ва мадади билан муборак Рамазон ойида қуйидаги тўрт амалга астойдил киришамиз:

1. Қуръонни ўқиб-ўрганиш.
2. Ибодат.
3. Илм.
4. Садақа.

Қуръонни ўқиб-ўрганиш.

Рамазон “Қуръон ойи” деб аталади. Унда Қуръонга бўлган аҳамият: тиловат қилиш, ёд олиш, маъноларини тушуниб етиш тобора ортади. Бу ойда Қуръони Каримни тўғри ўқишни ўрганамиз, тажвид илмидан таълим оламиз, тиловатини пухта қиламиз, ўқиётганда тадаббур ва тафаккурни ўрнига қўямиз, маъноларини тушунишга ҳаракат қиламиз. Зеро, Қуръони Карим биз мусулмонлар тиловат қилишимиз, тушунишимиз, амал қилишимиз учун нозил қилинган.

Рамазон ойида Қуръонни тўғри ўқишни, маъноларини тушунишни йўлга қўйиб олсак, йил давомида Қуръон тиловатида ва унга амал қилишда бардавом бўламиз. Қуръон нозил бўлган пайтда саҳобаи киромлар аввало уни ўқиганлар, кейин тушунганлар, ундан кейин эса тушунганларига амал қилиб, сўнгра бошқаларга ҳам ўргатганлар. Натижада улар инсонлар учун чиқарилган энг яхши умматга айландилар.  

Буюк тобеинлардан Абу Абдураҳмон Суламий раҳимаҳуллоҳ бундай деганлар: “Бизга Қуръон ўқиб берадиган Усмон ибн Аффон, Абдуллоҳ ибн Масъуд розияллоҳу анҳумо каби зотлар айтишганки, агар улар Набий соллаллоҳу алайҳи васалламдан ўнта оят ўргансалар, ундаги ҳукмларни, илмларни ўрганиб, унга амал қилмагунларича бошқа оятларга ўтишмас экан. Шу сабабли биз ҳам улардан Қуръонни, илмни ва амал қилишни биргаликда ўргангандик”.  

Демак, улар аввал қироатни яхши ўзлаштиришган, кейин уни яхши тушунишган ва Қуръонга амал қилишни ҳам пухта бажаришган. Аллоҳ таоло Қуръони Каримда шундай марҳамат қилган:

كِتَابٌ أَنزَلْنَاهُ إِلَيْكَ مُبَارَكٌ لِّيَدَّبَّرُوا آيَاتِهِ وَلِيَتَذَكَّرَ أُوْلُوا الْأَلْبَابِ

“Биз сенга нозил қилган Китоб муборакдир. Ақл эгалари унинг оятларини тадаббур қилишлари ва эслашлари учундир”. (Қуръон оятларидан ақлли киши эслатма олади) (Сод сураси, 29-оят).

Қуръон аввало яхшилаб тиловат қилинади, ундан кейин яхшилаб тушунилади, ундан кейин эса ихлос билан амал қилинади.

Унутмайликки, бу ойда Қуръондан бир ҳарф ўқиганга ўнта яхшилик ёзилади.

Ибн Масъуд розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади, Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам дедилар: “Ким Аллоҳнинг Китобидан битта ҳарф ўқиса, унга битта ҳасана ёзилади, ёзилганда ҳам ўн баробар қилиб ёзилади. “Алиф лам мим” битта ҳарф демайман. Балки, “Алиф” битта ҳарф, “Лам” битта ҳарф, “Мим” битта ҳарфдир”. Термизий ривояти.

Ибодат.

Аллоҳнинг ёрдами билан барчамиз Рамазон ойида намозларимизни масжидларда жамоат билан адо этамиз.

Ибн Умар розияллоҳу анҳумодан ривоят қилинади: «Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Жамоат намози ёлғизнинг намозидан йигирма етти даража афзалдир», дедилар». Бешовларидан фақат Абу Довуд ривоят қилмаган.

Демак, бу ҳадиси шарифда айтилишига кўра, киши намозини масжидда жамоат билан адо этса, ўзи ёлғиз ўқиганидан кўра йигирма етти даража кўп савоб олар экан. Қолаверса, Рамазон ойида бир фарз учун бошқа ойлардаги етмишта фарзнинг савоби берилади. Энди бу ойда фарз намозларини жамоат билан адо этганга қанча савоб берилишини тасаввур қилаверинг! Ҳам жамоатнинг савоби, ҳам Рамазон ойининг баракасидан етмишта фарзнинг савоби!

Рамазон кечаларини таровеҳ, таҳажжуд намозлари, Қуръон тиловати, зикр билан ўтказишнинг савоби ниҳоятда улуғдир.

Имом Бухорий Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилади: «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Ким Рамазонда иймон билан, савоб умидида қоим бўлса, ўтган гуноҳлари мағфират қилинади», дедилар».

Демак, бу ойнинг кундузларини рўзадор ҳолда ўтказганимиздек, кечаларини ҳам тоат-ибодат билан ўтказишга ҳаракат қилсак, ҳадисдаги ваъдага кўра олдинги гуноҳларимиз кечирилар экан.

Илм.

Рамазон илм-маърифат ойидир. Аллоҳ таоло Қуръонни Рамазон ойида нозил қила бошлади ва шу пайтдаги илк нозил бўлган оят “Ўқи!” эди. Шунинг ўзи ҳам бу ойнинг илм ойи эканини кўрсатади. Бу ойда дунёвий ишларимизни камайтириб, илм олишга кўпроқ вақт ажратамиз. Рўзанинг фазли ва ҳукмларига, тақво малакасини ҳосил қилишга оид китоб, рисола ва мақолаларни ўқиймиз, аудиоларни тинглаб, видеоларни томоша қиламиз. Бу ойда Қуръон, Тафсир, Ҳадис, Ақида, Фиқҳ, Руҳий тарбияга оид китобларни мутолаа қилиб, илмий савиямизни ошириб борамиз. Масжидларда бўладиган илмий-маърифий суҳбатларда иштирок этиб, ўзимизнинг илмимизни ошириб, билмаган нарсаларимизни ихлос билан ўрганиб борамиз.

Аллоҳ таоло Қуръони Каримда: «Албатта, Аллоҳдан бандалари ичидан фақат олимларигина қўрқарлар», деган.

Аллоҳ таолони таниш, Ундан қўрқиш учун ва Унинг розилигини топиш учун илм ўрганамиз.

         Абу Дардо розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: «У киши Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васалламнинг: «Ким илм талаб қилиш йўлига юрса, Аллоҳ унга жаннат йўлини осон қилиб қўяди. Албатта, фаришталар толиби илмни рози қилиш учун қанотларини қўяди. Албатта, олимга осмондаги зотлар, ердаги зотлар, ҳатто сувдаги балиқлар ҳам истиғфор айтади. Олимнинг обиддан фазли худди ойнинг бошқа юлдузлардан фазлига ўхшайди. Албатта, олимлар пайғамбарларнинг меросхўрларидир. Албатта, пайғамбарлар динорни ҳам, дирҳамни ҳам мерос қолдирмаганлар. Албатта, улар илмни мерос қолдирганлар. Ким ўшани олса улуғ насибани олибди», деганларни эшитдим, деган эканлар». Абу Довуд ва Термизий ривоят қилишган. Лафз Термизийники.

Шу ҳадиснинг ўзиёқ илм ва олимларнинг, илм талаб қилувчининг фазли қандайлигини яққол кўрсатиб турибди.

Садақа.

Рамазон хайру саховат ва мурувват ойидир. Бу ойда ҳамма солиҳ амал қилишга, жумладан кўп садақа беришга ошиқади. Биз мўмин-мусулмонлар Ислом динининг устунларидан бири бўлмиш – закотимизни ҳам фақирларга айнан шу ойда берамиз. Ҳа, бу ой том маънода эҳсон ва хайриялар ойидир.

Имом Термизийнинг ҳадис тўпламларида Анас розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадисда: «Садақанинг энг афзали Рамазонда қилинган садақадир» дейилган.

Юқорида айтганимиздек, бу ойдаги бир фарз амалга бошқа ойлардаги етмишта фарз амални қилганлик савоби берилади. Шунинг учун ҳам барча инсонлар бу ойда солиҳ амалларни кўпроқ қилишга уринадилар.

Ибн Аббос розияллоҳу анҳумодан ривоят қилинади, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам яхшилик қилишда одамларнинг энг сахийси эдилар. У зотнинг энг сахий пайтлари эса, Рамазонда Жаброил мулоқотларига келганда бўлар эди.  

Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Ким ҳалол касбдан топганидан бир дона хурмо миқдорича садақа қилса – ҳолбуки, Аллоҳ фақат ҳалолини қабул қилади – Аллоҳ уни ўнги билан яъни ниҳоятда хурсандлик ила қабул қилади. Сўнгра уни эгаси учун худди бирингиз ўз тойчоғини ўстирганидек ўстиради, ҳатто у тоғдек бўлиб кетади», дедилар».

Муттафақун алайҳ.

Шайх Муҳаммад Хайр Шаъъолнинг мавъизалари асосида

Нозимжон Иминжонов тайёрлади

“Инсон борки ташвиш бор. Ташвишнинг катта-кичиклиги аслида кишининг имон ва эътиқодига қараб бўлади. Бу ҳақиқатни Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳазрати Али розияллоҳу анҳуга айтган гапларида кўришимиз мумкин: «Кимки, Аллоҳ ва Унинг Расулига муҳаббат қўядиган бўлса, энди тайёргарлигини кўраверсин. Унга шундай муҳтожликлар етадики, худди сел ёққанида юзи қандай ҳўл бўлиб кетса, шундай камбағалликлар етади. Кимки, Аллоҳ ва Унинг Расулига муҳаббат қўядиган бўлса, тайёргарлигини кўраверсин. Унга шундай балолар келадики, ўша балоларга у қалқон бўлиб туриб беришига тўғри келади». Лекин имони заифлар учун бирор синов келса ҳам осмону фалакни бошига кўтариб аййуҳаннос солади, дод-фарёд қилади. Ўша муаммодан қутулишни ҳар қандай йўлини қилади. Мабода ўзи кўзлаганидек натижага эриша олмаса ўз жонига қасд қилади. Энг ачинарлиси, ўз жонига қасд қилишни барча ташвишлардан қутилишнинг ягона йўли деб билишидадир. Ваҳоланки, бу услуб ечим эмас, балки энг буюк азоб-уқубатнинг бошланишидир. Аслида эса барча муаммоларнинг ечими қуйидаги ояти каримада ўз ифодасини топган: Кимки Аллоҳга тақво қилса, У унга (ташвишлардан) чиқиш йўлини (пайдо) қилур.

Самарқанд вилояти Пайариқ туманидаги "Мулла Тоҳир" жоме масжиди имом-хатиби Зиёвуддин Ҳошимов қишлоқ аҳли билан ўтказилган навбатдаги суҳбатда ана шулар ҳақида гапириб: Афсуски биз яшаётган қишлоқда ҳам бу иллат учрамоқда. Шунинг учун огоҳ бўлинг деб, сизга зиммамда фарз бўлган омонатни етказдим, дея сўзини якунлади имом-хатиб. Суҳбат сўнгида тингловчилардан Шоҳида опа сўз олиб, (исм ўзгартирилган) имом домланинг сўзларидан таъсирланганини кўзида ёш билан ифода этди: “Мен 4 нафар фарзандим билан оғир ҳолатда яшайман. Ҳаёт ташвишлари, изтироблар мен учун тугамаётагандек бўлаверади. Шу тобда ўзимни ўлдириб, ҳамма-ҳаммасидан қутулиш фикри кўп марта ҳаёлимни банд этар эди. Бугун эса англадимки, буларнинг ҳаммаси шайтоннинг чақириғи, жаҳаннам сари йўлланма экан. Аллоҳ ато этган умр неъматининг, машаққатларга чидам ва сабр қилишнинг охиратдаги шарафи, ажрини энди тушуниб етдим. Мен энди доимо яратган Аллоҳимга таваккул қилиб, қайғу ва шодликларимни Ўзига топшириб яшайман. Сизга раҳмат домла, кўзимни очдингиз”, деб миннатдорчилик билдирди.

Мана, мавъизанинг инсон онги ва ҳаётига таъсири. Аллоҳ таоло ўзига зулм қилмоқчи бўлган бир бандасини бошқа бир олим бандаси орқали ҳалокатдан асраб, Ўзига яқин қилиб қўймоқда. Ҳикмати буюк Зот!

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Масжидлар бўлими

1. Мўмин банда эшитган нарсасини сўраб-суриштирмай гапиришдан эҳтиёт бўлиши лозим.

Аллоҳ таоло бундай марҳамат қилади: “Эй, мўминлар! Агар сизларга бирор фосиқ кимса хабар келтирса, сизлар (ҳақиқий аҳволни) билмаган ҳолингизда бирор қавмга азият етказиб қўйиб, (кейин) қилган ишларингизга пушаймон бўлмаслигингиз учун (у хабарни) аниқлаб (текшириб) кўрингиз!” (Ҳужурот сураси, 6-оят).

Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Кишига гуноҳ учун эшитган нарсасини гапирмоқнинг ўзи кифоя қилади”, деганлар (Имом Абу Довуд, Имом Муслим ривояти).

Демак, эшитган гапини одамларга гапираверган киши ёлғончилардан саналади. Мўмин банда эса ёлғончи бўлмайди.

Имом Молик ривоят қилган ҳадисда Савфон ибн Сулайм розияллоҳу анҳу «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламдан:

“Ё Аллоҳнинг Расули! Мўмин қўрқоқ бўлади-ми?” деб сўрадилар.

“Ҳа”, дедилар.

“Ё Аллоҳнинг Расули! Мўмин бахил бўлади-ми?” дедилар.

“Ҳа”, дедилар.

“Ё Аллоҳнинг Расули! Мўмин ёлғончи бўлади-ми?” деб сўрадилар.

“Йўқ”, деб жавоб бердилар». 

2. Мўмин банда бирор кишини масхара қилмаслиги лозим.

“Эй, мўминлар! (Сизлардан) бирор миллат (бошқа) бир миллатни масхара қилмасин! Эҳтимолки, (масхара қилинган миллат) улардан яхшироқ бўлса” (Ҳужурот сураси, 11-оят).

Муоз ибн Жабал (розияллоҳу анҳу) ривоят қилинади. Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): “Ким бир биродарини бир айбда айбласа, токи ўзи ҳам ўша гуноҳни содир этмагунича вафот этмайди”, дедилар (Имом Термизий ривояти).

Оиша розияллоҳу анҳо: “Мусибатга учраган бир киши бир гуруҳ аёллар олдидан ўтди. Аёллар уни масхара қилиб, кулишди. Ўша аёлларнинг кўпчилиги ўша мусибатга мубтало бўлишди”, дедилар (Имом Бухорий ривояти).

Аллоҳ таоло бошқа бир оятда масхара қилувчиларнинг ҳолига вой бўлиши ҳақида огоҳлантиради: “(Кишилар ортидан) ғийбат қилувчи, (олдида) масхара қилувчи ҳар бир кимсанинг ҳолига вой!” (Ҳумаза сураси, 1-оят). 

3. Мўминлар бир-бирларини мазах қилишлари ва лақаблар билан атамасликлари лозим.

Аллоҳ таоло бундай марҳамат қилади: “Ўзларингизни (бир-бирларингизни) мазах қилмангиз ва бир-бирларингизни лақаблар билан атамангиз!” (Ҳужурот сураси, 11-оят). 

4. Мўминлар гумондан четда бўлишлари лозим.

Аллоҳ таоло бундай буюради: “Эй, мўминлар! Кўп гумон(лар)дан четланингиз! Чунки баъзи гумон(лар) гуноҳдир” (Ҳужурот сураси, 12-оят). 

5. Мўминлар ўзгалар айбини қидиришдан ва уларни ғийбат қилишдан сақланишлари лозим.

“(Ўзгалар айбини қидириб) жосуслик қилмангиз ва бирингиз бирингизни ғийбат қилмасин! Сизлардан бирор киши ўлган биродарининг гўштини ейишни хоҳлайдими?! Уни ёмон кўрасиз-ку, ахир! Аллоҳдан қўрқингиз! Албатта, Аллоҳ тавбаларни қабул қилувчи ва раҳмли зотдир” (Ҳужурот сураси, 12-оят).

Даврон НУРМУҲАММАД

Апрель ойининг илк кунларида Буюк Британиянинг Кембриж шаҳрида 8 минг намозхонларга мўлжалланган ажойиб «эко-масжид» очилди, деб хабар бермоқда Environment Journal нашри.

Ушбу “эко-масжид” лойиҳаси Кембриж университети ислом фанлари ўқитувчиси ва таниқли олим Тим Уинтер томонидан ишлаб чиқилди.

«Масжид инфратузилмалари диний қарашларидан қатъий назар барча маҳаллий аҳоли вакиллари учун мўлжалаб ишлаб чиқилган», - тушунтиради Уинтер, - «Унинг боғлари, кафетерий, ўқув зонаси – бизнинг барча қўшниларимиз учун қулайлик туғдиради».

Масжид интерьери ҳар биридан “нур таралиб турадиган” ва улар бир-бири билан кесишиб, геометрик нақш ҳосил қиладиган 30 та ёғоч устунлар ўрнатилиши билан ажралиб туради. Масжид интерьерининг кўп сонли ёғоч деталлари Швейцарияда тайёрланган ва кейинчалик йиғиш учун Британияга олиб келинган эди.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Матбуот хизмати