Аллоҳ таоло Қуронни яхши ҳаёт учун дастур, бахт ва шодлик учун йўл бўлишини хоҳлади. Ўз каломи шарифида жаннат аҳлини бахтга эришганлар, дея таърифланади.

Аллоҳ таоло айтади: «Бахтли бўлганлар жаннатдадирлар. Улар унда, модомики осмонлару ер бор экан, абадийдирлар. Магар Аллоҳ хоҳласа, (Ўзи билур). Бу туганмас инъомдир» (Ҳуд сураси, 108-оят).

Яъни, бахтлилар жаннатда абадий қолиш билан бирга, туганмас неъматларга ҳам эга бўладилар.

Саҳиҳ ҳадисда ривоят қилинишича, уларга: “Эй аҳли жаннатлар, сизлар энди абадий яшайсизлар – ўлмайсизлар, абадий ёш бўласизлар – қаримайсизлар, абадий соғ бўласизлар – бемор бўлмайсизлар, абадий неъматда бўласизлар – ноумид бўлмайсизлар”, дейилади.

Охиратдаги бахтнинг баҳоси – бу дунёда Аллоҳга банда эканини мукаммал рўёбга чиқариш, Унинг розилигини топишдир. Батаҳқиқ, оятларда киши розилик ҳолатига етиши учун сабр қилиши, ўзини тўла-тўкис ибодатга бағишлаши, Яратгааннинг асло унутмаслиги бахтнинг энг юқори даражаларига етишишга сабаб бўлади. Шунингдек, кечиримли бўлиш, одамларга кенг бағирли бўлиш меҳр-муҳаббатни зиёда этади.

Охиратдаги бахтнинг баҳоси – инсонлар бахтли бўлиши учун нозил қилинган Қуръони каримга амал қилиш.

Кўпинча одамлар бахтни пул тўплаш ёки юқори лавозимларга эришиш, деб ўйлашади. Аммо воқелик буни инкор этади. Агар инсон яхши пул ва шон-шуҳратнинг барча завқ-шавқларига эга бўлса-ю, қалбида хотиржамлик ва таскин бўлмаса, бу ҳолатни чинакам саодат дейиш мумкинми?

Аллоҳ таоло айтади: “Ким Менинг зикримдан юз ўгирса, албатта, унга торчилик ҳаёти бўлур ва қиёмат куни уни кўр ҳолида тирилтирурмиз” (Тоҳо сураси, 124-оят).

Демак, Қуръон кўрсатмасига биноан ҳақиқий бахт Аллоҳ таолога яқин бўлишда ва бахтсизлик эса Ундан узоқлашишдадир.

Абдусамад ТОЖИДДИНОВ,

Ўзбекистон халқаро ислом академияси магистранти

Эрон Маданият вазирлиги шу ой охирида Қуръоннинг виртуал кўргазмасини ташкил этади. Вазирлик вакили Муртазо Хедматкаранинг сўзларига кўра, сешанба куни кўргазмани ташкил этиш тафсилотларини муҳокама қилиш учун учрашув бўлиб ўтди. Виртуал кўргазма 2020 йилда коронавирус пандемияси туфайли бекор қилинган Теҳрон халқаро Қуръон кўргазмаси ўрнини эгаллайди.
Islam.ru маълумотларига кўра, тадбир ҳар йили Эрон Маданият вазирлиги томонидан Муқаддас Рамазон ойи давомида ўтказилади, бироқ ўтган йили пандемия туфайли бекор қилинди.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати

Бугунги кунда носоғлом эътиқод эгалари мўмина аёлларга турли усул ва воситалар орқали таъсир ўтказишга тинимсиз уринмоқдалар. Бунинг оқибатида оила, маҳалла, жамият хавфсизлигига рахна солинмоқда. Бу жараёнда ғаламислар аёллар психологиясидаги нозик жиҳатлардан фойдаланишяпти.

Психологларнинг таъкидлашича, эркаклардан фарқли равишда аёлларда бўйсунувчанлик, ташқи таъсирларга берилувчанлик, бўлар-бўлмас ахборотга ўчлик, ўйламай ижтимоий муносабатларга киришиш кўп учрайди.

Мутаассиб кимсалар мақсадларига эришиш учун турли найранг, зуғум ҳамда психологик таъсир этишнинг замонавий усулларини қўллайдилар. Мутахассислар салбий кучлар таъсирига тушиб қолмаслик учун қуйидагиларни тавсия этишади.

1. Бегона суҳбатдошдан 2 метр оралиқ масофани сақланг! Сизга психологик таъсир қилишни истаган шахс яқинроқ келишга ҳаракат қилади. Мутахассислар фикрига кўра, 60 см. масофада ҳар қандай сўз, фикр тингловчининг онг тўсиғини ёриб ўтиб, унинг онг ости соҳасига таъсир кўрсатади.

2. Суҳбатдошингизни тинглаётганда, бошингизни унга нисбатан тўғри тутинг! Чунки инсон бош мияси икки ярим шар фаолияти билан алоқадор. Бош миянинг бу икки қисми турли вазифаларни бажаради. Ўнг ярим шар, асосан, мантиқий тафаккур ва математик амалларни бажаришга масъул бўлса, чап ярим шар, асосан, ҳиссий-эмоционал операцияларни амалга оширади. Бунда суҳбатдошни ҳеч қачон қия ҳолатда, яъни, ён томон билан тингламаслик зарур.

3. Суҳбатдошингизнинг кўзларига тик қарамасликка ҳаракат қилинг!

* * *

Афсуски, бугун аёллар экстремистик кучларнинг ўлжасига осонликча айланишмоқда. Ўзбек хонадонларида аёллар, асосан, рўзғор юмушлари билан машғул бўлишади. Шу сабаб уларда ижтимоийлашув жараёнлари нисбатан секин кечади. Бундай вазият аёл руҳиятида мавжуд ҳолатдан қониқмаслик ҳиссини пайдо қилади. Мутаассиблар эса бу вазиятдан унумли фойдаланиб, уларга қуйидагича психологик таъсир ўтказишга уринадилар:

– ҳаётидан норози аёл онгида ўзини оқлаш, (яъни, мен ёмон одам эмасман. Шундай экан, бошқаларнинг касрига нега мен қолишим керак?” деган ғояни шакллантирадилар;

– аёлларни ғаламис гуруҳга қўшиб, унга хушомад қилиб, “ҳақиқий ҳаёт аслида мана шу” деган ёлғон фикрни сингдирадилар. Аёлларга бундай эътибор ва хушомад кучли таъсир қилади;

– ўз ғоялари ва “буюк” вазифалари ҳақида, ўлим ва охират, мукофот ва жазо ҳақида таъсирчан нутқ сўзлайдилар. Оқибатда аёллар ўзларини билиб-билмай, уларнинг қўлларига топшириб қўйишади;

– мутаассиб шахслар аёлларнинг ички “мен”ини кучайтиради. Оқибатда улар онгида “мен яхшиман, бошқалар эса ёмон” тамойили устуворлик касб эта бошлайди.

Мутаассиб оқимлар аъзолари тарғиботни босқичма-босқич кучайтириб, аёлларга жамоавий таъсир ўтказишга интилади. Аёллар муайян фикрнинг мутлақо нотўғри эканлигини билсалар-да, жамоавий босим остида уни қабул қилишга мажбур бўлишади.

Аёлларга жаннат, унинг таърифу тавсифлари шу қадар чиройли бўёқларда етказиладики, натижада аёллар бу қоронғу дунёда қийналиб яшашдан кўра, тезроқ боқий жаннатга кетиш учун барча нарсага тайёр бўлишади. Бундай руҳий ҳолатга олиб чиқилган аёлдан мутаассиблар террорчи сифатида фойдаланишади. Қоп-қоп ваъдалари ёлғон, пучлигича қолиб кетаверади

Хулоса қилганда, мутаассиб шахслар ўзларининг нопок мақсадларини амалга оширишда динимиз қадрлаган аёлларнинг руҳияти асрорларидан ўз манфаатлари йўлида фойдаланиб, юртимиз, фаровон ҳаётимизга хавф солиб, асрлар давомида шаклланган оила муқаддаслиги тушунчасини поймол этадилар. Бу эса, ўз навбатида, маҳаллаларда мутахассислар ёрдамида мутаассиб оқим ва секталарнинг психологик таъсир усулларини фош қилиш, уларнинг зарарли оқибатларидан огоҳлантиришни талаб этади.

Феруза АКРАМОВА,

психология фанлари номзоди, доцент

“Мўминалар” журналининг 2020 йил, 3-сонидан

ОЗ-ОЗ ЎРГАНИБ ДОНО БЎЛУР...

*   *   *

Заҳируддин Муҳаммад Бобур хазиналари

*   *   *

МУБАЙЯН ВА НАСРИЙ БАЁНИ

*   *   *

ИЙМОН-ЭЪТИҚОД  КИТОБИ

*   *   *

НАЗМ

Билки, бу тўрт имом барҳақдур –

Ким, алардин бу динға равнақдур.

Бу имомеки шаръ адосидурур,

Дин ила шаръ муқтадосидурур.

Бириси Бу Ҳанифа Нуъмондур,

Яна бири Шофиъийи пурдондур.

Яна бири Молику яна Аҳмад,

Қилдилар жаҳд шаръ аро беҳад.

Ҳар бирига мутобиъу ҳампай,

Даражоту нажот хўб топқай.

Тенгридин бизга кўп латифадурур,

Муқтадомиз Абу Ҳанифадурур.

Тенгрига шукрлар дейинг яксон,

Қилди бизларга ишни ул осон.

НАСРИЙ БАЁН

Диннинг эргаштирувчи имоми ва аҳли таъйиннинг (илму дониш, таҳқиқ аҳлининг) раҳнамоси бўлган тўрт имом ҳақида

Билгинки, бу тўрт имом барҳақдир (бутун ислом аҳли бунга иттифоқ қилгандир), чунки улардан бу динга равнақ – ривож ва яшнаш бордир. Бу  имом  шариъатнинг  ҳукмларини  адо  қилувчи,  дин  ва  шариъатнинг эргаштирувчи  раҳбаридир.  Улардан  бири  Абу  Ҳанифа  Нуъмон,  яъни (Имоми  Аъзам)  ҳазрати  Нуъмон  ибн  Собит  Абу  Ҳанифадирлар,  яна бирлари кўп олим зот бўлмиш ҳазрати (Муҳаммад) Шофиъийдирлар.

Яна бирлари ҳазрати Имом Молик ва яна бирлари ҳазрати Имом Аҳмад (ибн Ҳанбал)дирлар. Улар шариъат ичра беҳад кўп жаҳду ғайрат  қилдилар.

Ҳар  бирларига  итоат  этиб  эргашувчилар  –  изларидан юрувчилар яхши даражалар ва (охиратда ҳам) нажот топадилар.

Аллоҳ таъолодан бизга кўп лутфлар – нозик илтифотлар бўлгандирки, муқтадомиз – эргаштирадиган имомимиз ҳазрати  Абу  Ҳанифадирлар.  Аллоҳга  бирдай  шукрлар  айтингизки, у зот бизларга ишни осон қилдилар.

ИЗОҲ. Ҳазрати Имом Раббоний Аҳмади Форуқ ас-Сарҳандий ҳазрати Хизр айлайҳиссаломдан нақл этиб: “Валоятнинг (авлёликнинг) камоли (юқори нуқтаси) Имом Шофиъий фиқҳига мувофиқдир, Нубувватнинг камоли (пайғамбарликнинг олий нуқтаси) эса Имом Аъзам – Абу Ҳанифа (раҳматуллоҳи алайҳ) фиқҳига мувофиқдир” деганлар ва: “Ҳазрати Ийсо алайҳиссалом осмондан тушганларида (ва Ислом аҳкоми ила ҳукм юргизганларида) Имом Аъзам мазҳабига кўра амал қиладилар”, деб хабар берганлар (“Мактубот”, 1-жилд, 282-мактуб).

Насрий баён ва шарҳ муаллифи:

Мирзо КЕНЖАБЕК.

«Ислом молияси» лойиҳаси муаллифи Хондамир Нусратхўжаев ушбу мавзуда Капитал бозорини ривожлантириш агентлиги директори Отабек Назиров билан суҳбатлашди.
Ислом тижорат ҳуқуқи тамойиллари асосида ишлайдиган инвестицион сукук қимматли қоғозлари – реал иқтисодиётнинг молиялаштириш манбайи ҳисобланади. Капитал бозорини ривожлантириш агентлиги Ўзбекистон бозорида сукукни жорий этиш учун ҳуқуқий асослар ишлаб чиқиш ва инфратузилма яратиш устида ишламоқда.
Kun.uz хабарига кўра, 2020 йилнинг 12 октябр куни «Ислом молиялаштириш тамойиллари асосида қимматли қоғозларни жорий этиш чора-тадбирлари тўғрисида»ги президент қарори лойиҳаси муҳокамага қўйилди.
Сукук тушунчаси нимани англатади?
Ислом молиявий институтларининг бухгалтерлик ҳисоби ва аудити ташкилоти (AAOIFI) таърифига кўра, сукук – бу номинал қиймати тенг бўлган сертификатлар бўлиб, улар маълум бир лойиҳанинг моддий активлари, кўрсатилаётган хизматлар, активларга эгалик ҳуқуқининг бўлинмас улушини тасдиқлайди.
Сукук, қарз мажбуриятларидан фарқли ўлароқ, ажратилган моддий активдаги ёки молиялаштирилган лойиҳадаги улушдир. Унинг даромади, облигациядан фарқли равишда, активлар ва хизматлардан фойдаланиш ёки молиялаштирилаётган лойиҳанинг фойдасидан ҳосил бўлади.
Капитал бозорини ривожлантириш агентлиги директори Отабек Назиров сукук қимматли қоғозларини Ўзбекистон бозорига жорий этиш борасидаги саволларга жавоб берди.
– Сукук бизнинг капитал бозоримизда ўзига хос гибрид инновацион инструмент. Эҳтимол, кўпчилик (вазирлик, идора, Марказий банк, бизнес) учун сукук қимматли қоғозларини чиқариш кутилмаган ташаббус бўлгандир. Мазкур масаланинг тарихи ҳақида гапириб берсангиз. У қандай пайдо бўлди, шахсан ўзингиз бу ғояга нима учун ишондингиз?
– Мен илгари ҳам сукукка дуч келганман. Чунки глобал миқёсда мазкур бозор катта ва у нафақат тарихан мусулмон бўлган мамлакатлар, балки Европа мамлакатлари ва бошқа майдончаларда ҳам мавжуд. Бундан ташқари, Европа тикланиш ва тараққиёт банкида фаолият юритган ва Марказий Осиё минтақаси учун масъул бўлган вақтимда, банкимизнинг салоҳиятли мижозлари мендан ислом молиясини ташкил этиш имконияти ҳақида сўраганлари билан боғлиқ вазиятларга дуч келганман.
Агентликка раҳбарлик қила бошлаганимдан кейин инновацион фонд инструментларини жорий этиш имкониятларини ўргана бошладик. Сукук бизга айнан шундай инструмент бўлиб кўринди. Бунинг бир неча сабаблари бор. Биринчидан, у ислом молияси тамойилларига мос. Бу эса бир вақтлар ислом цивилизациясининг маркази бўлган мамлакатимиз учун муҳим аҳамиятга эга.
Иккинчидан, сукукнинг ўзига хос жиҳати шундаки, у инвестициялардан мақсадли фойдаланишни талаб этади, реал активларни яратиш билан бевосита боғлиқ ва томонлар ўртасида хатарларни адолатли тақсимлаш имконини беради. Шунингдек, унинг гибридлиги шундан иборатки, у тўлиқ улуш ҳам, қарз инструменти ҳам эмас. Унда ҳар икки инструментнинг хусусиятлари ва хатарлари мавжуд.
Мамлакат раҳбарияти сукукни жорий этиш ва бунинг учун норматив-ҳуқуқий базани яратиш ғоясини қўллаб-қувватлади. Шунинг учун биз ташаббус билан халқаро ташкилотларга мурожаат қилдик ва масалани идоралараро муҳокамага қўйдик. Сукук ғояси шу тариқа Ўзбекистонда амалга оширила бошланди.
– Ҳозирги вақтда агентлик капитал бозори тўғрисидаги Ўзбекистон Республикаси қонуни устида иш олиб боряпти. Мазкур қонунда сукукнинг Ўзбекистон капитал бозоридаги муҳим инструмент сифатидаги ўрни қандай бўлади?
– Биз «Капитал бозори тўғрисида»ги қонуннинг алоҳида бўлимини ислом молияси инструментлари, аниқроғи сукукка бағишлашни режалаштиряпмиз.
«Ислом молиялаштириш тамойиллари асосида қимматли қоғозларни жорий этиш чора-тадбирлари тўғрисида»ги президент қарори лойиҳаси тасдиқланганидан кейин сукук пилот келишувларини амалга ошириш учун оралиқ механизмлардан бирига айланади.
– Сукукни чиқариш осон иш эмас ва қонунчиликда жиддий ўзгаришларни талаб қилади. Қонунчиликка киритиладиган бу ўзгаришлар қанчалик қамровга эга бўлади?

– Капитал бозорида умуман янги инструмент бўлган сукук, табиийки, бир қанча тартибга солувчи ва қонунчиликдаги ўзгартиш ва қўшимчаларни талаб этади. Масалан, президент қарорида сукукни пилот равишда чиқариш учун махсус солиқ режими, бенефициар мулк ҳуқуқи, инглиз ҳуқуқи нормаларидан фойдаланиш ва бошқа талаблар назарда тутилган.
2021 йилда сукукни пилот равишда чиқариш ғоясидан кўзланган мақсад – сукукни чиқариш ва муомаласини таъминлаш учун қонунчиликда талаб этиладиган ўзгаришлар кўлами ва бошқа нюансларини тушуниб олишдан иборат.
– Сукукни пилот равишда чиқариш учун президент қарорини тасдиқлаш жараёни ҳозир қайси босқичда? Агентлик турли вазирлик ва идоралар билан қай даражада яқин ҳамкорлик олиб боради, мазкур жараёнга қайси асосий вазирлик ва идоралар жалб этилган?
– Агентлик бир қатор вазирлик ва идоралар билан яқин ҳамкорликда ишлайди. Инвестициялар ва ташқи савдо вазирлиги, Солиқ қўмитаси, Молия вазирлиги, Адлия вазирлиги ва Марказий банк шулар жумласидан.
Бундан ташқари, сукук тушунчаси ҳақида тўлиқ маълумот олиш, у ҳақида хабардорлик даражасини ошириш, сукук тузилишининг турли вариантлари, шунингдек, сукук ва облигациялар ўртасидаги фарқни тушуниш мақсадида вазирлик ва идоралар ходимлари учун агентлик Ислом тараққиёт банки кўмагида икки кунлик тренинг ташкил этди.
– Президент қарори лойиҳасида сукук қимматли қоғозларини пилот равишда чиқарилишини ташкил этиш 2022 йилнинг 1 июлида якунланиши кераклиги назарда тутилган. Сизнингча, мазкур лойиҳани белгиланган муддатда якунлашга эришиладими?
– Афсуски, пандемия ўз таъсирини кўрсатди ва лойиҳани амалга оширишнинг айрим жараёнларини секинлаштирди. Бироқ бугунги кунда тайёргарлик жараёни табиий равишда ўз тартиби билан давом этмоқда. Айрим вазирлик ва идоралар билан муайян жиҳатларни тасдиқлаш ишлари қолди.
Шуни қайд этишни истардимки, вазирлик ва идоралар мазкур ташаббусни ҳар томонлама қўллаб-қувватлашмоқда; мамлакатни ривожлантириш учун қимматли қоғозлар бозори, шунингдек, инновацион инструментларни ривожлантириш аҳамиятини яхши тушунишмоқда.
– Яқинда БМТ Тараққиёт дастури (UNDP) республика бўйлаб Ўзбекистонда ислом молиясини ривожлантириш истиқболлари борасида сўровнома ўтказди (7 мингга яқин респондентлар иштирок этди). Респондентларнинг кўпчилиги Ўзбекистонда ислом молияси пайдо бўлишига катта эҳтиёж борлигини таъкидлашди. Аҳолимиз Ислом молиясига нисбатан анчагина ижобий муносабатда экани Ўзбекистонда сукуклар бозорини яратишдаги умумий муваффақиятга қай даражада таъсир қилиши мумкин?
– Халқимизнинг кўп асрлик маданияти ва анъаналари ислом дини билан чамбарчас боғлиқ. Шу жумладан, молия, мулк муносабатлари тамойиллари борасида ҳам. Айнан шунинг учун хам сукук йирик ва ўрта бизнес томонидан ҳам, аҳоли томонидан ҳам қўллаб-қувватланади, деб ҳисоблаймиз.
Бундан ташқари, ислом молиясининг бир қисми сифатида сукук биринчи навбатда ўзига хос аҳлоқий асосларга эга. Шу билан бирга, ундан ҳар ким чекловларсиз фойдаланиши мумкин. Айтганча, сукук чиқаришдаги энг муҳим платформаларнинг кўпи – ғарб юрисдикциялари. Йирик халқаро банклар эса сукук харидорларидир.
– Агентликка қарор лойиҳасини ишлаб чиқишда ким ёрдам берди?
– Мазкур лойиҳани амалга ошириш учун ҳуқуқий асосни яратишда кўрсатган техник ёрдами, кўмаги ва маслаҳатлари учун БМТ Тараққиёт дастури (UNDP) ва Ислом тараққиёт банкидан миннатдормиз. Улар билан самарали ҳамкорлигимиз давом этишига умид қиламиз.
***
Таъкидланганидек, Ўзбекистон 2021 йилда сукук қимматли қоғозларини пилот равишда чиқаришни режалаштирмоқда. Отабек Назировнинг сўзларига кўра, бу – маҳаллий ва халқаро инвесторлар маблағини жалб этиш, молия бозорини ривожлантириш ва ислоҳотлар жараёнига ёрдам беради.
Отабек Назировнинг ҳисоб-китобларига кўра, зарур норматив-ҳуқуқий база яратилса, давлат ва корпоратив сукукнинг чиқарилиши бир неча йил ичида Ўзбекистон учун 4–5 миллиард долларлик бозорга айланиши мумкин. Бу – сукукнинг хорижий инвестицияларни жалб этиш ва йирик инфратузилма лойиҳалари, давлат-хусусий шериклик ҳамда хусусий сектордаги лойиҳаларни амалга оширишда юқори салоҳиятидан далолат беради.

Хондамир Нусратхўжаев суҳбатлашди.