Аёл – моҳир уй бекаси, жонкуяр она, яхши мураббий. Унинг меҳри, тарбияси, таълими билан кўплаб олимлар етишиб чиққан. Қуръони каримнинг 35 та сурасида 102 марта “аёллар” сўзи ишлатилган. Суралардан бири Нисо (Аёллар) деб номлангани ҳам бежиз эмас.

Лекин, шунга қарамай, аёллар орасида ғийбат, жиноят, ўз жонига қасд қилиш каби ёмон иллатлар ҳали ҳам учраб турибди. Динимиз муслималарни бир қанча гуноҳ ишлардан қайтарган. Бу гуноҳлар, асосан, тил орқали содир этилади. Уларни бир сўз билан маънавий жиноятчилик деб атаймиз.

Ояти каримада: «…Баъзиларингиз баъзиларингизни ғийбат қилманглар! Сизлардан бирорталарингиз ўзининг ўлган биродарининг гўштини ейишни яхши кўрурми? Ҳа, ёмон кўрасизлар. Аллоҳдан қўрқинглар! Албатта, Аллоҳ тавбани қабул қилувчи ва раҳмли Зотдир» (Ҳужурот сураси, 12-оят), дейилган.

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: «“Ғийбат нима эканини биласизларми?” деб сўрадилар. Саҳобалар: “Аллоҳ ва Унинг Расули билгувчироқдир”, дейишди. Набий алайҳиссалом: “Биродарингизни унга ёқмайдиган сифати билан эслашингиздир”, дедилар. Улар: “Агар биродаримизда сиз айтган сифат бўлса-чи?” деб сўрадилар. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Агар унда сиз айтган сифат бўлса, ғийбат қилган бўласиз. Агар сиз айтган сифат бўлмаса, у ҳолда бўҳтон қилган бўласиз”, дедилар» (Имом Муслим ривояти).

Бошқа бир ҳадисда: “Ё Расулуллоҳ, мусулмонларнинг қайси бири афзал?” деб сўрашди. Расулуллоҳ алайҳиссалом жавоб бердилар: “Тилидан ҳам, қўлидан ҳам мусулмонлар саломат бўлган киши” (Имом Бухорий ривояти).

Демак, сизу биз учун оддий ҳол саналадиган ғийбатнинг қанчалар гуноҳ эканига эътибор беринг-а… Овсинлар жанжаллашиб қолган болаларининг ўртасига тушиб, бисотидаги ёмон сўзларни ишлатса, келинлар қайноналарини беҳурмат қилса, опа-сингил бир-бири билан юлишса…

Ахир, биз ҳақиқий мўмин бўлишимиз учун тилимиз ёки қўлимиз билан ҳеч кимга азият етказмаслигимиз керак-ку. Ҳатто баъзан марҳумларни ҳам ғийбат қилаверамиз. Тириклардан кечирим сўрашимиз мумкиндир, лекин ўтганлардан-чи?

Абу Ҳурайра розийаллоҳу анҳудан ривоят қилинади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Мусулмон кишига ҳар бир мусулмон кишининг қони, моли ва обрўсини тўкиш ҳаромдир” (Имом Муслим ривояти).

Азиз аёллар, опа-сингиллар! Ҳаётда учрайдиган арзимас қийинчиликларни сабр билан енган инсон кучли саналади. Борига қаноат қилиш, ўзганинг ҳақидан қўрқиш, ўзаро яхшилик қилиш, зарра миқдорича ҳам ёмонлик қилмаслик ҳар бир мўминнинг бурчидир.

Қуръони каримнинг Залзала сураси 7–8-оятларда: “Бас, ким (ҳаёти дунёлик пайтида) зарра мисқолчалик яхшилик қилса, (қиёмат кунида) ўшани кўрур. Ким зарра мисқолчалик ёмонлик қилса, уни ҳам кўрур”, дейилган.

Мўминлар бир-бирларига ойнадир. Шу ойнага доғ туширмаслик керак. Доғ тушса, кетиши қийин бўлади.

Раҳима ИСКАНДАРОВА,

Сирдарё вилояти бош имомхатибининг хотин-қизлар

масалалари бўйича ёрдамчиси

“Мўминалар” журналининг 2020 йил, 5-сонидан

Ҳазрати Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам дабдабали, ҳашаматли, зийнатли, безакли, шоҳона ҳаёт кечирмади. Балки имкони бўла туриб, намунали, оддий, содда бир ҳаёт кечирди.

Имкони бўлмаган кишининг фақирона оддий ҳаёт кечириши табиий ҳолдир. Чунки у шундай яшашга мажбур. Аммо тўкин-сочин яшашга имкони бўла туриб, камтарона, оддий яшаб ўтган кишининг ҳаёти аҳамиятли, ибратли бир ҳодисадир...

Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам шундай яшадилар.

Овқатланиши, ётиб туриши, ҳаракатлари ҳам одмигина эди. Содда, оддий ҳаёт кечирдилар ва шундай яшашни тавсия этдилар.

Саҳобаи киром ҳам шундай яшадилар. Баъзилари ҳазрати Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламдан кейин халифа, давлат бошлиғи бўлдилар. Ўзларига белгиланган маошга қаноат қилиб, байтулмолга – давлат хазинасига қўл урмасдан, керакли жойга уни ҳисоб-китоб билан харажатлар эдилар. Имконлари бўла туриб оддий, камтарона ҳаётларини ўзгартирмадилар.

Ҳазрати Умар розияллоҳу анҳунинг қизлари, ҳазрати пайғамбаримизнинг завжалари – Ҳафса онамиз, амирул мўъминин бўлган халифа оталарининг дастурхондан жуда ғариб, жуда қуруқ, маза-матрасиз овқатлар еяётганларини кўриб:

“– Отажоним, иқтисодимиз яхшиланди. Ҳар кимнинг ўзига яраша маоши бор... Бироз ўзингга қарасанг, аҳволингни яхшиласанг. Ошқозонингга ёқадиган, мазали таомлардан истеъмол қилсанг!”, – деб отасига ичи ачиганидан шундай сўзларни айтибди. (Албатта, давлат қудратли бўлгандан кейин, тижорат ривожланади. Ҳар томондан турли хил моллар кириб чиқади. Иқтисоди бақувват бўлганлар ҳам бу вазиятдан фойдаланиб, бойиб кетадилар).

Ҳазрати Умар разияллоҳу анҳу розияллоҳу анҳу аччиғланиб:

– Ҳазрати Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васалламнинг хотинисан, у зотнинг қандай яшаганини биласан; шундай экан, нега менга бошқачароқ яшашни таклиф қиласан?.. Мен у кишининг йўлидан чиқмайман!”, – деб рад жавобини берибдилар.

Бошқа асҳоби киромлар ҳам шундай яшаганлар. Ҳазрати Али разияллоҳу анҳу ва бошқаларнинг ҳам ҳаётлари, таржимаи ҳоллари билан танишганимизда бунинг гувоҳи бўламиз.

Абдуллоҳ ибн Масъуд, Салмони Форсий розияллоҳу анҳум ҳам шаҳар ҳокими бўлганлар. Аммо яшаш тарзларини ўзгартирмаганлар. Ҳокимлик хонасида ётмаганлар, ранг-баранг, дабдабали либослар киймаганлар...

Буларнинг асосида бир туйғу бор эди. Дунёни кўзга илмаслик, аҳамият бермаслик... Унинг мол-мулкига, роҳат-фароғатига асир бўлиб қолмаслик... Охиратни исташ ва унга рағбат қилиш... Аллоҳнинг ризоси ҳақида ўйлаш ва ризосини қозониш учун ҳаракат қилиш... Тунларни ибодат ва кўз ёшлари билан ўтказиш, кундузлари елиб-югуриб халқ хизматини қилиш, бошқаларнинг дуосини олмоқ аммо мол-мулкини олмаслик... Қўл остида бошқаларнинг ҳақ ва ҳуқуқидан фойдаланиш имкониятлари бўла туриб, ўз манфаати учун фойдаланмаслик ва содда ҳаётни давом эттиришни зуҳд, зоҳидлик дейдилар.

"Ислом ва ахлоқ" китобидан олинди

Таълим муасссаларида таълим-тарбия ишлари самарадорлигини янада кучайтириш борасида фан ўқитувчиларининг ўз устида доимий ишлаши, тажриба орттириши, машғулотларда таълимнинг интерфаол услубларидан кенг фойдаланишига жиддий эътибор қаратиш мақсадида Муҳаммад ибн Аҳмад ал-Беруний ўрта махсус ислом билим юртида жорий йилнинг 5 январь кунидан ихтисослик фан ўқитувчилари учун 3 кунлик ўқув-семинари бошланди.

Ўтказилаётган ўқув-семинарида Қорақалпоқ давлат университети, Педагогика ва психология кафедраси катта ўқитувчиси Ю.Пурханов ўз маърузаси билан иштирок этди.

Ўқув семинари бошланишида тажрибали педагог ходимлар томонидан таълим технологиялари, ҳар хил турдаги метод машғулоти, дарс ўтиш жараёнларига тегишли бошқа касбий маслаҳатларга, “жуфтликда ишланг”, “фикр улашинг” каби услубларнинг мазмун-моҳияти, амалиётда қўлланиш тартиби ва кутилган натижага эришиш йўллари кенг тушунтирилди.

Семинарда тажрибали мутахассислар томонидан берилган саволларга жавоб бериш орқали ҳар битта ўқитувчи ўзларини билим олишга талпиниб турган талабалардек тутиб, ҳар битта берилган саволларга зукколиб билан тезда жавоб бериб, ўзларининг билимларини янада оширишга эришдилар. Бундан ташқари дарс жараёнида ўтказиладиган ҳар битта методлар “key board” тахтаси ва слайдлар ёрдамида алоҳида тушунчалар бериб тушунтирилди.

Семинар якунида ҳар бир ўқитувчи ўзларининг семинарда олган таасуротларини, ўз фани билан боғлаган ҳолда умумлаштириб, таълим соҳасидаги бор билимларини янада кенгайтиришга мувофиқ бўлдилар.  

Даўранбек АЙТЖАНОВ

 Муҳаммад ибн Аҳмад ал-Беруний

ўрта-махсус ислом билим юрти

ўқув-услубий бўлими услубчиси

Оила қуриш, рўзғор тебратиш, фарзанд тарбиялаш учун билим, малака, кўникма зарур. Динимизда илм олиш эркакка ҳам, аёлга ҳам баб-баравар фарз қилинган. Бу таълимотдан бехабар кишилар баъзан: “Қиз бола ўқиб шаҳар олиб берармиди?” қабилида нозик хилқат эгаларига таълим беришга эътиборсиз бўлади.

Ислом дини оила таъминотини эркакнинг зиммасига юклаган бўлса, рўзғор юритиш ва фарзанд тарбиясини аёлга топширган. Мураббийнинг ўзи тарбияли бўлиши керак. Демак, фарзандни тўғри тарбиялаш учун она илмли бўлиши лозим.

Оқила, одобли, солиҳа аёлларгина салоҳиятли фарзандларни тарбиялай олади. Фаҳмфаросатли, илмли, доно аёллар нафақат фарзандига, балки турмуш ўртоғига ҳам ҳар соҳада маслаҳатгўй, ҳамфикр, дастёр, кўмакдошдирлар. Арабларда: “Ҳар бир буюк шахс ортида аёл бор”, деган мақол бор. Бу бежиз айтилмаган.

Бир куни Пайғамбаримиз Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг ҳузурларига ҳазрат Ойша онамиз розийаллоҳу анҳо келиб: “Эй Аллоҳнинг расули! Эркаклар ҳамма нарсада биздан ўзиб кетишяпти”, деб шикоят қилади. Яъни, эркаклар ҳар куни сиздан ваъз-насиҳат эшитиб, илм оладилар. Биз аёллар эса бундан маҳрум бўлиб қоляпмиз, дейди.

Бугун бизнинг аёлларимиз ҳам илмга ана шундай чанқоқми? Улар ҳам Ойша онамизга муносиб издош бўлишга интиляптими?

Набий алайҳиссалом Ойша онамизнинг бу мурожаатларидан келиб чиқиб, муслималар учун илмий мажлис ташкил қилиб, уларнинг ҳам эркаклар каби илм олишларига шароит яратиб бердилар.

Фарзандини илм-маърифатли, салоҳиятли қилиб тарбиялаш учун она ҳам маърифатли бўлиши керак. Буни бугунги кунда илмий тадқиқотлар ҳам тасдиқлади: эр-хотиннинг савияси бир-бирига таъсир ўтказишини илм-фан исботлади. Чунки улар ўртасида руҳий алоқа бор, никоҳ риштаси, шаръий суҳбат, муошарат, яқинлик бор.

Ана шу муносабатлар асносида инсон тасаввур қила олмайдиган синхрон ақлий мулоқот юзага келиши, бу икки инсон, яъни эр ва хотиннинг табиати, феъл-атвори, ақли, тафаккури, онги ўзаро таъсирланиши аниқланди.

Пайғамбар алайҳиссалом: «Мўминларнинг руҳи бир кунлик масофадан мулоқот қилади», деганлар. Инсон кўзга кўринмас таъсирлашув воситасида бир-бирини сезади. Шунинг учун эр-хотиннинг илми, савияси бир-бирига таъсир кўрсатади. Масалан, она илмли бўлса, илмга рағбатли бўлса, билганларига амал қилса, нафақат зурриётини, балки эрини ҳам илмга рағбатли қилади.

Тадқиқотларнинг бирида узоқ йиллик кузатишлардан маълум бўлдики, бола онанинг қорнидалигидаёқ ундан 75 фоиз маълумот олар экан. Бу ирсият масаласидир.

Мутахассисларнинг таъкидлашича, бир оила бузилиб, ажрашиш асносида аёл ҳомиладор бўлса, муайян вақт ўтиб, фарзанд туғилса, аёл болани ёлғиз ўзи катта қилади. Табиийки, бола отасини кўрмай ўсади.

Бола уч ёшга тўлганида, онаси ундаги бир одатни кўриб, ҳангу манг бўлиб қолди. Бу одат аёлнинг ажрашиб кетган эрида бор эди. Аммо отасини кўрмай катта бўлган бола ўша одатни такрорлайди. Бу одат бодрингни қатиққа ботириб ейиш эди.

Ҳақиқатан, бу одат болада қаердан пайдо бўлди? Табиийки, ирсият орқали ўтган. Дарҳақиқат, боланинг баъзи феъли, хатти-ҳаракатлари отаси ёки онасининг одатига айнан ўхшашини кўриб, ҳайратдан ёқа ушлайсиз.

Буларнинг барчаси инсонга хос жиҳатларнинг ирсият орқали кейинги авлодга ўтиш қонунидир. Авлоддан-авлодга ўтадиган бу ҳолат, табиийки, Буюк Раббимизнинг марҳаматидир.

Раҳматуллоҳ САЙФУДДИНОВ,

Юнусобод тумани бош имом-хатиби

“Мўминалар” журналининг 2020 йил, 4-сонидан

Ўзбекистон элчихонаси Покистоннинг «Serene Air» авиакомпаниясининг тижорат ишлари бўйича бош директори Холид Башир билан видеоконференция ўтказди, деб хабар беради «Дунё».
Онлайн-тадбирда Ўзбекистон томонидан Туризмни ривожлантириш давлат қўмитаси раисининг ўринбосари Улуғбек Аъзамов, транспорт вазирининг ўринбосари Жасурбек Чориев, Дин ишлари бўйича қўмита раисининг ўринбосари Музаффар Комилов иштирок этди.
Мулоқотда Ўзбекистон зиёрат туризмини тарғиб қилиш доирасида Исломобод ва Тошкент ўртасидаги чартер рейсларининг техник масалалари муҳокама қилинди.
Томонлар ўзбек авиакомпанияларининг Покистонга парвозларини кўпайтириш, хусусан, “Тошкент-Исломобод-Тошкент” йўналишини очиш масаласини кўриб чиқди.
Покистонлик шерикларга Ўзбекистон раҳбарияти томонидан мамлакатимизнинг логистика имкониятларининг жозибадорлигини ошириш бўйича кўрилаётган чора-тадбирлар, юртимиздаги айрим аэропортларга «очиқ осмон» режими берилгани, хусусан, зиёрат туризми доирасида махсус парвозларни амалга ошириш учун имтиёзлар тўғрисида батафсил маълумот тақдим этилди.
Учрашув давомида, шунингдек, Покистондан юк ташиш рейсларини амалга ошириш истиқболлари муҳокама қилинди, хусусан, иштирокчилар парвозлар географиясини кенгайтириш тўғрисида келишиб олди.
Анжуманнинг муҳим кун тартиби пандемиядан кейинги даврда зиёрат туризми доирасида туризмни ривожлантириш масаласига қаратилди. Хусусан, Туризмни ривожлантириш давлат қўмитаси раисининг ўринбосари У.Аъзамов Ўзбекистоннинг туризм соҳасини ривожлантириш бўйича тажрибаси ва бугунги кунда ушбу тармоққа тақдим қилинаётган имтиёзлар, хусусан, республика раҳбарияти ташаббуси билан сайёҳлик соҳасини қўллаб-қувватлаш доирасидаги «Cash Back» дастури ҳақида тўхталди.
Ўз навбатида, Холид Башир авиакомпания Ўзбекистонга тўғридан-тўғри рейсларни амалга оширишга тўлиқ тайёрлигини билдирди. Унинг сўзига кўра, бугунги кунда компания паркида 5 та «Боинг 737-800» ва битта «А-330» самолёти мавжуд. Ушбу маркадаги яна иккита самолёт 2021 йил январь ойининг охирига қадар фойдаланишга топширилади.
2020 йил март ойида компания IATAдан 2020 йил апрелидан БАА, Хитой ва Саудия Арабистонига мунтазам халқаро рейсларни амалга ошириш учун рухсатнома олган. Бироқ пандемия бошланганлиги сабабли компания ушбу режани кечроқ муддатга сурди. Шунга қарамай, компания чет элда қолган покистонликларни ўз ватанига қайтаришда фаол иштирок этди ва ушбу мамлакатларга 55 та рейсни амалга оширди.
Юқоридагилар, шунингдек, Ўзбекистон ва Покистон авиация маъмурлари ўртасида икки томонлама келишувлар мавжудлигини ҳисобга олган ҳолда, «Serene Air» қисқа вақт ичида зиёрат туризми доирасида Ўзбекистонга чартер рейсларини амалга ошириш учун ўзбек томонига керакли мурожаатларни юборади.
Томонлар мунтазам равишда веб-семинарлар ва алоҳида музокаралар ўтказишга қизиқиш билдирди.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати