Макка мукаррама шаҳридаги Масжидул ҳаромда муқаддас Каъбани ювиш анъанавий маросими бўлиб ўтди.
Arab news хабарига кўра, шарафли маросимни Макка амири ўринбосари, шаҳзода Бандар бин Султон бин Aбдулазиз амалга оширди.

Каъба йилига икки марта ювилади, одатда бу тадбир муқаддас Рамазон ойи бошланишидан бироз олдин ва Ҳаждан олдин бўлиб ўтади. Биноларни ювиш учун Каъбанинг ўзидан унчалик узоқ бўлмаган ва муқаддас ҳисобланган Замзам булоғидан сув ишлатилади.

Сувга Тоиф шаҳрида етиштирилган гуллардан олинган атиргул мойи, шунингдек, ноёб ажар дарахтидан олинган қимматбаҳо тутатқи – Камбоджа уд қўшилади.
Каъбанинг деворлари атиргул суви билан намланган юмшоқ мато билан ичкаридан тозаланди, поллари эса қўл ва хурмо барглари билан ювилади. Каъбани ювиш тадбири иштирокчилари Каъба атрофида тавоф қилди, сўнгра намоз ўқиди.

Масжидул Ҳаром ва Масжидун Набавий ишлари бўйича бошқармага қарашли Aтирлар ва тутатқилар бўлими вакили Масжидул Ҳаромни энг яхши парфюмерия воситалари билан хушбўй ҳолатга келтирилди, бу Каъбани ювиш ишлари тугаганидан кейин амалга оширилди, – дея таъкидлади.

Байтуллоҳни атирлар ва тутатқилар билан хушбўй қилиш бўлими кечаю-кундуз Масжидул Ҳаром ва унинг барча томонларини хушбўй қилиш бўйича саъй-ҳаракат қилиб, Масжидул Ҳаром (60) дан ортиқ тутатқи билан тутатилиши ва Каъбага ҳар бир фарз намозида Қора тошдан бошлаб, Яман бурчаги, кейин Мултазам ва Каъба эшигига икки бўлак яхши уд ёғи сепилишини маълум қилди.

Ушбу хизмат Масжидул Ҳаром ва Масжидун Набавий ишлари бошқармаси ижрочи директори шайх доктор Aбдул Раҳмон бин Aбдулазиз Aл-Судайс томонидан Байтуллоҳни зиёрат қилганлар учун барча хизматлардан фойдаланиш учун йўналтирилган хизматлар доирасида амалга оширилади.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси ходими
Илёсхон Аҳмедов тайёрлади

Бугун минглаб юртдошларимиз оиласини боқиш ва яхши яшаш учун Россия, Корея, Америкаю Европада меҳнат қилмоқда. Омади келиб тўкин-сочин яшаётганлар, иш тополмай саргордон юрганлар ё ўзи ялло қилиб, оиласидан хабар олмаётганлар ҳам топилади.  

Айниқса, охирги пайтда Америка қўшма штатларига кетиш “тренд”га чиқди. Бу йўлда кимдир “Гренд кард” ёки шу каби қонуний виза олиб кетаётган бўлса, айланма йўллар орқали ноқонуний боришга уринаётганлар ҳам бор. “Сеҳрли диёрга” айланма йўлдан олиб бориш хизмати 20-60 минг доллар. Бу пулни топиш учун уйини ёки борини сотиб кетаётганлар анча. Бунинг ортидан чув тушаётганлар, манзилга етолмай ярим йўлдан ортга қайтаётганлар ёки бошқа юртларда сарсон бўлаётганлар ҳам кам эмас.

АҚШга минг азобда етиб борганларни ҳам ҳеч ким қучоқ очиб кутиб олмайди. Нари борса, ҳайдовчилигу, бирор оддий хизматчи бўлар. Буларнинг барчаси минг машаққатларга, ҳаётини хавфга қўйишга арзийдими?!

Мўмин киши бирор иш қилишидан олдин ақл тарозисига тортиб, динимиз кўрсатмаларига тўғри келиш-келмаслиги, ишининг паст баландини таҳлил қилиб, шунга кўра иш тутади. Керакли ўринда таваккал қилади.

Ибн Аббос розияллоҳу анҳумодан ривоят қилинади. Пайғамбаримиз Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Ҳар бир нарса учун қурол-аслаҳа бор, ақл мўминнинг қуролидир.   Ҳар бир нарса учун улов бор, ақл кишининг уловидир. Ҳар бир нарса учун асос бор, диннинг асоси ақлдир. Ҳар бир қавмнинг шиори бор, бандаларнинг шиори ақлдир. Ҳар бир савдогарнинг сармояси бор,  ғайратли савдогарнинг сармояси ақлдир. Ҳар бир уй аҳли учун қўриқловчи бор, сиддиқлар хонадонининг қўриқчиси ақлдир. Ҳар бир харобани обод қилгувчиси бор, охиратни обод қилгувчиси ақлдир. Ҳар бир кишининг унга нисбат бериладиган зурриёди бўлади ва ўша зурриёди билан эсланади. Сиддиқларга нисбат бериладиган ва улар эсланадиган   зурриёд ақлдир. Ҳар бир мусофир учун бошпана бор, ақл мўминнинг бошпанасидир”, деганлар.   

Аллоҳ таоло инсон зотини мана шу ақл туфайли мукаррам этиб, уни барча жонзотлардан афзал қилди. Уни ишлатиш, ҳар бир ишда тадаббур, мулоҳаза қилиш мўминга хос ҳислат.

Юқоридаги каби охирини ўйламай иш қилаётган, ўзини ҳам яқинларини ҳам қийин аҳволга солиб, хорижга отланаётганлар ҳақида бу гапни айтиш қийин. Айниқса, неча йиллаб хорижда юриб, оиласидан хабар олмайдиган, аросатга солиб қўйганларни нима дейиш мумкин?!

      Аллоҳ таоло Қуръони каримда: “…ўз қўлларингиз (бахиллигингиз)  билан ўзларингизни ҳалокатга ташламангиз!..” (Бақара сураси 195-оят), дея марҳамат қилган. Аммо орамизда бу амрнинг тескарисини қилаётган, тақдирига енгил қараётганлар кўпгандек.

Ҳар бир эр-йигит учун оиласини боқиш, меҳнат қилиш фарздир. Бу йўлда четда ишлаши ҳам мумкин. Бунга Қуръони каримнинг: “У сизларга ерни бўйсундириб қўйган зотдир. Бас, унинг турли жойларида юринг ва Унинг ризқидан енг!” (Мулк сураси, 15-оят) далил.

Аммо уламоларимиз хорижда ишлашнинг ҳукми ҳақида, ўз мамлакатида энг зарурий тирикчилик воситаларига эга бўлолмаса, муҳтожликка кириб қолса, бошқа жойга ишлаш учун бориши жоиз деганлар. Бу узрли деб қаралади. Бунинг учун оиласи азият чекмаслиги зарур. Уларнинг таъминотини бир дам тўхтатмаслиги ёки ўзга муҳтож қилмаслиги керак. Чунки эркакларнинг зиммасига аҳли аёл нафақаси фарздир. Бу хусусда Расулуллоҳ саллоллоҳу алайҳи ва  ссаллам: “Киши ўз қарамоғидагиларини нафақасиз ташлаб қўйиши унинг қаттиқ гуноҳкорлигига кифоя қилади” (Имом Абу Довуд ривояти), дея марҳамат қилганлар.

Аммо ўз юртида тирикчилиги бўла туриб, ўзга юртларга мол дунёни кўпайтираман деб, роҳат-фароғат мақсадида кетса, бу ишда кароҳият бор дейилган. Афсуски, бугун молу дунё умидида кетаётганлар кўп. Чунки  иши юришмаган ёки топиш-тутиши бироз камроқ киши борки, қаноат қилиш ўрнига четга кетиш пайида. Хорижда гўё ҳамма нарса муҳайёдек.

Бир танишимизнинг ўғли тайёр ишини ташлаб Россияга кетди. Ҳар йили бир ишлаб келиб камини ямайди. Уй қуради, тўй қилади шу билан эрта баҳорда яна Россияга отланади. Ҳеч ками битмайди. Буёғига болалари катта бўляпти... 

Шуниси аниқки, ҳар бир йигит ёшлигидан касб-ҳунар ўрганса, илм олса, ҳеч бўлмаса чет тилини ўрганса,  ҳеч қаерда хор бўлмайди. Хоҳ четда, хоҳ ўзимизда бўлсин ишини топиб кетаверади.

Асосийси, ризқ Аллоҳдан эканига имон келтириб, ҳалол ризқ пайида бўлса, буни Аллоҳдан астойдил сўраб, ҳаракат қилса, Аллоҳ мўл ризқ беради, иншоаллоҳ. Қуръони каримда: “...Бас (шундай экан), сизлар ризқни Аллоҳ даргоҳидан истанглар ва Унгагина ибодат қилинглар ва Унга шукр қилинглар!” (Анкабут сураси 17-оят), дея марҳамат қилинган.

 Бобур МУҲАММАДИЕВ

Минтақа

Мавритания Ислом Республикаси Африканинг шимоли-ғарбидаги давлат. Пойтахти – Нуакшот. Ҳудуди – 1031 минг квадрат километр. Маъмурий-ҳудудий бўлиниши – 12 вилоят ва Нуакшот автоном вилоятидан иборат. Аҳолиси – 3,30 млн. киши. Давлат тили арабча.

Мавритания – ривожланаётган камбағал давлат. Унинг Мавритания деб аталиши тасодифий эмас. Аҳоли ўзларини ўрта асрларда Испания мусулмонлари бўлган маврларга алоқадор деб билади. Уларнинг аждодлари геноцидни бошдан кечириб, Испаниядан Африкага қочишга мажбур бўлган. Афсуски, Пиреней ярим оролидаги мусулмон давлатининг юксак маданиятини қочқин бўлиб Африкага борган аҳоли сақлаб қола олмади, аммо мавританияликлар орасида "Андалус" ва "Кордоба" номларига бўлган муҳаббат ўзгача. Кўплаб қаҳвахоналар, сартарошхоналар ва бошқа муассасалар ана шу қадимий номлар билан аталади.

Аҳолиси

Мавританияликлар Исломга эътиқод қилади ва икки гуруҳга бўлинади. Мамлакат жанубидаги Сенегал дарёси қирғоғи аҳолиси (волоф, тукулер ва сонинклар) деҳқончилик билан шуғулланади.  Улар мамлакат аҳолисининг бешдан бир фоизини ташкил қилади. Қолган аҳоли – чорвадор ва кўчманчилар –  чўл ва чала чўлларнинг кенгликларига тарқалиб кетган. Этник келиб чиқишига кўра,  улар араб, бербер ва ғарбий африкалик аралаш бўлган маврлар ва туарегларга оид. Берберлар шимолий ва шимоли-ғарбий Африкада милоддан авваллари ҳам яшаган.  VII-VIII юзйилликларда араблар кириб келганидан сўнг берберларнинг баъзи қабилалари араблар билан чатишиб кетган. Уларнинг ҳаммаси Исломга кирган ва араб тилида гаплашишни одат қилган.

Соф араб тили

Мавританияликларнинг лингвистик хусусияти шундаки, улар соф адабий араб тилида, муқаддас Қуръон тилида гаплашади. Уларнинг тилини араб нутқи намунаси дейиш мумкин. Кўплаб араб давлатлари аҳолиси турли шеваларда гаплашадилар. Арабларнинг оғзаки нутқи адабий тил нормаларидан жуда узоқлашиб кетган, лекин бундан мавританлар мустасно. Улар Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи ва саллам замонидан ўзларигача етиб келган нутқ услубини сақлаб қолишган ва соф адабий араб тилида мулоқот қилишади.

Дунёдаги энг қадим миноранинг иккинчиси

 Мавританиядаги хорижлик сайёҳларни табиий ландшафтларнинг гўзаллиги, қадимий тарих ва меъморчилик ёдгорликлари, маҳаллий халқларнинг бой маданий анъаналари ўзига жалб қилади. Жумладан, Шингетти жоме масжиди XIII-XIV асрларда Мавританиянинг Адрар минтақасидаги Шингетти воҳаси шаҳри асосчилари томонидан барпо этилган қадимий ибодат марказидир. Ушбу қадимий масжиднинг минораси мусулмон оламида доимий фойдаланиладиган иккинчи энг қадимги минора ҳисобланади. 1970 йилларда масжид ЮНЕСКО саъй-ҳаракатлари билан қайта тикланган, аммо шаҳар ва масжидга кучли чўлланиш жараёни ҳамон хавф солиб турибди.

Дини

Мамлакат аҳолисининг 99,6 фоизи – мусулмон. Бу ерда аҳли суннат вал жамоатнинг моликия мазҳаби кенг тарқалган. Исломнинг кириб келиши VIII асрда бошланган. Аҳолининг 0,1 фоизи африкаликларнинг анъанавий эътиқодларига (анимализм, фетишизм, тотемизм, табиат кучлари ва бошқаларга) амал қилади. Насронийлик XVI-XVII асрларда тарқала бошлади. Насронийларнинг кичик жамоасининг аксари католиклардир.

Мавритания айни кунларда камбағал давлатлар сирасига кирса-да, жадаллик билан ривожланиб бораётган ўлка. Бунда, албатта, мамлакат аҳолисининг ўз динига мустаҳкам эътиқоди, меҳнатсеварлиги, энг муҳими, илмга ташналиги муҳим роль ўйнамоқда.

Дамин ЖУМАҚУЛ тайёрлади.