Аввал хабар берганимиздек, айни кунда юртимиз бўйлаб уламоларимизнинг диний-маърифий суҳбатлари Тошкент вилоятида давом этмоқда.

Бугун, 8 июнь куни Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси ўринбосари Иброҳимжон домла Иномов Бекобод шаҳридаги “Қора мозор” жомесига ташриф буюриб, масжид янги биноси қурилиши билан танишиб, йиғилганлар билан маърифий суҳбат қурдилар. Жумладан, уларда юртимизда амалга оширилаётган хайрли ислоҳотлар, бугунги кундаги долзарб масалалар бўйича маъруза қилдилар. Бундан ҳудуд аҳли мамнун бўлиб, миннатдорлигини изҳор қилмоқдалар.

Шунингдек, Тошкент шаҳар бош имом хатиби ўринбосари Абдуқаҳҳор домла Юнусов Бекобод шаҳридаги “Нўъмон ибн Собит” жомесида, Тошкент шаҳридаги “Имом Термизий” масжиди имом-хатиби Исҳоқжон домла Бегматов Бекобод тумани "Далварзин" жоме масжидида йиғилганларга бугунги кундаги долзарб масалалар бўйича маърузалар қилиб бердилар ва намозхонларни қизиқтирган саволларга жавоб бердилар.

Ана шундай маърифий учрашувларни Бекобод туман “Туркман” жоме масжидида Тошкент шаҳар Чилонзор тумани бош имом-хатиби Эргашали домла Рустамов, Бекобод тумани “Мулла Маматқул” жоме масжидида Янгийўл тумани бош имом-хатиби Қамариддин домла, Бекобод туман “Хос” жомесида Тошкент шаҳар “Камолиддин Ориф ал-Бухорий” масжиди имом-хатиби Закариё домла Ҳафизуллаев, Бекобод тумани "Найман" масжидида Тошкент шаҳар “Ҳазрати Имом” масжиди имом-хатиби Ҳабибуллоҳ домла Абдураззоқов, Бекобод шаҳар “Ўзбекистон” жоме масжидида Тошкент шаҳар “Ракат” жоме масжиди имом-хатиби Раббимқул домла Муҳаммадиевлар ҳам ўтказдилар.

Тошкент вилоят вакиллиги матбуот хизмати

Қироъати жаҳрий намозларда имом “Фотиҳа” сурасини ўқиб бўлгач “Омин” лафзини қай тарзда айтилади? Махфийми ё жаҳрийми? Имом ва қавм бирга айтадими, ёки имомнинг ўзигина айтадими, ёки имом қолиб қавмнинг ўзлари айтадими?

Юқоридаги саволларнинг жавоби кўпчилик учун қизиқ бўлса керак. Чунки айни шу мавзуда намозхонларимиз орасида ихтилофлар учраб туради. Баъзи биродарларимиз “Омин”ни жаранглатиб айтишни хуш кўради. Лекин атрофидаги намозхонлардан истиҳола қилиб ўзлари хоҳламасдан ичларида айтишади ва ўз эътиқодларига кўра, бир суннатга амал қила олмаётганлари учун виждонлари қийналиб юради. Ўзлари ёлғиз намоз ўқиганларида эса баланд-баланд овозларда “Омин” деб хуморларидан чиқиб оладилар.

Бошқа бир гуруҳ намозхонларимиз эса “Омин”ни жаҳрий айтадиганларни қаттиқ ёмон кўради ва бу нафрат бошқалардан ўтиб уларнинг ўзларига ҳам салбий таъсир қилган. Натижада улар умуман “Омин”ни айтмайдиган бўлиб кетишган.

Аслида суннатга мувофиқ ҳукм қандай ўзи? Келинг шу мавзуни қисқа ва лўнда тарзда ўрганиб чиқамиз:

Ҳанафий мазҳабимиз фуқаҳолари, Суфёни Саврий ва Лайс ибн Саъд раҳимаҳуллоҳ ҳаммалари “имом “Фотиҳа” сурасини ўқиб бўлгандан кейин унинг ўзи ва ортидаги қавми “Омин” деб айтади”, деганлар.

Имом Молик раҳимаҳуллоҳ эса: “Имом “Омин” демайди балки, қавм айтади холос. Агар ёлғиз намоз ўқигувчи бўлса у ҳам айтади”, деган. (Имом Таҳовий. Мухтасару ихтилаф ил-улама. 1 – Ж. 202 — Б).

Демак моликийлардан ташқари мазҳабларга кўра, иттофақан “Фотиҳа” сурасининг охирида имом ва қавм “Омин” деб айтади.

Лекин, ҳанафийлар ва шофеъийлар орасида “Омин” лафзини махфий айтиш суннатми ё жаҳрий айтиш суннатми? Шу масалада ҳам ихтилоф бор.

Имом Шофеъий раҳимаҳуллоҳ: “Жаҳрий айтиш суннат”, деган.

Ҳанафий мазҳаби фуқаҳолари эса: “Омин лафзини махфий айтиш суннат” деган.

Баъзи намозхон биродарларимиз шу ихтилофда имом Шофеъий мазҳабини устун кўриб “Омин”ни жаҳрий айтади ва бу масалада ҳанафийларнинг йўли суннатга хилоф дейди. Аслида эса ундай эмас. Ҳанафий мазҳаби фуқаҳоларининг (Улардан Аллоҳ рози бўлсин!) “Омин лафзини ичида махфий айтиш суннат” деган гаплари қуруқдан–қуруқ айтилмаган. Уларнинг бу фатвосига албатта, далиллари бор:

Биринчидан, Аллоҳ таоло шундай буйруқ беради:

ادْعُواْ رَبَّكُمْ تَضَرُّعاً وَخُفْيَةً

“Роббингизга тазарруъ ила ва махфий дуо қилинг”. (Аъроф сураси 55).

Ояти каримада Аллоҳ умумий тарзда дуони махфий қилишга амр қилмоқда. “Фотиҳа” сурасининг сўнгги қисми дуо, унинг охирида “Омин” деб айтиш ҳам “Эй Раббим, ижобат айла” маъносини англатувчи дуодир. Аллоҳ дуони махфий қилишга буюрдими, демак намозда ҳам, ташқарида ҳам махфий дуо қилиш керак.

Иккинчидан, Абу Мусо Ашъарий розияллоҳу анҳу ривоят қилади, Набий соллаллоҳу алайҳи ва саллам бир қавмнинг олдидан ўтиб қолди. Улар овозларини кўтариб дуо қилишаётган эди. Шунда Расулуллоҳ уларга: “Сизлар кар ёки ғоибдаги Зотга дуо қилмаяпсиз! Сиз дуо қилаётган Зот сизларга қон томирингиздан ҳам яқинроқ Зотдир!”, дедилар. (Саҳиҳи Бухорий 4/145, 275. Мусаннафи Абдурраззоқ 5/159, 160).

Ҳадисдан кўриниб турибдики, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам дуода овозини кўтарганларга эътироз билдирган. Бу эса дуонинг махфий бўлиши суннатга мувофиқлигини англатади.

Учинчидан, Аъмаш раҳимаҳуллоҳ Абу Солиҳдан ривоят қилади, у деди: Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам шундай деганлар: “Имом “ғойрил-мағдуби ъалайҳим ва лад-доооллииййн” деганда сизлар жим туринглар!”. (Сунани Дорақутний 1/331).

Тўртинчидан, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам шундай деганлар: “Имом “ва лад-доооллииййн” деганда сизлар “Омин” денглар. Чунки уни имом айтади”. (Саҳиҳи Бухорий 1/142, Саҳиҳи Муслим 1/174, 175. Муснади Аҳмад 2/233, 270. Мужтаба. Насаий 2/144. Мусаннафи Абдурраззоқ 2/97).

Бу икки ривоятга кўра эса Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам шундай таълим беряптиларки, намозда “Фотиҳа”нинг охирида имом “Омин” дейди. Буни қавм эшитмагани учун Расулуллоҳ алоҳида урғу бериб саҳобаларга бу ҳақда уқтириб қўймоқдалар. Ва яна уларни овоз чиқариб “Омин” демасликлари учун, сизлар жим туринглар, деб огоҳлантириб қўймоқдалар. Булар нимани англатади? Булар имом ва қавм ичларида махфий қилиб “Омин” дейишлари суннатлигини англатади!

Бешинчидан, “Омин” лафзи Қуръондан эмас. Агар Қуръондан бўлганида “Фотиҳа” ё зам сура каби жаҳрий овозни кўтариб қироат қилинган бўларди. Балки у намоздаги суннат зикрлардан бири. Худди сано ва таъаввуз каби. Суннат зикрлар эса қоидага кўра махфий қилинади. Шундай экан, “Омин” ҳам махфий айтилса суннатга мувофиқ бўлади!

ТИИ Махсус сиртқи бўлим

битирувчиси Ботиржон ТОЖИБОЕВ

Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси ўринбосари Иброҳимжон домла Иномов ва Тошкент шаҳар бош имом-хатиби ўринбосари Абдукаҳҳор домла Юнусов Тошкент вилоятига сафари давомида Янгийўл туманида истиқомат қилувчи фахрий имом, устоз Орифжон домла хонадонига бориб, у кишини зиёрат қилдилар.

Самимий суҳбат давомида Иброҳимжон домла Иномов Орифжон домлага муфтий Усмонхон Алимов ҳазратларининг салом ва тилакларини етказдилар, у кишининг фаолият юритган даврлар эсга олиниб, дин хизматчиси сифатида қилган хайрли ишларига миннатдорлик билдирилди...

Таъкидлаш жоиз, Орифжон домла Йўлдошов кўп йиллар, Тошкент вилояти бош имом-хатиби, Янгийўл шаҳар-туман бош имом хатиби, Янгийўл туманидаги “Олтин обод” жоме масжиди имом-хатиби сифатида дин йўлида халқимиз хизматида самарали меҳнат қилган. Айниқса, у киши муфтий Зиёвуддин ибн Эшонбобохон ҳазратлари ва бошқа собиқ муфтийлар билан ёнма-ён, елкама-елка туриб Ислом дини ривожи йўлида халқимиз маърифатини оширишда жонбозлик кўрсатганлар.

Инсон ҳаёт кечирар экан, ўзининг ҳаётий фаолиятида кўплаб яхшиликлар қилади, шогирдлар тарбиялайди, жамият, миллат, қавму қариндошлари учун ўз меҳнатини ва ёрдамини асло аямайди. Орифжон домла ўзларининг сермазмун ва самарали фаолияти, гўзал инсонийлик хулқи билан ҳар қанча эътирофга лойиқ инсондир.

Дарҳақиқат, Ислом динининг эзгу таълимотларини кенг тараннум этиш ва Ҳақ таолонинг динига хизмат қилиш савоби улуғ амаллардан ҳисобланади.

Қуръони каримда марҳамат қилинади: “Эй, имон келтирганлар! Агар сизлар Аллоҳга ёрдам берсангиз (динининг ривожи учун ҳаракат қилсангиз), У ҳам сизларга ёрдам берур ва қадамларингизни собит (барқарор) қилур” (“Муҳаммад” сураси, 7-оят). Ояти каримада таъкидланганидек Ҳожи Ориф домла ана шундай яхши ва эзгу хислатлар эгасидир.

Ислом дини маърифати йўлида соч-соқоли оқарган мўйсафид одамлар ҳақида Ҳазрати Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Ислом йўлида кимнинг сочига оқ тушган бўлса, Қиёмат куни унга нур бўлади”, дея марҳамат қилганлар (Имом Термизий ривояти).

Устоз ҳаётларида кўп машаққатлар, синовларни бошларидан ўтказдилар. Бироқ, Парвардигоримиз ато этган юксак ирода билан, сабр билан бутун умрлари давомида Исломга, миллат маънавиятининг ўсишига, маърифатга, китобхонлик ва мутолаага, айниқса, ёш авлод тарбиясига хизмат қилишдан чарчамайдилар.

Маърифий, самимий суҳбат асносида устоз Орифжон домладан дуо олинди, доимо у кишининг илмий ва касбий масалаларда маслаҳатлашиб туриш илтимос қилинди.

Аллоҳ таоло марҳум устозларимизни раҳмат қилсин, ҳаёт бўлган устозларнинг умрларини узоқ қилиб, кўп йиллар шогирдларга йўл-йўриқ кўрсатиб, халқимизга маърифат улашиб юришини насиб айласин!

Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати

Аллоҳ таолога беадад шукурлар бўлсин, 30 йилдирки тинчлик-осойишталик, мустақиллик неъмати ила яшаб келмоқдамиз. Ушбу муддат ичида ватанимиз эришган ютуқлар, қўлга киритган зафарлар кўлами, эътирофини жаҳон жамоатчилиги тан олиб бораётгани сир эмас.

Бугун жамиятимизнинг турли соҳаларида бўлгани каби иқтисодий соҳада амалга оширилган кўламли ислоҳотлар ва унинг натижасида қўлга киритилган улкан ютуқлар барча юртдошларимизни қувонтирмоқда. Бу  ўз-ўзидан бўлмайди, албатта. Ана шу ислоҳотлар самараси ўлароқ, улуғ саодатки, фарзандларимизнинг иқтисодий мустақиллиги ва ҳеч кимга қарам бўлмаслиги туйғуси бизларга юксак ишонч бериб, қалбларимизни ғурур-ифтихорга тўлдириб келмоқда.

Шубҳасиз, диёримиз бугун дунёдаги энг тинч ва обод, иқтисодий салоҳияти тобора ўсиб бораётган юртлардан бири бўлиб турибди. Бундай улуғ инъомнинг қадрига етиш, ватан корига яраш, шу масканда яшаётган ҳар биримизнинг бурчимиздир.

Бугун халқимиз хаёлан ўтган кунларини эслаб, юртимизда халқ манфаатлари йўлида амалга оширилаётган кўламли ислоҳотлар, бунёдкорлик ишларининг амалий натижасидан хурсанд бўлиб, юртимизнинг бугунги кунига ҳавас билан боқиб, истиқлолимизнинг азиз неъматига шукроналар айтмоқда.

Ўзбекистонда бундан 4 йил аввал иқтисодий соҳада ўта муҳим ва зарур ислоҳотлар бошланди. 2017-2021 йилларда мамлакатни ривожлантиришнинг бош устувор ҳужжати ҳисобланган Ҳаракатлар стратегияси асосидаги мазкур янгиланишлар бугунги кунга келиб дастлабки натижалари ва қатор устунликларини намойиш этмоқда. Буни ўтган 4 йиллик муддат давомида эришилган натижа ва самарадорлик мисолида ҳам кўриш мумкин.

2019 йилда Халқаро валюта жамғармасининг асосий статистик маълумотлар платформаси – “Халқаро молиявий статистика” тизимида Ўзбекистон Республикаси саҳифаси очилди. Натижада халқаро ҳамжамият, халқаро ташкилот ва молиявий институтларнинг Ўзбекистонга муносабати ўзгариб, олиб борилаётган ислоҳотлар эътироф этилди.

2020 йилда Ўзбекистон Open Data Inventory (ODIN) – Очиқ маълумотлар рейтингида 63 балл тўплаб, жаҳон бўйича 44-ўринни, Марказий Осиёда эса 1-ўринни эгаллади. Очиқ маълумотлар рейтингида Ўзбекистон Осиё давлатлари орасида энг катта ўсиш кузатилган мамлакат бўлиб, ушбу кўрсаткич бўйича бира-тўла 125 ўринга юқорилади.

2018 йилда халқаро суверен рейтингни олиш ва мамлакат инвестицион жозибадорлигини ошириш мақсадида Standard and Poor’s, Moody’s, Fitch, JР Morgan and Chase каби халқаро молия институтлари ва рейтинг агентликлари билан ҳамкорликни мустаҳкамлаш бўйича салмоқли ишлар амалга оширилди. Хусусан, “Fitch Ratings” ташкилоти: “Ўзбекистон макроиқтисодий барқарорлик ва ўсиш истиқболларини яхшилашга, шунингдек, давлат томонидан катта даражада назорат қилинадиган иқтисодиётда институционал ва бошқарувдаги камчиликларни бартараф этишга қаратилган улкан ва кенг қамровли ислоҳотлар дастурини амалга оширишга киришди”, дея эътироф этди.

2020 йилда Ўзбекистон биринчи марта Иқтисодий ҳамкорлик ва тараққиёт ташкилоти (ИҲТТ)нинг тўғридан-тўғри хорижий инвестициялари бўйича меъёрий чекловлар индексига киритилди ва тўғридан-тўғри хорижий инвестициялар учун иқтисодиётнинг очиқлиги бўйича Марказий Осиё мамлакатлари орасида етакчи ўринни эгаллади.

2018 йилда аҳолига банк хизматларини кўрсатишда, жумладан валюта олди-сотди операцияларини амалга оширишда қулайликлар яратиш мақсадида жисмоний шахслар томонидан халқаро тўлов карталарига сотиб олинган хорижий валютани тижорат банкларида нақд шаклда ечиб олиш механизми жорий этилди, тижорат банклари томонидан аҳоли гавжум жойларда, жумладан, туристик зона, аэропорт, вокзал ва бозорларда “24/7” режимида ишловчи аввал мавжуд бўлмаган автоматлаштирилган валюта айирбошлаш шохобчалари ташкил этилди.

2019 йилда валютани тартибга солиш соҳасидаги илғор халқаро тажриба асосида ишлаб чиқилган “Валютани тартибга солиш тўғрисида”ги қонун янги таҳрирда қабул қилинди. “Иқтисодий эркинлик индекси – 2020” (Index of Economic Freedom) рейтингида юртимизнинг 26 поғона кўтарилгани ислоҳотларимиз халқаро майдондаги яна бир эътирофи бўлди, десак, адашмаган бўламиз.

Қуръони каримда марҳамат қилинади: “Ва аммо Роббингнинг берган неъмати ҳақида сўзла”, дея марҳамат қилган. Аллоҳ таолонинг неъматларини сўзлашлик ва неъматларни эътироф қилишлик шукрдир. Пайғамбаримиз алайҳис салом: “Кимки озига шукр қилмаса кўпига ҳам шукр қила олмайди. Кимки инсонлардан миннатдор бўлмаса Аллоҳга шукр қила олмайди. Аллоҳ таолонинг неъматларини сўзлашлик шукрдир, гапиришни тарк қилиш эса ношукрликдир”, дедилар (Зуҳо сураси, 11-ояти).

Бизларга берилаётган неъматларни изҳори, шукронаси ҳамда неъматларни сўзлашга бўлган Аллоҳ таолонинг амри ўлароқ айтиш мумкинки, мамлакатимизда иқтисодий соҳада кўплаб эътирофга лойиқ ва халқимиз ўз ҳаётида ҳис қилаётган ўзгаришлар амалга оширилмоқда.

Халқимизда бир ажойиб мақол бор: “Ортингга қараб, бугунга боқиб шукр қил, олдинга қараб фикр қил”. Шукроналик ҳисси эртанги эзгу ишларимизга замин ҳозирлайди. Демак, ҳаммамиз, ҳар биримиз масъулият ва фидойилик билан меҳнат қилсак, янги муваффақиятлар бизники бўлади, юртимиз янада гуллаб яшнайди. Ватан обод бўлади, болаларимиз бахтли бўлади. Зеро, Ватанимиз ободлиги, фарзандларимиз саодатидан ортиқ бахт борми?

Яратганга шукр қилиб яшашимиз керак. Зеро, Аллоҳ таоло марҳамат қилади: “Қасамки, агар (берган неъматларимга) шукр қилсангиз, албатта, (уларни янада) зиёда қилурман, борди-ю, ношукрлик қилсангиз, албатта, азобим (ҳам) жуда қаттиқдир”, –дейди (Иброҳим сураси, 7-оят). Ушбу ояти карима юқоридаги фикрларимизга далил бўлиб, неъматларга шукрона қилишимиз, неъматларни зиёда бўлишининг асосий сабаби эканини таъкидлайди. Юрт тинч бўлса, тараққиёт-ривожланиш бўлади, халқимиз меҳнат қилиб, ризқини териб яшайди. Шунинг учун ҳам бу неъматларнинг қадрига етишимиз лозимдир.

Аллоҳга ҳамду сано айтиш, Унинг неъматлари шукрини адо этиш банда учун ҳам ибодат, ҳам унга берилган катта мукофотдир. Пайғамбаримиз соллоллоҳу алайҳи ва саллам ҳадисларининг бирида: “Аллоҳ таоло бандага каттами-кичикми бир неъмат берса ва банда унинг шукронаси учун “Аллоҳга ҳамд бўлсин” деса, шунда у ўша неъматдан ҳам афзалроқ нарсага эришган бўлади”, деганлар. 

Раҳматуллоҳ УСМОНОВ,
Ўзбекистон мусулмонлари идорасининг

 Қашқадарё вилоятидаги вакили,

вилоят бош имом хатиби

"Вақф" хайри жамоат фонди томонидан ўтган олти ой давомида 11 293 272 343 сўм хайрия сифатида сарфланган.

2021 йил 1 январдан 30 июнь санасига қадар, фондга хайрия, закот, вақф мулклари, зиёратгоҳлар, диний ташкилотлар ва акциялар орқали 21 315 999 344 сўм келиб тушган.

Фонд ҳисоб рақамларидан ўтган 6 ой давомида 17 395 090 948 сўм, ҳомийлар ва ҳамкор ташкилотлар томонидан тақдим этилган моддий кўринишдаги эҳсонлар билан қўшиб ҳисоблаганда жами 21 403 394 440 сўм сарфланган.

Бундан ташқари мамлакатимизда фаолият олиб бораётган масжидлар ва фонд тасарруфидаги зиёратгоҳларнинг маъмурий харажатлари, уларни молиявий қўллаб-қувватлаш ҳамда ободонлаштириш учун 10 110 122 095 сўм йўналтирилган.