Каъбул Ахбордан ривоят қилинади:

“Аллоҳ таолонинг зумраддан бир уйи бор, тепаси марвариддан. Унинг ичида яна етмиш мингта уй бор, ҳар бир уйда етмиш мингта эшик бор. Унга пайғамбарлар, ё сиддиқлар, ё шаҳидлар, ё одил раҳбарлар ёки ўз нафсига ҳукм қилганлар киради”.

“Нафсига ҳукм қилувчи ким?” деб сўрашди.

“Ҳаромга рўпара келганда, Аллоҳдан қўрқиб, уни тарк қилган киши”, дедилар.

ШАРХ:

Жаннатда битта уй зумраддан ва марвариддан ташкил топган; уйнинг етмиш мингта алоҳида-алоҳида эшикли хонаси бор; Унга пайғамбарлар киради; Ростгўйлар киради; Шаҳидлар киради; Адолатли раҳбар киради; Аллоҳдан қўрқиб ҳаромни тарк қилган кишилар киради.

Эй дўстим! Гарчи пайғамбар эмассан, гарчи сиддиқ эмассан, гарчи шаҳид эмассан ва ёки раҳбар эмассан, бироқ, бу сабаблар ушбу уйдан умид узишингга сабаб бўлолмайди. Чунки, сенда Аллоҳ учун ҳаромни тарк этиш йўли бор. Шундай экан, Пайғамбарлар ва сиддиқлар, шаҳидлар ва раҳбарлар билан бир уйда яшашга ҳаракат қил.

Тошкент шаҳридаги “Имом ат-Термизий” жомеъ масжиди
имом ноиби Махсумов Саидхон манбалар асосида тайёрлади.

ЎМИ матбуот хизмати

Атрофга назар солинг, ҳаётидан кўнгли тўлмасдан мудом нолиб юрадиган одамлар бисёр. Ким билан суҳбатлашманг бир дарди бор, нимадандир сиқилган ёки ишлари ўзи хоҳлагандек бўлмаяпти.    

Турмуш ташвишларидан чарчаб, муаммоларимга ечим тополмай устозим ёнига бордим.

– Устоз, бунчалар шўр пешона бўлмасам. Нимага қўл урсам натижасиз, кимга ишонсам хиёнаткор, камига дардмандлик ва касаллик, рўзғор ташвишлари белимни букиб қўйди, – дея шикоятимни бошладим.

Устозим пиёлада қўлимга сув узатди-да, унга бир сиқим туз аралаштириб, татиб кўришимни буюрди. Мен у айтгандек қилдим.

– Таъми қанақа экан? – сўради устозим.

– Шўрлиги худди пешонамникига ўхшайди, – деб жавоб бердим.

Устозим ортидан юришимга ишора қилиб, дарё томонга йўл олди. Эргашиб бордим. Дарё бўйига боргач, яна бир сиқим туз узатиб:

– Буни дарёга ташла, – деди.

– Хўп. – деб тузни дарёга ташладим.

– Энди, сувнинг мазасини татиб кўр.

Кафтимга сув олиб ичарканман устозимга боққанча хаёлимда энди нима дер экан деган фикр айланарди.

– Хўш, шўр эканми? Таъми қандай? – деди устозим.

– Яхши! Шўри умуман сезилмади. туз сувга сингиб кетибди.

Жавобимдан мамнун бўлган устозим бир оз сукут сақладида сўнгра насиҳат қилди:

– Ҳаёт қийинчиликлари бир сиқим туздек гап. Қалбингни кенг қилсанг, сезилмайди. Ҳаётда бир пиёла сувдек эмас, дарёдек бўлиб яшашни ўрган. Нолиганимиз билан муаммоларга ечим топилиб қолмайди. Аксинча номайи амолимизга ношукр дея битиб қўйилади, холос. Яхшиси, муаммоларга ечим топиш ҳаракатини қилиб қадарга рози бўлган ҳолда Аллоҳга илтижо қилмоқ афзалроқ. Чунки бизга ота-онамиздан-да меҳрибон бўлган Аллоҳ таоло ўз Каломида мусибатга қандай муносабатда бўлиш кераклиги ва ношукрларни дунё ва охиратда нималар кутиб тургани ҳақида шундай марҳамат қилади:

“Уларга (бу ношукрликлари туфайли) хорлик ва мискинлик битиб қўйилди ҳамда Аллоҳнинг ғазабига учрадилар” (Бақара, 61);

“Бас, Мени ёд этингиз, (Мен ҳам) сизларни ёд этурман. Менга шукр қилингиз, ношукрчилик қилмангиз!” (Бақара, 152);

“Яна Раббингиз эълон қилган (бу сўзлар)ни эслангиз: “Қасамки, агар (берган неъматларимга) шукр қилсангиз, албатта, (уларни янада) зиёда қилурман. Борди-ю, ношукрчилик қилсангиз, албатта, азобим (ҳам) жуда қаттиқдир” (Иброҳим, 7).

Меҳрибон Аллоҳ мусибат ва қийинчиликлардан чиқиш йўлини ҳам бизга ўргатиб шундай марҳамат қилади:

“Ёки ноилож одам дуо қилган вақтида (дуосини) ижобат қиладиган ва (ундан) ёмонлик (мусибат)ни йўқ қиладиган ҳамда сизларни Ернинг ўринбосарлари қиладиган зот (яхши)ми?! Аллоҳ билан бирга (яна бирор) илоҳ борми?! (Насиҳатдан) камдан-кам эслатма олурсиз” (Намл, 62).

Саидаброр УМАРОВ,

ЎМИ матбуот хизмати

Устозу муаллимлар жамият биносининг бинокорлари, онгу тафаккур муҳандислари ва маърифат боғининг боғбонларидир.

Маълумки, бу дунёнинг ривожланишида, инсониятнинг тараққиёт этишида устознинг ўрни беқиёс. Бизнинг доно халқимиз:  «Устоз – отангдек  улуғ» деб бежиз айтишмаган. Мана янги ўқув йили ҳам бошланиб, фарзандларимиз улуғ ва муқаддас бўлмиш илм тарқатувчи ўқув даргоҳларига қадам босишди.  Биз, ота-оналар, фарзандларимизни улғайишида, илм олиб, билимли бўлишларида кўп жиҳатларига  эътиборимизни беришимизда юқоридаги пурмаъноли, сермазмунли тарафини ҳам эътиборга олишимиз лозим бўлади.

Устознинг мавқеи шунчалик улуғ  даражага кўтарилган. “Устоз” деганда фақат маълум бир соҳада ёки фақат илм соҳасида эмас, балки илм-фаннинг барча турларида, касб-ҳунар соҳаларида ҳам ўргатувчини биз устоз деб тушунишимиз лозим. Шунинг учун ҳам бизнинг доно халқимиз ҳурмат ва эҳтиром ила эъзозлаб «Устоз» дейди. Устоз деганда, унинг маънавий нури ва бу нурдан юзлаб кўнгиллар баҳра олаётганлигини тасаввур қиламиз. 

Инсоният учун фойдали бўлган ҳар қандай илм исломда ардоқланади. Аллоҳ таоло Қуръони каримнинг бир нечта оятларида инсониятни дунёни обод қилиш учун яратганини баён қилган ва кишиларни борлиқ ҳақида тафаккур қилишга, уни ўрганишга тарғиб қилган. Зеро, Аллоҳ илм қадрини баланд қилди ва унинг орқасидан  илмли кишилар ва устоз, мураббийларнинг  ҳам қадрини юксак қилиб қўйди. Ва: “Сизлардан иймон келтирган ва илм ато этилган кимсаларни Аллоҳ баланд даража (мартаба)ларга кўтарур”, деди” (Мужодала сураси).

Аллоҳ ҳурматлаган ва даражасини баланд қилган нарсаларни эъзозлаш ва улуғлаш қалбдаги тақводан далолат эканлиги Қуръони каримда жуда кўп ўринларда таъкидланади.

Мазкур ояти каримада Аллоҳ таоло илм эгаллаган ва уни бошқаларга етказишда холис жиддий саъйи-харакат қиладиган холис устозларнинг обрў-эътиборларини янада юқори кўтариб қўйишини ваъда қилмоқда. Ёш авлодни теран билимли ва етук мутахасис бўлиб етишишида устоз ва муруббийларнинг  ишларида беминнат хизматлари улкан. Улар ҳурматга, эъзозга, халқ илтифотига сазовор бўлишган. Уларнинг бирортаси ҳалигача шогирдига «Мен отангдан улуғман», деган ақидани айтмаганлар. Албатта  камтаринлик устозларга хос одат. 

 Олимлик, устозлик мақоми нақадар улуғ эканлигини  хақида Жаноби Пайғамбаримиз шундай мархамат қиладилар: “Олимнинг, яъни унинг бошқалардан ортиқлиги ойдин кечада ойнинг бошқа юлдузлардан зиёда нурли эканига ўхшайди. Дарҳақиқат, уламо-устозлар пайғамбарларнинг меросхўрларидир.”  (Имом Термизий, Абу Довуд ва Ибн Можалар ривоят қилишган)

Устоз ва муаллимга ўзни паст тутиб, хокисор бўлиш нажот эшиги, илм таҳсил қилишнинг асосий омилларидан бири ҳисобланади. Динимиз шунга буюради, шунга ўргатади. Бу устозларнинг шогирдлари устидаги ҳақларидандир. Тарихга назар соладиган бўлсак, устозлар хақида салафи солиҳинлар жуда кўп ибратли сўзларни айтиб ўтганлар.

 Ҳазрати Али розияллоҳу анҳу: "Мен ўзимга бир дона ҳарф ўргатган кишининг қулиман. Истасин, сотиб юборсин, истасин, қул қилиб олсин!", деган эканлар.   

Мазҳаббошимиз  Имоми аъзам Абу Ҳанифа раҳматуллоҳи алайҳ шундай деганлари ривоят қилинади: "Устозим Ҳаммоднинг ҳурмати учун унинг уйи томонга оёғимни узатмаганман. Ҳолбуки, унинг уйи билан менинг уйим орасида еттита кўча бор эди. Ҳаммод вафот этгандан сўнг қачон намоз ўқисам ҳар сафар албатта ота-онамга қўшиб, унга ҳам Аллоҳдан мағфират сўраганман. Нафақат устозим балки, кимдан нимадир ўрганган бўлсам ёки кимдир менга нимадир ўргатган бўлса, албатта ўша кишилар учун ҳам доим Аллоҳдан мағфират сўрайман".

 “Ҳидоя” муаллифи, шайхулислом Бурҳониддин Марғиноний ҳикоя қиладилар: “Бухорои шарифнинг улуғ олимларидан бирлари дарс халқасида эдилар. Дарс асносида гоҳо ташқари томонга қараб ўринларидан туриб қўяр эдилар. Зийрак толиблар бунинг сабабини сўрашди. У зот камоли эҳтиром билан: “Меҳрибон устозимнинг фарзандлари кўчада болалар билан ўйнаб юрибдилар. Гоҳида ўйин билан машғул ҳолда эшик олдига келсалар, устозим ҳурматидан дарҳол ўрнимдан туряпман”, деб жавоб қилдилар.

Манбаларда муаллимларга нисбатан риоя қилиш лозим бўлган одоблар саналганда айрим диққатни тортадиган жойларига дуч келамиз: "Ўқувчи агар муаллимини бир тўда инсонлар ичида учратиб қолса, жамоага салом бергач, муаллимига алоҳида салом бериб, мулозамат қилиши керак".  Мухтасар қилиб айтадиган бўлсак, толиби илм устозининг розилигини топишга интилиши ва уни норози қиладиган, хафа қиладиган, кўнглини оғритадиган ишлардан сақланмоғи лозим.   Чунончи, Абдураҳмон Жомий айтганларидек:

Жаҳонда бўлмаса муаллим агар,

Хаёт хам бўлмасди гўзал бу қадар.   

Устоз ва муаллим хаёт бўстонидаги ниҳолнинг дарахтга айланиши учун беминнат хизмат қиладилар. Ёшларни маънавий етук ва баркамол инсон бўлиб тарбиялашда табаррук устоз ва мураббийларимизни ўрни беқиёсдир. Устозу муаллимлар маънавият осмонида мусаффо зиё таратиб турган йўлчи юлдуздирлар, қайсики, улар туфайли одамлар тўғри йўлни топадилар, уларнинг шарофати билан жаҳолат зулматларидан омонлик қирғоғига етишадилар. Фақат яхшилик қилиш ва илмнинг бебаҳолигини, одамийликни ҳар нарсадан устун қўйадилар. Бундай кишилар халқнинг, Ватаннинг қалқонидирлар. Доимо  сизга таъзимдамиз азиз устозлар.

Раҳматилло Мадаминов.

Фарғона вилояти, Қўштепа тумани, “Эшонгузар” масжиди имом-ноиби.