muslim.uz
Марҳумларга тиловат савобини бағишлаш масаласида салафийларга раддия
Ўзбек ҳалқининг гўзал одатларидан бири маййит чиққан ҳонадон аҳлига таъзия изҳор этиб, ўтганлар ҳаққига Қуръон оятларидан тиловат қилиб, савобини бағишлашдир. Бу одат аслида ҳалқимизга Ислом дини таълимоти асосида кириб келган. Қуръон оятилари нафақат марҳумларга ҳатто уни ўқигувчиларнинг ўзига ҳам манфаатлидир. Аҳли суннат таълимоти бўйича, тириклар томондан қилинган яхши ишларнинг савоби албатта, марҳумларга етиб боради. Бу этиқод ҳалқимизнинг қон-қонига синггиб кетганки, ҳатто уни Ислом дини илмларидан тўлиқ хабари йўқлар ҳам билади. Маҳалла-кўй, таниш-билишлар орасида таъзия бўлса, дарҳол бориб ҳонадон эгаларига тасалли бериб, фотиҳа ўқиб келиш одати ҳам шундандир.
Аммо, кейинги даврларда янги чиққан айрим адашган тоифаларнинг талқин қилишича, Қуръон ўқиб савобини ўтганларга бағишлашнинг фойдаси йўқ эмиш. Такфирчи салафийларнинг раҳнамоларидан бири саналмиш, ибн Бознинг “Ал-фатава”, деб номланган китобида бу ҳақда қуйидаги маълумотни учратасиз:
“ان قراءة القرءان على أموات المسلمين ضلال”
Яъни, “мусулмонларнинг ўликларига Қуръон тиловат қилиб савобини бағишлаш ҳаромдир!”.
Ибн Бознинг бу фатвоси салафи-солиҳлар жумлаи жаҳон аҳли сунна мусулмонларининг фикрига хилофдир. Шу билан бирга унинг бу ва бу каби бошқа бидъатлари тинч-тотув яшаб келаётган мусулмон миллатлар орасида фитна, адоват ва ихтилоф уруғларини сочувчи омил вазифасини ҳам ўтаб берди.
Маййитларга тиловат савобининг етиб бориши уммати муҳаммадиянинг ижмоъси билан исботланган. Имом Нававий раҳматуллоҳи алайҳ ўзининг машҳур “Ал-азкор” номли асарида айтади:
”Тириклар дуосининг ўтганларга манфаъати бор, амалларнинг савоби ҳам етиб боради, деб уламолар ижмоъ қилганлар”.
Шунингдек, имом Нававий ҳазратлари имом Шофеъий раҳматуллоҳи алайҳдан қуйидагича ривоят қилган:
ويستحب أن يُقرأ عند الميّت شىء من القرءان وإن ختموا القرءان عنده كان حسنًا
Яъни, “маййитнинг қабри олдида Қуръон оятларидан ўқишлик мустаҳабдир, агар Қуръоннинг ҳаммасини ўқиб хатм қилинса, янада яхши бўлади”.
Имом Шофеъийнинг бу сўзлари “тиловат савобини бағишлаш ҳаром”, деган салафийларнинг барчасига қарши ҳужжат бўлади.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг ҳам, اللهم اغفر لاهل البقيع , “Эй Аллоҳ Бақиъ қабристон аҳлини кечиргин”, деб дуо қилганлари машҳур ҳадисларда келган. Ва яна, жаноза намозининг ўзида ҳам учинчи такбирдан кейинги ўқиладиган дуода “тирикларимиз ва ўтганларимизнинг гуноҳларидан ўт”, деб дуо қилинади. Бу дуони ҳатто ўша ибн Бознинг ўзи ҳам, издошлари ҳам ўқиб келишади.
Маъқал ибн Ясорнинг ҳадисида Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг:
اقرءوا يـس على موتاكم
“Ўликларингизга Ясин сурасини ўқинглар”, деган тавсиялари айтилган.
Имом Бухорий ва имом Муслимлар ривоят қилган бир ҳадисда айтилишича, Пайғамбаримиз алайҳиссалом бир кун қабристондан ўтар экан, тўсатдан икки ёнма-ён қабр олдида тўхтайдилар ва асҳобларига бирон новда келтиришни буюрадилар. Асҳоблар дарҳол хурмо новдасини келтиради, Расулуллоҳ новдани иккига бўлиб, иккала қабр устига санчиб қўяди. Бу ҳолга ажабланиб қараб турган саҳобаларга Ул зот: “Шу икки қабр эгалари қабрида азоб чекишмоқда, уларнинг бири бавлидан сақланмас, иккинчиси эса бировларнинг айбини ташиб чақимчилик қилар эди. Зора, шу новда қуригунча уларнинг азоби енгиллашса..”, дедилар. Худди шу ҳадиснинг шарҳида имом Нававий айтганларки: “Оддий бир новданинг айтган тасбиҳларидан қабр аҳлига манфаат бўлса, инсон зоти ўқиган оятларнинг қандай нафи бўлмасин?! Албатта, Қуръон оятларининг нафи новданинг тасбиҳидан кўпроқ бўлади”.
Бу каби ҳужжат далилларни кўплаб келтириш мумкин. Қадимдан мағрибу-машриқ мусулмонлари ўқилган оятларнинг савоби марҳумларга етади, деб эътиқод қилиб келган. Кейинги даврларда салафийлар пайдо бўлди-ю уммат қабристонлари пайҳон қилинди. Улар томондан мусулмонлар аввал мушрикка чиқарилди сўнгра эса, аллома-ю авлиёларнинг мақбаралари бузиб ташланди, портлатилди. Бирдам, ҳамжиҳат мусулмонлар орасига душманчилик киритилди. Салафийларнинг қилаётган бу каби ҳаракатлари нафақат мусулмончилик, балки инсонийликка ҳам мос келмайдиган ваҳшийликдан бошқа эмасдир.
Андижон вилояти
Тожибоев Ботиржон
“Ўн бир Аҳмад” мажмуаси – зиёрат туризми маркази бўлади
Наманганда мутлақо янги қиёфа касб этган “Ўн бир Аҳмад” зиёратгоҳ мажмуасида мукаммал таъмирлаш ишлари якунланиб, зиёратчилар ва сайёҳлар ихтиёрига топширилди.
2018 йилда Наманган шаҳрида жойлашган “Ўн бир Аҳмад” зиёратгоҳ мажмуасида мукаммал таъмирлаш ишлари бошланиб, ушбу муборак масканга замонавий тус бериш, сайёҳлар ва зиёратчилар учун барча қулай шароитлар яратиш бўйича қатор ишлар бажарилди.
ЎзА хабарига кўра, 2020 йил сентябрь ойида бунёдкорлик жараёнига янгидан импульс берилди. Фидокор қурувчиларнинг зарбдор меҳнати туфайли қисқа муддатда замонавий андозаларга тўлиқ жавоб берадиган бино ва иншоотлар қад ростлади. Уларни бунёд этишда миллий меъморчилик анъаналаридан кенг фойдаланилди.
Ушбу ҳудудни мўъжазгина истироҳатгоҳга ҳам ўхшатиш мумкин.
Таъкидлаш жоизки, Ўн бир Аҳмад тарихини ўрганиш юзасидан бошланган хайрли ишларимиз тўхтамайди. Ул зотларнинг ҳар бири ҳақида китоблар ва достонлар ёзилажак. Аждодларнинг бебаҳо меросини илмий асосда чуқур тадқиқ этиш, қадамжоларини обод масканга айлантириш ва келажак авлодга бус-бутун етказиш бугунги авлоднинг вазифасидир.
Тарихий обидаларни асраб-авайлашга алоҳида эътибор қаратилаётгани, зиёратгоҳлар ва қадамжолар ободлиги йўлидаги хайрли ишлар юртдошларимиз ва халқаро жамоатчилик томонидан кенг қўллаб-қувватланмоқда. Бундай эзгу амаллар ҳали давом этади.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати
Сахийлик, шукроналик ва меҳр-оқибат байрами
Бутун дунё мўмин-мусулмонлари катта шодиёна ва хурсандчилик билан ўтказаётган Рамазони шариф ойи охирлаб бормоқда. Юртдошларимиз ҳам Аллоҳ таолонинг раҳмати ёғиладиган, қалблар завқланадиган ушбу ажойиб фурсатни кўтаринки кайфият, ўзгача шукуҳ билан нишонлаяпти. Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий Усмонхон Алимов билан суҳбатимиз муқаддас ой фазилатлари, яқинлашиб келаётган Рамазон ҳайити байрамининг хусусиятлари ҳақида бўлди.
— Ассалому алайкум! Аввало, мўътабар Рамазони шариф муборак бўлсин! Ушбу муқаддас ойнинг фазилати, унда бажариладиган эзгу амаллар, ибодатларга тўхталиб ўтсангиз?
— Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Ассалому алайкум ва раҳматуллоҳи ва баракотуҳу. Аллоҳ таборака ва таолога беадад ҳамду санолар, Ҳазрати Пайғамбаримиз Муҳаммад Мустафо соллаллоҳу алайҳи васалламга беҳисоб салавоту саломлар бўлсин!
Раҳмат ва мағфират ойи — Рамазони шариф ҳамда яқинлашиб келаётган Ҳайит байрами билан Ўзбекистон мусулмонлари идораси ва ўз номимдан, барча юртдошларимизни чин кўнгилдан, самимий табриклаймиз.
Аллоҳ таолога шукрлар бўлсинки, барчамизни Рамазон ойининг фарз рўзасини адо этишликка етказди.
Бу йил мамлакатимизнинг 1370 дан ортиқ масжидларида таровеҳ намозлари ўқилди, хатми Қуръон тиловатлари янграб турди. Мўмин-мусулмонлар ҳар оқшом масжидларимизни тўлдириб, карантин талабларига риоя қилиб, ибодатда бўлдилар.
Аллоҳ таоло Қуръони каримнинг “Бақара” сураси, 185-оятида бундай марҳамат қилади: “Рамазон ойи — одамлар учун ҳидоят манбаи ва тўғри йўл ҳамда ажрим этувчи ҳужжатлардан иборат Қуръон нозил қилинган ойдир”.
Ушбу ояти карима Рамазон ойининг бошқа ойлардан афзаллиги, устунлигини ҳамда бу ойда бажарилган ибодатлар ва солиҳ амаллар учун юксак ажр-савоблар битилишидан далолат беради.
Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Ким Рамазонда фарзлигига ишониб, савоб умидида рўза тутса, унинг аввалги гуноҳи кечирилади”, деганлар.
Муборак ойда мўмин-мусулмонлар кундузлари рўзадор, кечалари таровеҳларда қоим бўлиб, солиҳ амалларни янада кўпайтирдилар. Дуоларида Аллоҳ таолодан таровеҳ таровати, хатми Қуръон барокатидан юртимизга тинчлик, осудалик, халқимизга фаровонлик, оилаларимизга қут-барака, беморларга шифои комил, ёшларимизга баркамоллик ҳамда кексаларимизга узоқ умр сўрашди. Зотан, ҳадисларда “Рўзадорнинг дуоси қайтарилмайди”, дейилган.
Рамазон ойида Аллоҳ таолонинг раҳмати янада кенг ёғилади. Шу боисдан кишилар бир-бирларига яхшиликлар қилишга, савобли ишларни кўпроқ бажаришга шошиладилар. Севикли Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Рўза тутган кишининг уйқуси ибодат, сукут сақлаши Аллоҳга тасбеҳ, қилган амалининг савоби кўпайтириб берилади, дуолари ижобат ва гуноҳлари кечирилади”, деб марҳамат қилганлар.
Ушбу муаззам ойда мўмин кишилар ота-онаси, қариндошлари, қўни-қўшнилар ва бева-бечоралар ҳолидан хабар олишади. Уларга такаллуфлар кўрсатиб, эҳсонлар улашади, муҳтожларга кўмаклар кўрсатилади.
Албатта, Рамазонда кишилар рўза тутиб сабр қилади. Нафсини чиройли хулқлар билан безашга, уларга одатланишга интилади. Зотан, Ҳазрат Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Сабрнинг мукофоти — жаннатдир”, деганлар.
Мухтасар айтганда, бу йилги Рамазоннинг фазлидан юртимиз янада файзли, мумсулмонлар солиҳ амалларни бажариб, қалб роҳатида бўлдилар, муқаддас динимизнинг чин инсоний фазилатларини намоён этдилар.
— Сўнгги йилларда мамлакатимизда диний-маърифий соҳада кенг қамровли ислоҳотлар, улкан ўзгаришлар амалга оширилмоқда. Мазкур ишларнинг самаралари тўғрисида гапирсангиз?
— Давлатимиз раҳбари ташаббуслари билан диний-маърифий соҳадаги кенг кўламли ислоҳотлар амалга оширилмоқда. Жумладан, янги масжид-мадрасалар қад ростламоқда. Қадимий қадамжолар қайтадан чирой очмоқда.
Айниқса, қисқа вақт ичида Ислом цивилизацияси маркази, Имом Бухорий, Имом Термизий, Имом Мотуридий халқаро марказлари, Халқаро ислом академияси, Ҳадис илми мактаби, Мир Араб Олий мадрасасининг ташкил этилгани нафақат юртдошларимизни, балки хорижлик биродарларимизни ҳам чексиз мамнун этди.
Бугун юртимизда диний соҳада олиб борилаётган ислоҳотлар ислом маърифатини ёйиш, жаҳолатга маърифат билан курашишга, энг муҳими, диёримизнинг яна илм-маърифат маркази бўлишига замин яратади.
Таъкидлаш жоизки, ушбу ислоҳотлар ёшларимизни ислом маърифатини чуқур ўрганиш, аждодларимиз илмий-маънавий меросини кенг тадқиқ этишга чорламоқда. Қолаверса, она-Ватанимизни янада обод этиш, халқимиз фаровонлигини таъминлаш, тинчлик-осойишталикни асраб-авайлашга хизмат қилмоқда.
Мана шундай улуғвор мақсадлар йўлида барчамиз бир тану бир жон бўлиб, Президентимиз атрофида бирлашиб, бир ёқадан бош чиқариб ҳаракат қилишимиз керак. Халқимиз, айниқса, ёшларни бугунги кун таҳдидларидан, турли ёт ғоя ва қарашлардан асрашимиз лозимдир.
— Муҳтарам муфтий ҳазратлари, шу ўринда Қадр кечасининг фазилати, барокатлари ҳақида ҳам маълумот берсангиз?
— Рамазон ойида муборак бир кеча борки, Аллоҳ таоло ўз каломида унинг минг ойдан ҳам афзал эканлиги, ким шу кечани тоат-ибодат билан ўтказса, бошқа пайтда минг ой ибодат қилгандан кўп савобга эришади, деб марҳамат қилган. Албатта, бу кеча — қадр кечасидир.
Қадр кечаси ва унинг фазилатлари тўғрисида Аллоҳ таоло Қуръони каримнинг “Духон” сураси, 3-оятида бундай марҳамат қилган: “Албатта, Биз уни (Қуръонни “Лавҳул-маҳфуз”дан биринчи осмонга) Қадр кечасида нозил қилдик. (Эй, Муҳаммад!) Қадр кечаси нима эканини Сизга не ҳам англатур?! Қадр кечаси минг ойдан яхшироқдир. У (кеча)да фаришталар ва Руҳ (Жаброил) Парвардигорларининг изни билан (йил давомида қилинадиган) барча ишлар (режаси) билан (осмондан ерга) тушарлар. У (кеча) то тонг отгунича саломатликдир”.
Аллоҳ таоло Қадр кечасида бир йиллик тақдирни фаришталарга билдиради ва бу йил тақдир қилинган нарсаларни уларга ёзиб қўймоқликни амр этади.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Аллоҳ сизларга бу ойда рўза тутишни фарз қилди. Бу ойда жаннат эшиклари очилади, дўзах эшиклари ёпилади ва шайтонлар кишанланади. Унда минг ойдан яхши бир кеча бор. Ким ундаги яхшиликлардан маҳрум бўлса, маҳрум қилинади”, деганлар.
Уламолар Қадр кечаси Рамазоннинг сўнгги ўн кунлигида яширинганлиги сабабли, ўша кунларнинг тоқ кунларидан излаган афзал деганлар. Бу кеча омонлик барокат кечаси. Унда банданинг бир йиллик ҳисоб-китоби ер юзига туширилади. Бу кечада банданинг илтижо ва дуолари мустажоб бўлади. Шунинг учун ушбу ўн кунда тоат ва ибодатларимизни, салавот ва зикрларимизни янада кўпайтирганимиз афзал.
Зотан, Пайғамбаримиз алайҳисалом: “Ким Қадр кечасини имон ва ихлос билан бедор ўтказса, унинг ўтган гуноҳлари кечирилади”, деганлар.
Барчамизга Қадр кечасининг барокати, файзи насиб этсин, ундаги солиҳ амалларимизни Аллоҳ таоло даргоҳида қабул қилсин.
— Шубҳасиз, Ҳайит байрами — улуғ айём. Ушбу кун арафасида турибмиз. Унга тайёргарлик ишлари, мусулмонлар қандай кутиб олиш кераклиги ҳақида ҳам фикрларингизни айтсангиз?
— Албатта, юртдошларимиз муқаддас Рамазон ҳайитини катта хурсандчилик билан кутиб олмоқдалар. Ушбу байрам маънавий ҳаётимизнинг ажралмас қисми бўлиб, унда мўмин-мусулмонларнинг сахийлик, шукроналик, меҳр-оқибат каби фазилатлари янада кенгроқ намоён бўлади.
Масжидларимизда Рамазон ҳайитига қизғин тайёргарлик ишлари кетяпти. Инша Аллоҳ, улуғ айёмни тинчлик, меҳр-оқибат, ўзаро ҳамжиҳатлик, ҳиммат ва саховат каби анъаналаримиз асосида кўтаринки кайфиятда ўтказамиз.
Ҳайит куни мўмин-мусулмонлар бир-бирларига хушмуомалада бўлиб, хурсандчиликлар улашишади. Кексалар, ота-оналарнинг дуолари олинади. Муҳтожларга “садақаи фитр” берилади. Зотан, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам фитр садақасини инсонлар намозга чиқишларидан олдин адо этилишига амр қилганлар.
Шуни алоҳида айтишимиз керакки, бугунги кунда ибодатларимизни эмин-эркин амалга оширмоқдамиз. Бунинг учун Яратганга беҳисоб шукрлар айтишимиз, тинчлик, барқарорликнинг қадрига етишимиз лозим.
Юртимизда каронавирус билан хасталанганлар учраб турибди. Бу эса карантин талабларига оғишмай риоя қилишимизни англатади. Рамазон ҳайити байрамида ҳам бунга қатъий амал қилишимиз керак бўлади. Динимиз ўзига ҳам, ўзгаларга ҳам зарар етказмасликка чақиради. Дуоларимизда эса мазкур касаллик тезроқ бартараф бўлишини Ҳақ таборака ва таолодан сўраймиз.
Барчамизни Рамазон ҳайитига эсон-омон етказган, юртимизни тинчлик-хотиржамликда сақлаётган Аллоҳ таолога беҳисоб шукроналар бўлсин. Рамазон ҳайити байрами муборак бўлсин!
С. АШУРОВ суҳбатлашди.
Анқара университети профессори юртимиздаги диний-маърифий ислоҳотлар ҳақида
Туркиянинг Анқара университети Илоҳиёт факультети профессори Сўнмез Кутлу «Дунё» АА мухбирига Ўзбекистонда диний соҳада амалга оширилаётган ислоҳотлар бўйича ўз муносабатини билдирди.
- Ўзбекистон тарихда бўлгани каби бугунги кунда ҳам тамаддун маркази ҳисобланади, - деди у. - Юртингиз тарихда Мовароуннаҳр ва Туркистон номлари билан машҳур бўлган. Бу заминдан неча неча олиму уламолар етишиб чиқди. Улар қолдирган маънавий мерос жаҳон тамаддунига хизмат қилмоқда. Ўтмишда ушбу минтақага саёҳат қилган тарихчилар Самарқанд, Бухоро, Фарғона, Хива каби шаҳарларнинг маҳобатини эътироф этиб, бу масканларни «исломнинг қуббаси» дея таърифлаган.
Сўнгги йилларда Ўзбекистон ушбу заминдаги муаззам илм марказларини қайтадан жонлантириш учун муҳим чора-тадбирларни кўрмоқда. Хусусан, сўнгги беш йилда Президент Шавкат Мирзиёев ташаббуси билан Имом Бухорий ва Имом Мотуридий халқаро илмий-тадқиқот марказлари фаолияти йўлга қўйилди. Айни пайтда ушбу марказларда ўзбек олимлари диний-маърифий соҳадаги изчил тадқиқотлар олиб бормоқда. Ишонаманки, бу каби илм марказларининг амалий муваффақияти натижасида Ўзбекистон яна илм-фан марказига айланади – Учинчи Ренессанс барпо этилади. Ушбу саъй-ҳаракатлар натижасида юртингиздан яна мотуридийлар, насафийлар, самарқандийлар ва бухорийлар етишиб чиқишига ишончим комил.
Ўзбекистонда диний-маърифий йўналишда амалга оширилаётган ўзгаришлар бутун мусулмон дунёсида тинчлик ва осойишталикни мустаҳкамлашга хизмат қилади. Айниқса, Ўзбекистон ва Туркия олимлари ўртасида яқин алоқалар ўрнатилаётганини алоҳида таъкидламоқчиман. Мен ушбу соҳада амалга оширилаётган хайрли ишлар учун Ўзбекистон раҳбариятига чуқур миннатдорлик билдирмоқчиман.
Фурсатдан фойдаланиб, Рамазон ҳайити муносабати билан бутун Ўзбекистон халқини чин қалбдан табриклайман.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати
Мақолалар
