«Ўзбеккино» Миллий агентлиги буюртмасига биноан «Инсон» киностудияси томонидан «Йўлбарснинг туғилиши» номли қисқа метражли фильмнинг тасвирга олиш ишлари бошланди.

Фильм сценарийси таниқли адиб Хайриддин Султоновнинг шу номли ҳикояси асосида яратилган. Мазкур фильм темурийзода Заҳириддиннинг туғилиши ва унга Бобур исмининг берилиши илоҳий сабаблари ҳақида. Умаршайх Мирзонинг ўғил фарзанд кўриш орзуси ва Бобур Мирзонинг дунёга келиши билан боғлиқ тарихий воқеалар фильмда бадиий тўқималар ёрдамида очиб берилади.

«Йўлбарснинг туғилиши» тарихий-бадиий фильмида Элбек Файзиев, Боир Холмирзаев, Тамара Ҳазратқулова, Маржона Ўлжаева, Маъруф Отажонов, Мадина Одилова, Далер Тимуров, Абдураҳмон Очилов каби актёрлар роль ижро қилмоқда.

Сценарий муаллифи ва постановкачи режиссёр Бобур Шер ўғли, постановкачи оператор Ҳасан Атабаев, иккинчи режиссёр Баҳриддин Айназаров, постановкачи рассом Саънат Кенжаев, либослар бўйича рассом Севара Зунунова, грим устаси Галина Гейдельбах, фильм директори Файзираҳмон Усмонов.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати

Ҳаёт йўллари доим бир хил бўлмайди. Гоҳида паст, гоҳида баланд. Баъзан эса шундай «чуқурлик»ка тушасанки, у ердан чиқишинг имконсиздек, бунга кучинг етмайдигандек туюлади сенга. Йўл қидирасан, чора излайсан… Инсонлик, шахсият ана шу нуқтада ўртага чиқади. Қабул қилинадиган қарор сенинг ким эканингдан далолат беради: – шахсмисан ёки кимнингдир кўзгудаги акси?

Бугун жамиятда юзага келаётган муаммоларнинг сабаблари, илдизлари турлича бўлиши мумкин. Бироқ, уларнинг асл сабабларидан бири – мукаммал шахсиятларнинг йўқлиги.

– Истиқлолнинг илк йилларидан буён жамият олдида турган вазифалардан бири комил инсон тарбияси, деган олий мақсадни олдимизга қўйдик. Бу йўлда вазифалар белгиланди, чоралар ишлаб чиқилди. Бироқ мавжуд ижтимоий-иқтисодий вазият сабаб бу кўзланган мақсадга ета олмаганимизни орадан ўтган вақт кўрсатиб қўйди.

Бугун атрофга боқсак, муаммолар, саволлар, чигал вазиятлар… Барчасида энг жабр чеккан ҳам, жабр чектирган ҳам инсон омили, аслида шахсиятлари мукаммаллашмаган башар фарзандлари.

– Икки киши жанжаллашиб қолди дейлик. Бири-иккинчисини кечириш, жаҳли чиққанини англашга ҳаракат қилмайди. Ундан паст эмаслиги, қўрқмаслигини исботлашга киришади. Натижада ҳолат бирининг ўлими, иккинчисининг эса умрини қамоқда кечиришга маҳкум этилиши билан якунланади. Ачинарлиси, бу кўнгилсизлик сабабчилари ёш болалар эмас. Бир оилага бош бўлиб, фарзанд тарбиясини қўлга олиши лозим бўлган кишилар. Аянчли жиҳати уларнинг ўзлари ҳали тарбияга муҳтож.

– Бугун жамиятни тубдан емириб, унинг асосий бўғини бўлган оилалар таназзулига сабаб бўлаётган қайнона-келин муносабатларини ҳар қандай чора-тадбир билан ҳал эта олмаётганимиз ҳақиқат. Аслида ёш, янги бир ҳаётга бегона хонадонда қадам қўйган келинни босиқлик билан тарбиялаб, ўз измига солиши лозим бўлган қайнона шусиз ҳам бир-бирининг феъл атворига кўникиши қийин бўлаётган ёш эр-хотиннинг ўртасини очиш билан банд. Доимий танбеҳ, зуғум ва шахсиятини камситиш, аксар ҳолларда куч ишлатишгача бориб етган вазиятлар охир-оқибат аянчли воқеликларни келтириб чиқармоқда. Келинлар ё ўз жонларига қасд қилмоқдалар ёки қотилга айланмоқдалар…

Бу каби кўнгилсиз ҳолатлардан бир оз чекиниб, одатий ҳаётни кузатайлик. Салом бермаган қўшниси билан қанча юртдошларимиз юз кўрмас. Бир бор қаттиқ гапирган қариндоши билан силаи раҳмни узганлар қанча? Барчанинг наздида ҳисоб-китобли бу дунё… Атрофдагилар билан «ҳисоб-китоб»- ни тўғрилаб юриш керак… Барча ана шу фалсафани ўз ҳаётининг мазмунига айлантирган, шунга кўра иш кўради…

– Тўй қилаётган танишининг ўзига қанча тўёна бераганини эслашга уринади. Бу нарса оила даврасида муҳокамага қўйилади: «Бизга гилам қилган экан, қайтариш керак. Эртага бориб, олиб келамиз…” “... сўм пул берган экан, бермасак уят...”

Ўз навбатида қарши томон ҳам қилганига яраша жавоб кутади: «ҳаммага тўёнани дадил қилганман, бемалол қарзсиз тўйни ўтказиб оламиз…» бунга болалар гувоҳ бўлаётгани ачинарли: «Қуш уясида кўрганини қилади!».  

Ҳеч қайси томон ҳиммат ҳақида ўйламайди. Аллоҳ берибди, бераман, дея холис тўёна бериш йўқ. Ёки имконим йўқ, дея қайтармай қўя қолКомил инсонни тарбиялаш – нақадар муҳим!.. майди. Чунки ўзи ҳам ўша танишидек, берганининг қайтишидан умидвор… Қарз кўтариб бўлса-да, гилам олиб боради…

Хуллас, атроф-оламга боқиб, инсонларни эмас, бир-бирларининг кўзгудаги акси бўлган жисмларнигина кўраётгандекман. Барчанинг яшаш тарзи – “Саломга яраша алик...”

“Бироқ асли муслимлик шундайми?” Шундай яшаш тарзи уммати Муҳаммадга лойиқми? Асли динимизни мукаммал билган зотлар қандай йўл тутганлар?!

“Илм шаҳрининг дарвозаси” деган шарафли номга лойиқ кўрилган Али розияллоҳу анҳудан ибратлансак... Бир куни саҳобаи киромлар Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва салламдан: “Али розияллоҳу анҳуни нега бунчалар яхши кўрасиз?” деб сўрашди. Шунда Расули акрам алайҳиссалом ушбу мажлисда ҳозир бўлмаган Али розияллоҳу анҳуни чақириб келиш учун одам юбордилар ва у ердагилардан сўрадилар: – Сиз бировга яхшилик қилсангиз, у эса сизга ёмонлик қилса, нима қиласиз? Жавоб беришди: – Яна яхшилик қиламиз! – Яна ёмонлик қилса-чи?! – Биз яна яхшилик қиламиз! – Яна ёмонлик қилса-чи? Асҳоб киром сукут сақладилар. Бунинг маъноси, ёмонликка ёмонлик қилмасак-да, яхшилик қилишда давом этмаймиз, дегани эди. Шу аснода ҳазрати Али каррамаллоҳу важҳаҳу етиб келди. Расули акрам соллаллоҳу алайҳи ва саллам у зотдан бу саволни етти бор сўрадилар. Али розияллоҳу анҳу ҳар гал: “Яна яхшилик қиламан”, деб жавоб берди. Шунда саҳобалар: – Эй Аллоҳнинг расули, ҳазрат Алини нега бу қадар яхши кўришингизнинг сабабини энди тушундик, – дейишди.

Ҳа, бу шахсият! Исломнинг ҳаётбахш таълимотини ўрганибгина қолмай, яшаш тарзига айлантириш лозим. Инсон агар Расулуллоҳ алайҳиссалом айтган куёвларидек йўл тутса, қанчадан-қанча урушларнинг олди олинади, оқибат ришталари мустаҳкам бўлади, низолар бартараф бўлгани сабаб ер юзига Аллоҳнинг раҳмати ёғилади...

Биз бугун болаларимизни ана шундай ўз шахсиятига эга инсон қилиб тарбиялай олсак, не аъло, на қадар улкан ютуқ эди биз учун. Ўсмир ёшда бўлишига қарамай, бир тенгдошини эрмак қилиб, калтакламоқчи бўлган дўстига (аслида буни “дўстлик” деб бўлса...) бир бегуноҳни калтаклаш, молига жонига, обрўсига путур етказиш динимизга зид, менинг принципларимга тўғри келмайди. Бу ишни сен ҳам қилмайсан, чунки ёмон ишни кўрганда қайтариш мўминликдан, дея оладиган ўғилларни ўстирсак...

Коллеж ҳовлисида пичоқланиб, калтакланиб ўлдирилган жабрдийдалар, уларнинг ортидан қон йиғлаб қолган ота-оналар бўлмасди... Бегона бир йигит хат ёзиб, севги изҳор қилганида, “Сен билан гаплашиш, муносабатга киришиш эътиқодимга зид, Аллоҳ сени ҳам, мени ҳам гуноҳдан сақласин”, дея оладиган қизларни тарбияласак... ...Номусидан айрилиб, ўзини осган қизлар, номусдан етти букилиб, элга аралашолмай қолган оталар, ношаръий туғилгани сабаб ўлдирилган ёхуд чиқинди идишларига отилган норасида гўдаклар бўлмасди.

Асосийси... Одамларнинг гап-сўзларига эмас, Аллоҳнинг амри, Расулуллоҳнинг буйруқларига қулоқ тутадиган авлодни тарбиялашимиз лозим.

Манзура МАМИРОВА,

Андижон вилояти, Марҳамат тумани

“Ислом нури” газетасининг 12-сонидан олинди

Дунё айланиб, ўз "учар гилам"ини қидириб топма олмаган гилам шинавандалари, албатта Бухоройи шарифга ташриф буюриб, эртакнамо шаҳар ҳавосида, қадимий маскан устазодалари қўлларида дунёга келган ипак ва жун гиламларини кўриш ва сотиб олиш истагида бўлади.

Гилам – бу бутун борлиқ ранглари акс этган, ҳаёт нафаси уфуриб , ҳар дақиқа садоси эшитилиб турган санъат асари. Ҳар бир гиламнинг ўз тарихи бор. Қўлда нечи ойлаб тўқилган гиламда, устанинг ҳис ҳаяжони, меҳнати,қувонч ва машаққати мужассамлашган бўлади.

Шарқ гиламлари Буюк ипак йўлининг гуллаб яшнаган даврида ўзининг гўзаллиги, чидамлилиги, ранглар жилоси билан дунё бўйлаб довруғ қозонган.

Бизнинг бугунги қаҳрамонимиз, Бухоронинг эски шаҳаридаги Сайфуддин Карвон Саройида 27 йилдан бери гилам тўқиш ҳунари билан шуғулланиб келаётган устазода – Улуғбек Қосимов.

Устанинг айтишича, гилам тўқиш санъати жуда олис тарихга бориб тақалади.

"Биз ҳозир Бухоро қадимий гиламларини қайта тиклаш давридамиз. Қадимий Варахша ва 14 аср Темурийлар даври гиламлари ўзинг нақши ва ранглари билан алоҳида аҳамиятга эга. Дунёда 3та гилам тўқиш мактаби бўлса, шулардан бири Бухоро гилам мактабидир. Ўз фаолиятим давомида кўплаб гиламлар яратдим, 200 дан ортиқ шогирд ортирдим. Гилам яратиш жараёнида бошидан охиригача ўзим иштирок этаман. Бир дона 1.5кв лик ипак гиламни 6 ой давомида нусхасини қоғозга тушураман " , дейди гиламдўз.

Шу жойда айтиб ўтиш жоизки, гилам нусхаларини чизиш ҳамма устанинг ҳам қўлидан келмайди. Баъзи усталар фақат тўқиш билан шуғулланишади. Шу ўринда савол туғилади, наҳотки гилам нусхаси 6 ой чизилса, унда тўқилишига қанча вақт кетади?

"Гиламларимизни энг кичигини 5 ой, ҳатто йиллаб тўқиймиз, ҳозирда битта гилам 2 киши томонидан тўқилса камроқ вақтда тайёр бўлади "

Уста ўзинг гилам тўқиш сирлари билан ўртоқлашди: "Гиламлар икки хил усулда тўқилади: бир ярим тугунлик ва икки тугунлик. Бухоро жун гиламлари бир ярим тугунлик усулида тўқилади. Ипак гиламлар икки тугунлик қилиб тўқилади. Ипак гиламлар 10 см да 280,290, ҳаттоки 300 тугунгача тўқилади, албатта бу устанинг маҳоратига боғлиқ. Мен ўз қўлларим билан табиий рангларда ипакни бўяйман. Табиий ранглар турли дарахт, ўсимлик илдизлари, ёнғоқ пўчоғидан олинади. Хориждан келаётган меҳмонлар бу жараёнларни ўз кўзлари билан кўриб, ҳайратларидан кичик бўлса ҳам бир дона гилам сотиб олиш истагида бўладилар", деб қўшимча қилди Улуғбек Қосимов.

Қаҳрамонимиз бу ҳунар ортидан катта ҳурмат қозонган ва кўпгина хорижий давлатларда бўлиб, турли совринларга сазовор бўлган.

Айтганча, мақоламизни ўқиб бўлгач, сизда нега айнан "Бухоро учар гилам" лари деган савол туғилиши табиий. Биз сарлавҳамизни бежизга бундай номламадик. Чунки устамиз томонидан яратилган майин ипак гиламлар дўкон растасида бир кун ҳам турмай, ўз эгаси томон "учади" ва харид қилинади.

ЎзА