قُلۡ مَن كَانَ عَدُوّٗا لِّـجِبۡرِيلَ فَإِنَّهُۥ نَزَّلَهُۥ عَلَىٰ قَلۡبِكَ بِإِذۡنِ ٱللَّهِ مُصَدِّقٗا لِّمَا بَيۡنَ يَدَيۡهِ وَهُدٗى وَبُشۡرَىٰ لِلۡمُؤۡمِنِينَ٩٧
97. Жаброилга душман бўлганларга: "Албатта у Аллоҳнинг изни билан қалбингизга ўзидан аввалги Китобларни тасдиқлайдиган, мўминларга ҳидоят ва хушхабар бўлган Қуръонни туширди-ку!", деб айтинг.
Аллоҳ ва Унинг пайғамбарлари, китоблари ва фаришталарига куфр келтираётганларга: "Жаброил алайҳиссаломнинг Аллоҳ изни билан Унинг ҳузуридан олдинги Таврот ва Инжилни тасдиқлайдиган, мўминларга тўғри йўлни кўрсатувчи ва жаннат башоратини берувчи Қуръони каримни сизга туширгани ҳақ", деб айтинг. Абдуллоҳ ибн Аббос розияллоҳу анҳумо айтади: "Яҳудийлар Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг олдиларига бориб шундай дейишди: "Эй Абул Қосим, сендан бир неча нарса ҳақида сўраймиз, агар жавоб берсанг, сенга эргашамиз. Барча пайғамбарларга бир фаришта Парвардигор азза ва жалла ҳузуридан рисолат ва ваҳий олиб келади, айт-чи, сенга қайси фаришта келди?" Фахри коинот: "Жаброил", дедилар. Шунда яҳудийлар: "У уруш ва жангни олиб тушувчи фаришта, у бизнинг душманимиздир. Агар Микоил деганингда сенга эргашардик, у ёмғир ва раҳмат олиб тушувчи фаришта", дейишди. Шунда Аллоҳ таоло юқоридаги ояти каримани нозил қилди.
Анас ибн Молик розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: "Абдуллоҳ ибн Салом (мусулмон бўлган яҳудий олимларидан – муаллиф изоҳи) кузги шудгор қилаётиб, жаноб Расулуллоҳ келаётганлари дарагини эшитди. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам келиб, унга: "Мен сендан пайғамбарларгина биладиган уч нарса ҳақида сўрайман: қиёматнинг дастлабки аломатлари қандай; жаннат аҳли ейдиган дастлабки таом қайси; нима сабабдан фарзанд отаси ёки онасига тортади?" дедилар. Абдуллоҳ ибн Салом: "Ҳа, биламан, фаришталардан бўлмиш ва яҳудийларга душман ўша зот (яъни, ҳазрати Жаброил) деятуриб: "Жаброилга душман бўлганларга: "Албатта у Аллоҳнинг изни билан ўзидан аввалги китобларни тасдиқлайдиган, мўминларга ҳидоят ва хушхабар бўлган Қуръонни туширган", деб айтинг" ояти каримасини тиловат қилди. Сўнгра у: "Қиёматнинг дастлабки аломати шуки, аланга кўтарилиб, машриқдан мағрибгача бўлган одамларни тўплайди, жаннат аҳлининг дастлабки таоми эса, наҳангнинг жигар ўсимтасидир, фарзанднинг отаси ёки онасига ўхшаши боиси – агар эркак суви аёл сувидан илдамлик қилса, онасига тортади", деди. Кейин у: "Аллоҳдан ўзга илоҳ йўқлигига, сиз Аллоҳ таолонинг Расули эканингизга гувоҳлик бераман! Эй Расулуллоҳ, яҳудийлар бетайин қавм бўлиб, агар улар менинг Исломга кирганимни улардан мен ҳақимда сўрамасингиздан олдин билишса, мени бадном этишади", деди. Шу пайт яҳудийлар келиб қолишди. Пайғамбар алайҳиссалом улардан: "Абдуллоҳ ораларингизда қандай мавқега эга?" деб сўрадилар. Улар: "Энг яхши одамимизнинг фарзандидир ҳамда у бизнинг улуғимиз ва улуғимизнинг фарзандидир", дейишди. Шунда Расулуллоҳ: "Абдуллоҳ ибн Саломнинг Исломни қабул қилганини биласизларми?" дедилар. Улар: "Аллоҳ таоло уни бу ишдан Ўз паноҳида асрасин", дейишди. Шунда Абдуллоҳ ибн Салом чиқиб келди ва: "Ашҳаду анла илаҳа иллаллоҳу ва анна Муҳаммадар-Расулуллоҳ", деди. Улар: "У бизнинг энг ёмон одамимиз ва энг ёмон одамимизнинг фарзандидир", дейишди. Абдуллоҳ ибн Салом: "Эй Аллоҳнинг Расули, мана шундан чўчиган эдим", деди" (Бухорий ривояти).
مَن كَانَ عَدُوّٗا لِّلَّهِ وَمَلَٰٓئِكَتِهِۦ وَرُسُلِهِۦ وَجِبۡرِيلَ وَمِيكَىٰلَ فَإِنَّ ٱللَّهَ عَدُوّٞ لِّلۡكَٰفِرِينَ٩٨
98. Ким Аллоҳга, Унинг фаришталарига, пайғамбарларига, Жаброил ва Микоилга душман бўлса, Аллоҳ ҳам бундай кофирларнинг душманидир.
Бани Исроил: "Қуръонни Жаброил олиб тушди, агар бошқа бир фаришта олиб келганида албатта имон келтирар эдик, чунки Жаброил душманларимизга ёрдам бериб, уларни устимиздан ғолиб қилган", дер эди. Аллоҳ таоло уларга жавобан: "Фаришта Аллоҳнинг изнисиз бирор иш қила олмайди, агар ким фаришталарга душман бўлса, Аллоҳ таоло ҳам ўшанга душмандир", дейди.
Шаъбийдан ривоят қилинишича, Умар ибн Хаттоб розияллоҳу анҳу бундай деганлар: "Яҳудийлар Тавротдан тараннум (тиловат) қилишаётганида олдиларига бориб турардим. Тавротнинг Қуръонга, Қуръоннинг Тавротга мувофиқ келишидан ҳайратга тушардим. Шунда яҳудийлар: "Эй Умар, сен яхши одамсан", дейишди. "Нега?" деб сўрадим. Улар: "Чунки олдимизга келиб, бизлар билан аралашиб юрасан", дейишди. Мен: "Аллоҳнинг китобларидан баъзиси баъзисини тасдиқлаганидан, Қуръоннинг Тавротга, Тавротнинг эса Қуръонга мувофиқ келишидан ҳайратланганимдан келаман", дедим. Бир куни улар билан ўтирган эдим, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам орқа томондан ўтиб қолдилар. Яҳудийлар: "Ана хожанг кетяпти", дейишди. Қарасам, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам бир йўлакка кириб кетдилар. Шунда яҳудийларга қараб: "Аллоҳ ва сизларга туширилган Китоб номи билан сўрайман, мана шу киши Аллоҳнинг элчиси эканини биласизларми?" деб сўрадим. Шунда уларнинг бошлиғи: "Сизлардан Аллоҳ номи ила сўраяпти, жавоб беринглар", деди. Бошқалар: "Сен бошлиғимизсан, ўзинг айтақол", дейишди. Бошлиқ: "Албатта у Аллоҳнинг элчиси эканини биламиз", деди. Шунда мен: "У кишининг Аллоҳ элчиси эканини билатуриб унга эргашмадингиз, сизлар ҳалок бўласизлар, энг олдин эса, эй бошлиқ, сен ҳалок бўласан", дедим. Улар: "Бизларнинг фаришталардан дўстимиз ва душманимиз бор", дейишди. "Душманингиз киму дўстингиз ким?" деб сўрадим. Улар: "Душманимиз Жаброил, у қўполлик, қаттиққўллик, мажбурият ва шиддатлар фариштаси, дўстимиз эса Микоил, у меҳрибонлик, юмшоқлик ва енгиллик фариштаси", дейишди. Шунда бундай дедим: "Сизларни гувоҳ қилиб айтаманки, Жаброил учун Микоилнинг дўстига душманлик қилиш ҳалол эмас, Микоилга ҳам Жаброилнинг душманини дўст тутиш ҳалол эмас. Иккаласи ва улар билан бирга бўлган фаришталарнинг ҳаммалари душманларига бирдай душмандирлар. Дўст тутган кишиларига ҳам бирдай дўстдирлар". Сўнгра ўрнимдан туриб, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам кириб кетган йўлакка бордим. У киши мени қаршилаб: "Эй Хаттобнинг ўғли, ҳозиргина менга нозил бўлган оятни ўқиб берайми?" дедилар. "Ҳа", дедим. У киши: "Ким Аллоҳга, Унинг фаришталарига, пайғамбарларига, Жаброилга ва Микоилга душман бўлса, Аллоҳ ҳам бундай кофирлар душманидир" оятини ўқидилар. Шунда мен: "Сизни Ҳақ билан юборган Зотга қасам, сизга яҳудийлар сўзини етказиш учун келаётган эдим, лекин латиф ва хабардор Зот мендан олдин бу хабарни етказибди", дедим. Умар айтадилар: "Шундан кейин ўзимни Аллоҳнинг динида тошдан ҳам метин ва қатъий ҳис эта бошладим".
Муқотил айтади: "Яҳудийлар: "Жаброил бизнинг душманимиз, чунки нубувватни (пайғамбарликни) бизнинг орамизга келтириш буюрилган эди, у эса биздан бошқаларга келтирди", дейишганида ушбу оят нозил бўлган" (Алий ибн Аҳмад Найсобурий. "Асбабан-нузул", 20-22-бетлар).
