كُتِبَ عَلَيۡكُمُ ٱلۡقِتَالُ وَهُوَ كُرۡهٞ لَّكُمۡۖ وَعَسَىٰٓ أَن تَكۡرَهُواْ شَيۡٔٗا وَهُوَ خَيۡرٞ لَّكُمۡۖ وَعَسَىٰٓ أَن تُحِبُّواْ شَيۡٔٗا وَهُوَ شَرّٞ لَّكُمۡۚ وَٱللَّهُ يَعۡلَمُ وَأَنتُمۡ لَا تَعۡلَمُونَ٢١٦
216. Сизларга ёқмаса-да, жанг қилишингиз фарз этилди. Ёқтирмаган нарсангизда сизларга яхшилик бўлиши мумкин, ёқтирган нарсангизда эса сизларга ёмонлик бўлиши мумкин. Аллоҳ билганини сизлар билмайсизлар.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам Маккада эканларида жиҳодга ижозат берилмади, Мадинага ҳижрат қилганларидан кейин фақат мусулмонларга уруш очган кофирларгагина қарши урушишга изн берилди. Кейинчалик эса барча кофирлар билан жанг қилишга ижозат берилди ва жиҳод фарз бўлди. Агар кофирлар мусулмонларга қарши ҳужум қилса, жиҳод ҳамма мусулмонларга фарзи айн бўлади, акс ҳолда фарзи кифоядир. Лекин жиҳод Китобларда кўрсатилган шартларга мувофиқ бўлсагина, шундай. Агар бирор қавм мусулмонлар билан сулҳ ва келишув қилса, ё динларига ўтса, бу ҳолда улар билан жанг қилиш ёки уларнинг душманларига ёрдам бериш мусулмонларга ножоиздир.
يَسَۡٔلُونَكَ عَنِ ٱلشَّهۡرِ ٱلۡحَرَامِ قِتَالٖ فِيهِۖ قُلۡ قِتَالٞ فِيهِ كَبِيرٞۚ وَصَدٌّ عَن سَبِيلِ ٱللَّهِ وَكُفۡرُۢ بِهِۦ وَٱلۡمَسۡجِدِ ٱلۡحَرَامِ وَإِخۡرَاجُ أَهۡلِهِۦ مِنۡهُ أَكۡبَرُ عِندَ ٱللَّهِۚ وَٱلۡفِتۡنَةُ أَكۡبَرُ مِنَ ٱلۡقَتۡلِۗ وَلَا يَزَالُونَ يُقَٰتِلُونَكُمۡ حَتَّىٰ يَرُدُّوكُمۡ عَن دِينِكُمۡ إِنِ ٱسۡتَطَٰعُواْۚ وَمَن يَرۡتَدِدۡ مِنكُمۡ عَن دِينِهِۦ فَيَمُتۡ وَهُوَ كَافِرٞ فَأُوْلَٰٓئِكَ حَبِطَتۡ أَعۡمَٰلُهُمۡ فِي ٱلدُّنۡيَا وَٱلۡأٓخِرَةِۖ وَأُوْلَٰٓئِكَ أَصۡحَٰبُ ٱلنَّارِۖ هُمۡ فِيهَا خَٰلِدُونَ٢١٧
217. Сиздан ҳаром ойдаги жанг ҳақида сўрашади. "Ундаги жанг улкан гуноҳдир, Аллоҳ йўлидан тўсиш, Унга куфр келтириш, Масжидул-Ҳаромдан қайтариш, аҳлини ундан қувиб чиқариш эса Аллоҳ ҳузурида бундан ҳам улканроқ гуноҳдир, фитна қотилликдан ҳам оғир гуноҳдир", денг. Улар қўлларидан келса, динингиздан қайтаргунча сиз билан урушаверишади. Сизлардан ким динидан қайтиб, кофирликда ўлса, унинг амаллари дунё ва охиратда зое кетади. Улар дўзахийлардир ва унда абадий қолишади.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам мусумонлардан бир гуруҳини кофирлар ҳузурига юборадилар. Улар “жумодус-соний ойининг охирида турибмиз” деб ўйлаб кофирларни ўлдиришади, молларини ўлжа олишади. Кофирлар ҳисобига кўра, ўша кун ражаб ойининг боши экан. Улар Муҳаммад алайҳиссалом уруш ҳаром қилинган ойда жанг қилишга, одамларни ўлдириб, молини талашга ижозат берди, деб таъна қилишди. Мусулмонлар шу воқеадан изтироб чекиб, Пайғамбаримизга савол беришганида юқоридаги ояти карима туширилган. Аллоҳ таоло уруш ҳаром қилинган ойларда (муҳаррам, ражаб, зулқаъда, зулҳижжа) жанг қилиш улкан гуноҳ (гуноҳи кабира) эканини эслатмоқда. Лекин одамларни Исломга киришдан тўсиш ва ўзининг Исломга таслим бўлмаслиги, Байтуллоҳ зиёратига келган кишиларга тўсқинлик қилиш, Макка аҳлини шаҳардан ҳайдаб чиқариш, халқ ўртасида куфр тарқатиш ҳаром ойлардаги урушдан ҳам улканроқ гуноҳдир. Кофирлар мусулмонларни динларидан чиқариш учун ҳамиша ҳаракат қилишади, иложини топишса асло ўз ҳолларига қўйишмайди. Ким динидан чиқиб муртад бўлса, унинг барча амаллари бу дунёда ҳам, охиратда ҳам ҳабата (беҳуда) бўлади. Агар тавба қилиб, яна динига қайтса, сўнгги яхши амалларининг савобига эга бўлади.
إِنَّ ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَٱلَّذِينَ هَاجَرُواْ وَجَٰهَدُواْ فِي سَبِيلِ ٱللَّهِ أُوْلَٰٓئِكَ يَرۡجُونَ رَحۡمَتَ ٱللَّهِۚ وَٱللَّهُ غَفُورٞ رَّحِيمٞ٢١٨
218. Ҳақиқатан имон келтирганлар, ҳижрат қилганлар ва Аллоҳ йўлида жиҳод қилувчилар Аллоҳ раҳматини умид қиладилар. Аллоҳ мағфиратли, раҳмлидир.
Аллоҳга имон келтирганлар, Аллоҳ йўлида ҳижрат қилганлар (яъни динларини асраб қолиш учун ўзга юртларга кўчганлар) ва Аллоҳ розилиги йўлида жидду жаҳд қилувчилардан Аллоҳ таоло ҳеч қачон Ўз раҳматини дариғ тутмайди. Бундайларга Парвардигор ўта кечирувчи ва раҳмлидир. Мўминлар шундайин саодатли умматдирки, Аллоҳ азза ва жалла уларга Ўз раҳматини кенг қилиб, мағфиратини устларидан ёғдириб қўйибди. Бунга Аллоҳ таолонинг Ўз Пайғамбарига амри сифатидаги қуйидаги ояти ҳам далолат қилади: "Менинг нафсларига зулм қилган бандаларимга айтинг: "Аллоҳнинг раҳматидан ноумид бўлманглар, албатта, Аллоҳ (Ўзи хоҳлаган бандаларининг) барча гуноҳларини мағфират қилади" (Зумар, 53). Демак, банда билмай туриб бир гуноҳни содир этса ва сўнгра чин дилдан истиғфор айтиб тавбага юзланса ҳамда ўша ишни қайта қилмасликка азму қарор этса, агар гуноҳлари денгиз кўпигича бўлса ҳам Аллоҳ таоло у бандани Ўз раҳмати ила кечиб юборади. Савбон розияллоҳу анҳу Пайғамбаримиз алайҳиссаломнинг: "Дунё ва ундаги бор нарсалардан кўра менга ушбу оят афзалдир" деганларини ривоят қилган (Аҳмад ривояти). Алий ибн Абу Толиб каррамаллоҳу важҳаҳудан ривоят қилинган ҳадисда эса, Расули акрам алайҳиссалом: "Аллоҳ таоло бирор гуноҳни бехос содир этиб, кейин тавба қилувчи бандасини яхши кўради", деганлар (Аҳмад ривояти).
