Тошкент вилояти мамлакатимизнинг ўзига хос табиатга, кенг имкониятига эга ҳудудларидан бири бўлиб, пойтахтдан бошқа вилоятларга чиқиш йўлида, инчунун, зиёрат туризми даҳасининг бошланғич нуқтасида жойлашганлиги билан алоҳида аҳамиятга эга. Шу боис вилоятдан ўтувчи йўловчилар, зиёратчиларга ҳар тарафлама қулайлик яратиш, намозхонлар учун юқори даражада шарт-шароитларни таъминлаш мақсадида мазкур вилоятда 28 та масжид янгидан замонавий лойиҳалар асосида қурилмоқда.

Бекобод тумани Зафар шаҳарчаси бўйида жойлашган “Далварзин” жоме масжиди шу пайтгача кўримсиз бир жойда – йўл бўйидан ичкарироқдаги бурчакда жойлашган эди.

“Бекобод тумани ҳокимининг қарори билан масжиимиз учун қўшимча 35 сотих ер майдони ажратилиб, катта йўл бўйида янгидан қурилмоқда. Натижада 50 сотих майдонда маҳаллий аҳоли ва йўловчилар учун барча қулайликларга эга бўлган кўркам ибодат ва маърифат уйи қад кўтаради иншааллоҳ,” дейди масжид имом-хатиби Анваржон Риҳсибоев.

Ҳозирда қурилиш ишлари қизғин бошлаб юборилган. Куни кеча 3 сентябр куни Тошкент вилояти бош имом-хатиби Хайруллоҳ домла Турматов бошчилигида имомлар, кекса нуронийлар, масжид фаоллари, маҳаллий аҳоли эзгу ният, дуои хайрлар билан масжиднинг биринчи ғиштини қўйишди.

Лойиҳага кўра сиғими 700-750 кишига мўлжалланган асосоий хонақоҳ, 27 метрлик минора, кутубхона, таҳоратхона, хизмат хоналари, аёллар учун таҳоратхона ва намозхона ҳамда кенг автотураргоҳ масжиднинг умумий тузулишини ташкил этади.

Масжидларни таъмирлаб, барпо этишдек савоби улуғ, садақаи жория булгувчи хайрли ишларда ташаббус кўрсатаётган, ҳиссалари қўшилаётган барча ҳашарчилар, кўнгилли хизматчилар, мутасаддилар ҳақларига холис дуолар қилинди. Масжид тез орада қад кўтариб, келажак авлод учун кўп йиллар ҳидоят маёғи бўлиб хизмат қилишини ниятлар қилинди.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Масжидлар бўлими

Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм.
Аллоҳ таолога битмас-туганмас ҳамду санолар бўлсин.
Пайғамбаримизга мукаммал ва батамом салавоту дурудлар бўлсин.

Менинг одатим, агар пиёда юришга кучим етса, машинага чиқмайман. Агар қуёш нури остида юришга кучим етса, соя-салқин жойда юрмайман. Бу Ливаннинг қуёши бўладими, Ҳиндистоннинг қуёши бўладими, фарқи йўқ. Бугун ҳаво кечагидан ҳам иссиқроқ. Ишдан қайтар эканман, бўйнимдаги галстукни ечиб, ўраб, чўнтагимга солиб қўйдим. Йўлда кетаётсам, ёнимдан ўзим яхши кўриб, ҳурмат қиладиган бир дўстим ўтиб қолди. Лекин, у урф-одатларга жуда қаттиқ амал қиладиган одам эди. Шунинг учун у одамларни рози қилишга зоҳид банда Аллоҳни рози қилишга интилгандан ҳам кўпроқ интиларди. Ҳали саломлашиб улгурмасимизданоқ у менга дарғазаб ҳолатда тикилиб турдида: “Нега бундай қилдингиз?” деди. Мен қўрқиб кетиб: “Нима қилдим?” дедим. Кейин ўзимча ўйлай бошладим: “Ислом динида бирор янгилик пайдо қилдимми? Ёки бирор кечирилмас жиноятга қўл урдимми?” Эслолмагач, унга: “Биродар, тушунтириброқ гапиринг, нима гап ўзи? Мен ҳақимда қандай хабар эшитдингиз? Эҳтимол, мен ҳақимда сизга ёмон гап айтган одам фосиқ ёки ёлғончидир?!” дедим. У: “Менга ҳеч ким ҳеч қандай ёмон хабар етказмади. Ўзим кўриб турибман” дедида, бўйнимга ишора қилди. Мен: “Нимани айтяпсиз?” десам, у: “Галстугингиз қани? Нега уни тақмай юрибсиз? Сиздек одамга шу иш ярашадими? Одамлар кўрса, нима дейди?” деди. У билан суҳбатни йиғиштирдим-да, бир четга ўтириб, ўйлай бошладим. Демак, биз ҳамма нарсани одамлар учун қилар эканмиз-да! Ўзимизни ўзимиз ҳар куни шу галстук билан бўғамиз. Ёзнинг чидаб бўлмас жазирама кунларида ҳам одамларнинг кўзи учун ўша “арқон”ни боғлаб, қийналиб юрамиз.

Аёллар ҳам баланд пошнали туфли кийиб юришади. Эҳ, у туфлида юриш нақадар азоб эканлигини билсангиз эди! Агар сизга айтсам, дорбознинг арқонида юриш ўша туфлида юришдан осонроқ! Ишонмаяпсизми, унда оёқ бармоқларингизнинг учи билан юз қадам юриб кўринг! Бунинг устига ўша баланд пошна аёлнинг болдир мушакларини таранглаштириб, ҳунук қилиб кўрсатади. Бундай пойабзални кийишда ҳеч қандай маъно, ҳеч қандай гўзаллик йўқ. Бу фақат одамлар учун! 

Бир куни бекатда трамвай кутиб турган аёлни кўрдим. Бекатда бўш жойлар бор эди. Ўтирган аёллардан бири уни ҳар қанча ўтиришга ундамасин, ҳалиги аёл барибир ўтирмади. Кейин маълум бўлишича, у этаги жуда ҳам тор кўйлак кийган экан. У кўйлакда ўтириш у ёқда турсин, юриш ҳам жуда қийин экан. Уни кийган аёл худди икки оёғи бир-бирига боғлаб қўйилган маҳбусдек кичик-кичик қадам ташлаб юрар экан. Яна уни кийган аёл трамвайга чиқмоқчи бўлса ҳам этагини тиззасигача кўтариб, кейин чиқар экан. Шунинг учун бекатдаги бўш жойга ўтиролмай, тик турган экан. Хўш, нима учун ўша аёл ўзини бунчалар қийин аҳволга солиб, азоблаяпти? Албатта, одамлар учун! 

Баъзи бир йигитлар сартарошхоналарда сочларини замонавий услубда тартибга келтиради (причёска қилдиради). Бунга хатто соатлаб вақтини, пулини сарфлайди. Кейин кун бўйи қаттиқроқ шамол эсиб қолишидан ёки автобусдаги тиқилинчда бирорта бегона қўл бехосдан тегиб кетиб, бошидаги “санъат асарини” бузиб юбормаслигидан хавотирланиб юради. Мабодо, боши қичишиб қолса ҳам кун бўйи қашинишдан ўзини тийиб, ҳаммасига чидаб юради. Хўш, нима учун у шунча хавотирга тушиб, азобга чидаяпти? Албатта, одамлар учун! Ҳамма яхши нарсаларимиз одамлар учун! 

Аёл киши одамларга чиройли гапиради, хушмуомала бўлади. Меҳмонларини ва дугоналарини очиқ юз, ширин сўз, юксак одоб ва табассум билан қарши олади. Эрини эса, фақат қовоғи солиқ, хўмрайган, пешонаси тиришган, кайфияти тушган ҳолда, қўпол сўзлар билан кутиб олади. Ҳа, эрига мана шундай муомала қилади! 

Аёлнинг барча зийнатлари ҳам одамлар учун! Агар кўчага чиқса, кўчадагилар учун безаниб, зийнатланиб, бўяниб чиқади. Эрига эса, нуқул сочлари тўзиган, юзлари безрайган, кийимларидан чала доғ бўлган ёғнинг, пиёз ва саримсоқпиёзнинг ҳиди анқиб турган ҳолда кўринади. Ҳа, эрига мана шундай ҳолатда кўринади! Эри бечора ҳамма нарсани ўзи учун эмас, кўчадагилар учун олиб берган экан-да!  

Меҳмонлар келса, меҳмонхонада, безатилган дастурхон атрофида, энг тоза ва қиммат идишларда овқат ейилади. Агар меҳмон келмаса, ошхонанинг ўзида, эски дастурхон атрофида, лаби учган коса ва ликобларда овқат ейилади. 

Ётоқхонада ҳам чиройли безатилган икки кишилик диванлар, унинг устига тоза, оппоқ чойшаблар тўшалган бўлади. Албатта, бу гўзаллик эрим кўриб, ҳурсанд бўлсин, деган мақсадда қилинмайди. Балки, келадиган меҳмонлар кўриб, ҳавас қилишлари учун шундай қилинади. Бу дивану гўзалликларнинг ҳақиқий эгаси эса эски, тит-пити чиқиб кетган кўрпада, ташқаридаги кичикроқ темир каравотда ётади. Ўзимизни қийнаймиз, бўйинларимизни, оёқларимизни боғлаймиз. Ҳамма қийинчиликларга чидаймиз. Бу чидашлар ким учун? Одамлар учун! 

Агар қизимизни турмушга бермоқчи бўлсак, унинг ва бўлажак эрининг фойдасини, бахтини ўйламаймиз. Уларнинг қандай оила қуришлари ҳақида бош қотирмаймиз. Балки, бир кунда ўтадиган тўй ҳақида, ўша тўйга келадиган одамларни рози қилиш ҳақида ўйлаймиз. Қизимиз билан бир умр бирга яшашга бел боғлаб турган куёв бўлмишнинг хулқи, табиати, диёнати ҳақида сўрамасдан, балки, жигаргўшамизга қанча маҳр беришини сўраймиз. Ахир тўйдан кейин ҳаммага: “Куёв қизимга ўнг минг доллар маҳр берди” деб мақтаниб юришимиз керак-да! Яна куёв томон қандай жиҳозлар беришини сўраймиз. Ахир қўни-қўшни, қариндош-уруғлар бу жиҳозларни кўриб “оғзилари очилиб” қолиши керак-ку, тўғрими?!! 

Тўйда шу қадар исрофга йўл қўямизки, Раҳмонни эмас, шайтонни рози қилишга мусобақа қиламиз. Атиги бир кунгина кийиладиган келинлик либоси учун қанчадан-қанча маблағни сарфлаб юборамиз. Келиннинг пардоз-андоз қилиши учун ҳам белимиз оғримай пул сочамиз. Хўш, шуларнинг ҳаммаси ким учун? Қизимизнинг бахти, фойдаси учунми? Йўқ, албатта! Савоб ва жаннат учунми? Яна, йўқ! Унда ким учун? Одамлар учун! 

Одамлар шундан кейин ҳам сиздан рози бўлишмайди. Чунки, сиз ҳар қанча пул сарфлаб уларга ёқишга ҳаракат қилманг, уларнинг орсида сиздан ҳам кўпроқ пул сарфлайдиганлар бор. Одамлар ана шундай пул сарфлайдиганларни кўрганда, сизнинг тўйингиз ҳақида: “Шу ҳам тўйми?!!”, “Шу ҳам дабдабами?!!” “Фалончи тўйига бунча сарфлабди”, “Фалончи қизининг келинлик либосини бунчага олиб берибди” каби гапларни айтишади. Хўш, ўшанда сизнинг қилган шунча ҳаракатларингиз қаерга кетади? Ахир сиз ҳаммасини одамлар учун қилган эдингиз-ку! 

Мотамлар ҳам тўйлар каби исрофда мусобақа қилинадиган маросимларга айланиб қолди. Кошки эди ўша тўй ва мотамларда бўладиган беҳуда мол сарфлашнинг зарари мазкур маросимларнинг эгаларигагина бўлса! Йўқ, бундан камида ўттизта оила зарар кўради. Ойлик маошга кун кўрадиган бечора эр топган пулини оиласининг нафақасига зўрға етказади. Маоши ҳам уч юз мингдан ошмайди. Кўрпаси билан бошини ўраса, оёғи очилиб қолади, оёғини ўраса, боши очилиб қолади. Кунларнинг бирида шу аҳволда яшаётган бечоранинг хотинининг тоғасининг хотинининг аммаси оламдан ўтиб қолади. Хотинининг ўша “қариндоши”никига боргиси келиб қолади. “Дарров менга мотамга кийиб боришим учун қора кўйлак олиб беринг” деб туриб олади. Эр хотинига: “Барака топгур, бизнинг моддий аҳволимиз қора кўйлак сотиб олишга ярамайди” деса, хотини йиғлаб: “Қора кўйлагим бўлмаса, вафот этган марҳума “қариндошим”никига қандай бораман? Одамлар нима дейди?!” дея эътироз билдиради. Ваҳоланки, ўша марҳуманинг ёши етмиш тўққизда бўлиб, тириклигида уни кўргани олти йилдан бери бормаётган хотиннинг энди боргиси келиб қолади. У кўйлак ҳам камида юз минг сўм туради. Эссиз, энди болалар ўн кун овқат емайдиган бўлишди. Афсус... 

Мадрасада дарс тайёрлаётган бўлсангиз ёки ишчиларингизга хизмат ҳақи беришга чоғланиб турган бўлсангиз ёки ўлим тўшагида ётган қизингизни шифохонага олиб кетаётган бўлсангиз ёхуд олдингизда қилиниши лозим бўлган муҳим бир иш турганда, тўсатдан, кутилмаганда битта бекорчи танишингиз келиб, сизни вақтингизни олмоқчи бўлади. Сиз унга “Ҳозир вақтим йўқ, кейинроқ гаплашамиз” дея кўрманг! Акс ҳолда, одамлар сиз ҳақингизда танқид билан гапиришади! 

Агар қўшнингиз миллионларга қодир бой одам бўлса, уйига янги, замонавий музлаткич, кир ювиш машинаси, узунлиги саккиз метр, эни беш метрли гилам олиб келган бўлса, сиз ҳам ўшандайини сотиб олинг! Нима? “Ахир мен ойликка кун кўрадиган одамман-ку!” деяпсизми? Ойликка кун кўрсангиз нима бўпти, ўғрилик қилинг, қароқчилик қилинг, қаердан бўлса ҳам пул топиб, ўша матоҳларни сотиб олинг! Бўлмасам сиз ҳам одамларнинг оғзига тушиб қоласиз. 

Агар чет элда ишлайдиган фалончи бизнесменнинг хотини тўй қилиб, ўша тўйга сизнинг аёлингизни ҳам таклиф қилган бўлса, аёлингиз у ерда товус гўшти, махсус рейс билан хориждан келтирилган ажабтовур ширинликлар ва бошқа ғаройиб егуликлар еган бўлса, сиз ҳам бир кун келиб тўй қилганингизда ўшандай нарсаларни қўйишни унутманг. Акс ҳолда, одамлар гапиришади! 

Хулоса шуки, сизнинг ўтиришингиз, туришингиз, ейишингиз, кийишингиз, уйингиздаги тўшагингиз, кундалик харажатларингиз одамлар хоҳлагандек бўлсин! Агарчи, маънан қийналсангиз, бўғилсангиз, азобга қолсангиз, бахтингизга, молингизга талофат етса ҳам. Ўзингизни ёқсангиз ҳам шундай қилишга урининг. Бўлмаса, одамлар сизни танқид қилишади! 

 Одамлар, ўша-ўша одамлар! Эй инсонлар, қачон ўзимиз учун яшаймиз?!! Қачон шариат ва ақл чегарасида тўхтаймиз?!! Маъно-мазмунсиз “урф-одатлар”ни синдириб, ҳаётимиздан суғуриб олиб ташлайдиган ақллилар, кучлилар ичимиздан қачон чиқади?!! 

Аммо, мен бундай “урф-одатлар”га умуман парво қилмайман. Лекин, насиҳатимни эшитишни истаган киши учун бир нарсани айтмоқчиман: “Азизлар, келинглар, аввало, динимизга эргашайлик! Ҳаром ишга асло қўл урмайлик! Кейин ақлимизга қулоқ солайлик! Шариатимиз яхши деб айтган ишларни қилайлик! Ёмон деб айтган ишлардан сақланайлик! Кўрпамизга қараб оёқ узатайлик! Зарурий нафақага зиқналик қилмайлик-да, бойларнинг бойи бўлсак ҳам қолган харажатларни тарк қилайлик! Модомики, шариатимизда ман қилинган ҳаром ишни қилмаяпмизми, одамларнинг гапидан қўрқмайлик! Одамлар илгари ҳам гапирган, ҳозир ҳам гапиряпти, бундан кейин ҳам гапираверади, гапираверади! Ахир Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳақида нима дейишди? “Мажнун” дейишмадими?!! “Сеҳргар” дейишмадими?!! “Ёлғончи” дейишмадими?!! Ваҳоланки, у зот “Саййидул башар”, “Хотамул анбиё” эдилар. 

Шундай экан, одамлар сиз ҳақингизда истаганларини гапиришсин! Сиз эса, одамларнинг ғазабидан, танқидидан эмас, Аллоҳнинг ғазабидан қўрқинг! Агар Аллоҳни рози қиладиган иш қилган бўлсангиз, одамлар сиз ҳақингизда нима дейишларига асло парво қилманг!” 

Али Тантовийнинг “Ҳамма нарса одамлар учун” мақоласи,
Нозимжон Ҳошимжон таржимаси.

Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм.

Аллоҳ таолога битмас-туганмас ҳамду санолар бўлсин.

Пайғамбаримизга мукаммал ва батамом салавоту дурудлар бўлсин.

Маккада бир камбағал киши яшарди. У солиҳа аёлга уйланган эди. Бир куни аёли унга: “Эй азиз хожам, бизда ейишга таом ҳам, кийишга либос ҳам йўқ” деди. Эр дарҳол иш излаб бозорга чиқди. Роса иш қидирди, аммо топа олмагач, Масжидул Ҳаромга бориб, икки ракат намоз ўқиди ва Аллоҳдан мушкулини осон қилишини сўраб, астойдил дуо қилди. Дуосини тугатиб, Ҳарам майдонига чиқди. Ўша ерда бир ҳамён топиб олди. Очиб қараса, ичида минг динор бор экан. Топиб олинган пул билан хотинимни ҳурсанд қиламан деб дарҳол уйига жўнади. Лекин аёли ҳамённи рад этди ва эрига: “Сиз бу ҳамённи қайтариб беришингиз керак. Чунки, Ҳарамда ётган нарсани олиш жоиз эмас” деди. Эр яна Ҳарамга жўнади. Борса, у ерда бир одам: “Ким ичида минг динор пули бор ҳамён топиб олди?” деб қичқираётган экан. Ҳалиги киши ҳурсанд бўлиб кетди ва дарҳол: “Мен топиб олдим. Ма, ол ҳамёнингни. Уни Ҳарам майдонидан топиб олгандим” деди. Ҳамён эгаси фақир кишига узоқ тикилиб турди-да, кейин: “Ҳамённи ўзингга олиб қол. У сеники. У билан бирга яна тўққиз минг динор ҳам бор эди” деди. Фақир киши ҳайрон бўлиб турган эди, ҳамён эгаси яна сўзида давом этди: “Шомлик бир саҳоватли киши менга ўн минг динор берди ва “Бундан минг динорини Ҳарам майдонига ташлаб қўй. Агар топиб олган киши ҳамённи сенга қайтариб олиб келса, уни ўзига қайтар. Чунки, ўша қайтариб олиб келган одам омонатдор кишидир” деди”. Бу гапларни эшитган фақир киши жуда ҳурсанд бўлиб кетди ва Аллоҳга кўп шукрлар қилди. Зеро, Роббимиз Ўзининг муқаддас Каломида: “Кимки Аллоҳга тақво қилса, У унга (ташвишлардан) чиқиш йўлини (пайдо) қилур. Яна, уни ўзи ўйламаган жойдан ризқлантирур” деб марҳамат қилган. (Талоқ сураси, 2-3-оятлар). 

Нозимжон Ҳошимжон

Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм.
Аллоҳ таолога битмас-туганмас ҳамду санолар бўлсин.
Пайғамбаримизга мукаммал ва батамом салавоту дурудлар бўлсин.

Алҳамдулиллаҳи Роббил аламийн, вассолату вассаламу алан Набиййил амийн ва ала олиҳи ва асҳабиҳи ажмаъийн. Аммо баъд. 

Албатта, қалб танадаги барча аъзоларнинг подшоҳи ва йўлбошчисидир. Агар қалб тўғри бўлса, бошқа аъзолар ҳам тўғри бўлади. Агар қалб эгри бўлса, тана аъзолари ҳам эгриликда унга эргашади. Бу борада Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам шундай деганлар: “Огоҳ бўлинглар, жасадда бир парча гўшт бор. У ислоҳ бўлса, жасаднинг бошқа аъзолари ҳам ислоҳ бўлади. Агар у бузилса, тананинг бошқа аъзолари ҳам бузилади. Огоҳ бўлингларки, ўша бир парча гўшт қалбдир”. 

Демак, қалб танамиздаги энг муҳим аъзо экан, унинг касаллигини ва ўша касалликдан қутилиш йўлларини билишимиз лозим бўлади. Қалбнинг энг оғир касал бўлиши, бу унинг қотишидир. Қотган қалбга ҳеч қандай насиҳат, ваъз таъсир қилмайдиган бўлиб қолади. Қалб қотишининг кўп сабаблари бор. Қуйида мазкур сабабларни келтириб ўтамиз. 

1. Дунёга ҳирс қўйиш. 

2. Орзунинг узунлиги ва ўлимнинг тўсатдан келиб қолишини унутиш. 

3. Аллоҳдан бошқага боғланиш. 

4. Беҳуда орзулар ва хомхаёллар денгизига миниш. 

5.Аллоҳнинг тоатидан бошқа мақсадларда одамлар билан кўп аралашиш. 

6. Кўп ухлаш. 

7. Тавба ва бошқа муҳим амалларни кейинга суриш. 

8. Кўп ейиш ва ичиш. 

9. Тоатларга дангасалик қилиш. 

10. Ҳаром таом ейиш, ичимлик ичиш, мол топиш. 

11. Ўтган гуноҳларни унутиш ва гуноҳ устига гуноҳ қилиш. 

12. Ортиқча дабдабали ҳаётда яшаш. 

13. Ғийбат. 

14. Чақимчилик. 

15. Лаънатлаш, сўкиш. 

16. Ёлғон. 

17. Бўҳтон. 

18. Бировларнинг обрўсини тўкиш. 

19. Бировларни масхара қилиш. 

20. Кўп кулиш. 

21. Беҳуда ўйин-кулги, ҳазил-ҳузулга берилиш. 

22.  Кибр, ўзининг қилаётган амалларини кўп деб ҳисоблаш (ужб). 

23. Гина. 

24. Ҳасад. 

25. Ёмон кўриш. 

26. Мол-дунё тўплаш йўлида мусобақа қилиш. 

27. Ғазаб. 

28. Бошқалар ҳақида ёмон гумон қилиш. 

29. Бошқаларга ичиторлик, кўнлиторлик қилиш. 

30. Бахиллик. 

31. Ғафлат. Айниқса, Аллоҳни зикр қилиш, У зотга шукр қилишдан ғафлатда бўлиш. 

32. Намозни ўз вақтида адо қилишга бепарво бўлиш. Унинг вақтини, фарз, вожиб, суннатларини ҳурмат қилмаслик. 

33. Узрсиз жамоат намозини тарк қилиш. 

34. Намозда хушуънинг йўқлиги. 

35. Шубҳали нарсалардан парҳез қилмаслик. 

36. Бетоқат бўлиш. 

37. Шошқалоқлик. 

38. Бойлар, дунё аҳллари билан кўп ўтириш. 

39. Бидъатчилар билан бирга кўп ўтириш. 

40. Қўшиқ ва мусиқани кўп эшитиш. 

41. Кўп телевизор кўриб вақтларни беҳуда совуриш. 

42. Дўстлар ва солиҳ инсонларга яқин бўлишга қизиқмаслик. 

43. Суннат ва нафлларга бепарво бўлиш. 

44. Ваъдага хилоф қилиш. 

45. Омонатга хиёнат қилиш. 

46. Беҳуда гўп гапириш. 

47. Шайтонга итоат қилиш ва унга эргашиш. 

48. Нафснинг сўзига кириш. 

49. Аллоҳнинг душманларига, кофир ва фосиқларга ўхшашга уриниш. 

50. Эркакларнинг аёлларга, аёлларнинг эркакларга ўхшашга уриниши. 

51. Зулм, бошқаларга тажовуз қилиш. 

52. Дин ва дунё ишларини билмаслик. 

53. Аллоҳ ҳаром қилган нарсалардан қўрқмаслик, уларга журъатли бўлиш. 

54. Истиғфор ва тавбага, раҳматнинг кенглигига суяниб қолиш ва гуноҳларни кетма кет қилавериш. 

55. Шаҳватларга эргашиш, иффатдан узоқлашиш. 

56. Бошқалар билан муомала қилаётганда қўполлик ва қўрслик қилиш. 

57. Мусулмонларни алдаш ва уларнинг орасини бузишга интилиш. 

58.Даҳрийликка, куфрга, фисқу фужурга, шаҳватга ундайдиган китобларни, қиссаларни ва шеърларни ўқиш. 

59. Кичик гуноҳларни менсимай қилавериш. 

60. Қуръонни ўқишдан, ёдлашдан, тадаббур қилишдан ва унга амал қилишдан узоқлашиш. 

61. Қалбни юмшатадиган нарсалардан узоқлашиш. Масалан, ўлимни кам эслаш, қабристонларни зиёрат қилмаслик, ҳисоб-китоб, жаннат, дўзах, сирот ва бошқа нарсаларни ўйламаслик. 

62. Ота-онага оққ бўлиш. 

63. Қариндошлар билан борди-келдини узиб қўйиш. 

64. Қўшнига озор бериш. 

65. Саҳобаларни ёмон кўриш. 

66. Амри маъруф ва наҳий мункарни тарк қилиш.  

Юқорида келтирилган қалб қотишининг сабабларидан қутулишнинг энг яхши йўли мазкур ишларнинг тескарисини бажаришга ҳаракат қилишдир. 

Аллоҳ таоло барчамизнинг қалбларимизни қотишдан асрасин. У зотнинг ҳузурига салим қалб билан боришимизни насиб айласин, омин! 

Нозимжон Ҳошимжон

Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм.
Аллоҳ таолога битмас-туганмас ҳамду санолар бўлсин.
Пайғамбаримизга мукаммал ва батамом салавоту дурудлар бўлсин.

Аллоҳ таоло Қуръони каримда шундай марҳамат қилади: “Эй, имон келтирганлар! Сизлар нега ўзларингиз қилмайдиган нарсани (қилдик ёки қиламиз деб) айтурсиз?! Сизларнинг ўзларингиз қилмайдиган ишни (қиламиз, деб) айтишингиз Аллоҳ наздида катта нафрат (боиси)дир” (Саф, 2-3). 

Оятда кўриниб турибдики, илмга амал қилмаслик Аллоҳнинг нафратига сабаб бўлар экан. Илмга амал қилмаслик, айтганларини аввал ўзи бажармаслик катта гуноҳ, ор ва шармандаликдир. 

Илмга амал қилмасликнинг бир қанча сабаблари бор. Қуйида уларни бирма-бир кўриб чиқамиз.

1.    Амал қилишга ундайдиган етарли даражада илм бўлмаслиги. 

Қуръони карим амал қилиш учун нозил қилинган. Саҳобалар илмни амал қилиш учун ўрганар эдилар. Ушбу ҳадисларга диққатимизни қаратсак, ҳаммаси ойдинлашади. 

Абдуллоҳ ибн Амр розияллоҳу анҳу Абу Бакр розияллоҳу анҳудан ривоят қиладилар, у киши Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга дедилар: “Менга бир дуо ўргатинг, у билан намозимда дуо қилай”. Шунда Пайғамбар алайҳиссалом: “Эй Аллоҳим, мен ўз нафсимга катта, Қутайба “кўп” деган, зулм қилдим. Гуноҳларни фақатгина Сен мағфират этасан. Ҳузурингдаги мағфират ила мени кечиргин ва менга раҳим қилгин. Албатта, Сен гуноҳларни кўплаб кечирувчи ҳамда ўта раҳимли Зотсан” деб айт” дедилар”. Муслим ривояти. 

Абдуллоҳ ибн Масъуд розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади, у киши дедилар: “Мен Набий алайҳиссаломдан “Эй Аллоҳнинг Расули, бандани жаннатга яқинлаштирувчи амал қайси?” деб сўрадим. У зот: “Ўз вақтида ўқилган намоз” дедилар. Мен: “Кейинчи, эй Аллоҳнинг Расули?” дедим. У зот: “Ота-онага яхшилик қилиш” дедилар. Мен: “Яна нима, эй Аллоҳнинг Расули?” дедим. У зот: “Аллоҳ йўлида жиҳод” деб жавоб бердилар”. Муслим ривояти. 

Бу ҳадисларга яхшилаб эътибор берсак, барча саҳобаларнинг Пайғамбар алайҳиссаломдан амал қилиш мақсадидагина савол сўраганларига гувоҳ бўламиз. Дарҳақиқат, барчамиз илмни фақатгина унга амал қилиш мақсадидагина ўрганишимиз кераклигини тушуниб олишимиз лозим. Қуръонни ҳам унга амал қилиш мақсадида ўқишимиз керак. Зеро, ундаги буйруқ ва қайтариқлар бизга қарата айтилган, биздан бошқаларга эмас. Қолаверса, билганига, ўқиганига амал қилиш кишида яхшиликни ва сабот (мустаҳкамлик, пухталик)ни зиёда қилади. Аллоҳ таоло Ўзининг Каломида шундай марҳамат қилади: “Борди-ю, улар айтилган насиҳатларга мувофиқ иш қилганларида эди, ўзлари учун яхшироқ ва (имонлари) мустаҳкамроқ бўлур эди” (Нисо, 66). Демак, амал инсоннинг иймонини, илмини мустаҳкамлар экан.

2.    Тарбиянинг заифлиги. 

Мусулмон болага уйда, мактаб-мадрасада ва жамиятнинг бошқа барча манзилларида заиф тарбия берилса, бу ҳам амал қилишнинг сусайишига сабаб бўлади. Баъзи хонадонларда солиҳ ота-она фарзандига чиройли тарбия беради, илмга амал қилишда, аввало, ўзлари намуна бўлишади. Айрим хонадонларда эса, вазият умуман ночор. Мактаб-мадрасалар ҳақида ҳам худди шундай дейиш мумкин. Баъзи мадрасаларда таълим бераётган мударрису устозлар ўқувиларга ўргатаётган нарсаларига олдин ўзлари амал қилишади. Буни кўрган талабалар ҳам уларнинг изида боришади. Айримларида эса, аҳвол анча ачинарли.

3.    Амалга бериладиган ажру мукофотларни билмаслик ҳам унга нисбатан сусткашликни келтириб чиқаради. 

Нима учун Аллоҳ таоло бизга ажрларни маълум қилди? Албатта, амал қилсинлар деб. Борди-ю сизга бир киши “Агар мана бу ишни қилсанг, лавозимингни ошириб, даражангни кўтараман” деса, сиз ўша ишни қилишга дарҳол киришиб кетган бўлар эдингиз. Ҳадисларда амалларга бериладиган ажрлар кўплаб келган бўлиб, улар бизни амал қилишга қизиқтиради. Абдураҳмон ибн Абу Амрадан ривоят қилинган ҳадисда шундай дейилади: “Бир куни Усмон ибн Аффон розияллоҳу анҳу шом намозидан кейин масжидга кириб, бир ўзлари ўтирган эдилар. Мен ҳам у кишининг олдиларига бориб, ўтирдим. Шунда у киши дедилар: “Эй биродаримнинг ўғли, мен Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламдан шундай деганларини эшитганман: “Ким хуфтон намозини жамоат билан ўқиса, гўё кечанинг ярмини ибодат билан ўтказгандек савобга эга бўлади. Кимки бомдодни жамоат билан ўқиса, кечанинг ҳаммасини ибодат билан ўтказганнинг савобига эришади”. Яна шундай амаллар ҳам борки, уларни қилган кишининг ўтган гуноҳлари кечирилади. Усмон розияллоҳу анҳунинг мавлолари Ҳумрондан ривоят қилинади, у киши Усмон ибн Аффон розияллоҳу анҳунинг бир идишда сув келтиришларини сўраганини, сув келгач, икки кафтига сувни уч бор қуйиб уларни ювганини, кейин ўнг қўлини идишга киритиб, ундан сув олиб, у билан оғиз-бурунларини ювганини, кейин юзини уч бор, икки қўлини тирсаклари билан қўшиб уч бордан ювганини, кейин бошига масҳ тортганини, охирида эса, икки оёғини уч бордан ювганини, таҳоратдан сўнг “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам дедилар: “Кимки менинг мана шу таҳоратимдек таҳорат олса, кейин икки ракат намоз ўқиса, унда нафси ила гаплашмаса, унинг ўтган гуноҳлари кечирилади” деганларини кўрган. Бухорий ривояти. Пайғамбар алайҳиссалом дедилар: “Ким таом еб бўлгач: “Ўзимнинг ҳеч қандай ҳаракатим ва қувватимсиз менга ушбу таомни едирган ва у билан мени ризқлантирган Аллоҳга ҳамд бўлсин” деса, ўтган гуноҳлари кечирилади”. Термизий ривоят қилган ва “Бу ҳадис ҳасан” деган.

4.    Мустаҳаб ва нафл ибодатларга қизиқмасдан, фақатгина фарз ва вожиблар билан чекланавериш амалнинг сусайишига сабаб бўлади. 

Нима мустаҳабларда ажр йўқми? Сизга қўшимча ажр керак эмасми? Нега бизнинг ҳаётмизда суннату мустаҳабларнинг мартабаси пасайиб боряпти? Баъзи толиби илмлар, янги ибодатга кирган ёшлар бошида динга, ибодатларга ҳарис бўлишади. Катта-ю кичик амалларнинг барчасини қилишга ҳаракат қилишади. Ичимликни суннатга мувофиқ ўтириб ичишади, намозда сутрага жиддий эътибор беришади. Кейинчалик эса, бу каби нарсаларга нисбатан сусткашлик пайдо бўлади. Улардан бунинг сабабини сўрасангиз, бундан ҳам муҳим амаллар, фарз ва вожиботлар борлигини айтишади. Тўғри, фарз ва вожиб амаллар биринчи галда қилиниши лозим. Аммо, улардан кейинги ўринда турадиган суннат ва мустаҳабларни қилиб, уларнинг савобидан баҳраманд бўлишга ҳиммат йўқми? Нима учун суннатларга бепарволик кучайиб боряпти? Суннатни ўрганиб, уни ҳаётга татбиқ этишга ҳарис бўлган саҳобалардан ўрнак олиш қаерларга кетиб қолди?  

Зиёд ибн Жубайрдан ривоят қилинади: “Ибн Умар розияллоҳу анҳу бир кишининг олдига борганларини кўрдим. У одам туясини сўйиш учун чўктирган эди. Ибн Умар унга: “Туянгни Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васалламнинг суннатларига биноан тик турғизиб, боғланган ҳолда сўй” дедилар”. Бухорий ривояти. 

Саҳобалар суннатга бутун умр вафо қилиб яшашган. Қуйидаги ривоят сўзимизга ёрқин далил бўлади.

Абу Рофеъдан ривоят қилинади: “Мен Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳу билан хуфтон намозини ўқидим. У киши “Изас самааун шаққот” сурасини ўқидилар ва унда сажда қилдилар. Мен у кишидан: “Бу қандай сажда?” деб сўрадим. У киши: “Мен Абул Қосим соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ортларида шу сурада сажда қилган эдим. Шундан бери то у зотга йўлиққунимча сажда қилавераман” дедилар”. Бухорий ривояти.  

5.    Муҳитнинг таъсири. 

Инсон илмга кам амал қилинадиган муҳитда яшаса, атрофидагилар амал қилиш билан эмас, балки, ўрганган илмлари устида баҳсу мунозара қилиш, уни фақатгина ривоят қилиш билан вақтларини ўтказадиган бўлсалар, бу жамиятда яшайдиган киши ҳам шулардан таъсирланмай иложи йўқ. Бугунги фитна, фаҳш ва гуноҳлар бемалол содир этиладиган замонда илмга амал қилиш борасида барчага намуна бўладиган етакчининг ўрни каттадир. Акс ҳолда инсон номақбул муҳитнинг таъсиридан қутулиши жуда-жуда қийин бўлади. 

Аллоҳ таоло Сабаъ маликаси Билқис ҳақида шундай марҳамат қилади: “Уни эса Аллоҳни қўйиб ибодат қилган нарсаси (мусулмон бўлишдан) тўсгандир. Чунки у кофирлар қавмидан эди” (Намл, 43). 

Билқисни Аллоҳга ибодат қилишдан нима тўсди? Ибодат қиладиган бут-санамлари, сиғинадиган қуёши. Нима учун ўша қуёш уни Аллоҳдан тўсиб қўйди? Чунки, Билқис кофирлар қавмидан эди. Уларнинг орасида яшарди. Шунинг учун у ҳам кофир, мушрик бўлди. Ақлли, фаросатли бўлишига қарамасдан ўзи яшаб, раҳбарлик қилиб турган халқ ва муҳит таъсирига тушиб қолди. Сулаймон алайҳиссаломнинг олдиларига келгандагина исломни қабул қилди.

6.    Илмни ҳаётга татбиқ қилиш, унга амал қилишда воқеликдан узоқлашиб кетиш.

Толиби илм худди ўлжасига ташланган шердек ибодатларга ўзини уради. Фарз, вожиб, суннат, мустаҳаб ва бошқа барча амалларни қилишга ўта иштиёқманд ва ҳарис бўлади. Тоқат қилиб бўлмайдиган даражада кўп амал қилади. Вазият шу даражага етадики, бир оғирроқ амални қилишга тўғри келиб қолганда, ўзини қийнаб қўяди. Мана шунда ибодатнинг савобларини кетказиб қўювчи малоллик, ёқтирмаслик каби ноқулай ҳолатлар вужудга келади. Охирида у йигит қилиниши зарур бўлган ибодатлардан ҳам узилиб қолади. 

Абу Аббосдан ривоят қилинади, у киши дедилар: “Мен Абдуллоҳ ибн Амр розияллоҳу анҳунинг шундай деганларини эшитганман: “Менга бир куни Набий алайҳиссалом: “Эшитишимча, сен кечалари ухламай ибодат қилиб, кундузлари доим рўза тутар эмишсан?” дедилар. Мен: “Ҳа, Аллоҳнинг Расули, шундай қиламан” дедим. Шунда у зот: “Агар сен шу тарзда ибодат қилаверсанг, кўзинг толиқиб, нафсинг чарчаб қолади. Зеро, нафсингни сенда ҳақи бор, аҳлингни ҳам ҳақи бор. Шундай экан, рўза тут, оғзинг очиқ ҳам бўлсин, кечаси ибодат ҳам қилгин, ухлагин ҳам” дедилар”. Бухорий ривояти. Бу ҳадисда Пайғамбар алайҳиссалом умматларини ибодатда иқтисодли бўлишга ундамоқдалар. Токи нафс малолланиб қолиб, ибодатларнинг савоби кетиб қолмасин.

7.    Охират, жаннат, дўзах, ҳисоб-китоб, мезон ва бошқа нарсаларга бўлган иймонимиз заифлигидан амалларга сустлик қиламиз.

Шунинг учун ҳам гоҳида Абу Бакр розияллоҳу анҳунинг барча молларини садақа қилганларига, Ҳазрати Умарнинг мол-дунёларининг ярмини садақа қилганларига ҳайрон бўлиб, ишонқирамай қараймиз. Уларни ақлимиз лол қоладиган даражада бу каби садақалар қилиб, динга жонларини фидо этишларига сабаб нима? Албатта, сабаб уларнинг қалбларидаги жаннат, дўзах, ҳисоб-китоб ва бошқа Аллоҳ тақводорлар учун тайёрлаб қўйган мукофотларга кучли иймон келтирганларидир. Бизда ҳам шу каби нарсаларга бўлган иймонимиз мустаҳкам ва кучли бўлса, амалимиз ҳам шунга яраша бўлади.

8.    Қуръон ва Суннатга заиф боғланиш ҳам илмга амал қилишни сусайтиради. 

Нима учун Абу Бакр ва Умар розияллоҳу анҳумо Умму Айман розияллоҳу анҳони зиёрат қилгани боришганда у киши йиғладилар? Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг дунёда боқий қолишларини истаганларидан йиғладилар. Тўғри, у киши Аллоҳнинг ҳузурида Пайғамбар алайҳиссаломга тайёрлаб қўйилган мукофотларни билардилар, лекин у зот (с.а.в.)нинг вафотлари билан ваҳий тўхтаб қолган эди. Шунга йиғладилар. Бу Қуръон ва Суннатга боғланишнинг ёрқин намунасидир.

9.    Орзуларнинг кўплиги ва узунлиги ҳам амалнинг камайишига таъсир кўрсатади. 

Аллоҳ таоло узундан-узун орзу қилувчилар ҳақида шундай дейди: “Албатта, Биз билан мулоқотда бўлишни кутмай, дунё ҳаёти билан қаноатланган ва у билан (дили) таскин топганлар ҳамда оятларимиздан ғофил бўлган (кофир)лар, ана ўшаларнинг жойлари – қилмишлари туфайли – дўзахдир” (Юнус, 8). 

“Эҳ, қанийди...”, “Кошки эди...” деган сўзлар билан вақтларимиз беҳуда совурилиб, амал қилишга бепарво бўлиб қоляпмиз. Ваҳоланки, Пайғамбаримиз алайҳиссалом: “Бир ишга машғул бўлишингдан аввал бўшлигингни ғанимат бил”, бошқа бир ҳадисда эса: “Амалларга шошилинглар!” деганлар.

10.     Шайтон бизларни амал қилишдан тўхтатишга жуда ҳарисдир. 

 Абдуллоҳ ибн Амр розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади, Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам дедилар: “Икки хислат бор. Қайси бир мусулмон банда ўша ишларни доимо қилиб юрса, жаннатга киради. У иккисини қилиш осон, аммо қиладиганлар кам. Биринчиси: ҳар намоздан кейин ўн марта тасбеҳ, ўн марта таҳмид, ўн марта такбир айса, тилда 150 та, тарозуда 500 та бўлади; иккинчиси: уйқусига ётаётганда 34 марта такбир, 33 марта таҳмид, 33 марта тасбеҳ айтса, тилда 100 та, тарозуда эса, 1000 та бўлади” дедилар. Мен Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламни ўша зикрларни қўллари билан санаб бажараётганларини кўрдим. Саҳобалар: “Эй Аллоҳнинг Расули, қандай қилиб у иккисини қилиш осон-у, қиладиганлар кам?” деб сўрашди. Шунда у зот: “Тўшакка ётганингизда шайтон келиб, уларни айтмасингиздан олдин ухлатиб қўяди. Намозда ҳам келадида, ўша зикрларни айтишингиздан олдин бир ҳожатингизни эслатади. Натижада зикрларни эсингиздан чиқарасиз” дедилар”. Абу Довуд ривояти. 

Муолажа йўллари

1.    Илмнинг қимматли нарса эканлигини ҳис этиш. 

Ўтган уламолар илмни улкан хазина деб билишар эди. Шунинг учун ҳам унинг қадрига етиб, илмни амал қилиш билан мустаҳкамлар эдилар. Биз эса бугунги кунда кўп илм оламиз. Хоҳ дунёвий илм бўлсин, хоҳ диний илм бўлсин, ҳаммасини эгаллаймиз. Аммо амал қилишга келганда эса дангасаликка, сусткашликка йўл қўямиз. Чунки биз улкан хазинани қўлга киритганимизни тушуниб етмаймиз. Хазина дейилса бизнинг хаёлимизга фақат олтину кумушларга лиқ тўла сандиқ ёки кўза келади. 

2.    Ўтган уламоларнинг ояту ҳадисларга қанчалик амал қилганларини тафаккур қилиш ҳам кишида ҳимматни уйғотиб, амал қилишга ундайди. 

Марвазий айтади: “Менга Имом Аҳмад раҳимаҳуллоҳ айтган эди: “Мен Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламдан бирор ҳадисни эшитадиган бўлсам, уни китобимга ёзишдан аввал ўзим амал қилардим. Бир куни “Набий алайҳиссалом қон олдирдилар ва Абу Тийбага бир динор бердилар” деган ҳадисни эшитиб қолдим. Уни китобимга ёзишдан аввал ўзим ҳам бир динорга қон олдирдим” дедилар”. 

3.    Уйда ота-оналар фарзандларига, мактаб-мадрасаларда, олийгоҳларда устозлар шогирдларига илмга амал қилишни ўргатишлари, бу борада ўзлари намуна бўлишлари лозим ва лобуддир. 

Бировга яхшиликни, одоб-ахлоқни ўргатаётган инсон, аввало, ўзи амал қилиб, кейин уни бошқаларга ўргатмаса, унинг барча ҳаракатлари бефойда кетади. Ўзи амал қилмайдиган кишининг сўзида таъсир бўлмайди. Ўша одамнинг ўзи амал қилмаслигини бошқалар билиши шарт эмас. Барибир таъсири сезилмай қолаверади. Шунинг учун устоз шогирдларига сўз билан ҳам, амал билан ҳам ибрат бўлиши матлубдир. 

4.    Аллоҳдан илм билан бирга амални ҳам беришини сўрашимиз лозим. 

 Абу Бакр ибн Арабий айтади: “Мен ҳижрий 489 йили Маккада турдим. Шу пайтда замзам сувидан тўйиб-тўйиб ичдим. Ҳар сафар ичаётганимда илм ва иймонни зиёда қилишини ният қилиб ичдим. Унинг баракаси билан Аллоҳ менга илм эшикларини очиб қўйди. Замзамни амал нияти билан ичишни унутибман. Эҳ, қанийди ўшанда илм ва амални ният қилиб ичганимда эди, Аллоҳ илм билан бирга амални ҳам берган бўлармиди. Мен илмдан ҳам кўпроқ амални танлайман”. 

Аллоҳдан фойдали илм беришини ва ўша илмга қўшиб амал қилиш неъматини ҳам ато этишини сўраймиз.  

Нозимжон Ҳошимжон